1. Lurraren Historioa
10. GAIA
3. LIBURUKIA

2. AKTUALISMOA ETA
UNIFORMITARISMOA
Charles Lyell
• Lurraren Historioa bi printzipiotan
oinarritzen da:
• AKTUALISMOA ETA
• UNIFORMITARISMOA

3. • Aktualismoa:
“Oraina da iraganaren gakoa”
- Gaur egun, Lurra itxuratzen duten prozesuak
iraganean ere gertatzen ziren.
- Prozesuak dira: Higadura, bolkanismoa eta
erliebearen eraketa (tolesduraren bidez)

4. UNIFORMITARISMOA
Prozesu batzuk (Higadura eta
tolesdurak) motelak direnez
luzaroan gertatzen direlako dute
horren ondorio handiak.

5. Gaur egun zer dakigu?
• Antzinean gertatu ziren gaur egun gertatzen
ez diren hainbat prozesu:
– Meteoritoen eraso handia
– Nukleo metalikoaren eraketa
– Oxigeno gabeko atmosfera
• Prozesu motelaz gain, badaude gainera,
hondamen- prozesu batzuk, hala nola,
bolkanismo biziko garaiak edo glaziazioen
dinamikarekin lotutako uholde erraldoiak

6. GEOKRONOLOGIA
• DENBORA GEOLOGIKOA NEURTZEKO
ERABILTZEN DIREN TEKNIKA
MULTZOAK DIRA
• BI MOTA DAUDE:
• GEOKRONOLOGIA ABSOLUTUA
• GEOKRONOLOGIA ERLATIBOA

7. GEOKRONOLOGIA
GEOKRONOLOGIA
ABSOLUTUA
GEOKRONOLOGIA
ERLATIBOA
• BI PROZESU EDO GEHIAGO
• ADIN ZEHATZA EZAR
KONPARATZEN DITU
DIEZAIOKEGU MATERIAL
BATI
• GERTAERA GEOLOGIKOAK
ORDENATZEN SAIATZEN
• METODO
DA.
ERRADIOMETRIKOEN
BIDEZ
• ZEIN GERTATU LEHENAGO
ZEIN ONDOREN
• 3 PRINTZIPIOTAN
OINARRITZEN DA

8. METODO
ERRADIOMETRIKOA
– RADIOA, URANIOA ETA PLUTONIOA
ELEMENTU ERRADIOAKTIBOAK DIRA.
– DENBORA TARTE JAKIN BATEAN
DESINTEGRATZEN DIRA BESTE
ELEMENTU JAKIN BATZUK SORTUZ.
DATAZIO ERRADIOMETRIKOAK
– MATERIAL BATEN ADINA KALKULATZEN
DU BUKAERAKO ELEMENTUEN
KOPURUAN OINARRITUZ

9. GEOKRONOLOGIA
ERLATIBOEN PRINTZIPIOAK
• GERUZEN GAINJARTZEA
ARRO SEDIMENTARIOETAN SEDIMENTU
GERUZAK horizontalki METATZEN DIRA ETA
BERRIENAK ZAHARRENAK ESTALTZEN
DITUZTEN.
• PROZESU GEOLOGIKOEN GAINJARTZEA
TOLESDURAK, FAILAK EDO INTRUSIO
MAGMATIKOAK ERAGITEN DITUZTEN
MATERIALAK BAINO PROZESU BERRIAGOAK
DIRA

10. EOKRONOLOGIA
ERLATIBOEN PRINTZIPIOAK
• KORRELAZIO-PRINTZIPIOAK
– FOSIL BATZUK AROAK EZBERDINTZEKO
BALIOGARRIAK DIRA.
– GERUZA EZBERDINETAN AGERTUZ GERO
GERUZA HORIEK GARAIKIDEAK DIREN
SEINALE

11. ESTRATIGRAFIA
• GERUZAK AZTERTZEN DITU
(JATORRIA, ADINA ETA ABAR)
• GEOKRONOLOGIAREN PRINTZIPIOAK
ERABILTZEN DITU ERLAZIONATZEKO

12. TAFONOMIA
• FOSILAK AZTERTZEN DITU.
• HONDARRA SORTU ZENETIK FOSIL
BIHURTU ARTE ZER PROZESU
GERTATU ZIREN JAKITEKO

13. FOSILAK
• FOSILA
– IZAKI BIZIDUN BATEN ARRASTROA EDO
HAREN JARDUERAREN ARRASTROA,
HARRIAN FINKATUTA.
• FOSILIZAZIOA
– MINERALIZAZIO PROZESU BAT DA NON
SEDIMENTUA HARRI SEDIMENTARIO
BIHURTZEN DEN, fase jakin batzuk
gertatzen dira

14. FOSILIZAZIOAREN FASEAK
• Gorputzaren alde bigunak deskonposatzen
dira.
• Zuloak eta hezurrak sedimentuz betetzen
dira eta sedimentuak gogortzen dira
zementua bezala
• Hondarretatik filtratzen den urak, mineralak
disolbatuta eramaten ditu. Mineral hauek,
hezurretan bai eta oskoletan ere sartzen
dira mineralizazio prozesua eginez polikipoliki.
http://www.youtube.com/watch?v=lWR3rsgoitU&feature=related
http://www.youtube.com/watch?v=gaW7A9vyC30

15. DENBORA GEOLOGIKOAREN ESKALA
• Gure planetaren urteak (4500 milioi urteak)
denbora-tarte txikiagotan banatu dira HARRIAK
AZTERTUZ.
• Tarte edo aro horiek sortu dira hurrengo
irizpideak kontutan hartuz:
– Azterketa geokimikoa: Harrien mineralak aztertzea
Nola? mineralak oxidatuta dauden ala ez aztertu jakiteko
atmosfera nolakoa zen, espazioko elementurik duten ala ez,…
– Azterketa biologikoa: Fosilak aztertzea.
– Azterketa estratigrafikoa: Harri sedimentarioen
estratuak aztertzea, diskordantziak bilatzen (geruzak
metatzen dira baina ez aurreko geruzekiko paraleloan) Ikusi
flash adibideak.

16. BIOESTRATIGRAFIA
• GEOLOGIAREN ATAL BAT DA
• FOSILAK ERABILIZ, DENBORA
GEOLOGIKOA ZATITU NAHI DUEN
ZATIA DA.

17. LITOESTRATIGRAFIA
• UNITATE GEOLOGIKOAK DESKRIBATZEA
ETA NOLA SORTU ZIREN ZEHAZTEA NAHI
DUEN GEOLOGIAREN ATALA DA
• HARRIAK AZTERTUZ, GERUZA MULTZOAK
ERLAZIONATZEN DITU, HIGADURA EDO
TEKTONIKAREN ERAGINEZ ZATITUTA
GERATU ZIREN UNITATEAK BERRIRO
ERAIKIZ.
• EGITURA GEOLOGIKOAK: BERRERAIKI
DIREN UNITATEEI EMATEN ZAIEN IZENA DA

18. LURRAREN HISTORIOA
Lurraren historioa horrela banatu da:
4 EON DAUDE GUZTIRA (hadikoa,
arkeroziokoa, proterozoikoa eta
fanerozoikoa). Eon bakoitza eratan
banatu da. Era bakoitza periodotan.
Periodo bakoitza arotan eta aro bakoitza
zonatan.
• EON
– ERA
•
PERIODOA
– ARO
• ZONA

19. EON
• Supereona KANBRIKOAURREA (3 EON
BILTZEN DITU)
– HADIKOA (zaharrena)
– ARKEROZOIKOA
– PROTEROZOIKOA
• FANEROZOIKOA (azken EONA DA baita
ere laburrena)
– 3 eratan banatuta dago
• Paleozoikoa
• Mesozoikoa
• Zenozoikoa

20. LANA
• TALDEKA BILDUTA (4 LAGUN)
• AZTERTU
–
–
–
–
KANBRIKOAURREKOAREN HIRU EONAK
ERA PALEOZOIKOA
ERA MESOZOIKOA
ERA CENOZOIKOA
• Garai bakoitzeko honako informazio hau bilduz
– Zenbat urte iraun, Barnean hartzen dituen eon, era
eta periodoak. Azaldu nolakoak ziren klimak,
atmosfera, kontinenteak, gertaera geologikoak,
fosilak, eboluzio biologikoak… eta abarreko datuak…
• Informazio horrekin diaporama bat egin museo
batean erakusteko denon aurrean aurkeztu