გაიცანით მამული ჩემი

2. • თბილისის მდებარეობა
საქართველოს რუკაზე

3. გეოგრაფიული
მდებარეობა
 თბილისი ოფიციალურად სსიპ „ქალაქ თბილისის
მუნიციპალიტეტი ; დედაქალაქი და მუნიციპალიტეტი საქართველოში;
1922–1936 წლებში ერთდროულად იყო ამიერკავკასიის
სფსრ დედაქალაქი; მდებარეობს აღმოსავლეთ
საქართველოში, თბილისის ქვაბულში, მდინარე მტკვრის ორივე
სანაპიროზე, ზღვის დონიდან 380–600 მ სიმაღლეზე, ჩრდილოეთით
ესაზღვრება საგურამოს ქედის სამხრეთი მთისწინეთი, აღმოსავლეთით
— ივრის ზეგნის ჩრდილო-დასავლეთი მონაკვეთი, დასავლეთით და
სამხრეთით კი — თრიალეთის ქედის განშტოებები. ქალაქს 502 კმ²
ფართობი უჭირავს და 1.152 მილიონზე მეტი მცხოვრები ჰყავს.

5. შიდა დაყოფა
გლდანის რაიონი, დიდუბე, ვაკის
რაიონი, ისნის რაიონი, კრწანისის
რაიონი, მთაწმინდის რაიონი, ნაძალადევის
რაიონი, საბურთალოს რაიონი, სამგორის
რაიონი, ჩუღურეთის რაიონი

8. გერბი

9.  ქალაქის მოსახლეობის 85% ქრისტიანია, მათგან
უმეტესობა მართლმადიდებელია[22]. მნიშვნელოვანი
რაოდენობის მიმდევრები ჰყავს რუსულ
მართლმადიდებლურ ეკლესიასა და სომხურ სამოციქულო
ეკლესიას. კათოლიკეები, ლუთერანები, ბაპტისტები და
სხვა ქრისტიანული დენომინაციები უმცირესობას
წარმოადგენს. მოსახლეობის დიდი
უმცირესობა ისლამს მისდევს (8%). თბილისელთა დაახლ.
2% იუდეველია. ქალაქში დაახლოებით 20-30
ათ. ქურთი ცხოვრობს, რომელთა 61% იეზიდია. ქალაქი
ისტორიულად ცნობილი იყო რელიგიური
ტოლერანტობით. ეს განსაკუთრებით თვალსაჩინოა ძველ
თბილისში სხვადასხვა სარწმუნოების ტაძრებისა თუ
სამლოცველოების სიუხვით.

რელიგია

10. სპორტი
 ახლო აღმოსავლეთის მრავალი ქალაქის მსგავსად, აზიური კულტურის
გავლენით, თბილისს ისტორიულად ქალაქის ცალკეული უბნები ჰქონდა
გამოყოფილი სპორტული ასპარეზობებისთვის.
თანამედროვე საბურთალოსა და დიდუბის ტერიტორიებზე ადრე
სპეციალური შეჯიბრებები ტარდებოდა. განსაკუთრებით პოპულარული
სახეობები თბილისში ცხენბურთი, ჭიდაობა და ფარიკაობა იყო.
სოციალურად და ეკონომიკურად დასავლეთთან ინტეგრაციასთან ერთად
თბილისში ევროპული სპორტის სახეობებიც ხდება პოპულარული XIX
საუკუნეში. XX საუკუნეში აქ უკვე
დომინირებს ფეხბურთი, კალათბურთი და რაგბი. 1978 წლისთვის თბილისს
უკვე 250-მდე დიდი თუ მცირე სასპორტო დარბაზი თუ დაწესებულება
ჰქონდა, მათ შორის ოთხი დახურული და ექვსი ღია ოლიმპიური საცურაო
აუზი, 185 საკალათბურთო მოედანი და დარბაზი, 192 ხელბურთის მოედანი,
19 ჩოგბურთის კორტი, 31 ფეხბურთის მოედანი და ხუთი სტადიონი. ამჟამად
თბილისში უდიდესია ბორის პაიჭაძის სტადიონი (55 ათას მაყურებელზე)
და მიხეილ მესხის სტადიონი (24 680 მაყურებელზე). სპორტის სასახლე,
სადაც ჩვეულებრივ საკალათბურთო ტურნირები ტარდება, 11 ათას
მაყურებელს იტევს. ვერის საკალათბურთო დარბაზი 2500 მაყურებელზე
გათვლილი.
 ამჟამად თბილისში ყველაზე პოპულარული სპორტის სახეობებია ფეხბურთი,
რაგბი, კალათბურთი და ჭიდაობა. ასევე
პოპულარულია ჩოგბურთი, ცურვა და წყალბურთი. თბილისს რამდენიმე
პროფესიონალური საფეხბურთო და რაგბის გუნდი ჰყავს. NBA-ს
მოთამაშეები ზაზა ფაჩულია და ნიკოლოზ ცქიტიშვილი თბილისელები
არიან.

11. კლიმატი
 თბილისში ზომიერად თბილი სტეპურიდან ზომიერად
ნოტიო სუბტროპიკულზე გარდამავალი ჰავაა. იცის
ზომიერად ცივი ზამთარი და ცხელი ზაფხული,
საშუალო წლიური ტემპერატურა 12,7 °C, იანვარი
0,9 °C, ივლისი 24,4 °C; აბსოლუტირი მინიმალური
ტემპერატურა — 23 °C, აბსოლუტური მაქსიმალური
40 °C. ნალექები 560 მმ წელიწადში. უხვნალექიანია
მაისი (90 მმ), მცირენალექიანი — იანვარი (20 მმ).
თოვლის სახით ნალექი შეიძლება მოვიდეს საშუალოდ
15-25 დღე წელიწადში. გაბატონებულია ჩრდილოეთი
და ჩრდილოეთ-დავასავლეთის ქარი, ხშირია აგრეთვე
სამხრეთ-აღმოსავლეთის ქარი.

12. ბუნებრივი პირობები და
რესურსები
 თბილისის ბუნება მრავალფეროვანია. ქალაქის წყლის მთავარი
არტერიაა მტკვარი, რომელიც ქალაქს კვეთს ჩრდილო-დასავლეთიდან
სამხრეთ-აღმოსავლეთისაკენ. წყალდიდობა იცის გაზაფხულზე და
ზაფხულის დასაწყისში, წყალმცირობა — ზამთარში. თბილისის ფარგლებშია
მტკვრის შენაკადები: მარჯვენა — დიღმისწყალი, ვერე და წავკისისწყალი;
მარცხენა — გლდანისხევი და ლოჭინა. თბილისის ფარგლებშია აგრეთვე
სამგორის სარწყავი სისტემის ზემო და ქვემო მაგისტრალური არხები
უკიდურესი დასავლეთი მონაკვეთები, თბილისის
წყალსაცავი, ლისისა და კუს ტბები.
 მდინარე მტკვრის ხეობის ფსკერი, ქალაქის ფარგლებში, მერყეობს ზღ. დ 425
მ-დან (დიღომი) 370 მ-მდე (ორთაჭალა). მთაწმინდის სიმაღლე, რომელიც ისე
ამშვენებს ქალაქის ცენტრალურ ნაწილს, ზღ. დ. 719 მეტრის ტოლია.
საცხოვრებელი უბნების მიხედვით ყველაზე მაღლაა ე. წ ნუცუბიძის პლატო,
რომელიც ზღ. დ. 700 მ სიმაღლეზე მდებარეობს.
 ფიზიკურ-გეოგრაფიული თვალსაზრისით მდ. მტკვარი თბილისს ორ კარგად
გამოხატულ ერთეულად — მარჯვენა და მარცხენა სანაპიროებად ყოფს.
მარჯვენა სანაპირო რელიეფურად წარმოდგენილია თრიალეთის ქედის
განშტოებებით, რომლებიც ციცაბოდ ეშვება მტკვრის ხეობისკენ. მათ შორის
მოქცეულია მტკვრის შენაკადთა ხეობები.
 მტკვრის მარცხენა ნაპირეთში მდებაორების მახათას მთა, რომლის სიმაღლე
630 მ-ს აღწევს.
 თბილისის რელიეფი კარგად გამოხატული ტერასებით ხასიათდება.

13. პირველი ტერასა
 პირველი ტერასა, რომლის შეფარდებითი სიმაღლე
მტკვრის ხეობასთან 1-დან 5-მდე მერყეობს, თბილისის
მხოლოდ ცალკეულ უბნებშია. მათ შორის აღსანიშნავია
ე. წ „პესკები“ ანუ რიყე, რომელსაც თბილისელები და
დედაქალაქის სტუმრევი იცნობენ, როგორც სახალხო
ზეიმის — „თბილისობის“ გამართვის ადგილს.

14. მეორე ტერასა
 მეორე ტერასა (შეფარდებითი სიმაღლე 7-10 მეტრი)
მთლიანადაა განაშენიანებული. აქ მდებარეობს დავით
აღმაშენებლის პროსპექტი, დიდუბე, ავჭალა, დიღომი.

15. მესამე ტერასა
 მესამე ტერასა მდ. მტკვრის დონიდან 20-25 მეტრი
სიმაღლისაა. აღნიშნულ ტერასაზეა რუსთაველის
პროსპექტი, ვაკისა და საბურთალოს ნაწილი, მარცხენა
სანაპიროზე კი — ავლაბარი.

16. მეოთხე ტერასა
 მეოთხე ტერასაზე, რომლის სიმაღლე 60-80 მ-ია,
გაშენებულია ნაძალადევი, ღრნაღელე და ლოტკინი.

17. მეხუთე ტერასა
 მეხუთე ტერასის შეფარდებითი სიმაღლეა 145—160 მ.
იგი ყველაზე კარგად გამოხატულია მახათას
მთის მიდამოებში, რადგანაც სწორედ აქ აქვს მას
პლატოსმაგვარი ფორმა.


18. ჰავა
 თბილისის ჰავა, ზოგადი ნიშნების მიხედვით,
სუბტროპიკულსემიარიდულია
(სუბხმელთაშუაზღვიური კლიმატის ელემენტებით).
ზაფხული თბილისში საგრძნობლად ცხელია. ივლისში
ჰაერის საშუალო ტემპერატურა +24,4o-ია. ზამთარი
ცივია (იანვარში +0,9o). ნალექის საშუალო რაოდენობა
540 მმ-ის ტოლია. ნალექების მაქსიმუმი
დამახასიათებელია გაზაფხულისთვის, მინიმუმი კი —
ზამთრისთვის. თოვლის საფარი აქ ყოველწლიურად არ
ყალიბდება.


19. წიაღისეული
 თბილისის მნიშვნელოვანი წიაღისეულია
გოგირდწყალბადიანი თერმული მინერალური წყალი,
რომელიც მრავალ ადგილას გამოდის ქალაქის ძველ
უბნებში მტკვრის ორივე მხარეს. მათ ბაზაზე
ძველთაგანვე მოწყობილია აბანოები, ხოლო შემდეგ
მოეწყო თბილისის ბალნეოლოგიური კურორტი. თიხის
საბადოა დიღმის ვაკეზე. თიხის ნაწილს იყენებენ
აგურის წარმოებაში. ორხევში არის გაჯის საბადო.
ავჭალაში მოიპოვება კვარცხის სილა.

20. სლაიდზე იმუშავა
სსიპ.გიორგი კვინიტაძის
სახელობის კადეტთა
სამხედრო ლიცეუმის
მოსწავლე ნინო
ხუციშვილმა