Palabuuan ng Pangungusap

1. PALABUUAN NG PANGUNGUSAP

2. SALITA
IBAT-IBANG KAYARIAN NG SALITA
1) PAYAK - kung ito ay salitang –ugat lamang.
- walang panlapi, hindi inuulit, at walang
katambal na ibang salita.
hal:
bayan lahi bansa
aklat ina tulog
2) INUULIT - kung ang salita ay inuulit
a) Pag-uulit na ganap – buong salita
b) Pag-uulit na di-ganap (parsyal) - kung ang inuulit ay
bahagi lamang ng salita
hal: Ganap di-GANAP
sabi-sabi ikot = iikot
araw- araw usok = uusok

3. 3) MAYLAPI - binubuo ng salitang –ugat at mga panlapi.
Hal: um alis = umalis
-in /-an tulong = tinulungan
mag-/ -um sikap = magsumikap
4) TAMBALAN - dalawang salitang pinagsama para makabuo ng
isa
lamang salita.
urong-sulong
Pamatid-uhaw Ganap - dalawang salitang pinagsama ay
Balat-sibuyas nagkaroon ng panibagong kahulugan.
anak-pawis
bahag-hari di- ganap - kung nanatili ang kahulugan
bahay-kubo

4. PARIRALA - lipon ng salita na walang simuno at panaguri.
URI NG PARIRALA
A. PARIRALANG PANG-UKOL - pinangungunahan ng mga
pang-ukol na na, sa , ng , para kay, alinsunod kay/ hinggil sa.
hal:
sa pook para sa batas hinggil sa bayan
alinsunod sa batas para sa mamamayan
B. PARIRALANG PAWATAS - binubuo ng pawatas ng
pandiwa
at layon o panuring nito.
hal:
umiiwas sa bayan
umiibig sa bayan
manghabol sa bata

5. C) PARIRALA SA PANGNGALAN-DIWA
hal: PANDIWA PINAGHANGUAN PANGNGALAN-DIWA
naglaba maglaba paglalaba
nagbungkal magbungkal pagbubungkal
D) PARIRALANG PANDIWA
hal : nagtanim ng palay pagbubungkal ng lupa
paglilinis ng bahay nagtitinda ng mais
E) PARIRALANG PANG-URI
hal : Si Jose Rizal ang martir
pagtatanim ang mahirap
hinahangaan ang masipag
F) PARIRALANG PANG-ABAY
hal: Lumakad na patalikod
dumating kaninang umaga
uulan na naman yata

6. GAMIT NG PARIRALANG PAMBALARILA
A) PARIRALANG PANGNGALAN
BILANG PAKSA:
hal: Ang magpinta ng larawan ay kanyang hilig .
Ang para sa iyo ay isang magarang kotse
KAGANAPANG PANSIMUNO:
hal : Ang lapis ay para sa bata .
Ang larawan ay hinggil sa isang dakilang ina.
B) PARIRALA SA PANG-URING GAMIT
hal: Ang bahay sa burol ay isang magarang tanawin.
Ang hagdang palayan sa Banaue ay isa sa
pinakamagandang tanawin sa Pilipinas.
C) PARIRALA SA PANG-ABAY NA GAMIT
1. PANDIWA : Ang kanyang ama ay luluwas sa Maynila
Ang bata ay pumunta sa Parke.

7. 2 . PANG-URI : Ang kanyang ina ay dakila sa mata ng tao.
Ang gurong iyan ay huwaran sa aming paaralan.
3. PANG-ABAY : Siya ay narito sa bulwagan.
Ngayon ay lunes sa kanilang
kinalalagyan

8. SUGNAY- lipon ng mga salita na may paksa at panaguri,
maaaring buo o di buo ang diwang ipinapahayag.
URI NG SUGNAY
A) SUGNAY NA MAKAPAG-IISA – may paksa at panaguri na
buo ang diwang pinapahayag
hal: Nakasulat si Zanjoe ng isang mainam na sulatin.
Ang kanyang ama ay isang guro.
B) SUGNAY NA DI- MAKAPAG-IISA - may paksa at panaguri
subalit di buo ang diwang ipinahahayag.
hal: nang kami ay lumuwas sa maynila
kung darating sila
nang nahhulog ang bata sa puno.

9. ANG GAMIT NG SUGNAY
A) PANGNGALAN – ang sugnay na di makapg-iisa ay nas
pangngalang gamit kapag paksa ng pangungusap
hal; Hindi ko alam kung bakit sila nawawala.
kapag di ka naglubay ay lalo kang iiyak.
B) PANG-URI - kapag ang sugnay na di makapag-iisa ay
panuring ng pangngalan na pnangungunahan ng panghalip na
pamanggitna na -na, -ng .
hal: Ang Banaue Rice Terraces na binagtas nila ay
napakaganda.
Ang lalaking dumalaw sa kanila ay kasinahan ni kris.
C) PANG-ABAY - kapag ang sugnay na di makapag-iisa ay
panuring ng pandiwa, pang-uri o pang-abay.
hal: Kami ay titiwalag na kung sila ay sasanib sa atin.
Ang bata ay malungkot kapag wala ang kanyang ina.
Sila ay aalis bukas kung nakabili na sila ng ticket.

10. PANGUNGUSAP - binubuo ng lipon ng salita na may buong
diwa. - nagsisimula ito sa malalaking letra at nagtatapos sa
tamang bantas.
URI NG PANGUNGUSAP
1. DI-PREDIKATIBONG PANGUNGUSAP- walang simuno o panaguri
ngunit buo ang diwa.
2. PREDIKATIBONG PANGUNGUSAP – may paksa at panaguri
URI NG DI-PREDIKATIBONG PANGUNGUSAP
1. Sambitlang panawag : kuya! July!
2. Padamdam : Naku po! Aray ko!
3. Pagtawag : Kuwan! Hoy!
4. Pautos : Takbo! Alis diyan!
5. Pangkalikasan/ Penominal : Umuulan Lumilindol
6. Panagot saTanong: opo , ayaw ko
7. Panahon : Mamaya na, sa makalawa
8. Pagbati/ Pormularyong Panlipunan : magandang umaga po

11. 9. Pagpapaalam : tuloy na po ako, paalam na
10. Pamuling tanong : Ano ika mo? Saan nga ba?
11. Pakiusap : Maaari ba? Sige na
12. Pampook : sa Baguio sa Luneta
13 . Eksistensyal ; May tao pa? Wala na
BAHAGI NG PREDIKATIBONG PANGUNGUSAP
PAKSA: -ito ang pinag-uusapan o sentro o pokus ng
usapan.
-inihuhudyat ng panandang ang para sa karaniwan
o pambalanang pangngalan.
-at si/ sina para sa mga pantangi o personal na
pangngalan.
Hal: Nagsusulat ng aklat ang mga guro (Paksang pangngalan)
Pinagpapala ng Diyos ang mga mababait. ( paksang pan-uri)
Pakainin mo ang mga nagsususlat.(paksang pandiwa)

12. B. PANAGURI - bahagi ng pangungusap na kumakatawan sa
impormasyon.
- nagbibigay kaalaman o impormasyon tungkol
sa paksa.
URI NG PANAGURI
1. PANAGURING PANGNGALAN- (tiyak) kapag ang
ginagamit na panaguri ay pantangi. ( di-tiyak) kapag
pambalana maliban kung may panghalip na pamatlig.
hal : Si Joseph ang aking kapatid (tiyak)
Umawit si Sarah ng kundiman (di tiyak)
Sumayaw ang tatay niya ng makabago (di tiyak)
2. PANAGURING PANGHALIP- (a) panao , (b) pamatlig
hal : siya ang kasama mo .(panao)
Ito ang bahay nina jamby. (pamatlig)

13. 3. PANAGURING PANG-URI - maaaring isang salita, isang
parirala.
hal. Masipag si Christian (isang salita)
Nakakabagot naman ang boses mo. (pariralang
panaguri).
4. PANAGURING PANDIWA
hal ; nagluluto ang kuya
naglilinis ng bahay si Ivan.
5. PANAGURING PANG-ABAY
hal : Kanina pa umalis si Joyce.
Sa Ifugao pumunta ang mga bisita.
6. PANAGURING PAWATAS
Hal : Umawit ang kinalilibangan ni Michelle.
Manggagamot ang naging trabaho nya sa lungsod.

14. URI NG PANGUNGUSAP
A. AYON SA GAMIT
1. PATUROL - nagpapahayag ng katotohanan, kalagayan,
palagay o pangyayari. Ginagamitan ito ng tuldok.
hal: Magaganap ang Eleksyon sa Mayo 10.
Nagbanta ng pagwewelga ang manggagawa kapag di
itinaas ang kanilang sahod
2. PATANONG - nag-uusisa o nagtatanong, ginagamitan
ng bantas na pananong.
hal: Kumain ka na ba?
Bakit mo ginawa iyan sa kanya?
3. PAUTOS o PAKIUSAP - nag-uutos o nakikiusap, ang
panlaping paki, maki ang karaniwang ginagamit.
hal: pakikuha mo nga ang gamit sa bahay.
4. PADAMDAM – nagsasaad ng matinding damdamin
hal: naku! Nahulog ang bata,

15. B. AYON SA KAAYUSAN
1. KARANIWANG AYOS – kapag nauuna ang panaguri sa
paksa.
hal: Masisipag at Mababait ang mga anak ni Dolly.
Matatalino silang magkakapatid.
2. KABALIKAN o DI_ KARANIWANG AYOS - kapag nauuna ang paksa
sa panaguri. Ginagamitan ito ng panandang ay.
hal; Ang mga anak ni Dolly ay masisipag at matatalino.
Silang Magkakapatid ay matatalino.
C. AYON SA KAYARIAN
1. PAYAK – binubuo ng isang buong diwa o kaisipan.
hal: Ang Baguio City ay isang malamig na lugar
2. TAMBALAN- binubuo ng dalawa o higit pang sugnay na makapag-iisa,
ito ay pinaguugnay ng at, ngunit, datapwat, subalit
Hal : Si Errolay sumasayaw at si Sandara ay nanonood sa kanya Ang
mga guro ay nagbabakasyon ngunit ang mga mag-aaral ay
nahihirapang gumawa ng kanilang proyekto.

16. 3. HUGNAYAN - binubuo ng isang sugnay na makapag-iisa at
isa o higit pang sugnay na di-makapag-iisa. Ito ay pinag-uugnay
ng kung, kapag, samantala, upang , nang, pagkat,
dahil sa.
hal ; Nasira ang kamera habang pinipindot ng dalaga.
Kung mawawala ka sa piling ko sinta, guguho ang
mundo ko.
4. LANGKAPAN – binubuo ng dalawa o higit pang sugnay na
makapag-iisa at isa pang sugnay na di-makapag-iisa.
Hal: Tataas ang grado mo at magkakaroon ka ng karangalan
kung mag-aaral ka ng mabuti.
Nang pumunta kami sa Ifugao, si Erick ay nasa palayan at
si Dona ay nagluluto ng pagkain para sa tanghalian