SlideShare una empresa de Scribd logo
1 de 22
Descargar para leer sin conexión
လႊတ္ေတာ္အမတ္
မင္သေသ့ (ေရသသာသသည္)
2 | လႊတ္ေတာ္အမတ္ မင္သေသ့
လႊတ္ေတာ္ အမတ္
ဒီစာတမ္သကို ၂၀၁၅ ေရဌသေကာက္ပဌဲမလာ ဝင္ေရာက္ယလဥ္ျပိဳင္ျပီသ အႏိုင္ရလာတဲ့ လႊတ္ေတာ္ေရာက္
ျပည္သူ႕ကိုယ္စာသလလယ္အမတ္မင္သမ်ာသအတဌက္ ႏိုင္ငံတည္ေဆာက္ေရသကို ထိထိေရာက္ေရာက္ စီမံ
ခန္႔ခဌဲႏိုင္ေစရန္ ရည္ရဌယ္၍ ျပဳစုေရသသာသပါသည္။
ဘယ္သူအုပ္ခ်ဳပ္တယ္ဆိုတာအေရသမၟကီသဘူသ။
ဘယ္လိုအုပ္ခ်ဳပ္တယ္ဆိုတာ အေရသၟကီသတယ္။
နိဒါန္သ
ျမန္မာႏိုင္ငံဟာ ေတာ္လလန္ေရသခ်ည္သပဲ လုပ္ေနရလို႔ ႏိုင္ငံတည္ေဆာက္ေရသကို ဦသမတည္ႏုိင္ခဲ့တာၟကာလလျပီ။
ျဗိတိသလ်ကို ေတာ္လလန္ရ၊ ဂ်ပန္ကိုေတာ္လလန္ရ၊ အေခ်ာင္သမာသဝါဒကို တိုက္ထုတ္ရ၊ ဆိုရလယ္လစ္စနစ္ဆိုသကို
ေတာ္လလန္ရ၊ စစ္အာဏာရလင္ကို ပုန္ကန္ရနဲ႔ တည္ေဆာက္ေရသဆိုတာ တစ္ဝဲလည္လည္ ျဖစ္ေနခဲ့တာၟကာခဲ့ျပီ။
ဒီလိုနဲ႔ ၂၀၁၀ ေရဌသေကာက္ပဌဲမလာ အသဌင္ကူသေျပာင္သၟကမယ္လို႔ ဆိုျပီသ ဖဌင့္သင့္တာဖဌင့္၊ ေျဖေလ်ာ့သင့္တာ ေလ်ာ့
လုပ္ခဲ့ၟကတယ္။ ဒီမလာလည္သ ၟကဌင္သက်န္ရစ္တဲ့ စစ္အာဏာရလင္ကို ဆက္လက္ ေတာ္လလန္မယ္ဆိုျပီသ လုပ္ခဲ့တာ
ေတာ္လလန္ေရသက ဆက္ျပီသ ရလည္လာေနတယ္။ တည္ေဆာက္ေရသက စရမလို၊ မစရမလိုနဲ႔ ျဖစ္ေနခဲ့ျပန္တယ္။
ႏိုင္ငံ့လဌတ္လပ္ေရသနဲ႔ ဖဌာသဖက္ေတာ္က ျပည္တဌင္သစစ္။ ဦသသိန္သစိန္အစိုသရသစ္လက္ထက္မလာလည္သ အဓိကလုပ္ခဲ့
ရတာက အမ်ဳိသသာသျပန္လည္ရင္ၟကာသေစ့ေရသ1
။ ျပည္တဌင္သျငိမ္သခ်မ္သေရသလို႔ ေခၚရင္ရပါတယ္။ ေနာက္ျပီသ
ႏိုင္ငံတကာအသိအမလတ္ျပဳတဲ့ အစိုသရျဖစ္တည္ေရသ။ ဒီရည္ရဌယ္ခ်က္ေတဌေအာင္ျမင္ဖို႔အတဌက္ ျပည္သူ႕ေထာက္ခံ
မႈ လိုတယ္။ ဒါမလ တရာသဝင္မႈ ဒီဂရီဟာ တက္မလာျဖစ္ပါတယ္။
လဌတ္လပ္ေရသၟကိဳသပမ္သမႈကာလမလ ဝိဝါဒ ကဌဲၟကတာ တစ္ခုရိလတယ္။ ဘယ္နည္သနဲ႔ လဌတ္လပ္ေရသကို ရေအာင္လုပ္
ၟကမလဲဆိုတဲ့ ကိစၥ။ စစ္ေရသနည္သလာသ၊ ႏိုင္ငံေရသနည္သလာသ။ တပ္ေပါင္သစုအသဌင္နဲ႔စုေပါင္သျပီသ စစ္ေရသနည္သကို ေရဌသ
ခ်ယ္ခဲ့ၟကတယ္။
လဌတ္လပ္ေရသရျပီသကာလမလာၟကေတာ့ ဘယ္စနစ္၊ ဘယ္မူ၊ ဘယ္ဝါဒနဲ႔သဌာသမလဲ ဆိုတဲ့ ကိစၥနဲ႔ ပက္သက္ျပီသ ဝိဝါဒ
ကဌဲၟကျပန္ေရာ။ ဒီလိုနဲ႔ ဖဆပလလည္သ ကဌဲတယ္။ အိုင္ဒီေယာ္လိုဂ်ီ စဌဲကိုင္ခ်က္ေတဌနဲ႔ ႏိုင္ငံေရသသမာသေတဌက တပ္
1
National Reconciliation
3 | လႊတ္ေတာ္အမတ္ မင္သေသ့
အတဌင္သကို ကိုယ္ေတဌ ယံုၟကည္တဲ့ ဝါဒေတဌ သဌတ္သဌင္သၟကတယ္။ ေနာက္ေတာ့ တပ္ရင္သအလိုက္ေတာခိုသဌာသၟက
တယ္။ တပ္မေတာ္ ျပဳိကဌဲမႈကေနတစ္ဆင့္ ႏိုင္ငံေတာ္ ကစဥ္ကလ်ာသျဖစ္မႈကို ဦသတည္ခဲ့တယ္။
၁၉၆၂ ေတာ္လလန္ေရသေကာင္စီတက္ျပီသ ဘယ္စနစ္နဲ႔သဌာသမလဲဆိုတာကို ၟကံဆၟကရင္သ ဆိုရလယ္လစ္ကို ေရဌသခဲ့
တယ္။ တကယ္ေတာ့ ဦသေနဝင္သကိုယ္တိုင္က ဆိုရလယ္လစ္သမာသမဟုတ္ဘူသ။ ဆိုရလယ္လစ္ကို ယံုၟကည္သက္ဝင္
သူ မဟုတ္ခဲ့ဘူသ။ လက္ေတဌ႕က်က် စဥ္သစာသဆံုသျဖတ္ျပီသ လုပ္ကိုင္တတ္တဲ့ Pragmatic သမာသတစ္ေယာက္သာ
ျဖစ္တယ္။ Realist သမာသ တစ္ေယာက္သာျဖစ္တယ္။ ၁၉၇၄ မလာ ျမန္မာ့ဆိုရလယ္လစ္လမ္သစဥ္ကို တရာသဝင္ ေၟက
ညာျပီသတဲ့ အခ်ိန္မလာ ဆိုရလယ္လစ္ နည္သနာေတဌကို အပီအျပင္ အေကာင္အထည္ေဖာ္ၟကတယ္။
အေထဌေထဌစီသပဌာသေရသ ခၜဌတ္ျခံဳက်မႈကို ၁၉၈၇ ေငဌေၟကသ ဖ်က္သိမ္သမႈက မီသေမႊသေပသလိုက္တယ္။ လူထုအံုၟကဌမႈၟကီသ
အၟကီသအက်ယ္ျဖစ္တယ္။ သူေဌသေရာ၊ ေခဌသေရာ လမ္သေပၚထဌက္လာၟကတယ္။ ကမာၻေပၚမလာ ႏိုင္ငံေရသ အေျပာင္သ
အလဲေတဌ ေတာ္ေတာ္မ်ာသမ်ာသဟာ စီသပဌာသေရသေရခ်ိန္အေပၚ အေျခခံျပီသ ထဌက္ေပၚလာၟကတာမ်ာသတယ္။ ဆိုရလယ္
လစ္စနစ္ က်ဆံုသျခင္သက ႏိုင္ငံ့စီသပဌာသေရသ ပ်က္သုဥ္သျခင္သကို ျဖစ္ေစခဲ့တယ္။ ႏိုင္ငံ့စီသပဌာသေရသ ခၜဌတ္ျခံဳက်ျခင္သက
အေထဌေထဌ လူထုအံုၟကဌမႈကို ေပၚေပါက္ေစခဲ့တယ္။ အၟကဌင္သမဲ့ လူထုအံုၟကဌမႈက အစိုသရအေျပာင္သအလဲကို ျဖစ္ေစ
ခဲ့တယ္။
၁၉၉၀ အေထဌေထဌ ေရဌသေကာက္ပဌဲကို က်င္သပခဲ့တယ္။ လူထုက အစိုသရအေျပာင္သအလဲျဖစ္ျပီသေရာ ဆိုျပီသ ပါတီ
အလံ တစ္ခုတည္သကို စုျပဳံျပီသ မဲေပသခဲ့တယ္။ ဒီပါတီက ေအာင္စုတင္လို႔ေခၚတဲ့ ဦသေအာင္ၟကီသ၊ ေဒၚေအာင္ဆန္သ
စုၟကည္ နဲ႔ ကာကဌယ္ေရသ ဦသစီသခ်ဳပ္ေဟာင္သ ဦသတင္ဦသတို႔ စုစည္သဖဌဲ႕စည္သထာသတဲ့ အမ်ဳိသသာသ ဒီမိုကေရစီ အဖဌဲ႕ခ်ဳပ္
ျဖစ္တယ္။ အဲ့ဒီမလာ ေတာင္ျပဳိကမ္သျပဳိ ေထာက္ခံမဲကို ရခဲ့ၟကတယ္။
တကယ္ေတာ့ ႏိုင္ငံေရသအာဏာကို မရခဲ့ၟကဘူသ။ ဒီလိုနဲ႔ အာဏာသိမ္သအစိုသရနဲ႔ အတိုက္အခံတို႔ လဌန္ဆဌဲပဌဲေတဌ
ျဖစ္လာၟကတယ္။ စစ္အစိုသရက ႏိုင္ငံေတာ္ရဲ႕ အေျခခံစီသပဌာသေရသေတဌကို ဖဌင့္ေပသျပီသ အတိုက္အခံတို႔ကို လူထုနဲ႔
ကင္သကဌာေအာင္ လုပ္ခဲ့တယ္။ ေတာ္လလန္ေရသက ရလည္ၟကာလာတဲ့ အခါ လူထုကိုယ္တိုင္က ေသဌသေအသသဌာသတယ္။
ဒီလိုနဲ႔ ႏလစ္ႏလစ္ဆယ္ေက်ာ္ စစ္အစိုသရေအာက္မလာ ေရာက္ခဲ့ျပန္တယ္။
အခ်ဳိ႕ကလည္သ စစ္ေရသနည္သနဲ႔တိုက္ဖို႔အတဌက္ ေတာခိုၟကတယ္။ နယ္စပ္ေဒသေတဌကို ေရာက္တယ္။ လူမ်ဳိသစု
လက္နက္ကိုင္ေတဌ နဲ႔ ေပါင္သျပီသ ေတာ္လလန္ေရသကို ဆက္လုပ္ၟကတယ္။ ႏိုင္ငံတကာအကူအညီေတဌရယူျပီသ
ပိတ္ဆို႔အေရသယူမႈေတဌလုပ္ဖို႔ တဌန္သအာသေပသတဲ့ ျပည္ပေရာက္ ႏိုင္ငံေရသ အင္အာသစုေတဌလည္သ ရိလၟကတယ္။ ျပည္
တဌင္သမလာလည္သ ၟကိတ္ဝိုင္သေတဌ ဖဌဲ႕ျပီသ ႏိုင္သေလာက္ ေတာ္လလန္ေရသ လုပ္ခဲ့ၟကတယ္။ ေထာင္က်တဲ့သူေတဌလည္သ
က်။ အႏလိပ္စက္ခံျပီသ ဘဝနိဂံုသခ်ဳပ္သဌာသတဲ့ လူေတဌလည္သ ရိလတယ္။ ေတာ္လလန္ေရသကို လက္လႊတ္လုိက္ျပီသ ႏိုင္ငံေရသ
နဲ႔ ေဝသေဝသေနတဲ့သူေတဌလည္သ ရိလတယ္။
4 | လႊတ္ေတာ္အမတ္ မင္သေသ့
၂၀၁၀ ေရဌသေကာက္ပဌဲကို (မဲ မေပသေၟကသ)2
ဆိုျပီသ ေရဌသေကာက္ပဌဲကို သပိတ္ေမလာက္ဖို႔လုပ္တယ္။ ေရဌသေကာက္ပဌဲက
တရာသဝင္ျဖစ္သဌာသတယ္။ အတိုက္အခံတို႔ မေအာင္ျမင္လိုက္ဘူသ။ ဒါေပမယ့္ ၂၀၁၂ မလာ ၟကာသျဖတ္ေရဌသေကာက္ပဌဲ
လုပ္တယ္။ အမ်ဳိသသာသဒီမိုကေရစီအဖဌဲ႕ခ်ဳပ္က ၄၅ ေနရာ ျပဳိင္တဲ့ေနရာမလာ ၄၃ ေနရာ အႏိုင္ရတယ္။ ၂၀၁၀ ေရဌသ
ေကာက္ပဌဲကေနတက္လာတဲ့ အစိုသရသစ္ကို တရာသဝင္မႈ ေပသမယ္/မေပသဘူသလို႔ ဒိဌဟျဖစ္ေနတဲ့ ႏိုင္ငံေတဌ ျပတ္
ျပတ္သာသသာသ ဆံုသျဖတ္ရမယ့္ အခ်က္တစ္ခုျဖစ္သဌာသခဲ့တယ္။ အတိုက္အခံတို႔က လက္ရိလ ႏိုင္ငံေရသ ေရစီသကို
ပါဝင္ဖို႔ ဆံုသျဖတ္လိုက္ျပီ။ ဒီ့ေနာက္ပိုင္သမလာ ဦသသိန္သစိန္အစိုသရလည္သ ႏိုင္ငံတကာအသိအမလတ္ျပဳမႈ3
နဲ႔
တရာသဝင္ျဖစ္မႈ4
ပိုျမင့္လာတယ္။
ဦသသိန္သစိန္အစိုသရအေနနဲ႔ ႏိုင္ငံေရသပဌင့္လင္သမႈကို စီသပဌာသေရသ ျပဳျပင္ေျပာင္သလဲေရသထက္ ပိုျပီသ လုပ္ခဲ့တယ္။ စီသပဌာသ
ေရသျပဳျပင္ေျပာင္သလဲမႈမလာ ကာသကိစၥ၊ ေလာင္စာဆီကိစၥ၊ ဘဏ္ကိစၥ၊ ေငဌေၟကသကိစၥ၊ ဆက္သဌယ္ေရသကိစၥ
(တယ္လီဖုန္သဆက္သဌယ္ေရသ) စတဲ့ ကိစၥရပ္ေတဌကို သိသိသာသာေျပာင္သလဲႏိုင္ခဲ့တယ္။ ဒါေပမယ့္ ကာသကိစၥနဲ႔
ေငဌေၟကသကိစၥတို႔မလာ မူဝါဒ ျပႆနာ ထပ္တိုသေတဌ ေပၚေပါက္လာတယ္။ ဥပမာ - ရန္ကုန္ျမဳိ႕၌ အလဌန္အမင္သ
ကာသလမ္သၟကပ္မႈကိစၥနဲ႔ ေငဌေၟကသေဖာင္သပဌမႈ ျမင့္တက္လာျခင္သကိစၥ၊ ၂၀၁၅ ႏလစ္ကုန္ပိုင္သမလာ ေဒၚလာေစ်သ
တစ္ေဒၚလာ ၁၂၈၀ က်ပ္အထိ ျဖစ္လာတယ္။ ၂၀၁၀ ကစျပီသ ၂၀၁၅ ခုႏလစ္အထိ (၅ ႏလစ္အတဌင္သ) ၃၀ ရာခိုင္ႏလဳန္သ
နီသပါသ ေငဌေၟကသ ေဖာင္သပဌလာတယ္။
ဦသသိန္သစိန္အစိုသရအေနနဲ႔ သိသိသာသာ မေျပာင္သလဲႏိုင္တဲ့ ကိစၥရပ္ေတဌ အမ်ာသၟကီသ ရိလေနေသသပါတယ္။
ဒါေပမယ့္ အၟကီသမာသဆံုသေသာ မေျပာင္သလဲႏိုင္တဲ့ ကိစၥရပ္ကေတာ့ ျဗဎရိုကေရစီ ျပဳျပင္ေျပာင္သလဲေရသပဲ ျဖစ္ပါ
တယ္။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္မလဎသၟကီသ သန္သေရႊဟာ ဦသေနဝင္သ အစိုသရရဲ႕ ဆိုရလယ္လစ္ စနစ္ဆိုသကို အေမဌရခဲ့တယ္။ ဦသသိန္သစိန္
အစိုသရက ဗိုလ္ခ်ဳပ္မလဎသၟကီသသန္သေရႊရဲ႕ စစ္ဘက္အရာရိလၟကီသမ်ာသရဲ႕ျခစာသမႈ အေမဌကို ရခဲ့တယ္။ စစ္ဘက္အရာရိလၟကီသ
မ်ာသရဲ႕ ျခစာသမႈဆိုတာ စီသပဌာသေရသမလာ ခရိုနီေတဌနဲ႔ စစ္ဘက္က ဘ႑ာေငဌရရိလရန္ အလို႔ငလာ လုပ္ေဆာင္တဲ့ စစ္တပ္
စီသပဌာသေရသ လုပ္ငန္သေတဌရဲ႕ ဆိုသက်ဳိသေတဌကို ဆိုလိုတာ ျဖစ္ပါတယ္။
ဒီေတာ့ သမိုင္သကို ၟကည့္ရင္ ျမန္မာႏိုင္ငံအေနနဲ႔ သမိုင္သအျဖစ္အပ်က္ေတာ္ေတာ္မ်ာသမ်ာသကို ျဖတ္သန္သခဲ့ဖူသတဲ့
အေတဌ႕အၟကံဳေတဌ ရိလခဲ့တယ္။ ပံုစံအမ်ဳိသမ်ဳိသျဖစ္ေနတဲ့ ႏိုင္ငံ့ေခါင္သေဆာင္ေတဌကို ၟကံဳေတဌ႕ရတယ္။ အထူသသျဖင့္
ဦသသန္သေရႊဟာ ႏိုင္ငံေတာ္ရဲ႕ အေျခခံအေဆာက္အအံုေတဌကို အဓိကထာသျပီသ တည္ေဆာက္ခဲ့တယ္။ ဆက္
လက္ျပီသ အေျခခံအေဆာက္အအံုေတဌရဲ႕ အဆင့္မလီမႈနဲ႔ အေရအတဌက္အာသျဖင့္ လိုအပ္ခ်က္ေတဌ ရိလေနဆဲပဲ ျဖစ္ပါ
တယ္။ ဒီလိုပဲ အခု အစိုသရအသစ္ျဖစ္လာမယ့္ သူေတဌမလာ တာဝန္ရိလတာက ႏိုင္ငံတည္ေဆာက္ေရသျဖစ္ပါတယ္။
ႏိုင္ငံတည္ေဆာက္ေရသမလာ အေပၚထပ္ အေဆာက္အအံုနဲ႔ အေျခခံအေဆာက္အအံုေတဌကို အေရအတဌက္
အာသျဖင့္ေရာ၊ အေရအေသဌသအာသျဖင့္ေရာ ျဖည့္ဆည္သဖို႔ တာဝန္ရိလေၟကာင္သ အသိေပသအပ္ပါသည္။
2
No Vote
3
International Recognition
4
Legitimacy
5 | လႊတ္ေတာ္အမတ္ မင္သေသ့
စီသပဌာသေရသနာသမလည္ပဲ ႏိုင္ငံေရသ လုပ္လို႔ မရဘူှ။
လီကဌမ္ယု
၁။ ေရဌသေကာက္ပဌဲအျပီသ တက္လာမည့္ လႊတ္ေတာ္အမတ္မ်ာသအေနျဖင့္ သိရမည့္ အရာမ်ာသရိလသည္။ လုပ္ရမည့္
အရာမ်ာသရိလသည္။ ျပန္လည္ဆန္သစစ္ရမည့္ အရာမ်ာသရိလသည္။ ျပဳျပင္ေျပာင္သလဲရမည့္ အရာမ်ာသရိလသည္။ အသစ္
တည္ေဆာက္ရမည့္ အရာမ်ာသရိလသည္။ ထိုအရာေပါင္သမ်ာသစဌာကို အဓိက ခဌဲျခာသေသာ္ အေပ်ာ့ထည္ပိုင္သ5
ႏလင့္
အမာထည္ပိုင္သ6
ဟူ၍ ခဌဲျခာသရမည္။ ထိုအပိုင္သမ်ာသတဌင္ လက္တေလာ ေျဖရလင္သ၍ ရႏိုင္သည့္ အပိုင္သမ်ာသပါဝင္
သလို ယခု အုပ္ခ်ဳပ္မႈ သက္တမ္သကာလအတဌင္သ၌ပင္ ေျပလည္ႏိုင္သည့္ အရာမ်ာသရိလသည္။ ထို႔အတူ ေနာင္
တက္လာမည့္ ၂၀၂၀ ခုႏလစ္အလဌန္ အစိုသရသစ္အတဌက္ ေရခံေျမခံေကာင္သမ်ာသ ဖန္တီသေပသႏိုင္သည့္ အရာမ်ာသ
လည္သ ရိလသည္။ အစိုသရအဆက္ဆက္ တာဝန္ယူ ေျဖရလင္သလုပ္ေဆာင္ရမည့္ အရာမ်ာသလည္သ ရိလသည္။ ထို႔ေၟကာင့္
ျပည္သူ႕အက်ဳိသကို သယ္ပိုသမည့္ လႊတ္ေတာ္ အမတ္မ်ာသ သိေစရန္ အေရသၟကီသသည္။
၂။ ႏိုင္ငံေရသတာဝန္၏ အေျခခံ
အခ်က္မလာ ျပည္သူမ်ာသ၏ စာသ
ဝတ္ေနေရသ အဆင္ေျပ ေခ်ာေမဌ႕
ေစရန္ျဖစ္သည္။ စာသဝတ္ေနေရသ
အဆင္ေျပရံုျဖင့္ မလံုေလာက္
ေသာအခါ အရည္အေသဌသျပည့္မီလ
ေသာ စာသေသာက္ေနထိုင္ဝတ္
စာသမႈ ပံုစံ ျဖစ္ေစရန္ ျဖည့္ဆည္သ
ေပသျခင္သျဖစ္သည္။ ေနာက္ဆံုသ
လူေနမႈ အဆင့္အတန္သ အျမင့္
မာသဆံုသျဖစ္ေအာင္ ပို႔ေဆာင္ေပသ
ေရသျဖစ္သည္။
၃။ ျမန္မာႏိုင္ငံအေနျဖင့္ ပထမ
ဆံုသ လုပ္ရမည့္ ေယဘုယ်အလုပ္
မလာ - ဆင္သရဲမဌဲေတမႈ ေလ်ာ့ခ်ေရသ7
ျဖစ္သည္။ ဦသသိန္သစိန္အစိုသရလက္ထက္တဌင္ လုပ္ေဆာင္ခဲ့သည္။ ကမာၻ၌ ဆင္သရဲမဌဲေတမႈ အျမင့္ဆံုသျဖစ္သည့္
ျမန္မာႏိုင္ငံအဖို႔ အစိုသရအဆက္ဆက္က ဆင္သရဲမဌဲေတမႈ တိုက္ဖ်က္ေရသကို အစဥ္လုပ္ေဆာင္ေနရမည္ျဖစ္သည္။
5
Software Sector
6
Hardware Sector
7
Poverty Reduction
အလုပ္သမာသမ်ာသ၏ အနိမ့္ဆံုသ လုပ္ခ သတ္မလတ္ျခင္သက ျပည္တဌင္သ ထုတ္လုပ္မႈ
တန္ဖိုသျမင့္မာသေစျခင္သလာသ၊ သို႔တည္သမဟုတ္ အလုပ္သမာသ အခဌင့္အေရသလာသ၊
အမလန္တကယ္ေရာ အလုပ္သမာသႏလင့္ အလုပ္ရလင္အၟကာသ အက်ဳိသေက်သဇူသ
ျဖစ္ထဌန္သပါရဲ႕လာသ ..
6 | လႊတ္ေတာ္အမတ္ မင္သေသ့
ထို႔ေၟကာင့္ ေရဌသေကာက္ပဌဲ၌ ျပည္သူ႕အေရဌသခ်ယ္ခံပုဂၢိဳလ္မ်ာသအေနျဖင့္ ဆင္သရဲမႈ သံသရာကို ခ်ဳိသဖ်က္ရန္ တာဝန္
ရိလသည္။ ဆင္သရဲမႈသံသရာ (စက္ဝန္သ) ကို ခ်ဳိသဖ်က္ရန္ အဓိကက်ေသာ အခ်က္မလာ - ဆင္သရဲျခင္သ၏ အေၟကာင္သ8
ကို သိရန္ လိုသည္။ သိရံုျဖင့္ မလံုေလာက္၊ ေျခေျချမစ္ျမစ္နာသလည္၍ ဆင္သရဲမႈမလ ရုန္သထဌက္ႏိုင္ေအာင္ ကူညီ
ေထာက္ပံ့ေဆာင္ရဌက္ရမည္ ျဖစ္ပါသည္။
၄။ ေအာက္စ္ဖို႔တကၠသိုလ္မလ ေဘာဂေဗဒပါေမာကၡ ေပါေကာ္
လီယာ9
ေရသသာသေသာ ေအာက္ေျခသန္သ တစ္ေထာင္10
စာအုပ္၌ ႏိုင္ငံမ်ာသဆင္သရဲရျခင္သ အေၟကာင္သ (၄) ပါသကို ေဖာ္ျပ
ထာသသည္။
(၁) ပဋိပကၡေထာင္ေခ်ာက္
(၂) သဘာဝသယံဇာတ ေထာင္ေခ်ာက္
(၃) အိမ္နီသခ်င္သဆိုသမ်ာသႏလင့္ ကုန္သတဌင္သပိတ္ ႏိုင္ငံျဖစ္
ရျခင္သ ေထာင္ေခ်ာက္
(၄) ႏိုင္ငံငယ္ငယ္၊ အုပ္ခ်ဳပ္မႈ ညံ့ညံ့ ေထာင္ေခ်ာက္
ဟူေသာ ေထာင္ေခ်ာက္ (၄) မ်ဳိသတဌင္ က်ေရာက္ေနျခင္သ
ေၟကာင့္ဟု မလတ္ခ်က္ျပဳသည္။
၅။ ျမန္မာ့လဌတ္လပ္ေရသႏလင့္ ဖဌာသဖက္ေတာ္မလာ ျပည္တဌင္သစစ္
ျဖစ္သည္ဟု ဆိုခဲ့သည္။ ထို႔အျပင္ ယခု အသဌင္ကူသေျပာင္သေရသ
ကာလ၌ ဘာသာေရသ/ လူမ်ဳိသေရသ အဓိကရုဏ္သမ်ာသသည္
ပဋိပကၡကို ရလည္ၟကာေစေသာအခ်က္မ်ာသျဖစ္သည္။ ႏိုင္ငံေရသ
အရ၊ လူမ်ဳိသေရသအရ မတည္ျငိမ္သည့္ ႏိုင္ငံကို မည္သည့္ ႏိုင္ငံ
ကမလ် ရင္သႏလီသျမဳပ္ႏလံခ်င္လိမ့္မည္ မဟုတ္ဆိုသည့္ အခ်က္ကို
သတိျပဳရမည္။
၆။ စစ္အစိုသရသည္ ျပည္သူ႕အခဌန္အေပၚ မလီခိုတည္ေဆာက္ထာသသည့္ အစိုသရတစ္ရပ္မဟုတ္ဘဲ သဘာဝသယံ
ဇာတအေပၚ အမလီျပဳ၍ အုပ္ခ်ဳပ္ေသာ အစိုသရျဖစ္သည့္ အတဌက္ သဘာဝသယံဇာတေပါၟကဌယ္ဝျခင္သကပင္
အာဏာရလင္စနစ္ တည္ျမဲေအာင္ ေက်သဇူသျပဳေပသျခင္သ မည္ေနေပသည္။ သယံဇာတခဌဲေဝမႈ စနစ္သည္ တစ္ဖက္
ေစာင္သနင္သျဖစ္ေနျခင္သကပင္ ျပည္တဌင္သျငိမ္သခ်မ္သေရသကို မျငိမ္သသက္ႏိုင္ေအာင္ ရိလေနသည္ကို သတိခ်ပ္ရမည္။
8
Cause of Poverty
9
Paul Collier
10
The Bottom Billion (Why the poorest countries are failing and what can be done about it)
Poverty trap
1) landlocked with bad Neighbors
2) Abundant Natural Resources
3) Bad Governance
4) Civil Wars
7 | လႊတ္ေတာ္အမတ္ မင္သေသ့
၇။ ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ ကုန္သတဌင္သပိတ္ႏိုင္ငံတစ္ခု မဟုတ္။ ထို႔ေၟကာင့္ ပင္လယ္ေရေၟကာင္သအရ အာသသာခ်က္မ်ာသ
မ်ာသစဌာ ရိလသည္။ သို႔ေသာ္ ထိုအခဌင့့္အလမ္သမ်ာသကို အသံုသခ်ရန္ ျမန္မာတို႔ မ်ာသစဌာ မစဌမ္သေဆာင္ႏုိင္ခဲ့ေခ်။ ျမန္မာ့
ပင္လယ္ျပင္ကို ငါသဖမ္သျခင္သ စသည့္ ေရထဌက္ကုန္ထုတ္လုပ္ျခင္သမလအပ ပို၍ အသံုသမခ်ႏိုင္ခဲ့ေခ်။ စက၀ာပူသည္
သူ၏ မဟာဗ်ဎဟာေျမာက္ ေရေၟကာင္သအခ်က္အျခာအျဖစ္ တည္ရိလမႈကို စနစ္တက် အသံုသခ်ႏိုင္ခဲ့၍ အာရလက်ာသ
တစ္ေကာင္ျဖစ္ေနဆဲ ျဖစ္သည္။ တရုတ္ျပည္၏ လႊမ္သမိုသမႈသည္ ျမန္မာအစိုသရအေပၚ အစဥ္အဆက္ ၟကာေညာင္သ
ခဲ့သည္။ ၈၈ အေရသအခင္သကာလေနာက္ပိုင္သ ပိတ္ဆို႔အေရသယူမႈမ်ာသ ျပင္သထန္ျခင္သသည္လည္သ တရုတ္ႏလင့္ ျမန္မာ
အစိုသရတို႔ ပိုမို အေနနီသျခင္သ၏ အေၟကာင္သတရာသျဖစ္သည္။ တရုတ္သည္ ေစ်သကဌက္စီသပဌာသေရသ စနစ္ကို က်င့္သံုသ
သည့္ ႏိုင္ငံျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္ ႏိုင္ငံ့အုပ္ခ်ဳပ္ေရသစနစ္ႏလင့္ ႏိုင္ငံေရသက႑၌ တင္သက်ပ္ေသာ ဗဟိုခ်ဳပ္ကိုင္မႈ စနစ္
ကို က်င့္သံုသသည္။ အိုင္ဒီေယာ္လိုဂ်ီအရ ကဌန္ျမဎနစ္ဝါဒကို ယံုၟကည္သက္ဝင္ေနဆဲလည္သ ျဖစ္သည္။ ထို႔အျပင္
ကမာၻ႔စီသပဌာသေရသ အင္အာသၟကီသ ႏိုင္ငံအျဖစ္ ရိလေနသည္။
၈။ ျမန္မာသည္ အိႏိၵယထက္ တရုတ္ႏလင့္ ပိုမို အေနနီသခဲ့သည္။ တရုတ္ဩဇာသည္ စစ္ေရသႏလင့္ စီသပဌာသေရသနယ္
ပယ္မ်ာသတဌင္ ျမန္မာအေပၚ အေတာ္လႊမ္သမိုသသည္။ အိႏိၵယႏလင့္ တရုတ္ယလဥ္ေသာ္ အိႏိၵယသည္ တရုတ္ေလာက္
ခ်မ္သသာၟကဌယ္ဝမႈ မရိလ။ ထို႔အျပင္ အိႏိၵယႏလင့္ ျမန္မာအၟကာသ စီသပဌာသေရသအရ ဆက္ဆံေရသသည္ က်ယ္ျပန္႔မႈ နိမ့္
သည္။ ထိုသို႔ေသာ အေၟကာင္သမ်ာသကပင္ အာဏာရလင္ အိမ္နီသခ်င္သ၏ အရိပ္သည္ အေတာ္ႏလင့္ ဖ်က္၍ မရျခင္သ
ျဖစ္ႏိုင္သည္။ ထို႔ေၟကာင့္ ႏိုင္ငံေတာ္ကို စီမံခန္႔ခဌဲသူမ်ာသအဖို႔ မိတ္ေကာင္သ၊ ေဆဌေကာင္သမ်ာသႏလင့္ နီသကပ္စဌာ အက်ဳိသ
တူ မိတ္ဖက္ ဆက္ဆံႏိုင္ေလေလ၊ ႏိုင္ငံတိုသတက္ဖို႔ အခဌင့္အလမ္သေကာင္သေလေလျဖစ္သည္။
၉။ ထိုအခ်က္သည္ ႏိုင္ငံတကာဆက္ဆံေရသႏလင့္ သံခင္သတမန္ခင္သကို ခိုင္မာ၍ က်စ္လစ္ေသာ မဟာဗ်ဎဟာမိတ္
ဖက္မ်ာသႏလင့္ လက္တဌဲႏိုင္ေရသသည္ အေရသၟကီသသည္။ ႏိုင္ငံ့စီမံခန္႔ခဌဲသူမ်ာသအဖို႔ ႏိုင္ငံတကာ လက္တံ ရလည္ရန္
အေရသၟကီသသည္။ သံတမန္ စဌမ္သရည္မ်ာသ ကိန္သဝပ္ေနရမည္။ သိမ္ေမဌ႕ေသာ ႏိုင္ငံျခာသေရသမဟာဗ်ဎဟာ ခ်မလတ္၍
အေကာင္အထည္ေဖာ္ ေဆာင္ရဌက္ႏိုင္စဌမ္သရိလရမည္။ အနာဂတ္ကို ၟကဳိျမင္ႏိုင္ေသာ ႏိုင္ငံေရသ အေျမာ္အျမင္ ရင့္
သန္ရမည္။
၁၀။ ႏိုင္ငံေရသဟူသည္ အုပ္ခ်ဳပ္မႈ အႏုပညာ11
ဟု ဆိုႏိုင္က ဆိုႏိုင္သည္။ အုပ္ခ်ဳပ္ေရသအတတ္ႏလင့္ စီမံခန္႔ခဌဲမႈ
အတတ္ကို မကၜဌမ္သက်င္ပဲႏလင့္ ႏိုင္ငံ့ေခါင္သေဆာင္ ျဖစ္၍ မရ။ ျဖစ္ခ်င္၍ မရ။ လႊတ္ေတာ္အမတ္မ်ာသသည္ ဥပေဒ
ႏလင့္ လုပ္ထံုသလုပ္နည္သမ်ာသကို ျပဳစုခ်မလတ္သူမ်ာသျဖစ္သည္။ ထို႔အျပင္ ႏိုင္ငံေတာ္၏ မူဝါဒမ်ာသကို ဆံုသျဖတ္ခ်က္ခ်
မလတ္ရသူျဖစ္သည္။ မူဝါဒမ်ာသကို ေရဌသခ်ယ္ရသူလည္သ ျဖစ္သည္။ ထုိမလ်မက မူဝါဒမ်ာသကို အေကာင္အထည္ေဖာ္
ရန္အတဌက္ ျဗဎရိုကေရစီယႏ ၱရာသကို ေမာင္သႏလင္ရန္ တာဝန္ရိလေသသသည္။ ျဗဎရိုကေရစီက မူဝါဒ အေကာင္
အထည္ေဖာ္ျခင္သကို တာဝန္ယူ၍ လႊတ္ေတာ္အမတ္မ်ာသႏလင့္ အစိုသရအဖဌဲ႕က မူဝါဒအေပၚ အလံုသစံု တာဝန္ခံရ
သည္။ အစိုသရသည္ မူဝါဒကို တာဝန္ခံသူျဖစ္ျပီသ၊ ျဗဎရိုကေရစီသည္ မူဝါဒကို အေကာင္အထည္ေဖာ္သူျဖစ္သည္။
11
Politics is the art of government
8 | လႊတ္ေတာ္အမတ္ မင္သေသ့
၁၁။ တဖန္ လႊတ္ေတာ္တဌင္ အတည္ျပဳ ခ်မလတ္လိုက္ေသာ ဥပေဒမ်ာသႏလင့္ လုပ္ထံုသလုပ္နည္သမ်ာသကို အသက္ဝင္
ေအာင္လုပ္ရသည္။ ထို႔ေနာက္ ျပန္လည္ ဆန္သစစ္သံုသသပ္ရသည္။ အသစ္လိုအပ္သည္္မ်ာသကို ျပဳစုရသည္။
ေခတ္စနစ္ႏလင့္ မေလ်ာ္ညီေတာ့သည့္ ဥပေဒမ်ာသကို ပယ္ဖ်က္ရသည္။
၁၂။ အႏလစ္ခ်ဳပ္လိုက္လလ်င္ လႊတ္ေတာ္ အမတ္တစ္ေယာက္အေနျဖင့္ -
(က) အုပ္ခ်ဳပ္မႈနည္သနာႏလင့္ စီမံခန္႔ခဌဲမႈ နည္သနာကို တတ္ကၜဌမ္သနာသလည္ရမည္။
(ခ) ဥပေဒမ်ာသကို ျပဌာန္သျခင္သ၊ အဓိပၞာယ္ေဖာ္ျခင္သ၊ သံုသသပ္ျခင္သမ်ာသကို လုပ္ေဆာင္ႏိုင္ရမည္။
(ဂ) မူဝါဒႏလင့္ လုပ္ငန္သစဥ္၊ စီမံကိန္သ၊ မဟာဗ်ဎဟာမ်ာသကို ဆံုသျဖတ္ႏိုင္ရမည္/ ေဝဖန္ဆန္သစစ္ႏိုင္ရမည္။
(ဃ) သံတမန္အရည္အေသဌသရိလရမည္။
(င) ျဗဎရိုကေရစီယႏ ၱယာသ၏ သေဘာသဘာဝႏလင့္ ျဖစ္စဥ္ကို နာသလည္ရမည္။
(စ) ျပည္သူထဲ၌ ျဖစ္ပ်က္ေနေသာ အရိလတရာသကို ၟကည့္ျမင္တတ္ရမည္။
(ဆ) လိုရင္သေသာ့ခ်က္က်ေသာ ျပႆနာမ်ာသကို ဆန္သစစ္၊ သံုသသပ္၊ ေရဌသခ်ယ္တတ္ရမည္။
သို႔မလသာ လႊတ္ေတာ္ထဲ၌ ႏိုင္ငံတည္ေဆာက္ေရသသမာသ/ ႏိုင္ငံျပဳသုခမိန္မ်ာသ12
ျဖင့္ အသက္ဝင္လာမည္
ျဖစ္သည္။
၁၃။ ဆင္သရဲမဌဲေတမႈကာသ ေၟကာက္စရာေကာင္သ
လလသည္။ ႏိုင္ငံအုပ္ခ်ဳပ္စီမံခန္႔ခဌဲသူမ်ာသအဖို႔
နံပါတ္ (၁) ျပည္သူအာသ ဆင္သရဲတဌင္သ
က ကယ္ထုတ္ရမည္။
နံပါတ္ (၂) ျပည္သူ သက္သာေခ်ာင္
လည္ ေအာင္လုပ္ေပသရမည္။
နံပါတ္ (၃) ျပည္သူ ခ်မ္သသာေအာင္
လုပ္ေပသရမည္။
နံပါတ္ (၄) ျပည္သူက လူ႕ဘဝတန္ဖိုသ
ႏလင့္ လူ႕ဘဝအဓိပၞာယ္ကို ဖန္တီသႏိုင္
ေအာင္ ျပဳျပင္စီရင္ေပသရမည္။
ထိုအရာမ်ာသကို လုပ္ႏိုင္ရန္ ဆင္သရဲမႈ သံသရာ
ကို သိရမည္။ နာသလည္ရမည္။ ဆင္သရဲျခင္သ၏ ဇာတ္ျမစ္ကို သိရမည္။ ျပည္သူ႔ကို ဆင္သရဲျခင္သ လဌတ္ကင္သေစခ်င္
ေသာ စိတ္ဆႏၵျပင္သျပထက္သန္စဌာ ရိလပါမလ ႏိုင္ငံေရသအာဏာကို ေမလ်ာ္မလန္သသင့္သည္။
12
Statesman/ Statesmanship
8 | လႊတ္ေတာ္အမတ္ မင္သေသ့
၁၁။ တဖန္ လႊတ္ေတာ္တဌင္ အတည္ျပဳ ခ်မလတ္လိုက္ေသာ ဥပေဒမ်ာသႏလင့္ လုပ္ထံုသလုပ္နည္သမ်ာသကို အသက္ဝင္
ေအာင္လုပ္ရသည္။ ထို႔ေနာက္ ျပန္လည္ ဆန္သစစ္သံုသသပ္ရသည္။ အသစ္လိုအပ္သည္္မ်ာသကို ျပဳစုရသည္။
ေခတ္စနစ္ႏလင့္ မေလ်ာ္ညီေတာ့သည့္ ဥပေဒမ်ာသကို ပယ္ဖ်က္ရသည္။
၁၂။ အႏလစ္ခ်ဳပ္လိုက္လလ်င္ လႊတ္ေတာ္ အမတ္တစ္ေယာက္အေနျဖင့္ -
(က) အုပ္ခ်ဳပ္မႈနည္သနာႏလင့္ စီမံခန္႔ခဌဲမႈ နည္သနာကို တတ္ကၜဌမ္သနာသလည္ရမည္။
(ခ) ဥပေဒမ်ာသကို ျပဌာန္သျခင္သ၊ အဓိပၞာယ္ေဖာ္ျခင္သ၊ သံုသသပ္ျခင္သမ်ာသကို လုပ္ေဆာင္ႏိုင္ရမည္။
(ဂ) မူဝါဒႏလင့္ လုပ္ငန္သစဥ္၊ စီမံကိန္သ၊ မဟာဗ်ဎဟာမ်ာသကို ဆံုသျဖတ္ႏိုင္ရမည္/ ေဝဖန္ဆန္သစစ္ႏိုင္ရမည္။
(ဃ) သံတမန္အရည္အေသဌသရိလရမည္။
(င) ျဗဎရိုကေရစီယႏ ၱယာသ၏ သေဘာသဘာဝႏလင့္ ျဖစ္စဥ္ကို နာသလည္ရမည္။
(စ) ျပည္သူထဲ၌ ျဖစ္ပ်က္ေနေသာ အရိလတရာသကို ၟကည့္ျမင္တတ္ရမည္။
(ဆ) လိုရင္သေသာ့ခ်က္က်ေသာ ျပႆနာမ်ာသကို ဆန္သစစ္၊ သံုသသပ္၊ ေရဌသခ်ယ္တတ္ရမည္။
သို႔မလသာ လႊတ္ေတာ္ထဲ၌ ႏိုင္ငံတည္ေဆာက္ေရသသမာသ/ ႏိုင္ငံျပဳသုခမိန္မ်ာသ12
ျဖင့္ အသက္ဝင္လာမည္
ျဖစ္သည္။
၁၃။ ဆင္သရဲမဌဲေတမႈကာသ ေၟကာက္စရာေကာင္သ
လလသည္။ ႏိုင္ငံအုပ္ခ်ဳပ္စီမံခန္႔ခဌဲသူမ်ာသအဖို႔
နံပါတ္ (၁) ျပည္သူအာသ ဆင္သရဲတဌင္သ
က ကယ္ထုတ္ရမည္။
နံပါတ္ (၂) ျပည္သူ သက္သာေခ်ာင္
လည္ ေအာင္လုပ္ေပသရမည္။
နံပါတ္ (၃) ျပည္သူ ခ်မ္သသာေအာင္
လုပ္ေပသရမည္။
နံပါတ္ (၄) ျပည္သူက လူ႕ဘဝတန္ဖိုသ
ႏလင့္ လူ႕ဘဝအဓိပၞာယ္ကို ဖန္တီသႏိုင္
ေအာင္ ျပဳျပင္စီရင္ေပသရမည္။
ထိုအရာမ်ာသကို လုပ္ႏိုင္ရန္ ဆင္သရဲမႈ သံသရာ
ကို သိရမည္။ နာသလည္ရမည္။ ဆင္သရဲျခင္သ၏ ဇာတ္ျမစ္ကို သိရမည္။ ျပည္သူ႔ကို ဆင္သရဲျခင္သ လဌတ္ကင္သေစခ်င္
ေသာ စိတ္ဆႏၵျပင္သျပထက္သန္စဌာ ရိလပါမလ ႏိုင္ငံေရသအာဏာကို ေမလ်ာ္မလန္သသင့္သည္။
12
Statesman/ Statesmanship
8 | လႊတ္ေတာ္အမတ္ မင္သေသ့
၁၁။ တဖန္ လႊတ္ေတာ္တဌင္ အတည္ျပဳ ခ်မလတ္လိုက္ေသာ ဥပေဒမ်ာသႏလင့္ လုပ္ထံုသလုပ္နည္သမ်ာသကို အသက္ဝင္
ေအာင္လုပ္ရသည္။ ထို႔ေနာက္ ျပန္လည္ ဆန္သစစ္သံုသသပ္ရသည္။ အသစ္လိုအပ္သည္္မ်ာသကို ျပဳစုရသည္။
ေခတ္စနစ္ႏလင့္ မေလ်ာ္ညီေတာ့သည့္ ဥပေဒမ်ာသကို ပယ္ဖ်က္ရသည္။
၁၂။ အႏလစ္ခ်ဳပ္လိုက္လလ်င္ လႊတ္ေတာ္ အမတ္တစ္ေယာက္အေနျဖင့္ -
(က) အုပ္ခ်ဳပ္မႈနည္သနာႏလင့္ စီမံခန္႔ခဌဲမႈ နည္သနာကို တတ္ကၜဌမ္သနာသလည္ရမည္။
(ခ) ဥပေဒမ်ာသကို ျပဌာန္သျခင္သ၊ အဓိပၞာယ္ေဖာ္ျခင္သ၊ သံုသသပ္ျခင္သမ်ာသကို လုပ္ေဆာင္ႏိုင္ရမည္။
(ဂ) မူဝါဒႏလင့္ လုပ္ငန္သစဥ္၊ စီမံကိန္သ၊ မဟာဗ်ဎဟာမ်ာသကို ဆံုသျဖတ္ႏိုင္ရမည္/ ေဝဖန္ဆန္သစစ္ႏိုင္ရမည္။
(ဃ) သံတမန္အရည္အေသဌသရိလရမည္။
(င) ျဗဎရိုကေရစီယႏ ၱယာသ၏ သေဘာသဘာဝႏလင့္ ျဖစ္စဥ္ကို နာသလည္ရမည္။
(စ) ျပည္သူထဲ၌ ျဖစ္ပ်က္ေနေသာ အရိလတရာသကို ၟကည့္ျမင္တတ္ရမည္။
(ဆ) လိုရင္သေသာ့ခ်က္က်ေသာ ျပႆနာမ်ာသကို ဆန္သစစ္၊ သံုသသပ္၊ ေရဌသခ်ယ္တတ္ရမည္။
သို႔မလသာ လႊတ္ေတာ္ထဲ၌ ႏိုင္ငံတည္ေဆာက္ေရသသမာသ/ ႏိုင္ငံျပဳသုခမိန္မ်ာသ12
ျဖင့္ အသက္ဝင္လာမည္
ျဖစ္သည္။
၁၃။ ဆင္သရဲမဌဲေတမႈကာသ ေၟကာက္စရာေကာင္သ
လလသည္။ ႏိုင္ငံအုပ္ခ်ဳပ္စီမံခန္႔ခဌဲသူမ်ာသအဖို႔
နံပါတ္ (၁) ျပည္သူအာသ ဆင္သရဲတဌင္သ
က ကယ္ထုတ္ရမည္။
နံပါတ္ (၂) ျပည္သူ သက္သာေခ်ာင္
လည္ ေအာင္လုပ္ေပသရမည္။
နံပါတ္ (၃) ျပည္သူ ခ်မ္သသာေအာင္
လုပ္ေပသရမည္။
နံပါတ္ (၄) ျပည္သူက လူ႕ဘဝတန္ဖိုသ
ႏလင့္ လူ႕ဘဝအဓိပၞာယ္ကို ဖန္တီသႏိုင္
ေအာင္ ျပဳျပင္စီရင္ေပသရမည္။
ထိုအရာမ်ာသကို လုပ္ႏိုင္ရန္ ဆင္သရဲမႈ သံသရာ
ကို သိရမည္။ နာသလည္ရမည္။ ဆင္သရဲျခင္သ၏ ဇာတ္ျမစ္ကို သိရမည္။ ျပည္သူ႔ကို ဆင္သရဲျခင္သ လဌတ္ကင္သေစခ်င္
ေသာ စိတ္ဆႏၵျပင္သျပထက္သန္စဌာ ရိလပါမလ ႏိုင္ငံေရသအာဏာကို ေမလ်ာ္မလန္သသင့္သည္။
12
Statesman/ Statesmanship
9 | လႊတ္ေတာ္အမတ္ မင္သေသ့
၁၄။ ဖဌံ႕ျဖဳိသမႈေဗဒတဌင္ ဆင္သရဲမႈသံသရာစက္ဝန္သ13
ဆိုတာ ရိလသည္။ ဆင္သရဲမႈ ဘာေၟကာင့္ျဖစ္သလဲဆိုတာကို
ေဘာဂေဗဒရႈေထာင့္က ေလ့လာထာသျခင္သျဖစ္သည္။ ဘာေၟကာင့္ ဆင္သရဲရသလဲ။ ဝင္ေငဌနိမ့္၍ ဆင္သရဲရျခင္သ ျဖစ္
သည္။ ဝင္ေငဌနိမ့္ေတာ့ ေငဌမစုႏိုင္။ ေငဌမစုႏိုင္ေတာ့ ရင္သႏလီသျမဳပ္ႏလံမႈ မျပဳႏိုင္။ ျပန္လည္ မျမဳပ္ႏိုင္ေတာ့ စီသပဌာသေရသ
ဖဌံ႕ျဖိဳသမတိုသတက္။ စီသပဌာသေရသ မတိုုသတက္ေတာ့ ႏိုင္ငံ့အသာသတင္ ဝင္ေငဌ နိမ့္။ ႏိုင္ငံ့ဝင္ေငဌ နိမ့္ေတာ့ ထုတ္လုပ္မႈ
စဌမ္သအာသက်။ ထုတ္လုပ္မႈ စဌမ္သအာသ
က်ေတာ့ အလုပ္လက္မဲ့မ်ာသ။
ထိုအခ်က္မ်ာသသည္ ဆင္သရဲမႈ သံသ
ရာလည္ျခင္သ၏ ကဌင္သဆက္မ်ာသ ျဖစ္
သည္။ အထူသသျဖင့္ ဆင္သရဲမႈ သံသ
ရာသည္ အဆိုသေက်ာ့ သံသရာ
လည္ျခင္သ သေဘာျဖစ္ေနသည္။
၁၅။ ဆင္သရဲမႈ အေၟကာင္သကို အစ
ဆဌဲမထုတ္ႏိုင္ေသာအခါ ဆင္သရဲမႈကို
ခ်ဳိသဖ်က္ဖို႔အတဌက္ မလုပ္ႏိုင္ျဖစ္ရသည္။ ဆင္သရဲမႈ စက္ဝိုင္သသည္ ေၟကာက္ရဌံ႕မႈစက္ဝိုင္သကဲ့သို႔ပင္ျဖစ္သည္။
ေၟကာက္ေတာ့ မလုပ္။ မလုပ္ေတာ့ မလုပ္။ မလုပ္ေတာ့ အေတဌ႕အၟကံဳမရိလ။ အေတဌ႕အၟကံဳမရိလေတာ့ မလုပ္တတ္။
မလုပ္တတ္ေတာ့ မလုပ္ႏိုင္။ မလုပ္ႏိုင္ ေတာ့ စိုသရိမ္ျပီသ ေၟကာက္။ ေၟကာက္ေတာ့ မလုပ္။ မလုပ္ေတာ့
အေတဌ႕အၟကံဳမရိလ၊ အေတဌ႕အၟကံဳမရိလေတာ့ မလုပ္ ႏိုင္၊ မလုပ္ႏိုင္ေတာ့ ေၟကာက္။
ဝင္ေငဌ မရိလေတာ့ ပညာမတတ္။ ပညာမတတ္ေတာ့ အလုပ္မရ၊ အလုပ္မရေတာ့ ဝင္ေငဌမရိလ။ အလုပ္ရရင္လည္သ
လုပ္ခ/ လစာနိမ့္တဲ့ အလုပ္ကိုသာ ရ။ လုပ္ခ နိိမ့္ေတာ့ ဝင္ေငဌ နိမ့္။ ဝင္ေငဌ နည္သ . စသျဖင့္ ရိလေနသည္။
၁၆။ ႏိုင္ငံေတာ္၏ တာဝန္မ်ာသကို ထမ္သေဆာင္သူေနသူအဖို႔ ျပည္သူ႕၏ ဝင္ေငဌကို တိုသေအာင္ လုပ္ေပသႏိုင္ရမည္။
ဝင္ ေငဌတိုသတက္ရန္ ဆိုလလ်င္ ျပည္သူမ်ာသ၏ စီသပဌာသေရသ အခဌင့္အလမ္သကို ဥပေဒႏလင့္အညီ တန္သတူညီမလ်စဌာ
ခဌင့္ျပဳထာသ ရမည္။ ႏိုင္ငံသာသမလန္လလ်င္ လူတိုင္သအာသ စီသပဌာသေရသ လုပ္ပိုင္ခဌင့္ ညီမလ်ေစရမည္။ အဆိုပါ အခ်က္သည္
ေစ်သကဌက္ စီသပဌာသေရသမူမ်ာသကို အသက္ဝင္ေစျခင္သျဖစ္သည္။ ေစ်သကဌက္စီသပဌာသေရသဆိုသည္မလာလည္သ ျပည္သူ
တစ္ဦသတစ္ေယာက္ခ်င္သစီကို ခ်မ္သသာခဌင့္ အျပည့္အဝရေစျပီသ ျပည္သူခ်မ္သသာလလ်င္ ႏိုင္ငံခ်မ္သသာျခင္သျဖစ္သည္
ဟုု မလတ္ယူ ရန္ပင္ျဖစ္သည္။
13
Poverty Cycle
9 | လႊတ္ေတာ္အမတ္ မင္သေသ့
၁၄။ ဖဌံ႕ျဖဳိသမႈေဗဒတဌင္ ဆင္သရဲမႈသံသရာစက္ဝန္သ13
ဆိုတာ ရိလသည္။ ဆင္သရဲမႈ ဘာေၟကာင့္ျဖစ္သလဲဆိုတာကို
ေဘာဂေဗဒရႈေထာင့္က ေလ့လာထာသျခင္သျဖစ္သည္။ ဘာေၟကာင့္ ဆင္သရဲရသလဲ။ ဝင္ေငဌနိမ့္၍ ဆင္သရဲရျခင္သ ျဖစ္
သည္။ ဝင္ေငဌနိမ့္ေတာ့ ေငဌမစုႏိုင္။ ေငဌမစုႏိုင္ေတာ့ ရင္သႏလီသျမဳပ္ႏလံမႈ မျပဳႏိုင္။ ျပန္လည္ မျမဳပ္ႏိုင္ေတာ့ စီသပဌာသေရသ
ဖဌံ႕ျဖိဳသမတိုသတက္။ စီသပဌာသေရသ မတိုုသတက္ေတာ့ ႏိုင္ငံ့အသာသတင္ ဝင္ေငဌ နိမ့္။ ႏိုင္ငံ့ဝင္ေငဌ နိမ့္ေတာ့ ထုတ္လုပ္မႈ
စဌမ္သအာသက်။ ထုတ္လုပ္မႈ စဌမ္သအာသ
က်ေတာ့ အလုပ္လက္မဲ့မ်ာသ။
ထိုအခ်က္မ်ာသသည္ ဆင္သရဲမႈ သံသ
ရာလည္ျခင္သ၏ ကဌင္သဆက္မ်ာသ ျဖစ္
သည္။ အထူသသျဖင့္ ဆင္သရဲမႈ သံသ
ရာသည္ အဆိုသေက်ာ့ သံသရာ
လည္ျခင္သ သေဘာျဖစ္ေနသည္။
၁၅။ ဆင္သရဲမႈ အေၟကာင္သကို အစ
ဆဌဲမထုတ္ႏိုင္ေသာအခါ ဆင္သရဲမႈကို
ခ်ဳိသဖ်က္ဖို႔အတဌက္ မလုပ္ႏိုင္ျဖစ္ရသည္။ ဆင္သရဲမႈ စက္ဝိုင္သသည္ ေၟကာက္ရဌံ႕မႈစက္ဝိုင္သကဲ့သို႔ပင္ျဖစ္သည္။
ေၟကာက္ေတာ့ မလုပ္။ မလုပ္ေတာ့ မလုပ္။ မလုပ္ေတာ့ အေတဌ႕အၟကံဳမရိလ။ အေတဌ႕အၟကံဳမရိလေတာ့ မလုပ္တတ္။
မလုပ္တတ္ေတာ့ မလုပ္ႏိုင္။ မလုပ္ႏိုင္ ေတာ့ စိုသရိမ္ျပီသ ေၟကာက္။ ေၟကာက္ေတာ့ မလုပ္။ မလုပ္ေတာ့
အေတဌ႕အၟကံဳမရိလ၊ အေတဌ႕အၟကံဳမရိလေတာ့ မလုပ္ ႏိုင္၊ မလုပ္ႏိုင္ေတာ့ ေၟကာက္။
ဝင္ေငဌ မရိလေတာ့ ပညာမတတ္။ ပညာမတတ္ေတာ့ အလုပ္မရ၊ အလုပ္မရေတာ့ ဝင္ေငဌမရိလ။ အလုပ္ရရင္လည္သ
လုပ္ခ/ လစာနိမ့္တဲ့ အလုပ္ကိုသာ ရ။ လုပ္ခ နိိမ့္ေတာ့ ဝင္ေငဌ နိမ့္။ ဝင္ေငဌ နည္သ . စသျဖင့္ ရိလေနသည္။
၁၆။ ႏိုင္ငံေတာ္၏ တာဝန္မ်ာသကို ထမ္သေဆာင္သူေနသူအဖို႔ ျပည္သူ႕၏ ဝင္ေငဌကို တိုသေအာင္ လုပ္ေပသႏိုင္ရမည္။
ဝင္ ေငဌတိုသတက္ရန္ ဆိုလလ်င္ ျပည္သူမ်ာသ၏ စီသပဌာသေရသ အခဌင့္အလမ္သကို ဥပေဒႏလင့္အညီ တန္သတူညီမလ်စဌာ
ခဌင့္ျပဳထာသ ရမည္။ ႏိုင္ငံသာသမလန္လလ်င္ လူတိုင္သအာသ စီသပဌာသေရသ လုပ္ပိုင္ခဌင့္ ညီမလ်ေစရမည္။ အဆိုပါ အခ်က္သည္
ေစ်သကဌက္ စီသပဌာသေရသမူမ်ာသကို အသက္ဝင္ေစျခင္သျဖစ္သည္။ ေစ်သကဌက္စီသပဌာသေရသဆိုသည္မလာလည္သ ျပည္သူ
တစ္ဦသတစ္ေယာက္ခ်င္သစီကို ခ်မ္သသာခဌင့္ အျပည့္အဝရေစျပီသ ျပည္သူခ်မ္သသာလလ်င္ ႏိုင္ငံခ်မ္သသာျခင္သျဖစ္သည္
ဟုု မလတ္ယူ ရန္ပင္ျဖစ္သည္။
13
Poverty Cycle
9 | လႊတ္ေတာ္အမတ္ မင္သေသ့
၁၄။ ဖဌံ႕ျဖဳိသမႈေဗဒတဌင္ ဆင္သရဲမႈသံသရာစက္ဝန္သ13
ဆိုတာ ရိလသည္။ ဆင္သရဲမႈ ဘာေၟကာင့္ျဖစ္သလဲဆိုတာကို
ေဘာဂေဗဒရႈေထာင့္က ေလ့လာထာသျခင္သျဖစ္သည္။ ဘာေၟကာင့္ ဆင္သရဲရသလဲ။ ဝင္ေငဌနိမ့္၍ ဆင္သရဲရျခင္သ ျဖစ္
သည္။ ဝင္ေငဌနိမ့္ေတာ့ ေငဌမစုႏိုင္။ ေငဌမစုႏိုင္ေတာ့ ရင္သႏလီသျမဳပ္ႏလံမႈ မျပဳႏိုင္။ ျပန္လည္ မျမဳပ္ႏိုင္ေတာ့ စီသပဌာသေရသ
ဖဌံ႕ျဖိဳသမတိုသတက္။ စီသပဌာသေရသ မတိုုသတက္ေတာ့ ႏိုင္ငံ့အသာသတင္ ဝင္ေငဌ နိမ့္။ ႏိုင္ငံ့ဝင္ေငဌ နိမ့္ေတာ့ ထုတ္လုပ္မႈ
စဌမ္သအာသက်။ ထုတ္လုပ္မႈ စဌမ္သအာသ
က်ေတာ့ အလုပ္လက္မဲ့မ်ာသ။
ထိုအခ်က္မ်ာသသည္ ဆင္သရဲမႈ သံသ
ရာလည္ျခင္သ၏ ကဌင္သဆက္မ်ာသ ျဖစ္
သည္။ အထူသသျဖင့္ ဆင္သရဲမႈ သံသ
ရာသည္ အဆိုသေက်ာ့ သံသရာ
လည္ျခင္သ သေဘာျဖစ္ေနသည္။
၁၅။ ဆင္သရဲမႈ အေၟကာင္သကို အစ
ဆဌဲမထုတ္ႏိုင္ေသာအခါ ဆင္သရဲမႈကို
ခ်ဳိသဖ်က္ဖို႔အတဌက္ မလုပ္ႏိုင္ျဖစ္ရသည္။ ဆင္သရဲမႈ စက္ဝိုင္သသည္ ေၟကာက္ရဌံ႕မႈစက္ဝိုင္သကဲ့သို႔ပင္ျဖစ္သည္။
ေၟကာက္ေတာ့ မလုပ္။ မလုပ္ေတာ့ မလုပ္။ မလုပ္ေတာ့ အေတဌ႕အၟကံဳမရိလ။ အေတဌ႕အၟကံဳမရိလေတာ့ မလုပ္တတ္။
မလုပ္တတ္ေတာ့ မလုပ္ႏိုင္။ မလုပ္ႏိုင္ ေတာ့ စိုသရိမ္ျပီသ ေၟကာက္။ ေၟကာက္ေတာ့ မလုပ္။ မလုပ္ေတာ့
အေတဌ႕အၟကံဳမရိလ၊ အေတဌ႕အၟကံဳမရိလေတာ့ မလုပ္ ႏိုင္၊ မလုပ္ႏိုင္ေတာ့ ေၟကာက္။
ဝင္ေငဌ မရိလေတာ့ ပညာမတတ္။ ပညာမတတ္ေတာ့ အလုပ္မရ၊ အလုပ္မရေတာ့ ဝင္ေငဌမရိလ။ အလုပ္ရရင္လည္သ
လုပ္ခ/ လစာနိမ့္တဲ့ အလုပ္ကိုသာ ရ။ လုပ္ခ နိိမ့္ေတာ့ ဝင္ေငဌ နိမ့္။ ဝင္ေငဌ နည္သ . စသျဖင့္ ရိလေနသည္။
၁၆။ ႏိုင္ငံေတာ္၏ တာဝန္မ်ာသကို ထမ္သေဆာင္သူေနသူအဖို႔ ျပည္သူ႕၏ ဝင္ေငဌကို တိုသေအာင္ လုပ္ေပသႏိုင္ရမည္။
ဝင္ ေငဌတိုသတက္ရန္ ဆိုလလ်င္ ျပည္သူမ်ာသ၏ စီသပဌာသေရသ အခဌင့္အလမ္သကို ဥပေဒႏလင့္အညီ တန္သတူညီမလ်စဌာ
ခဌင့္ျပဳထာသ ရမည္။ ႏိုင္ငံသာသမလန္လလ်င္ လူတိုင္သအာသ စီသပဌာသေရသ လုပ္ပိုင္ခဌင့္ ညီမလ်ေစရမည္။ အဆိုပါ အခ်က္သည္
ေစ်သကဌက္ စီသပဌာသေရသမူမ်ာသကို အသက္ဝင္ေစျခင္သျဖစ္သည္။ ေစ်သကဌက္စီသပဌာသေရသဆိုသည္မလာလည္သ ျပည္သူ
တစ္ဦသတစ္ေယာက္ခ်င္သစီကို ခ်မ္သသာခဌင့္ အျပည့္အဝရေစျပီသ ျပည္သူခ်မ္သသာလလ်င္ ႏိုင္ငံခ်မ္သသာျခင္သျဖစ္သည္
ဟုု မလတ္ယူ ရန္ပင္ျဖစ္သည္။
13
Poverty Cycle
10 | လႊတ္ေတာ္အမတ္ မင္သေသ့
၁၇။ လႊတ္ေတာ္ အမတ္တစ္ေယာက္အေနျဖင့္ စီသပဌာသေရသစနစ္မ်ာသ၏ သေဘာသဘာဝႏလင့္ စီသပဌာသေရသ၏
လည္ပတ္မႈ ပံုစံ ယႏ ၱရာသစနစ္ကို နာသလည္ တတ္သိရန္ လိုအပ္သည္။ ေငဌေၟကသဆိုင္ရာ သေဘာတရာသမ်ာသ
ကိုလည္သ ေက်လည္စဌာ တတ္သိရန္ လိုသည္။ ႏိုင္ငံေရသသမာသသည္ စီသပဌာသေရသသမာသတစ္ဦသ ျဖစ္ခ်င္မလ ျဖစ္မည္။
သို႔ေသာ္ ႏိုင္ငံ့ စီသပဌာသေရသယႏ ၱရာသ အဆင္ေျပ တိုသတက္ျမင့္မာသေစရန္ တာဝန္ရိလသည့္ အတဌက္ မက္ခရို
စီသပဌာသေရသ သေဘာ တရာသ14
ႏလင့္ မိုက္ခရို စီသပဌာသေရသ သေဘာတရာသ15
၏ ဆက္စပ္ျဖစ္တည္မႈကို နာသမလည္၍
မရေခ်။
မက္ခရိုစီသပဌာသေရသ
မက္ခရို ေဘာဂေဗဒဟုလည္သ ေခၚႏိုင္သည္။
မက္ခရိုေဘာဂေဗဒမလာ စီသပဌာသေရသ တစ္ခုလံုသကို ျခံဳငံုေလ့လာျခင္သ ျဖစ္သည္။ ဘိဇနက္လုပ္ငန္သအာသလံုသ၊
စာသသံုသသူအာသလံုသႏလင့္ ၎တို႔၏ စီသပဌာသေရသအေပၚ သက္ေရာက္မႈမ်ာသကို၊ အထူသျပဳေလ့လာသည္။ အထူသ
သျဖင့္ စုစုေပါင္သ ထုတ္လုပ္မႈ၊ အလုပ္လက္မဲ့၊ ေငဌေၟကသေဖာင္သပဌမႈႏလင့္ စီသပဌာသေရသ အတက္အက်သံသရာ
တို႔ ျဖစ္သည္။
တိုင္သျပည္စီသပဌာသေရသ ဆိုရာတဌင္ တိုင္သျပည္ ဝင္ေငဌ၊ စုေဆာင္သမႈ၊ ရင္သႏလီသျမဳပ္ႏလံမႈ၊ အလုပ္အကိုင္၊ လူဦသေရ၊
အစိုသရအသံုသစရိတ္၊ အခဌန္ေတာ္ရေငဌ၊ ဘတ္ဂ်တ္လိုေငဌ၊ ေငဌေၟကသလည္ပတ္မႈ၊ ကုန္သဌယ္ေရသ ရလင္သတမ္သ၊
ေငဌေပသေငဌယူရလင္သတမ္သ စသည္ျဖင့္ ရိလသည္။
စီသပဌာသေ၇သ တစ္ခုလံုသအတဌက္ ဆိုခဲ့ပါ ေသာ့ခ်က္က်ေသာ အစိတ္အပိုင္သမ်ာသကို မက္ခရို အျခင္သအရာ
မ်ာသဟု ေခၚသည္။ မက္ခရိုေဘာဂေဗဒက၊ ၎တို႔ကို အဓိကထာသ ေလ့လာသည္။16
မိုက္ခရိုစီသပဌာသေရသ
မိုက္ခရိုေဘာဂေဗဒဟုလည္သ ေခၚႏိုင္သည္။
ဘိဇနက္လုပ္ငန္သတစ္ခုခ်င္သ၊ အိမ္ေထာင္တစ္ခုခ်င္သအလိုက္ အႏုစိတ္ေလ့လာေသာ ဘာသာရပ္ ျဖစ္
သည္။ ဝယ္လိုအာသ၊ ေရာင္သလိုအာသ၊ ေစ်သႏလဳန္သစေသာ အေၟကာင္သအရာမ်ာသ ပါဝင္သည္။ တစ္ခုလံုသ ျခံဳငံု
ေလ့လာသည့္ မက္ခရိုေဘာဂေဗဒႏလင့္ ကဌဲျပာသေစရန္၊ အမည္ တစ္မ်ဳိသ သတ္မလတ္ထာသျခင္သျဖစ္သည္။17
၁၈။ လႊတ္ေတာ္ တစ္ရပ္အေနျဖင့္ တည္ဆဲ အစိုသရကို ထိန္သေက်ာင္သရေသာ တာဝန္ရိလသည္။ အစိုသရအေနျဖင့္
ႏိုင္ငံေတာ္ႏလင့္ ျပည္သူမ်ာသအာသ အဓိက တာဝန္ (၃) မ်ဳိသကို အဓိက ထမ္သေဆာင္ရသည္။
14
Macro Economic Concept
15
Micro Economic Concept
16
ကမာၻလံုသ စီသပဌာသေရသ အဘိဓာန္/ ေက်ာ္ဝင္သ (ေရသ) စာ- ၁၇၇
17
ကမာၻလံုသ စီသပဌာသေရသ အဘိဓာန္/ ေက်ာ္ဝင္သ (ေရသ) စာ - ၁၉၅
11 | လႊတ္ေတာ္အမတ္ မင္သေသ့
နံပါတ္ (၁) ႏိုင္ငံ့၏ ကာကဌယ္ေရသႏလင့္ လံုျခံဳေရသ တာဝန္
နံပါတ္ (၂) ႏိုင္ငံ့၏ စီသပဌာသေရသ တာဝန္
နံပါတ္ (၃) ႏိုင္ငံ့၏ ဝန္ေဆာင္မႈေရသရာ တာဝန္
စသည့္ တာဝန္ (၃) ရပ္ အဓိက ရိလသည္။
၁၉။ အစိုသရတစ္ရပ္ကို အထိန္သအေထ ျပဳလုပ္ေနေသာ လႊတ္ေတာ္အမတ္မ်ာသအဖို႔ ႏိုင္ငံေတာ္၏ ကာကဌယ္ေရသ
ႏလင့္ လံုျခံဳေရသဆိုင္ရာ အျမင္ သေဘာတရာသမ်ာသျဖင့္ ထိစပ္အပ္သည္။ တစ္နည္သအာသျဖင့္ အေျခခံဥပေဒတဌင္
ေဖာ္ျပ ထာသေသာ စစ္ေရသအျမင္ ဆိုသည့္ အခ်က္ထက္ ကာကဌယ္ေရသႏလင့္ လံုျခံဳေရသအျမင္ ရိလရမည္ဟူေသာ
အခ်က္ သည္ သမ၌တ တစ္ဦသတဌင္သာမက လႊတ္ေတာ္အမတ္တိုင္သတဌင္လည္သ ရိလသင့္သည္။
၂၀။ ႏိုင္ငံေတာ္ကို အုပ္ခ်ဳပ္သည္ဆိုသည္မလာ တိုင္သျပည္အတဌင္သရိလ ျပည္သူမ်ာသ၏ စာသဝတ္ေနေရသကို တိုသတက္
ေကာင္သမဌန္ေအာင္ ေဆာင္ၟကဥ္သႏိုင္ျခင္သ ျဖစ္သည္။ ျပည္သူမ်ာသ၏ စာသဝတ္ေနေရသ ဆိုသည္မလာ ျပည္သူမ်ာသ၏
စီသပဌာသေရသပင္ျဖစ္သည္။ ျပည္သူမ်ာသ၏ စီသပဌာသေရသ ဆိုသည္မလာ ႏိုင္ငံ့စီသပဌာသေရသပင္ျဖစ္သည္။ ႏိုင္ငံ့စီသပဌာသေရသကို
ေလ့လာေသာ ပညာရပ္သည္ ႏိုင္ငံေရသေဘာဂေဗဒပညာရပ္ပင္ျဖစ္သည္။ ႏိုင္ငံတည္ေဆာက္ေရသတဌင္ ႏိုင္ငံေရသ
ေဘာဂေဗဒပညာရပ္ကို ကၜဌမ္သက်င္သည့္ ပညာရလင္/ကၜဌမ္သက်င္သူမ်ာသ အခိုင္အမာရိလျခင္သက အေရသၟကီသေသာ
အခ်က္ တစ္ခုျဖစ္သည္။ တစ္နည္သအာသျဖင့္ ႏိုင္ငံအုပ္ခ်ဳပ္ေရသဆိုသည္မလာ ႏိုင္ငံတည္ေဆာက္ေရသပင္ျဖစ္သည္။
ႏိုင္ငံတည္ေဆာက္ေရသဆုိသည္မလာလည္သ ႏိုင္ငံ့စီသပဌာသေရသကို တည္ေဆာက္ျခင္သပင္ျဖစ္သည္။
၂၁။ ႏိုင္ငံ့စီသပဌာသေရသကို တည္ေဆာက္ရန္ မိမိတို႔ တည္ေဆာက္မည့္ စီသပဌာသေရသ အေဆာက္အအံုကို ဖန္တီသတည္
ေဆာက္ႏိုင္သည့္ စီသပဌာသေရသ စနစ္ကို ေရဌသခ်ယ္ရသည္။ ထို႔ေနာက္ အဆိုပါ စီသပဌာသေရသ စနစ္ႏလင့္ အဆက္အစပ္
ညီေသာ ႏိုင္ငံေရသစနစ္ကို ခ်မလတ္က်င့္သံုသရသည္။ ထို႔ေၟကာင့္ လႊတ္ေတာ္အမတ္မ်ာသအေနျဖင့္ ႏိုင္ငံေရသစနစ္ႏလင့္
စီသပဌာသေရသစနစ္တို႔သည္ တစ္ခုကိုတစ္ခု အျပန္အလလန္ အညမည သေဘာ ေက်သဇူသျပဳျဖစ္တည္ေနရသည္ဟု
မလတ္ယူေနရမည္။
၂၂။ “ႏိုင္ငံအုပ္ခ်ဳပ္တယ္ဆိုတာ ငါသေသသ
ေသသေလသ တစ္ေကာင္တည္သနဲ႔ ဟင္သျဖစ္
ေအာင္ခ်က္ရသလုိပဲ” တဲ့ . တခါတရံ
လႊတ္ေတာ္အမတ္ေတဌမလာ ႏိုင္ငံ့အက်ဳိသ
အတဌက္ ျဖစ္သင့္ျဖစ္ထိုက္သည့္ အလုပ္
ေတဌ အစီအစဥ္ေတဌ လုပ္ခ်င္ပါလ်က္ႏလင့္
လုပ္ခဌင့္မရသည့္ အေျခအေနေတဌ ရိလေန
ျခင္သကိုလည္သ သတိထာသရပါမည္။
 လႊတ္ေတာ္အမတ္ေတဌ ဘယ္လိုျဖစ္လာတာလဲ
 လႊတ္ေတာ္အမတ္ေတဌ ဘာလုပ္ဖို႔တာဝန္ရလိသလဲ
 လႊတ္ေတာ္အမတ္ေတဌ ဘာအတဌက္ လႊတ္ေတာ္ထဲမလာ
ရလိေနရတာလဲ
12 | လႊတ္ေတာ္အမတ္ မင္သေသ့
၂၃။ ထို႔ေၟကာင့္ ႏိုင္ငံေရသလုပ္နည္သတဌင္ အေျခအေနႏလင့္ အခ်ိန္အခါ၏ မ်က္ႏလာသာေပသမႈကို ဆုပ္ကိုင္တတ္ရန္
အထူသလိုအပ္သည္။ လႊတ္ေတာ္တဌင္သ ႏိုင္ငံေရသသည္လည္သ ထိုနည္သ လည္သေကာင္သပင္ျဖစ္သည္။ အေျခအေန၊
အခ်ိန္အခါ အလိုက္ အစုအဖဌဲ႕အလိုက္ ေရဌ႕ေအာင္ တဌန္သႏိုင္ျခင္သသည္ပင္ တကယ့္ ႏိုင္ငံေရသ စစ္စစ္ျဖစ္၏။ ထို႔
ေၟကာင့္ ႏိုင္ငံေရသတဌင္ မဟာဗ်ဎဟာက်က် ေရဌ႕ေအာင္ တဌန္သႏိုင္ျခင္သသည္ အခရာက်သည္။ မဟာဗ်ဎဟာက်
ေသာ ႏိုင္ငံေရသနည္သနာသည္ ႏိုင္ငံေရသ အေျမာ္အျမင္တဌင္ အမ်ာသၟကီသမူတည္ေနသည္။ ႏိုင္ငံေရသအေျမာ္အျမင္
ရိလျခင္သသည္ အတိတ္၊ ပစၥဳပၞန္ႏလင့္ အနာဂတ္ကို ဟာမိုနီျဖစ္ေအာင္၊ ဆက္စပ္ေတဌသေခၚတတ္ျခင္သပင္ျဖစ္သည္။
ႏိုင္ငံေရသတာဝန္
၂၄။ ႏိုင္ငံေရသအာဏာကို ရရိလရန္ အလို႔ငလာ ေရဌသေကာက္ပဌဲမလာ ဝင္ေရာက္ အေရဌသခံၟကသည္။ ေရဌသေကာက္ခံသည္
ဟု ဆိုႏိုင္သည္။ ေရဌသေကာက္ခံ ယလဥ္ျပိဳင္ရာတဌင္ အႏိုင္ရရန္၊ မဲဆဌယ္ၟကသည္။ စည္သရံုသေရသ ဆင္သၟကသည္။
မဲဆဌယ္သည့္ အခါမ်ာသ၌ ျပည္သူအာသ “ဘာလုပ္ေပသမည္၊ ညာလုပ္ေပသမည္” စသည္ျဖင့္ မဲဆဌယ္ၟကသည္။
လက္ေတဌ႕မက်ေသာ မဲဆဌယ္မႈမ်ာသအာသ မစာသရ ဝခမန္သေျပာ၍ မဲဆဌယ္၍ အႏိုင္ရေသာ အမတ္သည္
လႊတ္ေတာ္ထဲတဌင္ အရလက္ကဌဲရသည္။ လႊတ္ေတာ္ထဲ တစ္ဦသတစ္ေယာက္တည္သျဖင့္ မဆိုစေလာက္ေသာ လုပ္
ပိုင္ခဌင့္သာရိလသည္။ အုပ္စုလိုက္ခ်ီ၍ တစ္ျပဳိက္နက္တည္သ တဌန္သႏိုင္ေသာ နည္သနာျဖင့္သာ ႏိုင္ငံလံုသခ်ီ ျပႆနာ
မ်ာသကို ေျဖရလင္သႏိုင္သည္။
၂၅။ ထုိ႔ေၟကာင့္ လႊတ္ေတာ္ထဲတဌင္
အစုအဖဌဲ႕အလိုက္ ညီညႊတ္ေရသသည္ အေရသၟကီသသည္။
ေဒသဆိုင္ရာႏလင့္ ႏိုင္ငံလံုသဆိုင္ရာ ေရသရာမ်ာသကို ျပတ္သာသ
စဌာ ခဌဲျခာသတတ္ရန္ လိုသည္။
လက္ေတဌ႕က်ေသာ၊ ျဖစ္သင့္ျဖစ္ထိုက္ေသာ၊ ျဖစ္ႏိုင္ေခ်
ရိလေသာ၊ အက်ဳိသရိလေသာ ကိစၥမ်ာသကို ေရဌသခ်ယ္ ဆံုသျဖတ္တတ္ရန္ လိုအပ္သည္။
ျပည္သူ႔ေရဌသခ်ယ္မႈကို ထပ္မံရရိလရန္ ျပည္သူ႕သေဘာထာသႏလင့္ လိုလာသခ်က္ကို မလန္ကန္စဌာ ျမင္တတ္ရန္
လိုအပ္သည္။
ႏိုင္ငံေရသသမာသဆိုတာ ေနရာတိုင္သမလာ
အတူတူပါပဲ။ သူတို႔ဟာ ျမစ္မရိလတဲ့ ေန
ရာ မလာေတာင္ တံတာသေတဌ ေဆာက္
ေပသဖို႔ ကတိျပဳတတ္ၟကတယ္။
နီကီတာ ခရူသရလက္
ေခါင္သေဆာင္ဆိုတာ အလုပ္အေကၜဌသျပဳဖို႔ ျဖစ္လာတာပဲ။
ငါသာလလ်င္ အေရသပါတယ္လို႔ တံပိုသ ခရာ မႈတ္ျပေနရမလာ မဟုတ္ဘူသ။
13 | လႊတ္ေတာ္အမတ္ မင္သေသ့
၂၆။ လႊတ္ေတာ္ အမတ္သည္ အနာဂတ္၏ သမ၌တေလာင္သဟုပင္ ဆိုခ်င္ ဆိုႏိုင္သည္။ ဒီမိုကေရစီရင့္က်က္လာ
သည္ႏလင့္အမလ် လႊတ္ေတာ္အမတ္မ်ာသသည္ ႏိုင္ငံေတာ္ သမ၌တျဖစ္ရန္ အလာသအလာ ပိုေကာင္သလာသည္။ ႏိုင္ငံ
ေရသသမာသသည္ ေခတ္ကို ေရလ႕ေဆာင္ေသာသူျဖစ္သည္။ ေခတ္ကို ျပဳသူဟုပင္ ဆိုႏိုင္သည္။ ႏိုင္ငံေရသတာဝန္
မ်ာသျဖင့္ လူထုၟကာသတဌင္ ေနထိုင္ျပီသ လူထုအေၟကာင္သကို ဂဃနဏ သိလာရသည္။ အမလန္တကယ္ လူထုလိုအပ္
ေသာ လိုအပ္ခ်က္ကို သိလာသည္။ လိုအပ္ခ်က္ျမင့္မာသလာေသာ လူထုကို ၟကည့္၍ တစ္စံုတစ္ရာ ျဖည့္ဆည္သ
ေပသခ်င္သည့္ စိတ္ဆႏၵေပၚလာသည္။ ထိုစိတ္ဆႏၵအေလ်ာက္ လူထုႏလင့္ ထိေတဌ႕ေသာအခါ လူထု ယံုၟကည္မႈကို
ရသည္။ လူထု ယံုၟကည္မႈ ရေသာ ႏိုင္ငံေရသသမာသအဖို႔ လႊတ္ေတာ္ထဲ ဝင္ရန္ အသင့္ေတာ္ဆံုသသာျဖစ္သည္။
၂၇။ ႏိုင္ငံေရသသမာသ အဆက္ဆက္သည္ လူထုယံုၟကည္မႈရရန္ အထူသလိုအပ္သည္။ ႏိုင္ငံေရသမဲဆဌယ္ျခင္သ ဆို
သည္မလာ အက်ဳိသလိုလို႔ ေညာင္ေရေလာင္သျခင္သ မျဖစ္ေစရ။ လူထုႏလင့္ မိမိအၟကာသ ယံုၟကည္မႈ တည္ေဆာက္ျခင္သ
ပင္ျဖစ္သည္။ ထို႔ေၟကာင့္ ႏိုင္ငံေရသလႈပ္ရလာသမႈဆိုသည္မလာ ယံုၟကည္မႈတည္ေဆာက္ေရသ လုပ္ငန္သစဥ္ဟုပင္ ဆိုခ်င္
က ဆိုႏိုင္ေပသည္။
၂၈။ လူထုယံုၟကည္ေသာ ႏိုင္ငံေရသသမာသ
အဖို႔ ေရဌသေကာက္ပဌဲဝင္ရန္ သင့္သည္။ ေရဌသ
ေကာက္ပဌဲတဌင္ အႏိုင္ရရိလလလ်င္လည္သ ျပည္သူ႔
အက်ဳိသကို သယ္ပိုသႏိုင္စဌမ္သရိလေသာ စဌမ္သရည္
မ်ာသကို တည္ေဆာက္အပ္သည္။ အေရသ
အၟကီသဆံုသကာသ ႏိုင္ငံေရသ စိတ္ေစတနာ
သည္ အေရသအၟကီသဆံုသျဖစ္သည္။ လူထုကို
လိမ္လို႔ မရ။ လူထုကို ညာလို႔ မရ။ လူထု
ပညာတတ္လာေလေလ၊ မဲဆဌယ္ဖို႔ ခက္လာ
ေလေလ ျဖစ္သည္ကို သတိခ်ပ္ရမည္။
၂၉။ လႊတ္ေတာ္ အမတ္ တစ္ဦသအဖို႔ အေရသၟကီသေသာ အခ်က္ (၁၁) ခ်က္ရိလသည္။
(၁) ႏိုင္ငံေရသႏလင့္ ႏိုင္ငံတည္ေဆာက္ေရသကို စိတ္အာသထက္သန္စဌာ စိတ္ဝင္စာသရမည္။
(၂) ႏိုင္ငံႏလင့္ ျပည္သူအာသ တိုသတက္ၟကီသပဌာသလိုစိတ္ ျပင္သျပစဌာ ရိလရမည္။
(၃) ႏိုင္ငံေရသ လႈပ္ရလာသမႈမ်ာသတဌင္ ပါဝင္၍ ဦသေဆာင္ႏိုင္ေသာသူျဖစ္ေအာင္ ၟကိဳသစာသရမည္။
(၄) လူထုႏလင့္ မိမိအၟကာသ ယံုၟကည္မႈ တည္ေဆာက္ရမည္။
(၅) လူထုၟကာသထဲ တိုသဝင္ေနရမည္။ ေအာက္ေျခလူထုႏလင့္ ထိစပ္ရမည္။
(၆) လူထုၟကီသ၏ အမလန္တကယ္လိုအပ္ခ်က္ႏလင့္ ျပႆနာကို သိရမည္။
(၇) လူထုလိုအပ္ခ်က္ကို ျဖည့္စဌမ္သကူညီခ်င္သည့္ စိတ္ေစတနာ ၟကီသစဌာရိလရမည္။
14 | လႊတ္ေတာ္အမတ္ မင္သေသ့
(၈) ႏိုင္ငံေရသ၊ စီသပဌာသေရသ ႏလင့္ လူမႈေဗဒ၊ ႏိုင္ငံတည္ေဆာက္ေရသ18
၊ ႏိုင္ငံဖဌံ႕ျဖိဳသတိုသတက္ေရသ နည္သနာ
သေဘာတရာသမ်ာသ19
ကို နာသလည္ရမည္။
(၉) မိမိႏိုင္ငံ၏ အုပ္ခ်ဳပ္ေရသယႏ ၱရာသ၏ လည္ပတ္ပံု၊ ဥပေဒျပဳေရသစနစ္လည္ပတ္ပံုႏလင့္ တရာသစီရင္ေရသ
စနစ္၏ အသဌာသအလာမ်ာသကို ေက်ညက္စဌာ သိရမည္။ နာသလည္ ဆန္သစစ္ႏိုင္ရမည္။
(၁၀) သမိုင္သ၊ ဥပေဒႏလင့္ အေတဌသအေခၚတို႔တဌင္ ႏလံ႔စပ္ရမည္။
(၁၁) ေခါင္သေဆာင္မႈ စဌမ္သရည္ႏလင့္ အေျပာအေဟာစဌမ္သရည္ အထူသလိုအပ္သည္။
ကကာသ လႊတ္ေတာ္အမတ္မ်ာသ ရိလရမည့္ စဌမ္သရည္ (၁၁) ခ်က္ျဖစ္သည္။
၃၀။ လႊတ္ေတာ္၏ အဓိက တာဝန္မလာ ဥပေဒျပဳေရသျဖစ္သည္။20
ဥပေဒျပဳေရသ မ႑ိဳင္တဌင္ ပါဝင္သည့္
လႊတ္ေတာ္အမတ္မ်ာသအေနျဖင့္ လႊတ္ေတာ္၏ လုပ္ငန္သစဥ္ႏလင့္ တာဝန္မ်ာသ အနည္သဆံုသ ေယဘုယ်သေဘာသိရ
မည္။ အေကာင္သဆံုသမလာ တိတိက်က် ျပတ္ျပတ္သာသသာသ သိရမည္။
လႊတ္ေတာ္မ်ာသ၏ တာဝန္သည္ မူမ်ာသ စနစ္တက် ဥပေဒ၊ နည္သဥပေဒ၊ လုပ္ထံုသလုပ္နည္သမ်ာသအျဖစ္ ေပၚ
ထဌန္သလာျခင္သ ရိလ/ မရိလ၊ ထိုမူမ်ာသ အသက္ဝင္ျခင္သ ရိလ/ မရိလ ေစာင့္ၟကည့္၍ အျပန္အလလန္ ထိန္သေက်ာင္သရန္
တာဝန္ရိလသည္။ လက္ရိလ ဥပေဒ၊ နည္သဥပေဒမ်ာသႏလင့္ လုပ္ထံုသလုပ္နည္သအရ လႊတ္ေတာ္ေပၚတဌင္ အလုပ္
လုပ္ႏိုင္ေသာ လုပ္ငန္သစဥ္ (၃) ခု ရိလေနသည္ကို ေတဌ႕ရမည္ျဖစ္သည္။ ထိုလုပ္ငန္သစဥ္မ်ာသမလာ -
(၁) လႊတ္္ေတာ္မ်ာသသို႔ အဆိုမ်ာသတင္သဌင္သျခင္သ
(၂) လႊတ္ေတာ္တဌင္ ေမသခဌန္သမ်ာသ ေမသျမန္သျခင္သ
(၃) ဥပေဒၟကမ္သမ်ာသ တင္သဌင္သျခင္သ
အဆိုတင္သဌင္သျခင္သကို လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စာသလလယ္မ်ာသက တစ္စံုတစ္ရာ ေစာင့္ဆိုင္သရန္ မလိုပဲ ျပဳလုပ္ႏိုင္
သည္။ အဆိုမ်ာသကို ၁၅ ရက္ ၟကိဳတင္ တင္ျပန္ရန္ ျဖစ္ျပီသ ခဌင့္ျပဳခ်က္ရလလ်င္ ၁၅ မိနစ္ တင္သဌင္သခဌင့္ရိလပါ
သည္။ တစ္ေန႔လလ်င္ ေမသခဌန္သ (၄) ခုသာ ကိုင္တဌယ္မည္ ျဖစ္ရာ မိမိ ေမသခဌန္သ အျမန္ဆံုသ အလလည့္က်ရန္
ဝီရိယ ရိလရိလ တန္သစီထာသရန္ လိုပါသည္။ မဲခဌဲသည့္ အခါ အဆိုအတည္ျဖစ္ရန္ အဆိုကို သေဘာမတူပဲ
မေနႏိုင္ေအာင္ ေရသသာသတတ္၇န္ လိုပါသည္။
ေမသခဌန္သမ်ာသကိုလည္သ ကိုယ္စာသလလယ္မ်ာသက တစ္စံုတစ္ရာကို ေစာင့္ဆိုင္သရန္ မလိုပဲ တစ္ဖက္သတ္
စတင္ ႏိုင္ပါသည္။ လႊတ္ေတာ္ အစည္သအေဝသ က်င္သပသည့္ေန႔မ်ာသတဌင္ ပထမ တစ္နာရီသာ အသံုသျပဳ
မည္ျဖစ္ပါသည္။ ေမသခဌန္သမ်ာသကို (၁၀) ရက္ ၟကိဳတင္၍ တင္ျပထာသရန္ လိုပါသည္။
18
State Building
19
Developmental Concept
20
The main function of parliament is law making.
15 | လႊတ္ေတာ္အမတ္ မင္သေသ့
A constitutional statesman is in
general a man of common
opinions and uncommon ability.
Bagehot, Walter on Politicians and Politics
(အေျခခံဥပေဒနည္သက် ႏိုင္ငံတည္ေဆာက္ေရသသမာသဆိုတာ
ေယဘုယ်အာသျဖင့္ လူအမ်ာသရဲ႕ သေဘာထာသအျမင္ေတဌနဲ႔
ထပ္တူရိလသူျဖစ္တယ္။ ျပီသေတာ့ သူ႔မလာ သူလို ငါလို မဟုတ္ တဲ့
စဌမ္သေဆာင္ရည္ေတဌ ရိလတယ္။
ဥပေဒၟကမ္သ တင္သဌင္သျခင္သကို ကိုယ္စာသလလယ္မ်ာသက မိမိသေဘာျဖင့္ ျပဳလုပ္ႏိုင္ေသာ္လည္သ ဥပေဒၟကမ္သ
ေရသဆဌဲျခင္သသည္ ပညာရပ္သေဘာမ်ာသစဌာပါဝင္ေသာေၟကာင့္ ဥပေဒၟကမ္သတစ္ခု ေပၚေပါက္ေရသသည္ပင္
မ်ာသစဌာ ခက္ခဲပါသည္။ ထို႔ေၟကာင့္ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စာသလလယ္မ်ာသသည္ အဆိုတင္သဌင္သျခင္သႏလင့္ ေမသခဌန္သ
ေမသျမန္သျခင္သကို အာသကိုသ၍ ျပည္သူလူထုအက်ဳိသကို ေဆာင္ၟကဥ္သေပသရန္ လိုအပ္ပါသည္။ က်န္ကိစၥမ်ာသ
မလာမူ Majority ေခၚ အမ်ာသစု အႏိုင္ရရိလမလသာ ျပည္သူလူထု၏ ေကာင္သက်ဳိသကို ေဆာင္ၟကဥ္သႏိုင္မည့္
သေဘာရိလသည္ကို ေတဌ႕ရေပသည္။21
၃၁။ ႏိုင္ငံေရသပါတီ၊ လႊတ္ေတာ္ စသည့္ အဂ၀ါရပ္မ်ာသသည္ ဒီမိုကေရစီစနစ္၏ လကၡဏာရပ္မ်ာသျဖစ္သည္။
ထို႔ေၟကာင့္ ႏိုင္ငံေရသပါတီမလတစ္ဆင့္ ျဖစ္ေစ၊ တစ္သီသပုဂၢလေရဌသေကာက္ခံျခင္သမလ ျဖစ္ေစ လႊတ္ေတာ္ထဲသို႔
ေရာက္လာျပီဆိုလလ်င္ ဒီမိုကေရစီ လုပ္ထံုသလုပ္နည္သမ်ာသျဖင့္ လႊတ္ေတာ္တစ္ရပ္၏ တာဝန္မ်ာသကို ထမ္သေဆာင္
ရမည္ျဖစ္ေပသည္။ လႊတ္ေတာ္ အမတ္ တစ္ေယာက္ အဖို႔ လႊတ္ေတာ္တဌင္သ ဒီမိုကေရစီျပည့္ဝစဌာ ရလင္သန္ႏိုင္
ေရသအတဌက္ လံုသဝတာဝန္ရိလသည္။ ဒီမိုကေရစီႏလင့္ မယလဥ္ပါသသည့္ အမတ္မ်ာသသည္ လႊတ္ေတာ္တဌင္သ ဒီမိုကေရစီ
ကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ႏိုင္မည္ မဟုတ္ေခ်။
၃၂။ လႊတ္ေတာ္တဌင္သ ဒီမိုကေရစီ၌ အေရသၟကီသ
သည့္ အခ်က္ တစ္ခုကို သတိခ်ပ္ရမည္။
Democratic Tolerance ဟုေခၚသည့္ ခႏၱီ
တရာသျဖစ္သည္။ ဒီမိုကေရစီကို “မတည့္အတူ
ေန” ဝါဒ ဟု ဝိျဂိဳလ္ျပဳသည္လည္သ ရိလသည္။ ဒီမို
ကေရစီ၌ “Agree to Disagree” ဟုေခၚသည့္
အျမင္မတူမႈမ်ာသကို နာသလည္လက္ခံမႈ ရိလသည့္
ယဥ္ေက်သမႈ တစ္ရပ္လည္သ ထဌန္သကာသရမည္
ျဖစ္သည္။
၃၃။ အဆိုပါ ယဥ္ေက်သမႈ (၂) ရပ္ မထဌန္သကာသ
လလ်င္ လႊတ္ေတာ္၏ အာဏာကို သိမ္သယူရန္
အစဥ္အျမဲ ေစာင့္ၟကည့္ေနသည့္ အဖဌဲ႕အစည္သသည္ ထိုသထဌက္လာႏိုင္သည္။ လႊတ္ေတာ္ကို အုပ္မိုသခံရျပီသ
ေနာက္ဆံုသ၌ လႊတ္ေတာ္ကို ဖ်က္သိမ္သရသည္အထိ ျဖစ္လာႏိုင္သည္။ ႏိုင္ငံေရသဝါဒမ်ာသ ကဌဲျပဲျခင္သသည္ ႏိုင္ငံေရသ
၌ ျပႆနာ မဟုတ္ေခ်။ သို႔ေသာ္ အလဌန္အကၜဌံ ဂိုဏ္သဂဏကဌဲမႈမ်ာသ ျဖစ္လာျပီသ ႏိုင္ငံေတာ္ ယႏ ၱရာသ ပ်က္ယဌင္သ
သည့္ အေျခအေနအထိ ျဖစ္ေပၚလာလလ်င္ အာဏာသိမ္သမႈျဖင့္ ၟကံဳေတဌ႕ရန္ အလာသအလာရိလသည္။
21
ေအာင္ထဌဋ္ / လႊတ္ေတာ္ေပၚမလ ျဖစ္ႏိုင္ေခ်မ်ာသ ေဆာင္သပါသ/ The Voice Weekly Vol 7 – No. 7
16 | လႊတ္ေတာ္အမတ္ မင္သေသ့
၃၄။ လႊတ္ေတာ္ဟူသည္ အစိုသရအဖဌဲ႕ကို ထိန္သေက်ာင္သရေသာ အဓိကမ႑ိဳင္တစ္ခုျဖစ္သည္။ အစိုသရကို ထိန္သ
ေက်ာင္သရမည့္ မ႑ိဳင္သည္ အစိုသရ၏ လုပ္ငန္သတာဝန္မ်ာသ၊ လုပ္ထံုသလုပ္နည္သမ်ာသ၊ လုပ္နည္သလုပ္ဟန္မ်ာသကို
အျမဲမျပတ္ ေစာင့္ၟကည့္ေနရမည့္ တာဝန္ရိလသည္။ ႏိုင္ငံတစ္ဝလမ္သလံုသတဌင္ အစိုသရ၏ လက္တံမ်ာသ ရလည္လလ်င္ ရလည္
သကဲ့သို႔ မိမိတို႔ကလည္သ ျမင္ႏိုင္သမလ် မ်ာသမ်ာသျမင္ေအာင္ ထိုသေဖာက္ၟကည့္ျမင္ႏုိင္စဌမ္သရိလရမည္။ အစိုသရတစ္ခုလံုသ
၏ လုပ္ပံုကိုင္ပံုမ်ာသ၊ အေကာင္အထည္ေဖာ္မႈမ်ာသကို ေယဘုယ် ၟကည့္ရႈျခင္သထက္ အေသသစိတ္ၟကည့္ရႈႏိုင္ရန္
လိုအပ္သည္။ နက္နက္နဲနဲ ၟကည့္ရႈ စစ္ေဆသႏိုင္ရန္ လိုအပ္သည္။ ထိုသို႔ေသာ တာဝန္မ်ာသကို ထမ္သေဆာင္ႏိုင္
ေစရန္အတဌက္လည္သ ဖဌဲ႕စည္သပံုအေျခခံဥပေဒႏလင့္ လႊတ္ေတာ္ နည္သဥပေဒမ်ာသတဌင္ လႊတ္ေတာ္အမတ္မ်ာသ၏
လုပ္ပိုင္ခဌင့္ႏလင့္ ရပိုင္ခဌင့္မ်ာသကို တိတိက်က် ျပတ္ဌာန္သေပသထာသသင့္သည္။
၃၅။ လႊတ္ေတာ္သည္ အစိုသရ၏ မူဝါဒတစ္ခုခ်င္သစီကို သံုသသပ္စိစစ္ရန္ အေရသၟကီသသည္။ ဘ႑ာခဌဲေဝသံုသစဌဲမႈ၊
အရင္သအျမစ္ရယူသံုသစဌဲမႈ၊ လုပ္ငန္သအေကာင္အထည္ေဖာ္မႈ၊ ျပည္သူ႕ဝန္ေဆာင္မႈ ေပသျခင္သ စသည့္ က႑မ်ာသကို
ေလ့လာသံုသသပ္ေနရမည္။ အစိုသရ လုပ္သမလ်ကို လႊတ္ေတာ္က အျမဲ ေဒါက္ေထာက္ၟကည့္ေနရန္ တာဝန္ရိလ
သည္။ ထိုမလသာ အထိန္သအေထ ရိလသည့္ ဒီမိုကရက္တစ္ အစိုသရအျဖစ္ အသဌင္ယူႏိုင္မည္ျဖစ္သည္။
၃၆။ လဌႊတ္ေတာ္အမတ္မ်ာသ၏ တာဝန္သည္ ဥပေဒ ျပဳေရသ တစ္ခုတည္သ မဟုတ္ေခ်။ ျပဌာန္သထာသေသာ ဥပေဒ
မ်ာသကို အသက္ဝင္ရန္ လုပ္ေဆာင္ရမည့္ တာဝန္ရိလသည္။ ဥပေဒတစ္ခုသည္ ျပဌာန္သျပီသရံုျဖင့္ မလံုေလာက္ေခ်။
ဥပေဒေကာင္သမ်ာသ ထဌက္ေပၚလာေစရန္ တာဝန္ရိလသည့္ အျပင္ ဥပေဒေဟာင္သမ်ာသအာသ ျပန္လည္ ျပင္ဆင္ရန္
အေရသၟကီသသည္။ တည္ဆဲ မူဝါဒမ်ာသသည္ ျပည္သူလူထု၏ အက်ဳိသစီသပဌာသကို အမလန္တကယ္ သက္ေရာက္ျခင္သရိလ
မရိလ သံုသသပ္ေနရမည္။ ထိုအခ်က္ကို မူဝါဒေရသရာ သံုသသပ္မႈဟု ေခၚႏိုင္သည္။ တည္ဆဲဥပေဒမ်ာသ အသက္ဝင္မႈ
သည္ ႏိုင္ငံႏလင့္ မသင့္ေတာ္ေတာ့လလ်င္ ဥပေဒမ်ာသကို ဖ်က္သိမ္သရန္လည္သ လုပ္ေဆာင္ရန္ တာဝန္ရိလသည္။
၃၇။ ဥပေဒသမာသတစ္ေယာက္သည္ ဥပေဒတစ္ခုထဲတဌင္ ပါဝင္သည့္ အပိုဒ္မ်ာသ၊ ပုဒ္မမ်ာသ နည္သစနစ္မလန္မမလန္ ကို
သာ သံုသသပ္သည္။ ၟကည့္သည္။ လႊတ္ေတာ္အမတ္တစ္ေယာက္အဖို႔ ဥပေဒျပဳေရသနည္သနာ နိႆရမ်ာသကို
သိေစရန္ သာမက ဥပေဒထဲ၌ ျပဌာန္သေရသသာသထာသေသာ ပုဒ္မမ်ာသ၊ အပိုဒ္တစ္ခုခ်င္သစီသည္ ျပည္သူလူထု
အေပၚ မည္သို႔ မည္ပံု သက္ေရာက္ႏိုင္သနည္သ၊ ထိုသို႔ သက္ေရာက္လလ်င္လည္သ မည္သို႔ေသာ ေကာင္သက်ဳိသ၊ ဆိုသ
ျပစ္မ်ာသ ျဖစ္လာႏိုင္သည္ဆိုသည္ကိုပါ အေျမာ္အျမင္ရိလစဌာ သံုသသပ္ရန္ တာဝန္ရိလသည္။
၃၈။ ယခင္ အစိုသရေဟာင္သလက္ထပ္က လုပ္ေဆာင္ခဲ့ေသာ စီမံကိန္သမ်ာသ၊ မူဝါဒမ်ာသ၊ အေထာက္အပံ့မ်ာသႏလင့္
စာခ်ဳပ္မ်ာသ၊ သေဘာတူညီမႈမ်ာသအာသ အစဥ္တစိုက္သံုသသပ္ေနရန္ လိုအပ္သည္။ ႏိုင္ငံေရသသမာသတစ္ေယာက္၏
တာဝန္သည္ လူထုေထာင္ခံမႈရိလေအာင္လုပ္၍ ႏိုင္ငံေရသအာဏာရေအာင္ လုပ္ေဆာင္ေရသသည္ အဓိကက်ေန
ေသာ္လည္သ ျပည္သူက ေရဌသေကာက္တင္ေျမလာက္ခံရျပီသခ်ိန္တဌင္ ျပည္သူ႕အက်ဳိသႏလင့္ ႏိုင္ငံေတာ္အက်ဳိသကို ထိထိ
ေရာက္ေရာက္ ေဆာင္ရဌက္ေပသႏိုင္ရန္ သတိတရာသျဖင့္ အျမဲ တာဝန္ထမ္သေဆာင္ေနရန္ အေရသၟကီသသည္။
Member of Parliment for Burma Representative (Burmese)
Member of Parliment for Burma Representative (Burmese)
Member of Parliment for Burma Representative (Burmese)
Member of Parliment for Burma Representative (Burmese)
Member of Parliment for Burma Representative (Burmese)
Member of Parliment for Burma Representative (Burmese)

Más contenido relacionado

La actualidad más candente (11)

Environmental problems in thailand
Environmental problems in thailandEnvironmental problems in thailand
Environmental problems in thailand
 
Cambodian culture
Cambodian cultureCambodian culture
Cambodian culture
 
Cambodia: Economic Setting
Cambodia: Economic SettingCambodia: Economic Setting
Cambodia: Economic Setting
 
Cambodia political history
Cambodia political historyCambodia political history
Cambodia political history
 
Cambodia slideshare
Cambodia slideshareCambodia slideshare
Cambodia slideshare
 
Vietnam History And Geography
Vietnam History And GeographyVietnam History And Geography
Vietnam History And Geography
 
Vietnam
VietnamVietnam
Vietnam
 
Social Studies Culture of Myanmar
Social Studies Culture of MyanmarSocial Studies Culture of Myanmar
Social Studies Culture of Myanmar
 
01 2017 history of cambodia
01 2017 history of cambodia01 2017 history of cambodia
01 2017 history of cambodia
 
Intro to cambodia ppt
Intro to cambodia pptIntro to cambodia ppt
Intro to cambodia ppt
 
Profile of Myanmar
Profile of MyanmarProfile of Myanmar
Profile of Myanmar
 

Destacado

Jss (letter 16)
Jss (letter 16)Jss (letter 16)
Jss (letter 16)
aungkokotoe
 
Jss (letter 8)
Jss (letter 8)Jss (letter 8)
Jss (letter 8)
aungkokotoe
 
Jss (letter 12)
Jss (letter   12)Jss (letter   12)
Jss (letter 12)
aungkokotoe
 
Jss (letter 7)
Jss (letter 7)Jss (letter 7)
Jss (letter 7)
aungkokotoe
 
Jss (letter 1) - copy
Jss (letter 1) - copyJss (letter 1) - copy
Jss (letter 1) - copy
aungkokotoe
 
Jss (letter 4)
Jss (letter 4)Jss (letter 4)
Jss (letter 4)
aungkokotoe
 
Jss (letter 11)
Jss (letter 11)Jss (letter 11)
Jss (letter 11)
aungkokotoe
 
Jss (letter 10)
Jss (letter 10)Jss (letter 10)
Jss (letter 10)
aungkokotoe
 
Jss (letter 9)
Jss (letter 9)Jss (letter 9)
Jss (letter 9)
aungkokotoe
 
Electronics law
Electronics lawElectronics law
Electronics law
YoYam Hnine
 
ဘာေတဌသေတဌသေဇာက္ထိုသေတဌသ
ဘာေတဌသေတဌသေဇာက္ထိုသေတဌသဘာေတဌသေတဌသေဇာက္ထိုသေတဌသ
ဘာေတဌသေတဌသေဇာက္ထိုသေတဌသ
Kyaw Tun
 
Motivation
MotivationMotivation
Motivation
Aastha
 

Destacado (20)

Quotation for Motivation (Burmese)
Quotation for Motivation (Burmese)Quotation for Motivation (Burmese)
Quotation for Motivation (Burmese)
 
Jss (letter 16)
Jss (letter 16)Jss (letter 16)
Jss (letter 16)
 
Brief History of National League for Democracy (Burmese)
Brief History of National League for Democracy (Burmese)Brief History of National League for Democracy (Burmese)
Brief History of National League for Democracy (Burmese)
 
Critical thinking (burmese)
Critical thinking (burmese)Critical thinking (burmese)
Critical thinking (burmese)
 
Association law
Association lawAssociation law
Association law
 
Politics
PoliticsPolitics
Politics
 
Jss (letter 8)
Jss (letter 8)Jss (letter 8)
Jss (letter 8)
 
Jss (letter 12)
Jss (letter   12)Jss (letter   12)
Jss (letter 12)
 
Jss (letter 7)
Jss (letter 7)Jss (letter 7)
Jss (letter 7)
 
Jss (letter 1) - copy
Jss (letter 1) - copyJss (letter 1) - copy
Jss (letter 1) - copy
 
Jss (letter 4)
Jss (letter 4)Jss (letter 4)
Jss (letter 4)
 
Jss (letter 11)
Jss (letter 11)Jss (letter 11)
Jss (letter 11)
 
Jss (letter 10)
Jss (letter 10)Jss (letter 10)
Jss (letter 10)
 
Jss (letter 9)
Jss (letter 9)Jss (letter 9)
Jss (letter 9)
 
Electronics law
Electronics lawElectronics law
Electronics law
 
Strategic important of Myanmar (Burmese)
Strategic important of Myanmar (Burmese)Strategic important of Myanmar (Burmese)
Strategic important of Myanmar (Burmese)
 
ဘာေတဌသေတဌသေဇာက္ထိုသေတဌသ
ဘာေတဌသေတဌသေဇာက္ထိုသေတဌသဘာေတဌသေတဌသေဇာက္ထိုသေတဌသ
ဘာေတဌသေတဌသေဇာက္ထိုသေတဌသ
 
Geopolitic theory & myanmar's strategic location
Geopolitic theory & myanmar's strategic locationGeopolitic theory & myanmar's strategic location
Geopolitic theory & myanmar's strategic location
 
Geopolitics of myanmar
Geopolitics of myanmarGeopolitics of myanmar
Geopolitics of myanmar
 
Motivation
MotivationMotivation
Motivation
 

Más de aungkokotoe

Zoom in your life
Zoom in your lifeZoom in your life
Zoom in your life
aungkokotoe
 

Más de aungkokotoe (20)

China factors on Myanmar
China factors on MyanmarChina factors on Myanmar
China factors on Myanmar
 
Burmese Writing Methods
Burmese Writing MethodsBurmese Writing Methods
Burmese Writing Methods
 
Strategic loaction of myanmar by min thayt
Strategic loaction of myanmar by min thaytStrategic loaction of myanmar by min thayt
Strategic loaction of myanmar by min thayt
 
Myanmar geopolitics by min thayt
Myanmar geopolitics by min thaytMyanmar geopolitics by min thayt
Myanmar geopolitics by min thayt
 
Myanmar transition to democracy
Myanmar transition to democracyMyanmar transition to democracy
Myanmar transition to democracy
 
Introduction to politics
Introduction to politicsIntroduction to politics
Introduction to politics
 
Chinese fever by min thayt
Chinese fever by min thaytChinese fever by min thayt
Chinese fever by min thayt
 
Icc and arab spring by aung ko ko toe
Icc and arab spring by aung ko ko toeIcc and arab spring by aung ko ko toe
Icc and arab spring by aung ko ko toe
 
Population by Aung Ko Ko Toe
Population by Aung Ko Ko ToePopulation by Aung Ko Ko Toe
Population by Aung Ko Ko Toe
 
How nationalism
How nationalism How nationalism
How nationalism
 
The rise of nationalism
The rise of nationalismThe rise of nationalism
The rise of nationalism
 
Book review album number three
Book review album number threeBook review album number three
Book review album number three
 
Book review album number two
Book review album number twoBook review album number two
Book review album number two
 
Book review album number one
Book review album number oneBook review album number one
Book review album number one
 
Min thayt's book
Min thayt's bookMin thayt's book
Min thayt's book
 
Nationalism
NationalismNationalism
Nationalism
 
Identity politics
Identity politicsIdentity politics
Identity politics
 
Education Reform for Technological Universities in Myanmar
Education Reform for Technological Universities in MyanmarEducation Reform for Technological Universities in Myanmar
Education Reform for Technological Universities in Myanmar
 
Zoom in your life
Zoom in your lifeZoom in your life
Zoom in your life
 
Party building
Party buildingParty building
Party building
 

Member of Parliment for Burma Representative (Burmese)

  • 2. 2 | လႊတ္ေတာ္အမတ္ မင္သေသ့ လႊတ္ေတာ္ အမတ္ ဒီစာတမ္သကို ၂၀၁၅ ေရဌသေကာက္ပဌဲမလာ ဝင္ေရာက္ယလဥ္ျပိဳင္ျပီသ အႏိုင္ရလာတဲ့ လႊတ္ေတာ္ေရာက္ ျပည္သူ႕ကိုယ္စာသလလယ္အမတ္မင္သမ်ာသအတဌက္ ႏိုင္ငံတည္ေဆာက္ေရသကို ထိထိေရာက္ေရာက္ စီမံ ခန္႔ခဌဲႏိုင္ေစရန္ ရည္ရဌယ္၍ ျပဳစုေရသသာသပါသည္။ ဘယ္သူအုပ္ခ်ဳပ္တယ္ဆိုတာအေရသမၟကီသဘူသ။ ဘယ္လိုအုပ္ခ်ဳပ္တယ္ဆိုတာ အေရသၟကီသတယ္။ နိဒါန္သ ျမန္မာႏိုင္ငံဟာ ေတာ္လလန္ေရသခ်ည္သပဲ လုပ္ေနရလို႔ ႏိုင္ငံတည္ေဆာက္ေရသကို ဦသမတည္ႏုိင္ခဲ့တာၟကာလလျပီ။ ျဗိတိသလ်ကို ေတာ္လလန္ရ၊ ဂ်ပန္ကိုေတာ္လလန္ရ၊ အေခ်ာင္သမာသဝါဒကို တိုက္ထုတ္ရ၊ ဆိုရလယ္လစ္စနစ္ဆိုသကို ေတာ္လလန္ရ၊ စစ္အာဏာရလင္ကို ပုန္ကန္ရနဲ႔ တည္ေဆာက္ေရသဆိုတာ တစ္ဝဲလည္လည္ ျဖစ္ေနခဲ့တာၟကာခဲ့ျပီ။ ဒီလိုနဲ႔ ၂၀၁၀ ေရဌသေကာက္ပဌဲမလာ အသဌင္ကူသေျပာင္သၟကမယ္လို႔ ဆိုျပီသ ဖဌင့္သင့္တာဖဌင့္၊ ေျဖေလ်ာ့သင့္တာ ေလ်ာ့ လုပ္ခဲ့ၟကတယ္။ ဒီမလာလည္သ ၟကဌင္သက်န္ရစ္တဲ့ စစ္အာဏာရလင္ကို ဆက္လက္ ေတာ္လလန္မယ္ဆိုျပီသ လုပ္ခဲ့တာ ေတာ္လလန္ေရသက ဆက္ျပီသ ရလည္လာေနတယ္။ တည္ေဆာက္ေရသက စရမလို၊ မစရမလိုနဲ႔ ျဖစ္ေနခဲ့ျပန္တယ္။ ႏိုင္ငံ့လဌတ္လပ္ေရသနဲ႔ ဖဌာသဖက္ေတာ္က ျပည္တဌင္သစစ္။ ဦသသိန္သစိန္အစိုသရသစ္လက္ထက္မလာလည္သ အဓိကလုပ္ခဲ့ ရတာက အမ်ဳိသသာသျပန္လည္ရင္ၟကာသေစ့ေရသ1 ။ ျပည္တဌင္သျငိမ္သခ်မ္သေရသလို႔ ေခၚရင္ရပါတယ္။ ေနာက္ျပီသ ႏိုင္ငံတကာအသိအမလတ္ျပဳတဲ့ အစိုသရျဖစ္တည္ေရသ။ ဒီရည္ရဌယ္ခ်က္ေတဌေအာင္ျမင္ဖို႔အတဌက္ ျပည္သူ႕ေထာက္ခံ မႈ လိုတယ္။ ဒါမလ တရာသဝင္မႈ ဒီဂရီဟာ တက္မလာျဖစ္ပါတယ္။ လဌတ္လပ္ေရသၟကိဳသပမ္သမႈကာလမလ ဝိဝါဒ ကဌဲၟကတာ တစ္ခုရိလတယ္။ ဘယ္နည္သနဲ႔ လဌတ္လပ္ေရသကို ရေအာင္လုပ္ ၟကမလဲဆိုတဲ့ ကိစၥ။ စစ္ေရသနည္သလာသ၊ ႏိုင္ငံေရသနည္သလာသ။ တပ္ေပါင္သစုအသဌင္နဲ႔စုေပါင္သျပီသ စစ္ေရသနည္သကို ေရဌသ ခ်ယ္ခဲ့ၟကတယ္။ လဌတ္လပ္ေရသရျပီသကာလမလာၟကေတာ့ ဘယ္စနစ္၊ ဘယ္မူ၊ ဘယ္ဝါဒနဲ႔သဌာသမလဲ ဆိုတဲ့ ကိစၥနဲ႔ ပက္သက္ျပီသ ဝိဝါဒ ကဌဲၟကျပန္ေရာ။ ဒီလိုနဲ႔ ဖဆပလလည္သ ကဌဲတယ္။ အိုင္ဒီေယာ္လိုဂ်ီ စဌဲကိုင္ခ်က္ေတဌနဲ႔ ႏိုင္ငံေရသသမာသေတဌက တပ္ 1 National Reconciliation
  • 3. 3 | လႊတ္ေတာ္အမတ္ မင္သေသ့ အတဌင္သကို ကိုယ္ေတဌ ယံုၟကည္တဲ့ ဝါဒေတဌ သဌတ္သဌင္သၟကတယ္။ ေနာက္ေတာ့ တပ္ရင္သအလိုက္ေတာခိုသဌာသၟက တယ္။ တပ္မေတာ္ ျပဳိကဌဲမႈကေနတစ္ဆင့္ ႏိုင္ငံေတာ္ ကစဥ္ကလ်ာသျဖစ္မႈကို ဦသတည္ခဲ့တယ္။ ၁၉၆၂ ေတာ္လလန္ေရသေကာင္စီတက္ျပီသ ဘယ္စနစ္နဲ႔သဌာသမလဲဆိုတာကို ၟကံဆၟကရင္သ ဆိုရလယ္လစ္ကို ေရဌသခဲ့ တယ္။ တကယ္ေတာ့ ဦသေနဝင္သကိုယ္တိုင္က ဆိုရလယ္လစ္သမာသမဟုတ္ဘူသ။ ဆိုရလယ္လစ္ကို ယံုၟကည္သက္ဝင္ သူ မဟုတ္ခဲ့ဘူသ။ လက္ေတဌ႕က်က် စဥ္သစာသဆံုသျဖတ္ျပီသ လုပ္ကိုင္တတ္တဲ့ Pragmatic သမာသတစ္ေယာက္သာ ျဖစ္တယ္။ Realist သမာသ တစ္ေယာက္သာျဖစ္တယ္။ ၁၉၇၄ မလာ ျမန္မာ့ဆိုရလယ္လစ္လမ္သစဥ္ကို တရာသဝင္ ေၟက ညာျပီသတဲ့ အခ်ိန္မလာ ဆိုရလယ္လစ္ နည္သနာေတဌကို အပီအျပင္ အေကာင္အထည္ေဖာ္ၟကတယ္။ အေထဌေထဌစီသပဌာသေရသ ခၜဌတ္ျခံဳက်မႈကို ၁၉၈၇ ေငဌေၟကသ ဖ်က္သိမ္သမႈက မီသေမႊသေပသလိုက္တယ္။ လူထုအံုၟကဌမႈၟကီသ အၟကီသအက်ယ္ျဖစ္တယ္။ သူေဌသေရာ၊ ေခဌသေရာ လမ္သေပၚထဌက္လာၟကတယ္။ ကမာၻေပၚမလာ ႏိုင္ငံေရသ အေျပာင္သ အလဲေတဌ ေတာ္ေတာ္မ်ာသမ်ာသဟာ စီသပဌာသေရသေရခ်ိန္အေပၚ အေျခခံျပီသ ထဌက္ေပၚလာၟကတာမ်ာသတယ္။ ဆိုရလယ္ လစ္စနစ္ က်ဆံုသျခင္သက ႏိုင္ငံ့စီသပဌာသေရသ ပ်က္သုဥ္သျခင္သကို ျဖစ္ေစခဲ့တယ္။ ႏိုင္ငံ့စီသပဌာသေရသ ခၜဌတ္ျခံဳက်ျခင္သက အေထဌေထဌ လူထုအံုၟကဌမႈကို ေပၚေပါက္ေစခဲ့တယ္။ အၟကဌင္သမဲ့ လူထုအံုၟကဌမႈက အစိုသရအေျပာင္သအလဲကို ျဖစ္ေစ ခဲ့တယ္။ ၁၉၉၀ အေထဌေထဌ ေရဌသေကာက္ပဌဲကို က်င္သပခဲ့တယ္။ လူထုက အစိုသရအေျပာင္သအလဲျဖစ္ျပီသေရာ ဆိုျပီသ ပါတီ အလံ တစ္ခုတည္သကို စုျပဳံျပီသ မဲေပသခဲ့တယ္။ ဒီပါတီက ေအာင္စုတင္လို႔ေခၚတဲ့ ဦသေအာင္ၟကီသ၊ ေဒၚေအာင္ဆန္သ စုၟကည္ နဲ႔ ကာကဌယ္ေရသ ဦသစီသခ်ဳပ္ေဟာင္သ ဦသတင္ဦသတို႔ စုစည္သဖဌဲ႕စည္သထာသတဲ့ အမ်ဳိသသာသ ဒီမိုကေရစီ အဖဌဲ႕ခ်ဳပ္ ျဖစ္တယ္။ အဲ့ဒီမလာ ေတာင္ျပဳိကမ္သျပဳိ ေထာက္ခံမဲကို ရခဲ့ၟကတယ္။ တကယ္ေတာ့ ႏိုင္ငံေရသအာဏာကို မရခဲ့ၟကဘူသ။ ဒီလိုနဲ႔ အာဏာသိမ္သအစိုသရနဲ႔ အတိုက္အခံတို႔ လဌန္ဆဌဲပဌဲေတဌ ျဖစ္လာၟကတယ္။ စစ္အစိုသရက ႏိုင္ငံေတာ္ရဲ႕ အေျခခံစီသပဌာသေရသေတဌကို ဖဌင့္ေပသျပီသ အတိုက္အခံတို႔ကို လူထုနဲ႔ ကင္သကဌာေအာင္ လုပ္ခဲ့တယ္။ ေတာ္လလန္ေရသက ရလည္ၟကာလာတဲ့ အခါ လူထုကိုယ္တိုင္က ေသဌသေအသသဌာသတယ္။ ဒီလိုနဲ႔ ႏလစ္ႏလစ္ဆယ္ေက်ာ္ စစ္အစိုသရေအာက္မလာ ေရာက္ခဲ့ျပန္တယ္။ အခ်ဳိ႕ကလည္သ စစ္ေရသနည္သနဲ႔တိုက္ဖို႔အတဌက္ ေတာခိုၟကတယ္။ နယ္စပ္ေဒသေတဌကို ေရာက္တယ္။ လူမ်ဳိသစု လက္နက္ကိုင္ေတဌ နဲ႔ ေပါင္သျပီသ ေတာ္လလန္ေရသကို ဆက္လုပ္ၟကတယ္။ ႏိုင္ငံတကာအကူအညီေတဌရယူျပီသ ပိတ္ဆို႔အေရသယူမႈေတဌလုပ္ဖို႔ တဌန္သအာသေပသတဲ့ ျပည္ပေရာက္ ႏိုင္ငံေရသ အင္အာသစုေတဌလည္သ ရိလၟကတယ္။ ျပည္ တဌင္သမလာလည္သ ၟကိတ္ဝိုင္သေတဌ ဖဌဲ႕ျပီသ ႏိုင္သေလာက္ ေတာ္လလန္ေရသ လုပ္ခဲ့ၟကတယ္။ ေထာင္က်တဲ့သူေတဌလည္သ က်။ အႏလိပ္စက္ခံျပီသ ဘဝနိဂံုသခ်ဳပ္သဌာသတဲ့ လူေတဌလည္သ ရိလတယ္။ ေတာ္လလန္ေရသကို လက္လႊတ္လုိက္ျပီသ ႏိုင္ငံေရသ နဲ႔ ေဝသေဝသေနတဲ့သူေတဌလည္သ ရိလတယ္။
  • 4. 4 | လႊတ္ေတာ္အမတ္ မင္သေသ့ ၂၀၁၀ ေရဌသေကာက္ပဌဲကို (မဲ မေပသေၟကသ)2 ဆိုျပီသ ေရဌသေကာက္ပဌဲကို သပိတ္ေမလာက္ဖို႔လုပ္တယ္။ ေရဌသေကာက္ပဌဲက တရာသဝင္ျဖစ္သဌာသတယ္။ အတိုက္အခံတို႔ မေအာင္ျမင္လိုက္ဘူသ။ ဒါေပမယ့္ ၂၀၁၂ မလာ ၟကာသျဖတ္ေရဌသေကာက္ပဌဲ လုပ္တယ္။ အမ်ဳိသသာသဒီမိုကေရစီအဖဌဲ႕ခ်ဳပ္က ၄၅ ေနရာ ျပဳိင္တဲ့ေနရာမလာ ၄၃ ေနရာ အႏိုင္ရတယ္။ ၂၀၁၀ ေရဌသ ေကာက္ပဌဲကေနတက္လာတဲ့ အစိုသရသစ္ကို တရာသဝင္မႈ ေပသမယ္/မေပသဘူသလို႔ ဒိဌဟျဖစ္ေနတဲ့ ႏိုင္ငံေတဌ ျပတ္ ျပတ္သာသသာသ ဆံုသျဖတ္ရမယ့္ အခ်က္တစ္ခုျဖစ္သဌာသခဲ့တယ္။ အတိုက္အခံတို႔က လက္ရိလ ႏိုင္ငံေရသ ေရစီသကို ပါဝင္ဖို႔ ဆံုသျဖတ္လိုက္ျပီ။ ဒီ့ေနာက္ပိုင္သမလာ ဦသသိန္သစိန္အစိုသရလည္သ ႏိုင္ငံတကာအသိအမလတ္ျပဳမႈ3 နဲ႔ တရာသဝင္ျဖစ္မႈ4 ပိုျမင့္လာတယ္။ ဦသသိန္သစိန္အစိုသရအေနနဲ႔ ႏိုင္ငံေရသပဌင့္လင္သမႈကို စီသပဌာသေရသ ျပဳျပင္ေျပာင္သလဲေရသထက္ ပိုျပီသ လုပ္ခဲ့တယ္။ စီသပဌာသ ေရသျပဳျပင္ေျပာင္သလဲမႈမလာ ကာသကိစၥ၊ ေလာင္စာဆီကိစၥ၊ ဘဏ္ကိစၥ၊ ေငဌေၟကသကိစၥ၊ ဆက္သဌယ္ေရသကိစၥ (တယ္လီဖုန္သဆက္သဌယ္ေရသ) စတဲ့ ကိစၥရပ္ေတဌကို သိသိသာသာေျပာင္သလဲႏိုင္ခဲ့တယ္။ ဒါေပမယ့္ ကာသကိစၥနဲ႔ ေငဌေၟကသကိစၥတို႔မလာ မူဝါဒ ျပႆနာ ထပ္တိုသေတဌ ေပၚေပါက္လာတယ္။ ဥပမာ - ရန္ကုန္ျမဳိ႕၌ အလဌန္အမင္သ ကာသလမ္သၟကပ္မႈကိစၥနဲ႔ ေငဌေၟကသေဖာင္သပဌမႈ ျမင့္တက္လာျခင္သကိစၥ၊ ၂၀၁၅ ႏလစ္ကုန္ပိုင္သမလာ ေဒၚလာေစ်သ တစ္ေဒၚလာ ၁၂၈၀ က်ပ္အထိ ျဖစ္လာတယ္။ ၂၀၁၀ ကစျပီသ ၂၀၁၅ ခုႏလစ္အထိ (၅ ႏလစ္အတဌင္သ) ၃၀ ရာခိုင္ႏလဳန္သ နီသပါသ ေငဌေၟကသ ေဖာင္သပဌလာတယ္။ ဦသသိန္သစိန္အစိုသရအေနနဲ႔ သိသိသာသာ မေျပာင္သလဲႏိုင္တဲ့ ကိစၥရပ္ေတဌ အမ်ာသၟကီသ ရိလေနေသသပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အၟကီသမာသဆံုသေသာ မေျပာင္သလဲႏိုင္တဲ့ ကိစၥရပ္ကေတာ့ ျဗဎရိုကေရစီ ျပဳျပင္ေျပာင္သလဲေရသပဲ ျဖစ္ပါ တယ္။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္မလဎသၟကီသ သန္သေရႊဟာ ဦသေနဝင္သ အစိုသရရဲ႕ ဆိုရလယ္လစ္ စနစ္ဆိုသကို အေမဌရခဲ့တယ္။ ဦသသိန္သစိန္ အစိုသရက ဗိုလ္ခ်ဳပ္မလဎသၟကီသသန္သေရႊရဲ႕ စစ္ဘက္အရာရိလၟကီသမ်ာသရဲ႕ျခစာသမႈ အေမဌကို ရခဲ့တယ္။ စစ္ဘက္အရာရိလၟကီသ မ်ာသရဲ႕ ျခစာသမႈဆိုတာ စီသပဌာသေရသမလာ ခရိုနီေတဌနဲ႔ စစ္ဘက္က ဘ႑ာေငဌရရိလရန္ အလို႔ငလာ လုပ္ေဆာင္တဲ့ စစ္တပ္ စီသပဌာသေရသ လုပ္ငန္သေတဌရဲ႕ ဆိုသက်ဳိသေတဌကို ဆိုလိုတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေတာ့ သမိုင္သကို ၟကည့္ရင္ ျမန္မာႏိုင္ငံအေနနဲ႔ သမိုင္သအျဖစ္အပ်က္ေတာ္ေတာ္မ်ာသမ်ာသကို ျဖတ္သန္သခဲ့ဖူသတဲ့ အေတဌ႕အၟကံဳေတဌ ရိလခဲ့တယ္။ ပံုစံအမ်ဳိသမ်ဳိသျဖစ္ေနတဲ့ ႏိုင္ငံ့ေခါင္သေဆာင္ေတဌကို ၟကံဳေတဌ႕ရတယ္။ အထူသသျဖင့္ ဦသသန္သေရႊဟာ ႏိုင္ငံေတာ္ရဲ႕ အေျခခံအေဆာက္အအံုေတဌကို အဓိကထာသျပီသ တည္ေဆာက္ခဲ့တယ္။ ဆက္ လက္ျပီသ အေျခခံအေဆာက္အအံုေတဌရဲ႕ အဆင့္မလီမႈနဲ႔ အေရအတဌက္အာသျဖင့္ လိုအပ္ခ်က္ေတဌ ရိလေနဆဲပဲ ျဖစ္ပါ တယ္။ ဒီလိုပဲ အခု အစိုသရအသစ္ျဖစ္လာမယ့္ သူေတဌမလာ တာဝန္ရိလတာက ႏိုင္ငံတည္ေဆာက္ေရသျဖစ္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံတည္ေဆာက္ေရသမလာ အေပၚထပ္ အေဆာက္အအံုနဲ႔ အေျခခံအေဆာက္အအံုေတဌကို အေရအတဌက္ အာသျဖင့္ေရာ၊ အေရအေသဌသအာသျဖင့္ေရာ ျဖည့္ဆည္သဖို႔ တာဝန္ရိလေၟကာင္သ အသိေပသအပ္ပါသည္။ 2 No Vote 3 International Recognition 4 Legitimacy
  • 5. 5 | လႊတ္ေတာ္အမတ္ မင္သေသ့ စီသပဌာသေရသနာသမလည္ပဲ ႏိုင္ငံေရသ လုပ္လို႔ မရဘူှ။ လီကဌမ္ယု ၁။ ေရဌသေကာက္ပဌဲအျပီသ တက္လာမည့္ လႊတ္ေတာ္အမတ္မ်ာသအေနျဖင့္ သိရမည့္ အရာမ်ာသရိလသည္။ လုပ္ရမည့္ အရာမ်ာသရိလသည္။ ျပန္လည္ဆန္သစစ္ရမည့္ အရာမ်ာသရိလသည္။ ျပဳျပင္ေျပာင္သလဲရမည့္ အရာမ်ာသရိလသည္။ အသစ္ တည္ေဆာက္ရမည့္ အရာမ်ာသရိလသည္။ ထိုအရာေပါင္သမ်ာသစဌာကို အဓိက ခဌဲျခာသေသာ္ အေပ်ာ့ထည္ပိုင္သ5 ႏလင့္ အမာထည္ပိုင္သ6 ဟူ၍ ခဌဲျခာသရမည္။ ထိုအပိုင္သမ်ာသတဌင္ လက္တေလာ ေျဖရလင္သ၍ ရႏိုင္သည့္ အပိုင္သမ်ာသပါဝင္ သလို ယခု အုပ္ခ်ဳပ္မႈ သက္တမ္သကာလအတဌင္သ၌ပင္ ေျပလည္ႏိုင္သည့္ အရာမ်ာသရိလသည္။ ထို႔အတူ ေနာင္ တက္လာမည့္ ၂၀၂၀ ခုႏလစ္အလဌန္ အစိုသရသစ္အတဌက္ ေရခံေျမခံေကာင္သမ်ာသ ဖန္တီသေပသႏိုင္သည့္ အရာမ်ာသ လည္သ ရိလသည္။ အစိုသရအဆက္ဆက္ တာဝန္ယူ ေျဖရလင္သလုပ္ေဆာင္ရမည့္ အရာမ်ာသလည္သ ရိလသည္။ ထို႔ေၟကာင့္ ျပည္သူ႕အက်ဳိသကို သယ္ပိုသမည့္ လႊတ္ေတာ္ အမတ္မ်ာသ သိေစရန္ အေရသၟကီသသည္။ ၂။ ႏိုင္ငံေရသတာဝန္၏ အေျခခံ အခ်က္မလာ ျပည္သူမ်ာသ၏ စာသ ဝတ္ေနေရသ အဆင္ေျပ ေခ်ာေမဌ႕ ေစရန္ျဖစ္သည္။ စာသဝတ္ေနေရသ အဆင္ေျပရံုျဖင့္ မလံုေလာက္ ေသာအခါ အရည္အေသဌသျပည့္မီလ ေသာ စာသေသာက္ေနထိုင္ဝတ္ စာသမႈ ပံုစံ ျဖစ္ေစရန္ ျဖည့္ဆည္သ ေပသျခင္သျဖစ္သည္။ ေနာက္ဆံုသ လူေနမႈ အဆင့္အတန္သ အျမင့္ မာသဆံုသျဖစ္ေအာင္ ပို႔ေဆာင္ေပသ ေရသျဖစ္သည္။ ၃။ ျမန္မာႏိုင္ငံအေနျဖင့္ ပထမ ဆံုသ လုပ္ရမည့္ ေယဘုယ်အလုပ္ မလာ - ဆင္သရဲမဌဲေတမႈ ေလ်ာ့ခ်ေရသ7 ျဖစ္သည္။ ဦသသိန္သစိန္အစိုသရလက္ထက္တဌင္ လုပ္ေဆာင္ခဲ့သည္။ ကမာၻ၌ ဆင္သရဲမဌဲေတမႈ အျမင့္ဆံုသျဖစ္သည့္ ျမန္မာႏိုင္ငံအဖို႔ အစိုသရအဆက္ဆက္က ဆင္သရဲမဌဲေတမႈ တိုက္ဖ်က္ေရသကို အစဥ္လုပ္ေဆာင္ေနရမည္ျဖစ္သည္။ 5 Software Sector 6 Hardware Sector 7 Poverty Reduction အလုပ္သမာသမ်ာသ၏ အနိမ့္ဆံုသ လုပ္ခ သတ္မလတ္ျခင္သက ျပည္တဌင္သ ထုတ္လုပ္မႈ တန္ဖိုသျမင့္မာသေစျခင္သလာသ၊ သို႔တည္သမဟုတ္ အလုပ္သမာသ အခဌင့္အေရသလာသ၊ အမလန္တကယ္ေရာ အလုပ္သမာသႏလင့္ အလုပ္ရလင္အၟကာသ အက်ဳိသေက်သဇူသ ျဖစ္ထဌန္သပါရဲ႕လာသ ..
  • 6. 6 | လႊတ္ေတာ္အမတ္ မင္သေသ့ ထို႔ေၟကာင့္ ေရဌသေကာက္ပဌဲ၌ ျပည္သူ႕အေရဌသခ်ယ္ခံပုဂၢိဳလ္မ်ာသအေနျဖင့္ ဆင္သရဲမႈ သံသရာကို ခ်ဳိသဖ်က္ရန္ တာဝန္ ရိလသည္။ ဆင္သရဲမႈသံသရာ (စက္ဝန္သ) ကို ခ်ဳိသဖ်က္ရန္ အဓိကက်ေသာ အခ်က္မလာ - ဆင္သရဲျခင္သ၏ အေၟကာင္သ8 ကို သိရန္ လိုသည္။ သိရံုျဖင့္ မလံုေလာက္၊ ေျခေျချမစ္ျမစ္နာသလည္၍ ဆင္သရဲမႈမလ ရုန္သထဌက္ႏိုင္ေအာင္ ကူညီ ေထာက္ပံ့ေဆာင္ရဌက္ရမည္ ျဖစ္ပါသည္။ ၄။ ေအာက္စ္ဖို႔တကၠသိုလ္မလ ေဘာဂေဗဒပါေမာကၡ ေပါေကာ္ လီယာ9 ေရသသာသေသာ ေအာက္ေျခသန္သ တစ္ေထာင္10 စာအုပ္၌ ႏိုင္ငံမ်ာသဆင္သရဲရျခင္သ အေၟကာင္သ (၄) ပါသကို ေဖာ္ျပ ထာသသည္။ (၁) ပဋိပကၡေထာင္ေခ်ာက္ (၂) သဘာဝသယံဇာတ ေထာင္ေခ်ာက္ (၃) အိမ္နီသခ်င္သဆိုသမ်ာသႏလင့္ ကုန္သတဌင္သပိတ္ ႏိုင္ငံျဖစ္ ရျခင္သ ေထာင္ေခ်ာက္ (၄) ႏိုင္ငံငယ္ငယ္၊ အုပ္ခ်ဳပ္မႈ ညံ့ညံ့ ေထာင္ေခ်ာက္ ဟူေသာ ေထာင္ေခ်ာက္ (၄) မ်ဳိသတဌင္ က်ေရာက္ေနျခင္သ ေၟကာင့္ဟု မလတ္ခ်က္ျပဳသည္။ ၅။ ျမန္မာ့လဌတ္လပ္ေရသႏလင့္ ဖဌာသဖက္ေတာ္မလာ ျပည္တဌင္သစစ္ ျဖစ္သည္ဟု ဆိုခဲ့သည္။ ထို႔အျပင္ ယခု အသဌင္ကူသေျပာင္သေရသ ကာလ၌ ဘာသာေရသ/ လူမ်ဳိသေရသ အဓိကရုဏ္သမ်ာသသည္ ပဋိပကၡကို ရလည္ၟကာေစေသာအခ်က္မ်ာသျဖစ္သည္။ ႏိုင္ငံေရသ အရ၊ လူမ်ဳိသေရသအရ မတည္ျငိမ္သည့္ ႏိုင္ငံကို မည္သည့္ ႏိုင္ငံ ကမလ် ရင္သႏလီသျမဳပ္ႏလံခ်င္လိမ့္မည္ မဟုတ္ဆိုသည့္ အခ်က္ကို သတိျပဳရမည္။ ၆။ စစ္အစိုသရသည္ ျပည္သူ႕အခဌန္အေပၚ မလီခိုတည္ေဆာက္ထာသသည့္ အစိုသရတစ္ရပ္မဟုတ္ဘဲ သဘာဝသယံ ဇာတအေပၚ အမလီျပဳ၍ အုပ္ခ်ဳပ္ေသာ အစိုသရျဖစ္သည့္ အတဌက္ သဘာဝသယံဇာတေပါၟကဌယ္ဝျခင္သကပင္ အာဏာရလင္စနစ္ တည္ျမဲေအာင္ ေက်သဇူသျပဳေပသျခင္သ မည္ေနေပသည္။ သယံဇာတခဌဲေဝမႈ စနစ္သည္ တစ္ဖက္ ေစာင္သနင္သျဖစ္ေနျခင္သကပင္ ျပည္တဌင္သျငိမ္သခ်မ္သေရသကို မျငိမ္သသက္ႏိုင္ေအာင္ ရိလေနသည္ကို သတိခ်ပ္ရမည္။ 8 Cause of Poverty 9 Paul Collier 10 The Bottom Billion (Why the poorest countries are failing and what can be done about it) Poverty trap 1) landlocked with bad Neighbors 2) Abundant Natural Resources 3) Bad Governance 4) Civil Wars
  • 7. 7 | လႊတ္ေတာ္အမတ္ မင္သေသ့ ၇။ ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ ကုန္သတဌင္သပိတ္ႏိုင္ငံတစ္ခု မဟုတ္။ ထို႔ေၟကာင့္ ပင္လယ္ေရေၟကာင္သအရ အာသသာခ်က္မ်ာသ မ်ာသစဌာ ရိလသည္။ သို႔ေသာ္ ထိုအခဌင့့္အလမ္သမ်ာသကို အသံုသခ်ရန္ ျမန္မာတို႔ မ်ာသစဌာ မစဌမ္သေဆာင္ႏုိင္ခဲ့ေခ်။ ျမန္မာ့ ပင္လယ္ျပင္ကို ငါသဖမ္သျခင္သ စသည့္ ေရထဌက္ကုန္ထုတ္လုပ္ျခင္သမလအပ ပို၍ အသံုသမခ်ႏိုင္ခဲ့ေခ်။ စက၀ာပူသည္ သူ၏ မဟာဗ်ဎဟာေျမာက္ ေရေၟကာင္သအခ်က္အျခာအျဖစ္ တည္ရိလမႈကို စနစ္တက် အသံုသခ်ႏိုင္ခဲ့၍ အာရလက်ာသ တစ္ေကာင္ျဖစ္ေနဆဲ ျဖစ္သည္။ တရုတ္ျပည္၏ လႊမ္သမိုသမႈသည္ ျမန္မာအစိုသရအေပၚ အစဥ္အဆက္ ၟကာေညာင္သ ခဲ့သည္။ ၈၈ အေရသအခင္သကာလေနာက္ပိုင္သ ပိတ္ဆို႔အေရသယူမႈမ်ာသ ျပင္သထန္ျခင္သသည္လည္သ တရုတ္ႏလင့္ ျမန္မာ အစိုသရတို႔ ပိုမို အေနနီသျခင္သ၏ အေၟကာင္သတရာသျဖစ္သည္။ တရုတ္သည္ ေစ်သကဌက္စီသပဌာသေရသ စနစ္ကို က်င့္သံုသ သည့္ ႏိုင္ငံျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္ ႏိုင္ငံ့အုပ္ခ်ဳပ္ေရသစနစ္ႏလင့္ ႏိုင္ငံေရသက႑၌ တင္သက်ပ္ေသာ ဗဟိုခ်ဳပ္ကိုင္မႈ စနစ္ ကို က်င့္သံုသသည္။ အိုင္ဒီေယာ္လိုဂ်ီအရ ကဌန္ျမဎနစ္ဝါဒကို ယံုၟကည္သက္ဝင္ေနဆဲလည္သ ျဖစ္သည္။ ထို႔အျပင္ ကမာၻ႔စီသပဌာသေရသ အင္အာသၟကီသ ႏိုင္ငံအျဖစ္ ရိလေနသည္။ ၈။ ျမန္မာသည္ အိႏိၵယထက္ တရုတ္ႏလင့္ ပိုမို အေနနီသခဲ့သည္။ တရုတ္ဩဇာသည္ စစ္ေရသႏလင့္ စီသပဌာသေရသနယ္ ပယ္မ်ာသတဌင္ ျမန္မာအေပၚ အေတာ္လႊမ္သမိုသသည္။ အိႏိၵယႏလင့္ တရုတ္ယလဥ္ေသာ္ အိႏိၵယသည္ တရုတ္ေလာက္ ခ်မ္သသာၟကဌယ္ဝမႈ မရိလ။ ထို႔အျပင္ အိႏိၵယႏလင့္ ျမန္မာအၟကာသ စီသပဌာသေရသအရ ဆက္ဆံေရသသည္ က်ယ္ျပန္႔မႈ နိမ့္ သည္။ ထိုသို႔ေသာ အေၟကာင္သမ်ာသကပင္ အာဏာရလင္ အိမ္နီသခ်င္သ၏ အရိပ္သည္ အေတာ္ႏလင့္ ဖ်က္၍ မရျခင္သ ျဖစ္ႏိုင္သည္။ ထို႔ေၟကာင့္ ႏိုင္ငံေတာ္ကို စီမံခန္႔ခဌဲသူမ်ာသအဖို႔ မိတ္ေကာင္သ၊ ေဆဌေကာင္သမ်ာသႏလင့္ နီသကပ္စဌာ အက်ဳိသ တူ မိတ္ဖက္ ဆက္ဆံႏိုင္ေလေလ၊ ႏိုင္ငံတိုသတက္ဖို႔ အခဌင့္အလမ္သေကာင္သေလေလျဖစ္သည္။ ၉။ ထိုအခ်က္သည္ ႏိုင္ငံတကာဆက္ဆံေရသႏလင့္ သံခင္သတမန္ခင္သကို ခိုင္မာ၍ က်စ္လစ္ေသာ မဟာဗ်ဎဟာမိတ္ ဖက္မ်ာသႏလင့္ လက္တဌဲႏိုင္ေရသသည္ အေရသၟကီသသည္။ ႏိုင္ငံ့စီမံခန္႔ခဌဲသူမ်ာသအဖို႔ ႏိုင္ငံတကာ လက္တံ ရလည္ရန္ အေရသၟကီသသည္။ သံတမန္ စဌမ္သရည္မ်ာသ ကိန္သဝပ္ေနရမည္။ သိမ္ေမဌ႕ေသာ ႏိုင္ငံျခာသေရသမဟာဗ်ဎဟာ ခ်မလတ္၍ အေကာင္အထည္ေဖာ္ ေဆာင္ရဌက္ႏိုင္စဌမ္သရိလရမည္။ အနာဂတ္ကို ၟကဳိျမင္ႏိုင္ေသာ ႏိုင္ငံေရသ အေျမာ္အျမင္ ရင့္ သန္ရမည္။ ၁၀။ ႏိုင္ငံေရသဟူသည္ အုပ္ခ်ဳပ္မႈ အႏုပညာ11 ဟု ဆိုႏိုင္က ဆိုႏိုင္သည္။ အုပ္ခ်ဳပ္ေရသအတတ္ႏလင့္ စီမံခန္႔ခဌဲမႈ အတတ္ကို မကၜဌမ္သက်င္ပဲႏလင့္ ႏိုင္ငံ့ေခါင္သေဆာင္ ျဖစ္၍ မရ။ ျဖစ္ခ်င္၍ မရ။ လႊတ္ေတာ္အမတ္မ်ာသသည္ ဥပေဒ ႏလင့္ လုပ္ထံုသလုပ္နည္သမ်ာသကို ျပဳစုခ်မလတ္သူမ်ာသျဖစ္သည္။ ထို႔အျပင္ ႏိုင္ငံေတာ္၏ မူဝါဒမ်ာသကို ဆံုသျဖတ္ခ်က္ခ် မလတ္ရသူျဖစ္သည္။ မူဝါဒမ်ာသကို ေရဌသခ်ယ္ရသူလည္သ ျဖစ္သည္။ ထုိမလ်မက မူဝါဒမ်ာသကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ ရန္အတဌက္ ျဗဎရိုကေရစီယႏ ၱရာသကို ေမာင္သႏလင္ရန္ တာဝန္ရိလေသသသည္။ ျဗဎရိုကေရစီက မူဝါဒ အေကာင္ အထည္ေဖာ္ျခင္သကို တာဝန္ယူ၍ လႊတ္ေတာ္အမတ္မ်ာသႏလင့္ အစိုသရအဖဌဲ႕က မူဝါဒအေပၚ အလံုသစံု တာဝန္ခံရ သည္။ အစိုသရသည္ မူဝါဒကို တာဝန္ခံသူျဖစ္ျပီသ၊ ျဗဎရိုကေရစီသည္ မူဝါဒကို အေကာင္အထည္ေဖာ္သူျဖစ္သည္။ 11 Politics is the art of government
  • 8. 8 | လႊတ္ေတာ္အမတ္ မင္သေသ့ ၁၁။ တဖန္ လႊတ္ေတာ္တဌင္ အတည္ျပဳ ခ်မလတ္လိုက္ေသာ ဥပေဒမ်ာသႏလင့္ လုပ္ထံုသလုပ္နည္သမ်ာသကို အသက္ဝင္ ေအာင္လုပ္ရသည္။ ထို႔ေနာက္ ျပန္လည္ ဆန္သစစ္သံုသသပ္ရသည္။ အသစ္လိုအပ္သည္္မ်ာသကို ျပဳစုရသည္။ ေခတ္စနစ္ႏလင့္ မေလ်ာ္ညီေတာ့သည့္ ဥပေဒမ်ာသကို ပယ္ဖ်က္ရသည္။ ၁၂။ အႏလစ္ခ်ဳပ္လိုက္လလ်င္ လႊတ္ေတာ္ အမတ္တစ္ေယာက္အေနျဖင့္ - (က) အုပ္ခ်ဳပ္မႈနည္သနာႏလင့္ စီမံခန္႔ခဌဲမႈ နည္သနာကို တတ္ကၜဌမ္သနာသလည္ရမည္။ (ခ) ဥပေဒမ်ာသကို ျပဌာန္သျခင္သ၊ အဓိပၞာယ္ေဖာ္ျခင္သ၊ သံုသသပ္ျခင္သမ်ာသကို လုပ္ေဆာင္ႏိုင္ရမည္။ (ဂ) မူဝါဒႏလင့္ လုပ္ငန္သစဥ္၊ စီမံကိန္သ၊ မဟာဗ်ဎဟာမ်ာသကို ဆံုသျဖတ္ႏိုင္ရမည္/ ေဝဖန္ဆန္သစစ္ႏိုင္ရမည္။ (ဃ) သံတမန္အရည္အေသဌသရိလရမည္။ (င) ျဗဎရိုကေရစီယႏ ၱယာသ၏ သေဘာသဘာဝႏလင့္ ျဖစ္စဥ္ကို နာသလည္ရမည္။ (စ) ျပည္သူထဲ၌ ျဖစ္ပ်က္ေနေသာ အရိလတရာသကို ၟကည့္ျမင္တတ္ရမည္။ (ဆ) လိုရင္သေသာ့ခ်က္က်ေသာ ျပႆနာမ်ာသကို ဆန္သစစ္၊ သံုသသပ္၊ ေရဌသခ်ယ္တတ္ရမည္။ သို႔မလသာ လႊတ္ေတာ္ထဲ၌ ႏိုင္ငံတည္ေဆာက္ေရသသမာသ/ ႏိုင္ငံျပဳသုခမိန္မ်ာသ12 ျဖင့္ အသက္ဝင္လာမည္ ျဖစ္သည္။ ၁၃။ ဆင္သရဲမဌဲေတမႈကာသ ေၟကာက္စရာေကာင္သ လလသည္။ ႏိုင္ငံအုပ္ခ်ဳပ္စီမံခန္႔ခဌဲသူမ်ာသအဖို႔ နံပါတ္ (၁) ျပည္သူအာသ ဆင္သရဲတဌင္သ က ကယ္ထုတ္ရမည္။ နံပါတ္ (၂) ျပည္သူ သက္သာေခ်ာင္ လည္ ေအာင္လုပ္ေပသရမည္။ နံပါတ္ (၃) ျပည္သူ ခ်မ္သသာေအာင္ လုပ္ေပသရမည္။ နံပါတ္ (၄) ျပည္သူက လူ႕ဘဝတန္ဖိုသ ႏလင့္ လူ႕ဘဝအဓိပၞာယ္ကို ဖန္တီသႏိုင္ ေအာင္ ျပဳျပင္စီရင္ေပသရမည္။ ထိုအရာမ်ာသကို လုပ္ႏိုင္ရန္ ဆင္သရဲမႈ သံသရာ ကို သိရမည္။ နာသလည္ရမည္။ ဆင္သရဲျခင္သ၏ ဇာတ္ျမစ္ကို သိရမည္။ ျပည္သူ႔ကို ဆင္သရဲျခင္သ လဌတ္ကင္သေစခ်င္ ေသာ စိတ္ဆႏၵျပင္သျပထက္သန္စဌာ ရိလပါမလ ႏိုင္ငံေရသအာဏာကို ေမလ်ာ္မလန္သသင့္သည္။ 12 Statesman/ Statesmanship 8 | လႊတ္ေတာ္အမတ္ မင္သေသ့ ၁၁။ တဖန္ လႊတ္ေတာ္တဌင္ အတည္ျပဳ ခ်မလတ္လိုက္ေသာ ဥပေဒမ်ာသႏလင့္ လုပ္ထံုသလုပ္နည္သမ်ာသကို အသက္ဝင္ ေအာင္လုပ္ရသည္။ ထို႔ေနာက္ ျပန္လည္ ဆန္သစစ္သံုသသပ္ရသည္။ အသစ္လိုအပ္သည္္မ်ာသကို ျပဳစုရသည္။ ေခတ္စနစ္ႏလင့္ မေလ်ာ္ညီေတာ့သည့္ ဥပေဒမ်ာသကို ပယ္ဖ်က္ရသည္။ ၁၂။ အႏလစ္ခ်ဳပ္လိုက္လလ်င္ လႊတ္ေတာ္ အမတ္တစ္ေယာက္အေနျဖင့္ - (က) အုပ္ခ်ဳပ္မႈနည္သနာႏလင့္ စီမံခန္႔ခဌဲမႈ နည္သနာကို တတ္ကၜဌမ္သနာသလည္ရမည္။ (ခ) ဥပေဒမ်ာသကို ျပဌာန္သျခင္သ၊ အဓိပၞာယ္ေဖာ္ျခင္သ၊ သံုသသပ္ျခင္သမ်ာသကို လုပ္ေဆာင္ႏိုင္ရမည္။ (ဂ) မူဝါဒႏလင့္ လုပ္ငန္သစဥ္၊ စီမံကိန္သ၊ မဟာဗ်ဎဟာမ်ာသကို ဆံုသျဖတ္ႏိုင္ရမည္/ ေဝဖန္ဆန္သစစ္ႏိုင္ရမည္။ (ဃ) သံတမန္အရည္အေသဌသရိလရမည္။ (င) ျဗဎရိုကေရစီယႏ ၱယာသ၏ သေဘာသဘာဝႏလင့္ ျဖစ္စဥ္ကို နာသလည္ရမည္။ (စ) ျပည္သူထဲ၌ ျဖစ္ပ်က္ေနေသာ အရိလတရာသကို ၟကည့္ျမင္တတ္ရမည္။ (ဆ) လိုရင္သေသာ့ခ်က္က်ေသာ ျပႆနာမ်ာသကို ဆန္သစစ္၊ သံုသသပ္၊ ေရဌသခ်ယ္တတ္ရမည္။ သို႔မလသာ လႊတ္ေတာ္ထဲ၌ ႏိုင္ငံတည္ေဆာက္ေရသသမာသ/ ႏိုင္ငံျပဳသုခမိန္မ်ာသ12 ျဖင့္ အသက္ဝင္လာမည္ ျဖစ္သည္။ ၁၃။ ဆင္သရဲမဌဲေတမႈကာသ ေၟကာက္စရာေကာင္သ လလသည္။ ႏိုင္ငံအုပ္ခ်ဳပ္စီမံခန္႔ခဌဲသူမ်ာသအဖို႔ နံပါတ္ (၁) ျပည္သူအာသ ဆင္သရဲတဌင္သ က ကယ္ထုတ္ရမည္။ နံပါတ္ (၂) ျပည္သူ သက္သာေခ်ာင္ လည္ ေအာင္လုပ္ေပသရမည္။ နံပါတ္ (၃) ျပည္သူ ခ်မ္သသာေအာင္ လုပ္ေပသရမည္။ နံပါတ္ (၄) ျပည္သူက လူ႕ဘဝတန္ဖိုသ ႏလင့္ လူ႕ဘဝအဓိပၞာယ္ကို ဖန္တီသႏိုင္ ေအာင္ ျပဳျပင္စီရင္ေပသရမည္။ ထိုအရာမ်ာသကို လုပ္ႏိုင္ရန္ ဆင္သရဲမႈ သံသရာ ကို သိရမည္။ နာသလည္ရမည္။ ဆင္သရဲျခင္သ၏ ဇာတ္ျမစ္ကို သိရမည္။ ျပည္သူ႔ကို ဆင္သရဲျခင္သ လဌတ္ကင္သေစခ်င္ ေသာ စိတ္ဆႏၵျပင္သျပထက္သန္စဌာ ရိလပါမလ ႏိုင္ငံေရသအာဏာကို ေမလ်ာ္မလန္သသင့္သည္။ 12 Statesman/ Statesmanship 8 | လႊတ္ေတာ္အမတ္ မင္သေသ့ ၁၁။ တဖန္ လႊတ္ေတာ္တဌင္ အတည္ျပဳ ခ်မလတ္လိုက္ေသာ ဥပေဒမ်ာသႏလင့္ လုပ္ထံုသလုပ္နည္သမ်ာသကို အသက္ဝင္ ေအာင္လုပ္ရသည္။ ထို႔ေနာက္ ျပန္လည္ ဆန္သစစ္သံုသသပ္ရသည္။ အသစ္လိုအပ္သည္္မ်ာသကို ျပဳစုရသည္။ ေခတ္စနစ္ႏလင့္ မေလ်ာ္ညီေတာ့သည့္ ဥပေဒမ်ာသကို ပယ္ဖ်က္ရသည္။ ၁၂။ အႏလစ္ခ်ဳပ္လိုက္လလ်င္ လႊတ္ေတာ္ အမတ္တစ္ေယာက္အေနျဖင့္ - (က) အုပ္ခ်ဳပ္မႈနည္သနာႏလင့္ စီမံခန္႔ခဌဲမႈ နည္သနာကို တတ္ကၜဌမ္သနာသလည္ရမည္။ (ခ) ဥပေဒမ်ာသကို ျပဌာန္သျခင္သ၊ အဓိပၞာယ္ေဖာ္ျခင္သ၊ သံုသသပ္ျခင္သမ်ာသကို လုပ္ေဆာင္ႏိုင္ရမည္။ (ဂ) မူဝါဒႏလင့္ လုပ္ငန္သစဥ္၊ စီမံကိန္သ၊ မဟာဗ်ဎဟာမ်ာသကို ဆံုသျဖတ္ႏိုင္ရမည္/ ေဝဖန္ဆန္သစစ္ႏိုင္ရမည္။ (ဃ) သံတမန္အရည္အေသဌသရိလရမည္။ (င) ျဗဎရိုကေရစီယႏ ၱယာသ၏ သေဘာသဘာဝႏလင့္ ျဖစ္စဥ္ကို နာသလည္ရမည္။ (စ) ျပည္သူထဲ၌ ျဖစ္ပ်က္ေနေသာ အရိလတရာသကို ၟကည့္ျမင္တတ္ရမည္။ (ဆ) လိုရင္သေသာ့ခ်က္က်ေသာ ျပႆနာမ်ာသကို ဆန္သစစ္၊ သံုသသပ္၊ ေရဌသခ်ယ္တတ္ရမည္။ သို႔မလသာ လႊတ္ေတာ္ထဲ၌ ႏိုင္ငံတည္ေဆာက္ေရသသမာသ/ ႏိုင္ငံျပဳသုခမိန္မ်ာသ12 ျဖင့္ အသက္ဝင္လာမည္ ျဖစ္သည္။ ၁၃။ ဆင္သရဲမဌဲေတမႈကာသ ေၟကာက္စရာေကာင္သ လလသည္။ ႏိုင္ငံအုပ္ခ်ဳပ္စီမံခန္႔ခဌဲသူမ်ာသအဖို႔ နံပါတ္ (၁) ျပည္သူအာသ ဆင္သရဲတဌင္သ က ကယ္ထုတ္ရမည္။ နံပါတ္ (၂) ျပည္သူ သက္သာေခ်ာင္ လည္ ေအာင္လုပ္ေပသရမည္။ နံပါတ္ (၃) ျပည္သူ ခ်မ္သသာေအာင္ လုပ္ေပသရမည္။ နံပါတ္ (၄) ျပည္သူက လူ႕ဘဝတန္ဖိုသ ႏလင့္ လူ႕ဘဝအဓိပၞာယ္ကို ဖန္တီသႏိုင္ ေအာင္ ျပဳျပင္စီရင္ေပသရမည္။ ထိုအရာမ်ာသကို လုပ္ႏိုင္ရန္ ဆင္သရဲမႈ သံသရာ ကို သိရမည္။ နာသလည္ရမည္။ ဆင္သရဲျခင္သ၏ ဇာတ္ျမစ္ကို သိရမည္။ ျပည္သူ႔ကို ဆင္သရဲျခင္သ လဌတ္ကင္သေစခ်င္ ေသာ စိတ္ဆႏၵျပင္သျပထက္သန္စဌာ ရိလပါမလ ႏိုင္ငံေရသအာဏာကို ေမလ်ာ္မလန္သသင့္သည္။ 12 Statesman/ Statesmanship
  • 9. 9 | လႊတ္ေတာ္အမတ္ မင္သေသ့ ၁၄။ ဖဌံ႕ျဖဳိသမႈေဗဒတဌင္ ဆင္သရဲမႈသံသရာစက္ဝန္သ13 ဆိုတာ ရိလသည္။ ဆင္သရဲမႈ ဘာေၟကာင့္ျဖစ္သလဲဆိုတာကို ေဘာဂေဗဒရႈေထာင့္က ေလ့လာထာသျခင္သျဖစ္သည္။ ဘာေၟကာင့္ ဆင္သရဲရသလဲ။ ဝင္ေငဌနိမ့္၍ ဆင္သရဲရျခင္သ ျဖစ္ သည္။ ဝင္ေငဌနိမ့္ေတာ့ ေငဌမစုႏိုင္။ ေငဌမစုႏိုင္ေတာ့ ရင္သႏလီသျမဳပ္ႏလံမႈ မျပဳႏိုင္။ ျပန္လည္ မျမဳပ္ႏိုင္ေတာ့ စီသပဌာသေရသ ဖဌံ႕ျဖိဳသမတိုသတက္။ စီသပဌာသေရသ မတိုုသတက္ေတာ့ ႏိုင္ငံ့အသာသတင္ ဝင္ေငဌ နိမ့္။ ႏိုင္ငံ့ဝင္ေငဌ နိမ့္ေတာ့ ထုတ္လုပ္မႈ စဌမ္သအာသက်။ ထုတ္လုပ္မႈ စဌမ္သအာသ က်ေတာ့ အလုပ္လက္မဲ့မ်ာသ။ ထိုအခ်က္မ်ာသသည္ ဆင္သရဲမႈ သံသ ရာလည္ျခင္သ၏ ကဌင္သဆက္မ်ာသ ျဖစ္ သည္။ အထူသသျဖင့္ ဆင္သရဲမႈ သံသ ရာသည္ အဆိုသေက်ာ့ သံသရာ လည္ျခင္သ သေဘာျဖစ္ေနသည္။ ၁၅။ ဆင္သရဲမႈ အေၟကာင္သကို အစ ဆဌဲမထုတ္ႏိုင္ေသာအခါ ဆင္သရဲမႈကို ခ်ဳိသဖ်က္ဖို႔အတဌက္ မလုပ္ႏိုင္ျဖစ္ရသည္။ ဆင္သရဲမႈ စက္ဝိုင္သသည္ ေၟကာက္ရဌံ႕မႈစက္ဝိုင္သကဲ့သို႔ပင္ျဖစ္သည္။ ေၟကာက္ေတာ့ မလုပ္။ မလုပ္ေတာ့ မလုပ္။ မလုပ္ေတာ့ အေတဌ႕အၟကံဳမရိလ။ အေတဌ႕အၟကံဳမရိလေတာ့ မလုပ္တတ္။ မလုပ္တတ္ေတာ့ မလုပ္ႏိုင္။ မလုပ္ႏိုင္ ေတာ့ စိုသရိမ္ျပီသ ေၟကာက္။ ေၟကာက္ေတာ့ မလုပ္။ မလုပ္ေတာ့ အေတဌ႕အၟကံဳမရိလ၊ အေတဌ႕အၟကံဳမရိလေတာ့ မလုပ္ ႏိုင္၊ မလုပ္ႏိုင္ေတာ့ ေၟကာက္။ ဝင္ေငဌ မရိလေတာ့ ပညာမတတ္။ ပညာမတတ္ေတာ့ အလုပ္မရ၊ အလုပ္မရေတာ့ ဝင္ေငဌမရိလ။ အလုပ္ရရင္လည္သ လုပ္ခ/ လစာနိမ့္တဲ့ အလုပ္ကိုသာ ရ။ လုပ္ခ နိိမ့္ေတာ့ ဝင္ေငဌ နိမ့္။ ဝင္ေငဌ နည္သ . စသျဖင့္ ရိလေနသည္။ ၁၆။ ႏိုင္ငံေတာ္၏ တာဝန္မ်ာသကို ထမ္သေဆာင္သူေနသူအဖို႔ ျပည္သူ႕၏ ဝင္ေငဌကို တိုသေအာင္ လုပ္ေပသႏိုင္ရမည္။ ဝင္ ေငဌတိုသတက္ရန္ ဆိုလလ်င္ ျပည္သူမ်ာသ၏ စီသပဌာသေရသ အခဌင့္အလမ္သကို ဥပေဒႏလင့္အညီ တန္သတူညီမလ်စဌာ ခဌင့္ျပဳထာသ ရမည္။ ႏိုင္ငံသာသမလန္လလ်င္ လူတိုင္သအာသ စီသပဌာသေရသ လုပ္ပိုင္ခဌင့္ ညီမလ်ေစရမည္။ အဆိုပါ အခ်က္သည္ ေစ်သကဌက္ စီသပဌာသေရသမူမ်ာသကို အသက္ဝင္ေစျခင္သျဖစ္သည္။ ေစ်သကဌက္စီသပဌာသေရသဆိုသည္မလာလည္သ ျပည္သူ တစ္ဦသတစ္ေယာက္ခ်င္သစီကို ခ်မ္သသာခဌင့္ အျပည့္အဝရေစျပီသ ျပည္သူခ်မ္သသာလလ်င္ ႏိုင္ငံခ်မ္သသာျခင္သျဖစ္သည္ ဟုု မလတ္ယူ ရန္ပင္ျဖစ္သည္။ 13 Poverty Cycle 9 | လႊတ္ေတာ္အမတ္ မင္သေသ့ ၁၄။ ဖဌံ႕ျဖဳိသမႈေဗဒတဌင္ ဆင္သရဲမႈသံသရာစက္ဝန္သ13 ဆိုတာ ရိလသည္။ ဆင္သရဲမႈ ဘာေၟကာင့္ျဖစ္သလဲဆိုတာကို ေဘာဂေဗဒရႈေထာင့္က ေလ့လာထာသျခင္သျဖစ္သည္။ ဘာေၟကာင့္ ဆင္သရဲရသလဲ။ ဝင္ေငဌနိမ့္၍ ဆင္သရဲရျခင္သ ျဖစ္ သည္။ ဝင္ေငဌနိမ့္ေတာ့ ေငဌမစုႏိုင္။ ေငဌမစုႏိုင္ေတာ့ ရင္သႏလီသျမဳပ္ႏလံမႈ မျပဳႏိုင္။ ျပန္လည္ မျမဳပ္ႏိုင္ေတာ့ စီသပဌာသေရသ ဖဌံ႕ျဖိဳသမတိုသတက္။ စီသပဌာသေရသ မတိုုသတက္ေတာ့ ႏိုင္ငံ့အသာသတင္ ဝင္ေငဌ နိမ့္။ ႏိုင္ငံ့ဝင္ေငဌ နိမ့္ေတာ့ ထုတ္လုပ္မႈ စဌမ္သအာသက်။ ထုတ္လုပ္မႈ စဌမ္သအာသ က်ေတာ့ အလုပ္လက္မဲ့မ်ာသ။ ထိုအခ်က္မ်ာသသည္ ဆင္သရဲမႈ သံသ ရာလည္ျခင္သ၏ ကဌင္သဆက္မ်ာသ ျဖစ္ သည္။ အထူသသျဖင့္ ဆင္သရဲမႈ သံသ ရာသည္ အဆိုသေက်ာ့ သံသရာ လည္ျခင္သ သေဘာျဖစ္ေနသည္။ ၁၅။ ဆင္သရဲမႈ အေၟကာင္သကို အစ ဆဌဲမထုတ္ႏိုင္ေသာအခါ ဆင္သရဲမႈကို ခ်ဳိသဖ်က္ဖို႔အတဌက္ မလုပ္ႏိုင္ျဖစ္ရသည္။ ဆင္သရဲမႈ စက္ဝိုင္သသည္ ေၟကာက္ရဌံ႕မႈစက္ဝိုင္သကဲ့သို႔ပင္ျဖစ္သည္။ ေၟကာက္ေတာ့ မလုပ္။ မလုပ္ေတာ့ မလုပ္။ မလုပ္ေတာ့ အေတဌ႕အၟကံဳမရိလ။ အေတဌ႕အၟကံဳမရိလေတာ့ မလုပ္တတ္။ မလုပ္တတ္ေတာ့ မလုပ္ႏိုင္။ မလုပ္ႏိုင္ ေတာ့ စိုသရိမ္ျပီသ ေၟကာက္။ ေၟကာက္ေတာ့ မလုပ္။ မလုပ္ေတာ့ အေတဌ႕အၟကံဳမရိလ၊ အေတဌ႕အၟကံဳမရိလေတာ့ မလုပ္ ႏိုင္၊ မလုပ္ႏိုင္ေတာ့ ေၟကာက္။ ဝင္ေငဌ မရိလေတာ့ ပညာမတတ္။ ပညာမတတ္ေတာ့ အလုပ္မရ၊ အလုပ္မရေတာ့ ဝင္ေငဌမရိလ။ အလုပ္ရရင္လည္သ လုပ္ခ/ လစာနိမ့္တဲ့ အလုပ္ကိုသာ ရ။ လုပ္ခ နိိမ့္ေတာ့ ဝင္ေငဌ နိမ့္။ ဝင္ေငဌ နည္သ . စသျဖင့္ ရိလေနသည္။ ၁၆။ ႏိုင္ငံေတာ္၏ တာဝန္မ်ာသကို ထမ္သေဆာင္သူေနသူအဖို႔ ျပည္သူ႕၏ ဝင္ေငဌကို တိုသေအာင္ လုပ္ေပသႏိုင္ရမည္။ ဝင္ ေငဌတိုသတက္ရန္ ဆိုလလ်င္ ျပည္သူမ်ာသ၏ စီသပဌာသေရသ အခဌင့္အလမ္သကို ဥပေဒႏလင့္အညီ တန္သတူညီမလ်စဌာ ခဌင့္ျပဳထာသ ရမည္။ ႏိုင္ငံသာသမလန္လလ်င္ လူတိုင္သအာသ စီသပဌာသေရသ လုပ္ပိုင္ခဌင့္ ညီမလ်ေစရမည္။ အဆိုပါ အခ်က္သည္ ေစ်သကဌက္ စီသပဌာသေရသမူမ်ာသကို အသက္ဝင္ေစျခင္သျဖစ္သည္။ ေစ်သကဌက္စီသပဌာသေရသဆိုသည္မလာလည္သ ျပည္သူ တစ္ဦသတစ္ေယာက္ခ်င္သစီကို ခ်မ္သသာခဌင့္ အျပည့္အဝရေစျပီသ ျပည္သူခ်မ္သသာလလ်င္ ႏိုင္ငံခ်မ္သသာျခင္သျဖစ္သည္ ဟုု မလတ္ယူ ရန္ပင္ျဖစ္သည္။ 13 Poverty Cycle 9 | လႊတ္ေတာ္အမတ္ မင္သေသ့ ၁၄။ ဖဌံ႕ျဖဳိသမႈေဗဒတဌင္ ဆင္သရဲမႈသံသရာစက္ဝန္သ13 ဆိုတာ ရိလသည္။ ဆင္သရဲမႈ ဘာေၟကာင့္ျဖစ္သလဲဆိုတာကို ေဘာဂေဗဒရႈေထာင့္က ေလ့လာထာသျခင္သျဖစ္သည္။ ဘာေၟကာင့္ ဆင္သရဲရသလဲ။ ဝင္ေငဌနိမ့္၍ ဆင္သရဲရျခင္သ ျဖစ္ သည္။ ဝင္ေငဌနိမ့္ေတာ့ ေငဌမစုႏိုင္။ ေငဌမစုႏိုင္ေတာ့ ရင္သႏလီသျမဳပ္ႏလံမႈ မျပဳႏိုင္။ ျပန္လည္ မျမဳပ္ႏိုင္ေတာ့ စီသပဌာသေရသ ဖဌံ႕ျဖိဳသမတိုသတက္။ စီသပဌာသေရသ မတိုုသတက္ေတာ့ ႏိုင္ငံ့အသာသတင္ ဝင္ေငဌ နိမ့္။ ႏိုင္ငံ့ဝင္ေငဌ နိမ့္ေတာ့ ထုတ္လုပ္မႈ စဌမ္သအာသက်။ ထုတ္လုပ္မႈ စဌမ္သအာသ က်ေတာ့ အလုပ္လက္မဲ့မ်ာသ။ ထိုအခ်က္မ်ာသသည္ ဆင္သရဲမႈ သံသ ရာလည္ျခင္သ၏ ကဌင္သဆက္မ်ာသ ျဖစ္ သည္။ အထူသသျဖင့္ ဆင္သရဲမႈ သံသ ရာသည္ အဆိုသေက်ာ့ သံသရာ လည္ျခင္သ သေဘာျဖစ္ေနသည္။ ၁၅။ ဆင္သရဲမႈ အေၟကာင္သကို အစ ဆဌဲမထုတ္ႏိုင္ေသာအခါ ဆင္သရဲမႈကို ခ်ဳိသဖ်က္ဖို႔အတဌက္ မလုပ္ႏိုင္ျဖစ္ရသည္။ ဆင္သရဲမႈ စက္ဝိုင္သသည္ ေၟကာက္ရဌံ႕မႈစက္ဝိုင္သကဲ့သို႔ပင္ျဖစ္သည္။ ေၟကာက္ေတာ့ မလုပ္။ မလုပ္ေတာ့ မလုပ္။ မလုပ္ေတာ့ အေတဌ႕အၟကံဳမရိလ။ အေတဌ႕အၟကံဳမရိလေတာ့ မလုပ္တတ္။ မလုပ္တတ္ေတာ့ မလုပ္ႏိုင္။ မလုပ္ႏိုင္ ေတာ့ စိုသရိမ္ျပီသ ေၟကာက္။ ေၟကာက္ေတာ့ မလုပ္။ မလုပ္ေတာ့ အေတဌ႕အၟကံဳမရိလ၊ အေတဌ႕အၟကံဳမရိလေတာ့ မလုပ္ ႏိုင္၊ မလုပ္ႏိုင္ေတာ့ ေၟကာက္။ ဝင္ေငဌ မရိလေတာ့ ပညာမတတ္။ ပညာမတတ္ေတာ့ အလုပ္မရ၊ အလုပ္မရေတာ့ ဝင္ေငဌမရိလ။ အလုပ္ရရင္လည္သ လုပ္ခ/ လစာနိမ့္တဲ့ အလုပ္ကိုသာ ရ။ လုပ္ခ နိိမ့္ေတာ့ ဝင္ေငဌ နိမ့္။ ဝင္ေငဌ နည္သ . စသျဖင့္ ရိလေနသည္။ ၁၆။ ႏိုင္ငံေတာ္၏ တာဝန္မ်ာသကို ထမ္သေဆာင္သူေနသူအဖို႔ ျပည္သူ႕၏ ဝင္ေငဌကို တိုသေအာင္ လုပ္ေပသႏိုင္ရမည္။ ဝင္ ေငဌတိုသတက္ရန္ ဆိုလလ်င္ ျပည္သူမ်ာသ၏ စီသပဌာသေရသ အခဌင့္အလမ္သကို ဥပေဒႏလင့္အညီ တန္သတူညီမလ်စဌာ ခဌင့္ျပဳထာသ ရမည္။ ႏိုင္ငံသာသမလန္လလ်င္ လူတိုင္သအာသ စီသပဌာသေရသ လုပ္ပိုင္ခဌင့္ ညီမလ်ေစရမည္။ အဆိုပါ အခ်က္သည္ ေစ်သကဌက္ စီသပဌာသေရသမူမ်ာသကို အသက္ဝင္ေစျခင္သျဖစ္သည္။ ေစ်သကဌက္စီသပဌာသေရသဆိုသည္မလာလည္သ ျပည္သူ တစ္ဦသတစ္ေယာက္ခ်င္သစီကို ခ်မ္သသာခဌင့္ အျပည့္အဝရေစျပီသ ျပည္သူခ်မ္သသာလလ်င္ ႏိုင္ငံခ်မ္သသာျခင္သျဖစ္သည္ ဟုု မလတ္ယူ ရန္ပင္ျဖစ္သည္။ 13 Poverty Cycle
  • 10. 10 | လႊတ္ေတာ္အမတ္ မင္သေသ့ ၁၇။ လႊတ္ေတာ္ အမတ္တစ္ေယာက္အေနျဖင့္ စီသပဌာသေရသစနစ္မ်ာသ၏ သေဘာသဘာဝႏလင့္ စီသပဌာသေရသ၏ လည္ပတ္မႈ ပံုစံ ယႏ ၱရာသစနစ္ကို နာသလည္ တတ္သိရန္ လိုအပ္သည္။ ေငဌေၟကသဆိုင္ရာ သေဘာတရာသမ်ာသ ကိုလည္သ ေက်လည္စဌာ တတ္သိရန္ လိုသည္။ ႏိုင္ငံေရသသမာသသည္ စီသပဌာသေရသသမာသတစ္ဦသ ျဖစ္ခ်င္မလ ျဖစ္မည္။ သို႔ေသာ္ ႏိုင္ငံ့ စီသပဌာသေရသယႏ ၱရာသ အဆင္ေျပ တိုသတက္ျမင့္မာသေစရန္ တာဝန္ရိလသည့္ အတဌက္ မက္ခရို စီသပဌာသေရသ သေဘာ တရာသ14 ႏလင့္ မိုက္ခရို စီသပဌာသေရသ သေဘာတရာသ15 ၏ ဆက္စပ္ျဖစ္တည္မႈကို နာသမလည္၍ မရေခ်။ မက္ခရိုစီသပဌာသေရသ မက္ခရို ေဘာဂေဗဒဟုလည္သ ေခၚႏိုင္သည္။ မက္ခရိုေဘာဂေဗဒမလာ စီသပဌာသေရသ တစ္ခုလံုသကို ျခံဳငံုေလ့လာျခင္သ ျဖစ္သည္။ ဘိဇနက္လုပ္ငန္သအာသလံုသ၊ စာသသံုသသူအာသလံုသႏလင့္ ၎တို႔၏ စီသပဌာသေရသအေပၚ သက္ေရာက္မႈမ်ာသကို၊ အထူသျပဳေလ့လာသည္။ အထူသ သျဖင့္ စုစုေပါင္သ ထုတ္လုပ္မႈ၊ အလုပ္လက္မဲ့၊ ေငဌေၟကသေဖာင္သပဌမႈႏလင့္ စီသပဌာသေရသ အတက္အက်သံသရာ တို႔ ျဖစ္သည္။ တိုင္သျပည္စီသပဌာသေရသ ဆိုရာတဌင္ တိုင္သျပည္ ဝင္ေငဌ၊ စုေဆာင္သမႈ၊ ရင္သႏလီသျမဳပ္ႏလံမႈ၊ အလုပ္အကိုင္၊ လူဦသေရ၊ အစိုသရအသံုသစရိတ္၊ အခဌန္ေတာ္ရေငဌ၊ ဘတ္ဂ်တ္လိုေငဌ၊ ေငဌေၟကသလည္ပတ္မႈ၊ ကုန္သဌယ္ေရသ ရလင္သတမ္သ၊ ေငဌေပသေငဌယူရလင္သတမ္သ စသည္ျဖင့္ ရိလသည္။ စီသပဌာသေ၇သ တစ္ခုလံုသအတဌက္ ဆိုခဲ့ပါ ေသာ့ခ်က္က်ေသာ အစိတ္အပိုင္သမ်ာသကို မက္ခရို အျခင္သအရာ မ်ာသဟု ေခၚသည္။ မက္ခရိုေဘာဂေဗဒက၊ ၎တို႔ကို အဓိကထာသ ေလ့လာသည္။16 မိုက္ခရိုစီသပဌာသေရသ မိုက္ခရိုေဘာဂေဗဒဟုလည္သ ေခၚႏိုင္သည္။ ဘိဇနက္လုပ္ငန္သတစ္ခုခ်င္သ၊ အိမ္ေထာင္တစ္ခုခ်င္သအလိုက္ အႏုစိတ္ေလ့လာေသာ ဘာသာရပ္ ျဖစ္ သည္။ ဝယ္လိုအာသ၊ ေရာင္သလိုအာသ၊ ေစ်သႏလဳန္သစေသာ အေၟကာင္သအရာမ်ာသ ပါဝင္သည္။ တစ္ခုလံုသ ျခံဳငံု ေလ့လာသည့္ မက္ခရိုေဘာဂေဗဒႏလင့္ ကဌဲျပာသေစရန္၊ အမည္ တစ္မ်ဳိသ သတ္မလတ္ထာသျခင္သျဖစ္သည္။17 ၁၈။ လႊတ္ေတာ္ တစ္ရပ္အေနျဖင့္ တည္ဆဲ အစိုသရကို ထိန္သေက်ာင္သရေသာ တာဝန္ရိလသည္။ အစိုသရအေနျဖင့္ ႏိုင္ငံေတာ္ႏလင့္ ျပည္သူမ်ာသအာသ အဓိက တာဝန္ (၃) မ်ဳိသကို အဓိက ထမ္သေဆာင္ရသည္။ 14 Macro Economic Concept 15 Micro Economic Concept 16 ကမာၻလံုသ စီသပဌာသေရသ အဘိဓာန္/ ေက်ာ္ဝင္သ (ေရသ) စာ- ၁၇၇ 17 ကမာၻလံုသ စီသပဌာသေရသ အဘိဓာန္/ ေက်ာ္ဝင္သ (ေရသ) စာ - ၁၉၅
  • 11. 11 | လႊတ္ေတာ္အမတ္ မင္သေသ့ နံပါတ္ (၁) ႏိုင္ငံ့၏ ကာကဌယ္ေရသႏလင့္ လံုျခံဳေရသ တာဝန္ နံပါတ္ (၂) ႏိုင္ငံ့၏ စီသပဌာသေရသ တာဝန္ နံပါတ္ (၃) ႏိုင္ငံ့၏ ဝန္ေဆာင္မႈေရသရာ တာဝန္ စသည့္ တာဝန္ (၃) ရပ္ အဓိက ရိလသည္။ ၁၉။ အစိုသရတစ္ရပ္ကို အထိန္သအေထ ျပဳလုပ္ေနေသာ လႊတ္ေတာ္အမတ္မ်ာသအဖို႔ ႏိုင္ငံေတာ္၏ ကာကဌယ္ေရသ ႏလင့္ လံုျခံဳေရသဆိုင္ရာ အျမင္ သေဘာတရာသမ်ာသျဖင့္ ထိစပ္အပ္သည္။ တစ္နည္သအာသျဖင့္ အေျခခံဥပေဒတဌင္ ေဖာ္ျပ ထာသေသာ စစ္ေရသအျမင္ ဆိုသည့္ အခ်က္ထက္ ကာကဌယ္ေရသႏလင့္ လံုျခံဳေရသအျမင္ ရိလရမည္ဟူေသာ အခ်က္ သည္ သမ၌တ တစ္ဦသတဌင္သာမက လႊတ္ေတာ္အမတ္တိုင္သတဌင္လည္သ ရိလသင့္သည္။ ၂၀။ ႏိုင္ငံေတာ္ကို အုပ္ခ်ဳပ္သည္ဆိုသည္မလာ တိုင္သျပည္အတဌင္သရိလ ျပည္သူမ်ာသ၏ စာသဝတ္ေနေရသကို တိုသတက္ ေကာင္သမဌန္ေအာင္ ေဆာင္ၟကဥ္သႏိုင္ျခင္သ ျဖစ္သည္။ ျပည္သူမ်ာသ၏ စာသဝတ္ေနေရသ ဆိုသည္မလာ ျပည္သူမ်ာသ၏ စီသပဌာသေရသပင္ျဖစ္သည္။ ျပည္သူမ်ာသ၏ စီသပဌာသေရသ ဆိုသည္မလာ ႏိုင္ငံ့စီသပဌာသေရသပင္ျဖစ္သည္။ ႏိုင္ငံ့စီသပဌာသေရသကို ေလ့လာေသာ ပညာရပ္သည္ ႏိုင္ငံေရသေဘာဂေဗဒပညာရပ္ပင္ျဖစ္သည္။ ႏိုင္ငံတည္ေဆာက္ေရသတဌင္ ႏိုင္ငံေရသ ေဘာဂေဗဒပညာရပ္ကို ကၜဌမ္သက်င္သည့္ ပညာရလင္/ကၜဌမ္သက်င္သူမ်ာသ အခိုင္အမာရိလျခင္သက အေရသၟကီသေသာ အခ်က္ တစ္ခုျဖစ္သည္။ တစ္နည္သအာသျဖင့္ ႏိုင္ငံအုပ္ခ်ဳပ္ေရသဆိုသည္မလာ ႏိုင္ငံတည္ေဆာက္ေရသပင္ျဖစ္သည္။ ႏိုင္ငံတည္ေဆာက္ေရသဆုိသည္မလာလည္သ ႏိုင္ငံ့စီသပဌာသေရသကို တည္ေဆာက္ျခင္သပင္ျဖစ္သည္။ ၂၁။ ႏိုင္ငံ့စီသပဌာသေရသကို တည္ေဆာက္ရန္ မိမိတို႔ တည္ေဆာက္မည့္ စီသပဌာသေရသ အေဆာက္အအံုကို ဖန္တီသတည္ ေဆာက္ႏိုင္သည့္ စီသပဌာသေရသ စနစ္ကို ေရဌသခ်ယ္ရသည္။ ထို႔ေနာက္ အဆိုပါ စီသပဌာသေရသ စနစ္ႏလင့္ အဆက္အစပ္ ညီေသာ ႏိုင္ငံေရသစနစ္ကို ခ်မလတ္က်င့္သံုသရသည္။ ထို႔ေၟကာင့္ လႊတ္ေတာ္အမတ္မ်ာသအေနျဖင့္ ႏိုင္ငံေရသစနစ္ႏလင့္ စီသပဌာသေရသစနစ္တို႔သည္ တစ္ခုကိုတစ္ခု အျပန္အလလန္ အညမည သေဘာ ေက်သဇူသျပဳျဖစ္တည္ေနရသည္ဟု မလတ္ယူေနရမည္။ ၂၂။ “ႏိုင္ငံအုပ္ခ်ဳပ္တယ္ဆိုတာ ငါသေသသ ေသသေလသ တစ္ေကာင္တည္သနဲ႔ ဟင္သျဖစ္ ေအာင္ခ်က္ရသလုိပဲ” တဲ့ . တခါတရံ လႊတ္ေတာ္အမတ္ေတဌမလာ ႏိုင္ငံ့အက်ဳိသ အတဌက္ ျဖစ္သင့္ျဖစ္ထိုက္သည့္ အလုပ္ ေတဌ အစီအစဥ္ေတဌ လုပ္ခ်င္ပါလ်က္ႏလင့္ လုပ္ခဌင့္မရသည့္ အေျခအေနေတဌ ရိလေန ျခင္သကိုလည္သ သတိထာသရပါမည္။  လႊတ္ေတာ္အမတ္ေတဌ ဘယ္လိုျဖစ္လာတာလဲ  လႊတ္ေတာ္အမတ္ေတဌ ဘာလုပ္ဖို႔တာဝန္ရလိသလဲ  လႊတ္ေတာ္အမတ္ေတဌ ဘာအတဌက္ လႊတ္ေတာ္ထဲမလာ ရလိေနရတာလဲ
  • 12. 12 | လႊတ္ေတာ္အမတ္ မင္သေသ့ ၂၃။ ထို႔ေၟကာင့္ ႏိုင္ငံေရသလုပ္နည္သတဌင္ အေျခအေနႏလင့္ အခ်ိန္အခါ၏ မ်က္ႏလာသာေပသမႈကို ဆုပ္ကိုင္တတ္ရန္ အထူသလိုအပ္သည္။ လႊတ္ေတာ္တဌင္သ ႏိုင္ငံေရသသည္လည္သ ထိုနည္သ လည္သေကာင္သပင္ျဖစ္သည္။ အေျခအေန၊ အခ်ိန္အခါ အလိုက္ အစုအဖဌဲ႕အလိုက္ ေရဌ႕ေအာင္ တဌန္သႏိုင္ျခင္သသည္ပင္ တကယ့္ ႏိုင္ငံေရသ စစ္စစ္ျဖစ္၏။ ထို႔ ေၟကာင့္ ႏိုင္ငံေရသတဌင္ မဟာဗ်ဎဟာက်က် ေရဌ႕ေအာင္ တဌန္သႏိုင္ျခင္သသည္ အခရာက်သည္။ မဟာဗ်ဎဟာက် ေသာ ႏိုင္ငံေရသနည္သနာသည္ ႏိုင္ငံေရသ အေျမာ္အျမင္တဌင္ အမ်ာသၟကီသမူတည္ေနသည္။ ႏိုင္ငံေရသအေျမာ္အျမင္ ရိလျခင္သသည္ အတိတ္၊ ပစၥဳပၞန္ႏလင့္ အနာဂတ္ကို ဟာမိုနီျဖစ္ေအာင္၊ ဆက္စပ္ေတဌသေခၚတတ္ျခင္သပင္ျဖစ္သည္။ ႏိုင္ငံေရသတာဝန္ ၂၄။ ႏိုင္ငံေရသအာဏာကို ရရိလရန္ အလို႔ငလာ ေရဌသေကာက္ပဌဲမလာ ဝင္ေရာက္ အေရဌသခံၟကသည္။ ေရဌသေကာက္ခံသည္ ဟု ဆိုႏိုင္သည္။ ေရဌသေကာက္ခံ ယလဥ္ျပိဳင္ရာတဌင္ အႏိုင္ရရန္၊ မဲဆဌယ္ၟကသည္။ စည္သရံုသေရသ ဆင္သၟကသည္။ မဲဆဌယ္သည့္ အခါမ်ာသ၌ ျပည္သူအာသ “ဘာလုပ္ေပသမည္၊ ညာလုပ္ေပသမည္” စသည္ျဖင့္ မဲဆဌယ္ၟကသည္။ လက္ေတဌ႕မက်ေသာ မဲဆဌယ္မႈမ်ာသအာသ မစာသရ ဝခမန္သေျပာ၍ မဲဆဌယ္၍ အႏိုင္ရေသာ အမတ္သည္ လႊတ္ေတာ္ထဲတဌင္ အရလက္ကဌဲရသည္။ လႊတ္ေတာ္ထဲ တစ္ဦသတစ္ေယာက္တည္သျဖင့္ မဆိုစေလာက္ေသာ လုပ္ ပိုင္ခဌင့္သာရိလသည္။ အုပ္စုလိုက္ခ်ီ၍ တစ္ျပဳိက္နက္တည္သ တဌန္သႏိုင္ေသာ နည္သနာျဖင့္သာ ႏိုင္ငံလံုသခ်ီ ျပႆနာ မ်ာသကို ေျဖရလင္သႏိုင္သည္။ ၂၅။ ထုိ႔ေၟကာင့္ လႊတ္ေတာ္ထဲတဌင္ အစုအဖဌဲ႕အလိုက္ ညီညႊတ္ေရသသည္ အေရသၟကီသသည္။ ေဒသဆိုင္ရာႏလင့္ ႏိုင္ငံလံုသဆိုင္ရာ ေရသရာမ်ာသကို ျပတ္သာသ စဌာ ခဌဲျခာသတတ္ရန္ လိုသည္။ လက္ေတဌ႕က်ေသာ၊ ျဖစ္သင့္ျဖစ္ထိုက္ေသာ၊ ျဖစ္ႏိုင္ေခ် ရိလေသာ၊ အက်ဳိသရိလေသာ ကိစၥမ်ာသကို ေရဌသခ်ယ္ ဆံုသျဖတ္တတ္ရန္ လိုအပ္သည္။ ျပည္သူ႔ေရဌသခ်ယ္မႈကို ထပ္မံရရိလရန္ ျပည္သူ႕သေဘာထာသႏလင့္ လိုလာသခ်က္ကို မလန္ကန္စဌာ ျမင္တတ္ရန္ လိုအပ္သည္။ ႏိုင္ငံေရသသမာသဆိုတာ ေနရာတိုင္သမလာ အတူတူပါပဲ။ သူတို႔ဟာ ျမစ္မရိလတဲ့ ေန ရာ မလာေတာင္ တံတာသေတဌ ေဆာက္ ေပသဖို႔ ကတိျပဳတတ္ၟကတယ္။ နီကီတာ ခရူသရလက္ ေခါင္သေဆာင္ဆိုတာ အလုပ္အေကၜဌသျပဳဖို႔ ျဖစ္လာတာပဲ။ ငါသာလလ်င္ အေရသပါတယ္လို႔ တံပိုသ ခရာ မႈတ္ျပေနရမလာ မဟုတ္ဘူသ။
  • 13. 13 | လႊတ္ေတာ္အမတ္ မင္သေသ့ ၂၆။ လႊတ္ေတာ္ အမတ္သည္ အနာဂတ္၏ သမ၌တေလာင္သဟုပင္ ဆိုခ်င္ ဆိုႏိုင္သည္။ ဒီမိုကေရစီရင့္က်က္လာ သည္ႏလင့္အမလ် လႊတ္ေတာ္အမတ္မ်ာသသည္ ႏိုင္ငံေတာ္ သမ၌တျဖစ္ရန္ အလာသအလာ ပိုေကာင္သလာသည္။ ႏိုင္ငံ ေရသသမာသသည္ ေခတ္ကို ေရလ႕ေဆာင္ေသာသူျဖစ္သည္။ ေခတ္ကို ျပဳသူဟုပင္ ဆိုႏိုင္သည္။ ႏိုင္ငံေရသတာဝန္ မ်ာသျဖင့္ လူထုၟကာသတဌင္ ေနထိုင္ျပီသ လူထုအေၟကာင္သကို ဂဃနဏ သိလာရသည္။ အမလန္တကယ္ လူထုလိုအပ္ ေသာ လိုအပ္ခ်က္ကို သိလာသည္။ လိုအပ္ခ်က္ျမင့္မာသလာေသာ လူထုကို ၟကည့္၍ တစ္စံုတစ္ရာ ျဖည့္ဆည္သ ေပသခ်င္သည့္ စိတ္ဆႏၵေပၚလာသည္။ ထိုစိတ္ဆႏၵအေလ်ာက္ လူထုႏလင့္ ထိေတဌ႕ေသာအခါ လူထု ယံုၟကည္မႈကို ရသည္။ လူထု ယံုၟကည္မႈ ရေသာ ႏိုင္ငံေရသသမာသအဖို႔ လႊတ္ေတာ္ထဲ ဝင္ရန္ အသင့္ေတာ္ဆံုသသာျဖစ္သည္။ ၂၇။ ႏိုင္ငံေရသသမာသ အဆက္ဆက္သည္ လူထုယံုၟကည္မႈရရန္ အထူသလိုအပ္သည္။ ႏိုင္ငံေရသမဲဆဌယ္ျခင္သ ဆို သည္မလာ အက်ဳိသလိုလို႔ ေညာင္ေရေလာင္သျခင္သ မျဖစ္ေစရ။ လူထုႏလင့္ မိမိအၟကာသ ယံုၟကည္မႈ တည္ေဆာက္ျခင္သ ပင္ျဖစ္သည္။ ထို႔ေၟကာင့္ ႏိုင္ငံေရသလႈပ္ရလာသမႈဆိုသည္မလာ ယံုၟကည္မႈတည္ေဆာက္ေရသ လုပ္ငန္သစဥ္ဟုပင္ ဆိုခ်င္ က ဆိုႏိုင္ေပသည္။ ၂၈။ လူထုယံုၟကည္ေသာ ႏိုင္ငံေရသသမာသ အဖို႔ ေရဌသေကာက္ပဌဲဝင္ရန္ သင့္သည္။ ေရဌသ ေကာက္ပဌဲတဌင္ အႏိုင္ရရိလလလ်င္လည္သ ျပည္သူ႔ အက်ဳိသကို သယ္ပိုသႏိုင္စဌမ္သရိလေသာ စဌမ္သရည္ မ်ာသကို တည္ေဆာက္အပ္သည္။ အေရသ အၟကီသဆံုသကာသ ႏိုင္ငံေရသ စိတ္ေစတနာ သည္ အေရသအၟကီသဆံုသျဖစ္သည္။ လူထုကို လိမ္လို႔ မရ။ လူထုကို ညာလို႔ မရ။ လူထု ပညာတတ္လာေလေလ၊ မဲဆဌယ္ဖို႔ ခက္လာ ေလေလ ျဖစ္သည္ကို သတိခ်ပ္ရမည္။ ၂၉။ လႊတ္ေတာ္ အမတ္ တစ္ဦသအဖို႔ အေရသၟကီသေသာ အခ်က္ (၁၁) ခ်က္ရိလသည္။ (၁) ႏိုင္ငံေရသႏလင့္ ႏိုင္ငံတည္ေဆာက္ေရသကို စိတ္အာသထက္သန္စဌာ စိတ္ဝင္စာသရမည္။ (၂) ႏိုင္ငံႏလင့္ ျပည္သူအာသ တိုသတက္ၟကီသပဌာသလိုစိတ္ ျပင္သျပစဌာ ရိလရမည္။ (၃) ႏိုင္ငံေရသ လႈပ္ရလာသမႈမ်ာသတဌင္ ပါဝင္၍ ဦသေဆာင္ႏိုင္ေသာသူျဖစ္ေအာင္ ၟကိဳသစာသရမည္။ (၄) လူထုႏလင့္ မိမိအၟကာသ ယံုၟကည္မႈ တည္ေဆာက္ရမည္။ (၅) လူထုၟကာသထဲ တိုသဝင္ေနရမည္။ ေအာက္ေျခလူထုႏလင့္ ထိစပ္ရမည္။ (၆) လူထုၟကီသ၏ အမလန္တကယ္လိုအပ္ခ်က္ႏလင့္ ျပႆနာကို သိရမည္။ (၇) လူထုလိုအပ္ခ်က္ကို ျဖည့္စဌမ္သကူညီခ်င္သည့္ စိတ္ေစတနာ ၟကီသစဌာရိလရမည္။
  • 14. 14 | လႊတ္ေတာ္အမတ္ မင္သေသ့ (၈) ႏိုင္ငံေရသ၊ စီသပဌာသေရသ ႏလင့္ လူမႈေဗဒ၊ ႏိုင္ငံတည္ေဆာက္ေရသ18 ၊ ႏိုင္ငံဖဌံ႕ျဖိဳသတိုသတက္ေရသ နည္သနာ သေဘာတရာသမ်ာသ19 ကို နာသလည္ရမည္။ (၉) မိမိႏိုင္ငံ၏ အုပ္ခ်ဳပ္ေရသယႏ ၱရာသ၏ လည္ပတ္ပံု၊ ဥပေဒျပဳေရသစနစ္လည္ပတ္ပံုႏလင့္ တရာသစီရင္ေရသ စနစ္၏ အသဌာသအလာမ်ာသကို ေက်ညက္စဌာ သိရမည္။ နာသလည္ ဆန္သစစ္ႏိုင္ရမည္။ (၁၀) သမိုင္သ၊ ဥပေဒႏလင့္ အေတဌသအေခၚတို႔တဌင္ ႏလံ႔စပ္ရမည္။ (၁၁) ေခါင္သေဆာင္မႈ စဌမ္သရည္ႏလင့္ အေျပာအေဟာစဌမ္သရည္ အထူသလိုအပ္သည္။ ကကာသ လႊတ္ေတာ္အမတ္မ်ာသ ရိလရမည့္ စဌမ္သရည္ (၁၁) ခ်က္ျဖစ္သည္။ ၃၀။ လႊတ္ေတာ္၏ အဓိက တာဝန္မလာ ဥပေဒျပဳေရသျဖစ္သည္။20 ဥပေဒျပဳေရသ မ႑ိဳင္တဌင္ ပါဝင္သည့္ လႊတ္ေတာ္အမတ္မ်ာသအေနျဖင့္ လႊတ္ေတာ္၏ လုပ္ငန္သစဥ္ႏလင့္ တာဝန္မ်ာသ အနည္သဆံုသ ေယဘုယ်သေဘာသိရ မည္။ အေကာင္သဆံုသမလာ တိတိက်က် ျပတ္ျပတ္သာသသာသ သိရမည္။ လႊတ္ေတာ္မ်ာသ၏ တာဝန္သည္ မူမ်ာသ စနစ္တက် ဥပေဒ၊ နည္သဥပေဒ၊ လုပ္ထံုသလုပ္နည္သမ်ာသအျဖစ္ ေပၚ ထဌန္သလာျခင္သ ရိလ/ မရိလ၊ ထိုမူမ်ာသ အသက္ဝင္ျခင္သ ရိလ/ မရိလ ေစာင့္ၟကည့္၍ အျပန္အလလန္ ထိန္သေက်ာင္သရန္ တာဝန္ရိလသည္။ လက္ရိလ ဥပေဒ၊ နည္သဥပေဒမ်ာသႏလင့္ လုပ္ထံုသလုပ္နည္သအရ လႊတ္ေတာ္ေပၚတဌင္ အလုပ္ လုပ္ႏိုင္ေသာ လုပ္ငန္သစဥ္ (၃) ခု ရိလေနသည္ကို ေတဌ႕ရမည္ျဖစ္သည္။ ထိုလုပ္ငန္သစဥ္မ်ာသမလာ - (၁) လႊတ္္ေတာ္မ်ာသသို႔ အဆိုမ်ာသတင္သဌင္သျခင္သ (၂) လႊတ္ေတာ္တဌင္ ေမသခဌန္သမ်ာသ ေမသျမန္သျခင္သ (၃) ဥပေဒၟကမ္သမ်ာသ တင္သဌင္သျခင္သ အဆိုတင္သဌင္သျခင္သကို လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စာသလလယ္မ်ာသက တစ္စံုတစ္ရာ ေစာင့္ဆိုင္သရန္ မလိုပဲ ျပဳလုပ္ႏိုင္ သည္။ အဆိုမ်ာသကို ၁၅ ရက္ ၟကိဳတင္ တင္ျပန္ရန္ ျဖစ္ျပီသ ခဌင့္ျပဳခ်က္ရလလ်င္ ၁၅ မိနစ္ တင္သဌင္သခဌင့္ရိလပါ သည္။ တစ္ေန႔လလ်င္ ေမသခဌန္သ (၄) ခုသာ ကိုင္တဌယ္မည္ ျဖစ္ရာ မိမိ ေမသခဌန္သ အျမန္ဆံုသ အလလည့္က်ရန္ ဝီရိယ ရိလရိလ တန္သစီထာသရန္ လိုပါသည္။ မဲခဌဲသည့္ အခါ အဆိုအတည္ျဖစ္ရန္ အဆိုကို သေဘာမတူပဲ မေနႏိုင္ေအာင္ ေရသသာသတတ္၇န္ လိုပါသည္။ ေမသခဌန္သမ်ာသကိုလည္သ ကိုယ္စာသလလယ္မ်ာသက တစ္စံုတစ္ရာကို ေစာင့္ဆိုင္သရန္ မလိုပဲ တစ္ဖက္သတ္ စတင္ ႏိုင္ပါသည္။ လႊတ္ေတာ္ အစည္သအေဝသ က်င္သပသည့္ေန႔မ်ာသတဌင္ ပထမ တစ္နာရီသာ အသံုသျပဳ မည္ျဖစ္ပါသည္။ ေမသခဌန္သမ်ာသကို (၁၀) ရက္ ၟကိဳတင္၍ တင္ျပထာသရန္ လိုပါသည္။ 18 State Building 19 Developmental Concept 20 The main function of parliament is law making.
  • 15. 15 | လႊတ္ေတာ္အမတ္ မင္သေသ့ A constitutional statesman is in general a man of common opinions and uncommon ability. Bagehot, Walter on Politicians and Politics (အေျခခံဥပေဒနည္သက် ႏိုင္ငံတည္ေဆာက္ေရသသမာသဆိုတာ ေယဘုယ်အာသျဖင့္ လူအမ်ာသရဲ႕ သေဘာထာသအျမင္ေတဌနဲ႔ ထပ္တူရိလသူျဖစ္တယ္။ ျပီသေတာ့ သူ႔မလာ သူလို ငါလို မဟုတ္ တဲ့ စဌမ္သေဆာင္ရည္ေတဌ ရိလတယ္။ ဥပေဒၟကမ္သ တင္သဌင္သျခင္သကို ကိုယ္စာသလလယ္မ်ာသက မိမိသေဘာျဖင့္ ျပဳလုပ္ႏိုင္ေသာ္လည္သ ဥပေဒၟကမ္သ ေရသဆဌဲျခင္သသည္ ပညာရပ္သေဘာမ်ာသစဌာပါဝင္ေသာေၟကာင့္ ဥပေဒၟကမ္သတစ္ခု ေပၚေပါက္ေရသသည္ပင္ မ်ာသစဌာ ခက္ခဲပါသည္။ ထို႔ေၟကာင့္ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စာသလလယ္မ်ာသသည္ အဆိုတင္သဌင္သျခင္သႏလင့္ ေမသခဌန္သ ေမသျမန္သျခင္သကို အာသကိုသ၍ ျပည္သူလူထုအက်ဳိသကို ေဆာင္ၟကဥ္သေပသရန္ လိုအပ္ပါသည္။ က်န္ကိစၥမ်ာသ မလာမူ Majority ေခၚ အမ်ာသစု အႏိုင္ရရိလမလသာ ျပည္သူလူထု၏ ေကာင္သက်ဳိသကို ေဆာင္ၟကဥ္သႏိုင္မည့္ သေဘာရိလသည္ကို ေတဌ႕ရေပသည္။21 ၃၁။ ႏိုင္ငံေရသပါတီ၊ လႊတ္ေတာ္ စသည့္ အဂ၀ါရပ္မ်ာသသည္ ဒီမိုကေရစီစနစ္၏ လကၡဏာရပ္မ်ာသျဖစ္သည္။ ထို႔ေၟကာင့္ ႏိုင္ငံေရသပါတီမလတစ္ဆင့္ ျဖစ္ေစ၊ တစ္သီသပုဂၢလေရဌသေကာက္ခံျခင္သမလ ျဖစ္ေစ လႊတ္ေတာ္ထဲသို႔ ေရာက္လာျပီဆိုလလ်င္ ဒီမိုကေရစီ လုပ္ထံုသလုပ္နည္သမ်ာသျဖင့္ လႊတ္ေတာ္တစ္ရပ္၏ တာဝန္မ်ာသကို ထမ္သေဆာင္ ရမည္ျဖစ္ေပသည္။ လႊတ္ေတာ္ အမတ္ တစ္ေယာက္ အဖို႔ လႊတ္ေတာ္တဌင္သ ဒီမိုကေရစီျပည့္ဝစဌာ ရလင္သန္ႏိုင္ ေရသအတဌက္ လံုသဝတာဝန္ရိလသည္။ ဒီမိုကေရစီႏလင့္ မယလဥ္ပါသသည့္ အမတ္မ်ာသသည္ လႊတ္ေတာ္တဌင္သ ဒီမိုကေရစီ ကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ႏိုင္မည္ မဟုတ္ေခ်။ ၃၂။ လႊတ္ေတာ္တဌင္သ ဒီမိုကေရစီ၌ အေရသၟကီသ သည့္ အခ်က္ တစ္ခုကို သတိခ်ပ္ရမည္။ Democratic Tolerance ဟုေခၚသည့္ ခႏၱီ တရာသျဖစ္သည္။ ဒီမိုကေရစီကို “မတည့္အတူ ေန” ဝါဒ ဟု ဝိျဂိဳလ္ျပဳသည္လည္သ ရိလသည္။ ဒီမို ကေရစီ၌ “Agree to Disagree” ဟုေခၚသည့္ အျမင္မတူမႈမ်ာသကို နာသလည္လက္ခံမႈ ရိလသည့္ ယဥ္ေက်သမႈ တစ္ရပ္လည္သ ထဌန္သကာသရမည္ ျဖစ္သည္။ ၃၃။ အဆိုပါ ယဥ္ေက်သမႈ (၂) ရပ္ မထဌန္သကာသ လလ်င္ လႊတ္ေတာ္၏ အာဏာကို သိမ္သယူရန္ အစဥ္အျမဲ ေစာင့္ၟကည့္ေနသည့္ အဖဌဲ႕အစည္သသည္ ထိုသထဌက္လာႏိုင္သည္။ လႊတ္ေတာ္ကို အုပ္မိုသခံရျပီသ ေနာက္ဆံုသ၌ လႊတ္ေတာ္ကို ဖ်က္သိမ္သရသည္အထိ ျဖစ္လာႏိုင္သည္။ ႏိုင္ငံေရသဝါဒမ်ာသ ကဌဲျပဲျခင္သသည္ ႏိုင္ငံေရသ ၌ ျပႆနာ မဟုတ္ေခ်။ သို႔ေသာ္ အလဌန္အကၜဌံ ဂိုဏ္သဂဏကဌဲမႈမ်ာသ ျဖစ္လာျပီသ ႏိုင္ငံေတာ္ ယႏ ၱရာသ ပ်က္ယဌင္သ သည့္ အေျခအေနအထိ ျဖစ္ေပၚလာလလ်င္ အာဏာသိမ္သမႈျဖင့္ ၟကံဳေတဌ႕ရန္ အလာသအလာရိလသည္။ 21 ေအာင္ထဌဋ္ / လႊတ္ေတာ္ေပၚမလ ျဖစ္ႏိုင္ေခ်မ်ာသ ေဆာင္သပါသ/ The Voice Weekly Vol 7 – No. 7
  • 16. 16 | လႊတ္ေတာ္အမတ္ မင္သေသ့ ၃၄။ လႊတ္ေတာ္ဟူသည္ အစိုသရအဖဌဲ႕ကို ထိန္သေက်ာင္သရေသာ အဓိကမ႑ိဳင္တစ္ခုျဖစ္သည္။ အစိုသရကို ထိန္သ ေက်ာင္သရမည့္ မ႑ိဳင္သည္ အစိုသရ၏ လုပ္ငန္သတာဝန္မ်ာသ၊ လုပ္ထံုသလုပ္နည္သမ်ာသ၊ လုပ္နည္သလုပ္ဟန္မ်ာသကို အျမဲမျပတ္ ေစာင့္ၟကည့္ေနရမည့္ တာဝန္ရိလသည္။ ႏိုင္ငံတစ္ဝလမ္သလံုသတဌင္ အစိုသရ၏ လက္တံမ်ာသ ရလည္လလ်င္ ရလည္ သကဲ့သို႔ မိမိတို႔ကလည္သ ျမင္ႏိုင္သမလ် မ်ာသမ်ာသျမင္ေအာင္ ထိုသေဖာက္ၟကည့္ျမင္ႏုိင္စဌမ္သရိလရမည္။ အစိုသရတစ္ခုလံုသ ၏ လုပ္ပံုကိုင္ပံုမ်ာသ၊ အေကာင္အထည္ေဖာ္မႈမ်ာသကို ေယဘုယ် ၟကည့္ရႈျခင္သထက္ အေသသစိတ္ၟကည့္ရႈႏိုင္ရန္ လိုအပ္သည္။ နက္နက္နဲနဲ ၟကည့္ရႈ စစ္ေဆသႏိုင္ရန္ လိုအပ္သည္။ ထိုသို႔ေသာ တာဝန္မ်ာသကို ထမ္သေဆာင္ႏိုင္ ေစရန္အတဌက္လည္သ ဖဌဲ႕စည္သပံုအေျခခံဥပေဒႏလင့္ လႊတ္ေတာ္ နည္သဥပေဒမ်ာသတဌင္ လႊတ္ေတာ္အမတ္မ်ာသ၏ လုပ္ပိုင္ခဌင့္ႏလင့္ ရပိုင္ခဌင့္မ်ာသကို တိတိက်က် ျပတ္ဌာန္သေပသထာသသင့္သည္။ ၃၅။ လႊတ္ေတာ္သည္ အစိုသရ၏ မူဝါဒတစ္ခုခ်င္သစီကို သံုသသပ္စိစစ္ရန္ အေရသၟကီသသည္။ ဘ႑ာခဌဲေဝသံုသစဌဲမႈ၊ အရင္သအျမစ္ရယူသံုသစဌဲမႈ၊ လုပ္ငန္သအေကာင္အထည္ေဖာ္မႈ၊ ျပည္သူ႕ဝန္ေဆာင္မႈ ေပသျခင္သ စသည့္ က႑မ်ာသကို ေလ့လာသံုသသပ္ေနရမည္။ အစိုသရ လုပ္သမလ်ကို လႊတ္ေတာ္က အျမဲ ေဒါက္ေထာက္ၟကည့္ေနရန္ တာဝန္ရိလ သည္။ ထိုမလသာ အထိန္သအေထ ရိလသည့္ ဒီမိုကရက္တစ္ အစိုသရအျဖစ္ အသဌင္ယူႏိုင္မည္ျဖစ္သည္။ ၃၆။ လဌႊတ္ေတာ္အမတ္မ်ာသ၏ တာဝန္သည္ ဥပေဒ ျပဳေရသ တစ္ခုတည္သ မဟုတ္ေခ်။ ျပဌာန္သထာသေသာ ဥပေဒ မ်ာသကို အသက္ဝင္ရန္ လုပ္ေဆာင္ရမည့္ တာဝန္ရိလသည္။ ဥပေဒတစ္ခုသည္ ျပဌာန္သျပီသရံုျဖင့္ မလံုေလာက္ေခ်။ ဥပေဒေကာင္သမ်ာသ ထဌက္ေပၚလာေစရန္ တာဝန္ရိလသည့္ အျပင္ ဥပေဒေဟာင္သမ်ာသအာသ ျပန္လည္ ျပင္ဆင္ရန္ အေရသၟကီသသည္။ တည္ဆဲ မူဝါဒမ်ာသသည္ ျပည္သူလူထု၏ အက်ဳိသစီသပဌာသကို အမလန္တကယ္ သက္ေရာက္ျခင္သရိလ မရိလ သံုသသပ္ေနရမည္။ ထိုအခ်က္ကို မူဝါဒေရသရာ သံုသသပ္မႈဟု ေခၚႏိုင္သည္။ တည္ဆဲဥပေဒမ်ာသ အသက္ဝင္မႈ သည္ ႏိုင္ငံႏလင့္ မသင့္ေတာ္ေတာ့လလ်င္ ဥပေဒမ်ာသကို ဖ်က္သိမ္သရန္လည္သ လုပ္ေဆာင္ရန္ တာဝန္ရိလသည္။ ၃၇။ ဥပေဒသမာသတစ္ေယာက္သည္ ဥပေဒတစ္ခုထဲတဌင္ ပါဝင္သည့္ အပိုဒ္မ်ာသ၊ ပုဒ္မမ်ာသ နည္သစနစ္မလန္မမလန္ ကို သာ သံုသသပ္သည္။ ၟကည့္သည္။ လႊတ္ေတာ္အမတ္တစ္ေယာက္အဖို႔ ဥပေဒျပဳေရသနည္သနာ နိႆရမ်ာသကို သိေစရန္ သာမက ဥပေဒထဲ၌ ျပဌာန္သေရသသာသထာသေသာ ပုဒ္မမ်ာသ၊ အပိုဒ္တစ္ခုခ်င္သစီသည္ ျပည္သူလူထု အေပၚ မည္သို႔ မည္ပံု သက္ေရာက္ႏိုင္သနည္သ၊ ထိုသို႔ သက္ေရာက္လလ်င္လည္သ မည္သို႔ေသာ ေကာင္သက်ဳိသ၊ ဆိုသ ျပစ္မ်ာသ ျဖစ္လာႏိုင္သည္ဆိုသည္ကိုပါ အေျမာ္အျမင္ရိလစဌာ သံုသသပ္ရန္ တာဝန္ရိလသည္။ ၃၈။ ယခင္ အစိုသရေဟာင္သလက္ထပ္က လုပ္ေဆာင္ခဲ့ေသာ စီမံကိန္သမ်ာသ၊ မူဝါဒမ်ာသ၊ အေထာက္အပံ့မ်ာသႏလင့္ စာခ်ဳပ္မ်ာသ၊ သေဘာတူညီမႈမ်ာသအာသ အစဥ္တစိုက္သံုသသပ္ေနရန္ လိုအပ္သည္။ ႏိုင္ငံေရသသမာသတစ္ေယာက္၏ တာဝန္သည္ လူထုေထာင္ခံမႈရိလေအာင္လုပ္၍ ႏိုင္ငံေရသအာဏာရေအာင္ လုပ္ေဆာင္ေရသသည္ အဓိကက်ေန ေသာ္လည္သ ျပည္သူက ေရဌသေကာက္တင္ေျမလာက္ခံရျပီသခ်ိန္တဌင္ ျပည္သူ႕အက်ဳိသႏလင့္ ႏိုင္ငံေတာ္အက်ဳိသကို ထိထိ ေရာက္ေရာက္ ေဆာင္ရဌက္ေပသႏိုင္ရန္ သတိတရာသျဖင့္ အျမဲ တာဝန္ထမ္သေဆာင္ေနရန္ အေရသၟကီသသည္။