1. Evolucioni historik i GLOBALIZMIT
Punoi: Anisa Ramadani
Klasa: XI-2

2. Permbajtja :
 C‟është globalizimi?
 Historiku i globalizimit.
 Karakteristikat e
globalizimit.
 Prirja e ndryshimeve te
shekullit te kaluar.
 Shqipëria dhe
globalizimi.
 Historiku i globalizimit
të Shqipërisë.

3. C’është globalizimi?
 Globalizmi është një dukuri me ndikim
shumë të madh në të gjitha zhvillimet
ekonomike, sociale, politike, karakteristike
për dhjetëvjecarët e fundit të shekullit
XX. Ai përbën një realitet të ri. Globalizmi
është zhvillim i tregut dhe ekonomisë
botërore dhe nënkupton të ashquajturën
“botë pa kufi”.
 Globalizimi nuk mund të trajtohet si një
dukuri e cila ka një moment fiks fillimi dhe
nuk ka një përkufizim të sakte.Shpërndarja
e pabarabartë e burimeve natyrore bënë që
të gjitha vendet e botës të jenë gjithmonë
e më të ndërvarura ndaj prodhimeve dhe
shërbimeve që ofrohen nga vëndet e tjera
të cilat ato vetë nuk i zotërojnë dhe për
pasojë nuk mund ti prodhojnë. Ai nxiti
levizshmërinë e madhe të njerëzve nga
njeri vend në një vend tjetër dhe kjo ka
bërë që të kemi një ndërthurje të
kulturave nëpërmjet përshtatjes kulturore
dhe sociale të tyre.

4.  Një rol tepër të rëndësishëm në globalizimin e
vendeve luajnë edhe emigrantët, të cilët
kontribuojnë si në nivelin ekonomik të vendeve
pritëse të tyre, por edhe të vendeve
përkatëse nga ata vijnë po ashtu dhe në
nivelin social, kulturor gjë që sjell dhe
përfitime. Dhe vetë fjala “globalizëm” nuk
përfshin disa vende me karakteristika ose
tipare specifike, por nga vetë emri do të
thotë se perfshin të gjitha vendet e globit.
Globalizmi si dukuri ka nisur të ekzistojë në
formën e shkëmbimeve të thjeshta tregëtare
por sot është shndërruar në një dukuri
komplekse që përfshin të gjitha sferat e jetës
të njerezve dhe të shteteve në të gjithë
botën duke filluar nga më të mëdhatë dhe më
të zhvilluarat, që përfshijnë brenda tyre
miliona banorë, deri në ato vende me disa
mijra banorë dhe me sipërfaqe të vogël.
Përfitimet e kësaj dukurie janë universale dhe
të shumëllojshme duke nisur me përfitimet
politike, ekonomike, sociale, kulturore,
teknologjike, shkëmbimit të eksperiencave në
të gjitha aspektet, difuzioni si dukuri brenda
së cilës përfshihet ëëdo nivel bashkëveprimi,
mundësi në shfrytëzimin e të gjitha të mirave
dhe shërbimeve të ofruara, ristrukturimin e
jetës, hapja e rrugës për veprimtari të cilat
ende nuk janë eksploruar etj.

5. Historiku i globalizimit.
 Si një term “globalizimi” ka filluar të
përdoret qysh në vitin 1944, mirëpo
ekonomistët kanë filluar ta aplikojnë
aty kah viti 1981. Termi “fshat
global” u afirmua pas botimit të
veprës Understanding Media
(Routledge, Londër, 1964) nga autori
M. McLuhan. Meqë kjo fjalë ka dy
kuptime, edhe teknike edhe politike,
është e qartë se grupe të ndryshme
do të kenë edhe histori të ndryshme
të “globalizimit”. Në trajtimin e
historisë së globalizimit, disa autorë
fokusohen në ngjarjet që nga 1492,
mirëpo shumica e dijetarëve e
teoricienëve përqendrohen në një të
kaluar shumë më të afërt. Ndërkaq
shumë më parë se viti 1492, njerëzit
kanë filluar t‟i lidhin bashkë vendet e
ndryshme të globit në sisteme të
gjera të komunikimit, migrimit e të
ndërlidhjes. Ky formim i sistemeve të
ndërveprimit midis globales dhe
lokales ka qenë një forcë motivuese
kryesore në historinë botërore.

6. Të këtilla kanë qenë rastet si:
 Përhapja dhe shtrirja e
religjioneve botërore
(hinduizmi, budizmi, xhainizmi,
sihizmi, taoizmi, konfuçionizmi,
jehudizmi, krishterimi, islami
etj)
 „‟ Rruga e mëndafshtë‟‟.
 Ekspansioni i Xhengis Kanit.
 Aleksandrit të Madh;
 Krijimi i perandorive të mëdha
botërore;
 Zbulimi i kontinenteve tjera
të botës;
 Përhapja e tregtisë me
skllevër;
 Revolucioni amerikan e francez;
 Kolonizimi;
 Luftërat botërore;
 Dekolonizimi

7. “Epoka e parë e
globalizimit”
 -“Epoka e parë e globalizimit” ka filluar me
periudhën e standardit të arit dhe të liberalizimit
në shek. XIX. E mbështetur në Pax Britannica dhe
në këmbimin e mallrave, kjo epokë është
zhvilluar bashkë me industrializimin. Kjo epokë
thuhet se dobësohet në fazat e fillimit të Luftës së
Parë Botërore dhe përfundon me krizën e
standardit të arit në vitet e vona 1920 dhe në
fillim të viteve 1930. Vendet që në këtë epokë u
angazhuan në globalizim, përfshirë bërthamën e
Evropës, disa periferi si dhe disa degëzime të
Evropës në Amerikë e në Oqeani, prosperuan
dukshëm. Pabarazia midis këtyre vendeve u
zhduk si pasojë e rrjedhjes së lirë të mallrave,
kapitalit e punës midis këtyre popujve. Që nga
Lufta e Dytë Botërore e këndej globalizimi është
lëvizur nga raundet e negociatave mbi tregtinë,
fillimisht nën patronazhin e GATT-it, që kanë çuar
në një seri të marrëveshjeve për ngritjen e
kufizimeve në tregtinë e lirë. Raundi i Uruguait
(1984-1995) ka çuar te marrëveshja për
themelimin e Organizatës Botërore të Tregtisë
(OBT ose ËTO), për të ndërmjetësuar në
mosmarrëveshjet tregtare. Me qëllim të
reduktimit të tarifave e të pengesave tregtare janë
nënshkruar edhe një sërë marrëveshjesh dy e më
shumëpalëshe, përfshirë këtu edhe Marrëveshjen
e Mastrihtit (Maastricht Treaty) në Evropë dhe
Marrëveshjen për Tregti të Lirë në Amerikën
Veriore (The North American Free Trade
Agreement - NAFTA).

8. Karakteristikat e globalizimit.
 Globalizimi / internacionalizimi
është identifikuar me një
numër prirjesh, shumica prej
të cilav kanë mund të
zhvillohen që nga Lufta II
Botërore. Këto përfshijnë një
lëvizje më të madhe
ndërkombëtare të të mirave,
të parave, të informatave e të
njerëzve, si dhe përfshijnë
zhvillimin e teknologjisë,
organizatave, të sistemeve
juridike e të infrastrukturës që
e lejojnë dhe mundësojnë një
lëvizje të këtillë. Në vazhdim
do të përmendim veçoritë
kryesore të këtij procesi të
manifestuar në jetën
ekonomike, kulturore, juridike
e teknologjike.

9. 1. Në nivelin ekonomik globalizimi
shfaqet në:
 - rritjen e tregtisë ndërkombëtare në një shkallë
shumë më të shpejtë sesa rritja e
 ekonomisë botërore,
 - shtimin e rrjedhjes ndërkombëtare të kapitalit
përfshirë edhe investimet e jashtme
 direkte,
 - lidhjen e marrëveshjeve ndërkombëtare që kanë
shkaktuar krijimin e organizatave si (Organizata
Botërore e Tregtisë) dhe të karteleve ekonomike
siç është OPEC,**
 - zhvillimin e sistemeve globale financiare,
 - rritjen e rolit të organizatave ndërkombëtare siç
janë WTO, WIPO***, IMF që
 merren me transaksione ndërkombëtare,
 - shtimin e praktikave ekonomike si outsourcing
(përdorimi i burimeve të jashtme) dhe
 offshoring (zhvendosje e proceseve të biznesit nga
një vend në tjetrin) nga korporatat
 multinacionale.

10. 2. Në nivelin kulturor globalizimi
shfaqet në:
 - shkëmbimin kulturor gjithnjë më të
madh ndërkombëtar,
 - përhapjen e multikulturalizmit si dhe
pranimin më të mirë individual në
 shumëllojshmërinë kulturore,
 - udhëtimin dhe turizmin gjithnjë më të
madh ndërkombëtar,
 - imigrimin më të madh, përfshirë edhe
imigrimin ilegal,
 - shtrirjen e prodhimeve të gatshme
lokale (p.sh. ushqimit) në vende të tjera
(shpesh të adaptuara ndaj kulturës së
atyre vendeve),
 - modat (trillet) botërore dhe në
kulturat pop(ullore) siç janë Pokemon,
Sudoku, Numa
 Numa, Origami, Seritë idole, YouTube,
My Space, Messenger dhe shumë të
tjera.
 - ngjarjet botërore të sportit siç është
Kupa Botërore e FIFA-s (Federata
 Ndërkombëtare e Futbollit) dhe lojërat
olimpike,
 - formimin ose zhvillimin e një sërë
vlerash universale...

11. 3. Në nivelin teknik / juridik
globalizimi manifestohet në:
- Zhvillimin e një infrastrukture globale për
telekomunikim dhe në rrjedhjen më të
madhe të të dhënave përtej kufirit, duke
përdorë teknologjinë si internetin,
satelitët për komunikim, fijet optike të
nëndetëseve dhe telefonat celularë,
- Shtimin e numrit të standardeve të
zbatuara në shkallë globale, p.sh. ligjet
për të drejtat e autorit (copyright laës)
dhe patentat,
- iniciativën e shumë avokatëve për
themelimin e gjykatave ndërkombëtare
për krime lufte dhe lëvizjeve
ndërkombëtare për drejtësi, si për
shembull kemi ICC – The International
Criminal Court (Gjykatën Ndërkombëtare
për Krime Lufte) dhe ICJ – The
International Court of Justice (Gjykata
Ndërkombëtare).
-Shpesh thuhet se madje edhe terrorizmi ka
pësuar një globalizim, me sulmet në
vendet e jashtme që nuk kanë lidhje të
drejtpërdrejta me vendin amë.10
Mendime e sidomos deklarata të këtilla
sot dëgjohen nga shumë politikanë
anekënd botës, “lufta kundër terrorizmit
global” etj.

12. Prirja e ndryshimeve te shekullit te kaluar
 Globalizimi nuk eshte nje fenomen i
koheve te fundit. Shume analiste
kane argumentuar se ekonomia
boterore eshte globalizuar gati 100
vjet me pare, gati ne formen e
sotme. Por sot sherbimet financiare
dhe te bisnesit jane zhvilluar me
shume. Ato jane integruar me mire,
sesa kane qene me pare. Nje
aspekt me i madh ku duket kjo,
eshte padyshim edhe integrimi i
tregjeve financiare, qe eshte bere i
mundur me ane te komunikimit
modern elektronik. Shekulli i 20-te
ka pare rritje jo paralele ekonomike
me nje rritje globale te GDP-se, qe
eshte rritur gati pese here. Por,
kjo rritje nuk ka qene e
qendrueshme. Ekspansioni me i
forte ka ardhur gjate gjysmes se
dyte te shekullit, nje periudhe e
nje ekspansioni te shpejte te tregut
te shoqeruar nga tregu dhe ne
menyre tipike, dicka me vone, me
ane te liberalizimit financiar.
Specialistet e ndajne shekullin e
kaluar ne kater periudha.

13.  Ne periudhen e pare, eren e kohes se
Luftes, bota eshte kthyer drejt
internacionalizimit-apo globalizimit ashtu
si ne e quajme sot, ku vendet u perpoqen
me shume per ekonomite e perbashketa,
proteksionizimi dhe kontrollin e kapitalit
ne pergjithesi. Ky ishte nje faktor
kryesor ne rrenimin e kesaj periudhe,
kur rritja e te ardhurave per fryme ka
rene me shume se 1%, gjate viteve 1913-
1950.
 Pjesen tjeter te mbetur te shekullit,
edhe pse popullsia eshte rritur me nje
norme pa precedent, rritja e te
ardhurave per fryme ka qene mbi 2 %.
 Ritmi me i shpejte ka ardhur gjate
BUM-it te periudhes se pas Luftes se
Dyte Boterore ne vendet industriale.
Historia e shekullit te XX ishte nje
rritje e dukshme e mesatares se te
ardhurave. Por, ishte nderkohe shume e
qarte se progresi nuk ishte i shperndare.
Hapesirat mes vendeve te varferave dhe
te pasur ishin rritur. Cereku i popullsise,
qe perbente pjesen me te pasur, e kishte
rritur GDP e tyre, per gati gjashte here
gjate shekullit, ndersa nje cerek tjeter
qe ishte pjesa me e varfer e kishte
rritur vetem tre here. Pabarazia e te
ardhurave ishte rritur keshtu ne menyre
te qartë.

14. Shqipëria dhe globalizimi

15.  Nuk eshte me shume larg, por Shqiperia sot
eshte drejt procesit te Globalizimit.Perballe
Shqiperia ka nje rruge teper te veshtire per te
ndjekur.Hapin e pare vendi yne e ka bere
nepermjet antaresimit ne OBT.Teoriciene te
ndryshem kane pohuar se kjo eshte rruga e
vetme e zhvillimit por ne fakt nuk ka rezultuar
e tille per te gjitha vendet.Duet permendur se
shume vende kane ecur perpara nepermjet
integrimit ne ekonomine Boterore.Kjo gje sot
eshte e paevitueshme per nje fakt fare te
thjeshte. Do te mjaftonte vetem zhvillimi i
internetit, per te thene se integrimi i
perbashket i vendeve te ndryshme ne Bote
eshte i paevitueshem. Por, ai sjell edhe kriza
dhe probleme te tjera te cilat, tregojne nivelet
e zhvillimit te vendeve te ndryshme. Shume
vende i kane ndjere hapur te mirat e saj fale
harmonizimit te elementeve kryesore te
Globalizimit, ndersa te tjeret pothuaj nuk i
kane ndjere fare. E veshtire sepse deri tani
nga Shqiperia jane larguar nje pjese e madhe
e njerezve, qe sot e gjen veten me mire, ose
te paguar me mire, qofte edhe larg profesionit,
ne vende te tjera. Dhe, ne kuader te
Globalizimit, jo vetem nuk mund t'i ndalosh,
por Shqiperia perfiton nga prurjet e tyre
financiare per familjet e tyre. Duke iu referuar
disa prej stadeve te Globalizimit, atehere
duhet thene se per sa i perket tregut,
Shqiperia sot ka bere nje pune te mire per
integrim.

16.  Kuptohet se ai ka pasur luhatjet e veta, gjate
viteve te gjata te tranzicionit dhe kalimit, nga
nje ekonomi e centralizuar, drejt nje ekonomie
te hapur. Ndersa eshte vene re me kete rast,
rritja e e investimeve te huaja, ne kuader te
levizjes se kapitaleve. Shqiperia, me gjithe
luhatjet, e kuptueshme per shkak te situates se
renduar politike ne disa periudha kohe, pas
viteve '90, eshte bere nje vend i hapur per
investimet e huaja. Dhe, me gjithe kufizimet e
justifikueshme, ajo lufton per te thithur me
shume investime nga vendet e huaja. E gjitha
kjo ndoshta nuk do te funksiononte po te mos
ishte edhe levizja e lire e njerezve. E cila per
Shqiperine ka njohur hapjen pas viteve '90, pas
plot 45 vjet pezullimi qe i eshte bere kufirit te
saj. Ne kete kontekst, Shqiperia, i ka njerezit e
saj qe tashme kane levizur kudo, sikurse persa
i perket migrimit te brendshem ka pasur nje
levizje te jashtezakonshme drejt qyteteve
kryesore te vendit. Nga ana tjeter, zhvillimi i
ekonomise dhe rritja e komunikimit me jashte,
ka bere qe edhe ndryshimi edhe perhapja e
teknologjise te jete e madhe. Dhe, shembulli me
tipik per kete eshte lidhja e Shqiperise ne
internet. Ku, shperndarja e informacionit eshte
e hapur per te gjithe. Pasojat e Globalizimit per
vendin tone, jane pervec elementeve te
integrimit ne ikjen e nje pjese te madhe te
inteligjences, qe e shikon veten e saj, me te
plote ne vendet e huaja. Kjo ka bere, qe
pavaresisht ndryshimeve dhe zevendesimeve,
nga shume fusha te vendit te largohen per nje
jete me te mire, nje pjese e madhe e
inteligjences sone.

17.  Per Globalizimin mund te
flitet pa fund, sepse ai eshte
i shtrire ne shume fusha, ku
ne secilen prej tyre do te
kishte shume gjera per te
treguar. Por, ajo qe i
bashkon te gjitha eshte se
Shqiperia eshte pjese e
Botes tashme dhe aspak nje
pike e vecuar e saj, qe
mundohej qe te bente, gjera
nga me te pabeshmet. Eshte
shekulli i XXI dhe shanset e
Shqiperise, tashme jane
shume me te medha, per
integrimin e Shqiperise, ne
familjen e madhe
nderkombetare.