Staðan
• Trén vaxa vel
• Þörf fyrir skógarafurðir er til staðar
• Auðlindin er lítil
• Auðlindin er dreifð
• Tækjabúnaður er ófullnægjandi
• Lítil verkreynsla
• Væntingar um há laun
• Flutningur er dýr
• Markaðurinn er óþroskaður
Staðan
• Trén vaxa vel
• Þörf fyrir skógarafurðir er til staðar
• Auðlindin er lítil
• Auðlindin er dreifð
• Tækjabúnaður er ófullnægjandi
• Lítil verkreynsla
• Væntingar um há laun
• Flutningur er dýr
• Markaðurinn er óþroskaður
Auðlindin er lítil
• Á Íslandi eru aðeins um 7000 ha af
ræktuðum skógi sem kominn er yfir 2000 ha
tvítugt.
• Hugsanlega aðeins 1000-2000
hektarar sem liggja vel við höggi
– Komið er að grisjun
– Eru sæmilega aðgengilegir
– Eru ekki of langt frá mörkuðum
– Eru nógu stórir að eitthvað efni að
ráði falli til
• Það þýðir að:
– Við getum ekki sinnt stórum
kaupendum
– Erfitt að fjárfesta í tækjum
– Erfitt að hagræða á allan hátt
Auðlindin er lítil
• Við grisjuðum um 80 ha árið 2009 (svipað
2010)
• Felldum um 5000 m3 af viði
• Við gætum tvöfaldað grisjunina
– Næðum að grisja það sem er tiltækt á u.þ.b. 10
árum
– Vöxtur skóga er svo mikill að endar næðust þá
saman
– Ein skógarhöggsvél dugar en þyrfti þó meira til
að bera sig
• Við gætum sennilega ekki þrefaldað grisjun
– Draga þyrfti úr grisjun eftir fá ár
Tækjabúnaður er ófullnægjandi
• Tæki til að gera grisjun, útkeyrslu, flutning og
úrvinnslu timburs sæmilega hagkvæma hafa
verið af skornum skammti
– Skógarhöggsvélar
– Útkeyrslutæki
– Úrvinnslutæki
Lítil verkreynsla
• Fáir reyndir skógarhögsmenn
– Flestir endast stutt í starfi
• Enn færri góðir vélamenn sem
kunna skógarhögg
• Lítil þekking á úrvinnslu
• Lítil þekking á viðargæðum
Væntingar um há laun
Arðsemiskrafa Fjármagnskostnaður
Kostnaður við Skattur
Launakostnaður
skógarhögg
Markaðsþróun
Skógur Úrvinnsla Söluaðili Kaupandi vöru
Markaðssetning
Stofnkostnaður
Flutningur
(eldsneytisverð)
Væntingar um há laun
• Skógarhögg er erfiðisvinna og eðlilegt
að menn vilji fá sæmileg laun en...
• Staðan núna
– Skógareigandi fær kr 8500/m3 fyrir
hefilspónavið
– Getur með góðu móti greitt um
kr 4000/m3 fyrir högg
– 4 m3/dag gefur skógarhöggsmanni
kr 320 000 brúttó í mánaðarlaun
• En...
– Hæsta tilboð í nýlegu útboði á grisjun í
Haukadal samsvarar kr 1,2 milljónum á
mánuði brúttó fyrir skógarhögg
Flutningur er dýr
• Olíuverð hækkar
• Strandflutningar eru engir
• Flutningur hráviðar hefur í
för með sér flutning á
vatni, lofti og viði sem ekki
nýtist
Markaðurinn er óþroskaður
• Úrvinnslufyrirtæki eru lítil og oft
veikburða
– Borga reikninga seint eða ekki.
– Viðurkenna illa verðmæti hráefnisins
• Engir opinberir staðlar um viðargæði
• Engir miðlarar
• Einfaldir hlutir eins og mælingar á
viðarmagni vefjast fyrir mönnum
• O.fl., o.fl. o.fl.
Lausnir
• Þolinmæði Mishátt styrkjahlutfall:
Nytjaskógrækt/landbótaskógrækt
– Auðlindin vex og getur því 80%/97%
sífellt betur staðið undir
margvíslegum kröfum
• Stefna
– Beina fjármagni á
árangursmiðaðar brautir
• Misháir styrkir eftir áherslum
og landshlutum
• Mismunandi aðferðir eftir 97%/80%
markmiðum
Lausnir
• Viðurkenna að „ókeypis“ fjármagn
sé enn nauðsynlegt
– Fjárfesta í skynsömum búnaði
– Fjárfesta í þjálfun á fólki
– Samstarf um rekstur á vélum
• Efla rannsóknir á grisjun,
grisjunartækni, úrvinnslu og
viðargæðum
• Hvetja til að fleiri mennti sig á
þessum sviðum
Lausnir
• Menn komi sér niður á jörðina
varðandi væntingar um há laun og
mikinn gróða
• Aukin afköst
– Bætt vinnubrögð
– Góðir skógarhöggsmenn
– Vélvæðing skógarhöggs
Lausnir
• Byggja upp úrvinnslu nálægt
auðlindinni
– Litlar verksmiðjur
• Undirburður (hefilspænir, sag, kurl)
• Iðnaðarkurl
• Pellettuframleiðsla
• Girðingastaurar
• Litlar sögunarmillur
• Flytja unnar afurðir frekar en
hrátimbur milli landshluta
• Þétta auðlindina
Lausnir
• Stunda markaðsrannsóknir
• Stuðla að nýsköpun á vörum úr
viði
• Flokka timbur eftir gæðum
• Fella eftir þörfum kaupandans
(eftir því sem hægt er)
• Kaupendur borgi reikninga
– (kúnninn hefur ávallt rétt fyrir sér - nema þegar
hann greiðir ekki reikninginn)
Erfitt er að nema ný lönd
• Í upphafi nýræktunar skóga um 1950
vorum við ekki allveg á byrjunarreit
– Við höfðum friðað nokkra skóga
– Töldum okkur vita af vænlegum
trjátegundum
– Vorum með frumstæðar gróðrarstöðvar
– Fáir bjuggu yfir takmarkaðri þekkingu á
mörgum sviðum (enginn sérfræðingur)
– Frumstætt styrkjakerfi var til staðar
(Góðkunningjar Skógræktarinnar)
Erfitt er að nema ný lönd
• Á 60 árum hefur þróast hér alhliða kerfi um
nýræktun skóga
– En það gerðist af sjálfu sér
– Og ekki allt í einu
– Mörg ljón voru í veginum
• Fjárhagsleg
• Félagsleg
• Þekkingarleg
– Það urðu bakslög
Erfitt er að nema ný lönd
• Nú erum við stödd á svipuðum
slóðum varðandi skógarnytjar
– Erum farin að grisja nokkra skóga
– Höfum einhverjar hugmyndir um
nytjar
– Eigum svolítið af frumstæðum
tækjum
– Fáir búa yfir sérfræðiþekkingu á
viðargæðum, -nytjum, -markaði...
– Tæplega nokkuð markaðskerfi til
staðar
Framtíðin er björt
• Eftir 60 ár verða hér
umtalsverðir skógar komnir
að lokafellingu, vélvæddir
verktakar að vinna í þeim,
úrvinnsluiðnaður og
markaðskerfi
– En það mun ekki gerðast af
sjálfu sér
– Og ekki allt í einu
– Mörg ljón verða í veginum
– Það verða bakslög