กาพย์เห่เรือ บทชมปลา ภาษาไทย ม.6
•
10 recomendaciones•130,969 vistas
กาพย์เห่เรือ พระนิพนธ์ในเจ้าฟ้าธรรมธิเบศร(เจ้าฟ้ากุ้ง) บทชมปลา รายวิชาภาษาไทย ชั้น ม.6 ประกอบด้วย ประวัติผู้ประพันธ์ ลักษณะคำประพันธ์ ถอดความ คำศัพท์ บทวิเคราะห์ คุณค่าด้านเนื้อหา และด้านวรรณศิลป์ จัดทำโดย อนุชิต จันทแก้ว, เมธาวดี บัวหลวง, อัฒมันต์ เฉลิมแสน, ชวพล เครือแตง, ปั้นทรัพย์ คลังพระศรี และพลรัตน์ ไชยศิริ รายวิชาภาษาไทย โรงเรียนร้อยเอ็ดวิทยาลัย
Recomendados
Recomendados
Más contenido relacionado
La actualidad más candente
La actualidad más candente (20)
Similar a กาพย์เห่เรือ บทชมปลา ภาษาไทย ม.6
Similar a กาพย์เห่เรือ บทชมปลา ภาษาไทย ม.6 (20)
กาพย์เห่เรือ บทชมปลา ภาษาไทย ม.6
- 1. กาพย์เห่เรือ บทเห่ชมปลา พระนิพนธ์ ใน เจ้าฟ้าธรรมธิเบศไชยเชษฐ์สุริยวงศ์
- 2. เจ้าฟ้าธรรมธิเบศไชยเชษฐ์สุริยวงศ์ หรือ เจ้าฟ้ากุ้ง ทรงเป็นพระราชโอรสองค์ใหญ่ในพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศ กับกรมหลวงอภัยนุชิต พระมเหสีใหญ่ พระองค์ได้รับการสถาปนายศเป็น กรมขุนเสนาพิทักษ์ และ ขึ้นเป็น กรมพระราชวังบวรสถานมงคล เมื่อครั้นพระ มารดาเสด็จสวรรคต ประวัติผู้ประพันธ์
- 3. พระองค์ทรงมีพระปรีชาสามารถด้านการวรรณกรรม เป็นอย่างมาก ทรงเป็นกวีที่ยิ่งใหญ่ในสมัยอยุธยาพระองค์ หนึ่ง ส่วนใหญ่พระองค์จะนิพนธ์ในลักษณะกาพย์ และโคลง พระนิพนธ์ส่วนใหญ่จะมีการเอ่ยถึงนางอันเป็นที่รัก ไม่ว่า จะเป็นการชมความงาม หรือการคะนึงถึง นอกจากนั้นยังมี พระนิพนธ์ที่เกี่ยวกับพระพุทธศาสนาที่ทรงนิพนธ์ตอนที่ ออกผนวช ด้านการวรรณกรรม
- 4. ตัวอย่างผลงานพระนิพนธ์ • นันโทปนันท สูตรคาหลวง • พระมาลัย คาหลวง • กาพย์ห่อโคลง ประพาสธารทองแดง • กาพย์ห่อโคลง นิราศธารโศก
- 5. • บทเห่เรื่องกากี • กาพย์เห่เรือ• บทเห่สังวาส และ เห่ครวญ ตัวอย่างผลงานพระนิพนธ์
- 6. ทรงนิพนธ์ “กาพย์เห่เรือ” เพื่อใช้เห่ยามเสด็จประพาสทางชลมารค ซึ่งกาพย์ เห่เรือในพระนิพนธ์เจ้าฟ้ากุ้ง เป็นกาพย์เห่เรือที่เก่าแก่ที่สุดที่ค้นพบใน ขณะนี้ แบ่งออกเป็น ๒ เรื่อง • เรื่องแรกเป็น บทชมพยุหยาตราทางชลมารค ต่อด้วยชมเรือ ชมปลา ชม ไม้ และชมนก – (สันนิษฐานว่า เป็นบทเห่เรือที่ทรงนิพนธ์ขึ้นเพื่อใช้สาหรับเห่เรือพระที่นั่งของพระองค์เองเวลาตามเสด็จขึ้นพระบาท) • เรื่องที่สอง ได้หยิบยกเอาเรื่องพระยาครุฑลักนางกากีมาเป็นบทนา – (สันนิษฐานว่า เป็นบทที่สะท้อนความในพระหฤทัยของเจ้าฟ้าธรรมธิเบศรที่ลอบผูกรักใคร่กับเจ้าฟ้าสังวาล) กาพย์เห่เรือ
- 7. • ในบทเห่ชมปลา แต่งใน ลักษณะเป็น กาพย์ห่อโคลง –ขึ้นต้นโคลงสี่สุภาพ ๑ บท –ตามด้วยกาพย์ยานี ๑๑ จานวน ๑๔ บท ลักษณะคาประพันธ์
- 8. ฉันทลักษณ์
- 10. พิศพรรณปลาว่ายเคล้า คลึงกัน ถวิลสุดาดวงจันทร์ แจ่มหน้า มัตสยาย่อมพัวพัน พิศวาส ควร ฤ พรากน้องข้า ชวดเคล้าคลึงชม • (ตาแหน่งที่มีการใช้คาตายแทนคาเอก) ถอดความ : ครั้นมองปลาที่ว่ายปะปนกัน ทาให้นึกถึงน้องที่เปรียบเป็นดวงจันทร์ของพี่ ทั้งๆที่หมู่ ปลาต่างได้ใกล้ชิดคลอเคลียกัน แต่เหตุใดพี่จึงจาเป็นต้องพรากจากน้อง ถอดคาประพันธ์
- 11. พิศพรรณปลาว่ายเคล้า คิดถึงเจ้าเศร้าอารมณ์ มัตสยายังรู้ชม สมสาใจไม่พามา ถอดความ : มองดูปลาที่ว่ายเคล้าคลึงกัน ทาให้นึกถึงน้องจนเศร้าใจ ปลายังอยู่เชยชมกัน แต่ตัวพี่ได้แต่สมน้าหน้าตัวเองที่ไม่ได้พาน้องมาด้วยกัน
- 12. นวลจันทร์เป็นนวลจริง เจ้างามพริ้งยิ่งนวลปลา คางเบือนเบือนหน้ามา ไม่งามท่าเจ้าเบือนชาย ถอดความ : ปลานวลจันทร์ที่ว่านวล แต่น้องนั้นสวยงามนวลยิ่งกว่า จะปลาคางเบือน ที่เบือนมา ก็ไม่งามเท่าหน้าน้องที่เบือนมาหาพี่ ปลานวลจันทร์ (เสี่ยงสูญพันธ์) ปลาคางเบือน
- 13. เพียนทองงามดั่งทอง ไม่เหมือนน้องห่มตาดพราย กระแหแหห่างชาย ดั่งสายสวาทคลาดจากสม ถอดความ : ปลาตะเพียนทองที่ว่างามดั่งทองก็ไม่งามเท่าน้อง ตอนห่มตาด ปลากระแหที่ว่ายห่างจากพี่ก็ดั่งพี่ที่ต้องห่างจากน้อง ตาด (ผ้าชนิดหนึ่งที่ทอด้วยไหมควบกับเงินแล่ง) ปลาตะเพียนทอง ปลากระแห
- 14. แก้มช้าช้าใครต้อง อันแก้มน้องช้าเพราะชม ปลาทุกทุกข์อกกรม เหมือนทุกข์พี่ที่จากนาง ถอดความ : ปลาแก้มช้าช้าเพราะใคร แต่แก้มน้องนั้นช้าเพราะถูกเชยชม ปลาทุก ชื่อดูทุกข์ระทม ก็เหมือนพี่ที่ทุกข์เพราะจากน้องมา น้าเงินคือเงินยวง ขาวพรายช่วงสีสาอาง ไม่เทียบเปรียบโฉมนาง งามเรืองเรื่อเนื้อสองสี ถอดความ : ปลาน้าเงินสีขาวเงินงาม ก็ไม่เท่าเปรียบกับผิวน้องที่งามเป็นสองสี ปลาแก้มช้า ปลาทุก ปลาน้าเงิน
- 15. ปลากรายว่ายเคียงคู่ เคล้ากันอยู่ดูงามดี แต่นางห่างเหินพี่ เห็นปลาเคล้าเศร้าใจจร หางไก่ว่ายแหวกว่าย หางไก่คล้ายไม่มีหงอน คิดอนงค์องค์เอวอร ผมประบ่าอ่าเอี่ยมไร ถอดความ : ปลากรายที่ว่ายคู่กันดูสวยงาม แต่ตอนนี้น้องนั้นห่างจากพี่ ยาม มองเห็นปลาเคล้าคลอกันแล้วก็เศร้าใจนัก ถอดความ : ปลาหางไก่ ถึงชื่อหางไก่แต่ก็ไม่มีหงอน มองแล้วคิดถึงองค์เอว และผมประบ่าสวยๆ ของน้อง ปลากราย ปลาหางไก่ หรือ ปลาขาไก่
- 16. ปลาสร้อยลอยล่องชล ว่ายเวียนวนปนกันไป เหมือนสร้อยทรงทรามวัย ไม่เห็นเจ้าเศร้าบ่วาย เนื้ออ่อนอ่อนแต่ชื่อ เนื้อน้องฤๅอ่อนทั้งกาย ใครต้องข้องจิตชาย ไม่วายนึกตรึกตรึงทรวง ถอดความ : ปลาสร้อยที่ลอยมา เหมือนได้เห็นสร้อยที่น้องสวมใส่ แต่เพราะ ตอนนี้ไม่ได้เห็นหน้าน้อง ทาให้พี่นั้นเศร้าไม่หาย ถอดความ : ถึงจะชื่อปลาเนื้ออ่อน แต่ก็อ่อนแค่เพียงชื่อ แต่เนื้อของน้องนั้น อ่อนไปกาย หากชายใดได้มาแตะต้อง จะต้องตราตรึงอยู่ในใจไม่เลือนหาย ปลาเนื้ออ่อน (เป็นชื่อเรียกรวมตระกูลปลาน้าจืดชนิดหนึ่ง) ปลาสร้อย หรือ กระสร้อย
- 17. ปลาเสือเหลือที่ตา เลื่อมแหลมกว่าปลาทั้งปวง เหมือนตาสุดาดวง ดูแหลมล้าขาเพราคม แมลงภู่คู่เคียงว่าย เห็นคล้ายคล้ายน่าเชยชม คิดความยามเมื่อสม สนิทเคล้าเจ้าเอวบาง ถอดความ : ปลาเสือที่มีตาแหลมคมกว่าปลาใดๆ เหมือนตาของน้องที่สวยคม ถอดความ : ปลาแมลงภู่ที่ว่ายเคียงคู่กันมัน ทาให้นึกถึงยามที่เราสองคนได้ เคียงเคล้ากัน ปลาแมลงภู่ หรือ ปลาชะโด ปลาเสือ
- 18. หวีเกศเพศชื่อปลา คิดสุดาอ่าองค์นาง หวีเกล้าเจ้าสระสาง เส้นเกศสลวยรวยกลิ่นหอม ชะแวงแฝงฝั่งแนบ ชะวาดแอบแปบปนปลอม เหมือนพี่แอบแนบถนอม จอมสวาทนาฏบังอร ถอดความ : มองเห็นปลาหวีเกศ ทาให้นึกถึงเส้นผมที่หวีอย่างสลวย และเต็มไป ด้วยกลิ่นหอมของน้อง ถอดความ : ฝูงปลาชะแวงที่ว่ายตามริมฝั่ง แลดูมีปลาชะวาดและปลาแปบ ปนอยู่ด้วย เหมือนพี่แอบใกล้ชิดถนอมดูแลน้อง ปลาชะแวง ปลาชะวาด ปลาหวีเกศ (สูญพันธ์) ปลาแปบ
- 19. พิศดูหมู่มัจฉา ว่ายแหวกมาในสาคร คะนึงนุชสุดสายสมร มาด้วยพี่จะดีใจ ถอดความ : ครั้นมองดูหมู่ปลาที่แหวกว่ายในน้า ทาให้คิดถึงน้องสุดหัวใจ ถ้าหากน้องได้มาด้วยกัน พี่ก็คงจะดีใจนัก
- 20. • ปลา - มัตสยา, มัจฉา • แม่น้า - ชล สาคร • นางที่รัก - สุดา สายสวาท โฉมนาง อนงค์ ทรามวัย จอมสวาท บังอร นุช • ตาด – ชื่อผ้าชนิดหนึ่ง ทองด้วยไหม ควบกับเงินแล่งหรือทองแล่ง • ขาเพราคม – สวยซึ้งน่ามอง • เอวบาง - เรียกผู้ที่มีรูปร่างผอม เพรียวสะโอดสะอง คาศัพท์ คาไวพจน์
- 22. โวหาร ภาพพจน์ • กาพย์เห่เรือ บทเห่ชมปลา โดยเนื้อเรื่องส่วนใหญ่เป็นการพรรณนา ชมความงามของปลา และการเปรียบเทียบลักษณะของปลา กับนาง อันเป็นที่รัก มีการเปรียบอุปมาเพื่อคร่าครวญคิดถึงนางอันที่รัก ทา ให้บทเห่ชมปลานี้ มีความโดดเด่นอย่างมากในการใช้โวหารเชิง เปรียบเทียบ หรือ อุปมาโวหาร
- 23. เพียนทองงามดั่งทอง ไม่เหมือนน้องห่มตาดพราย กระแหแหห่างชาย ดั่งสายสวาทคลาดจากสม – ในบาทแรก กวีได้เปรียบเทียบว่าปลาตะเพียนทองนั้นงามเหมือนทอง แต่ก็ ไม่งามเหมือนน้องยามยามห่มตาด – ในบาทที่สอง เปรียบเทียบปลากระแหที่อยู่ห่างกายเหมือนตัวเองที่ห่างจาก นางอันเป็นที่รัก โดยปรากฏคาที่ใช้อุปมาคือคาว่า ดั่ง และ เหมือน • อุปมา – คือ การเปรียบเทียบสิ่งหนึ่งเหมือนกับอีกสิ่งหนึ่ง โวหาร ภาพพจน์
- 24. แก้มช้าช้าใครต้อง อันแก้มน้องช้าเพราะชม ปลาทุกทุกข์อกกรม เหมือนทุกข์พี่ที่จากนาง – ในบาทที่สองแรก กวีเปรียบเทียบว่าปลาทุก ที่ชื่อทุกนั้นก็เปรียบกับความ ทุกข์ที่ต้องจากน้องมา ใช้คาอุปมาคือคาว่า เหมือน • อุปมา – คือ การเปรียบเทียบสิ่งหนึ่งเหมือนกับอีกสิ่งหนึ่ง โวหาร ภาพพจน์
- 25. พิศพรรณปลาว่ายเคล้า คลึงกัน ถวิลสุดาดวงจันทร์ แจ่มหน้า มัตสยาย่อมพัวพัน พิศวาส ควร ฤ พรากน้องข้า ชวดเคล้าคลึงชม – กวีได้เปรียบหญิงสาวเป็นดวงจันทร์ โดยการกล่าวให้ผู้อ่านได้เข้าใจเอง • อุปลักษณ์ คือ การเปรียบสิ่งหนึ่งเป็นอีกสิ่ง หนึ่ง โดยมักอาศัยลักษณะที่มีร่วมกัน มักจะ กล่าวเป็นนัยให้เข้าใจเอง โวหาร ภาพพจน์
- 26. น้าเงินคือเงินยวง ขาวพรายช่วงสีสาอาง ไม่เทียบเปรียบโฉมนาง งามเรืองเรื่อเนื้อสองสี – กวีได้เปรียบปลาน้าเงินเป็นดั่งเงินยวง คือมีสีขาวเงินเป็นมันวาว ปรากฏคา ที่แสดงภาพพจน์คือคาว่า คือ • อุปลักษณ์ คือ การเปรียบสิ่งหนึ่งเป็นอีกสิ่ง หนึ่ง โดยมักอาศัยลักษณะที่มีร่วมกัน มักจะ กล่าวเป็นนัยให้เข้าใจเอง โวหาร ภาพพจน์
- 27. ในบทเห่ชมปลานี้ กวีมีความโดดเด่นในการนาชื่อปลามาเล่นคา ซึ่งปรากฏ การเล่นคาลักษณะนี้แทบทุกบทในบทเห่ชมปลา หวีเกศเพศชื่อปลา คิดสุดาอ่าองค์นาง หวีเกล้าเจ้าสระสาง เส้นเกศสลวยรวยกลิ่นหอม • ในบาทแรก หวีเกศ หมายถึง ปลาหวีเกศ • แต่ในบาทที่สอง คาว่า หวี หมายถึง อาการการแต่งผม สางผม และคาว่า เกศ หมายถึง เส้นผม คือ กลวิธีในการใช้คาคาเดิมซ้าในบทประพันธ์ แต่ความหมายจะแตกต่างไปจากเดิม การเล่นคา
- 28. กวีมีการเลือกใช้คาให้สื่อความรู้สึก และอารมณ์ได้อย่างงดงาม มีการพรรณนาที่ แยบคายล้าลึกใจความเป็นไปอย่างมีชีวิตจิตใจ สมเป็นบทเห่เรือที่มีจุดมุ่งหมาย ไม่ให้เหน็ดเหนื่อย เช่น เนื้ออ่อนอ่อนแต่ชื่อ เนื้อน้องฤๅอ่อนทั้งกาย ใครต้องข้องจิตชาย ไม่วายนึกตรึกตรึงทรวง ถึงจะชื่อปลาเนื้ออ่อน แต่ก็อ่อนแค่เพียงชื่อ แต่เนื้อของน้องนั้นอ่อนไปกาย หากชายใดได้มาแตะต้อง จะต้องตราตรึงอยู่ในใจไม่เลือนหาย การสรรคา
- 31. คุณค่าด้านเนื้อหา - ข้อคิด • เนื้อหาในบทเห่ชมปลา กวีสามารถบรรยายสภาพแวดล้อมผ่านการเดินทาง ทางเรือได้อย่างละเอียด แสดงถึงลักษณะสังคม ความเป็นอยู่ วัฒนธรรม การคมนาคมสมัยก่อนที่นิยมการเดินทางผ่านทางน้าเป็นสาคัญ
- 32. • สะท้อนวัฒนธรรมการแต่งกายของหญิงชาววัง และ ค่านิยมความงามของผู้หญิงในสมัยอยุธยาตอนปลาย เพียนทองงามดั่งทอง ไม่เหมือนน้องห่มตาดพราย กระแหแหห่างชาย ดั่งสายสวาทคลาดจากสม น้้าเงินคือเงินยวง ขาวพรายช่วงสีส้าอาง ไม่เทียบเปรียบโฉมนาง งามเรืองเรื่อเนื้อสองสี ( - เนื้อสองสี หมายถึง การที่หญิงสาวโบราณนิยมใช้ขมิ้นผสมกับดินสอ พอง แล้วนามาทาตัว) คุณค่าด้านเนื้อหา - ข้อคิด
- 33. • มีการบรรยายถึงสายพันธุ์ปลาชนิดต่างๆ (จากบทเห่ชมปลามีจ้านวนปลา ที่เอ่ยถึงทั้งสิ้น ๑๗ ชนิด) ทาให้ผู้อ่านได้รู้จักปลาสายพันธุ์ของไทยมากขึ้น และสะท้อนให้เห็นความอุดมสมบูรณ์ของระบบนิเวศไทยในอดีต หวีเกศเพศชื่อปลา คิดสุดาอ่าองค์นาง หวีเกล้าเจ้าสระสาง เส้นเกศสลวยรวยกลิ่นหอม ชะแวงแฝงฝั่งแนบ ชะวาดแอบแปบปนปลอม เหมือนพี่แอบแนบถนอม จอมสวาทนาฏบังอร คุณค่าด้านเนื้อหา - ข้อคิด
- 34. จัดทาโดย นายพลรัตน์ ไชยศิริ เลขที่ ๑ก นายอัฒมันต์ เฉลิมแสน เลขที่ ๒ก นายชวพล เครือแตง เลขที่ ๓ก นายอนุชิต จันทแก้ว เลขที่ ๕ก นางสาวเมธาวดี บังหลวง เลขที่ ๑๐ก นายปั้นทรัพย์ คลังพระศรี เลขที่ ๓ข เสนอ คุณครูชนากาญจน์ อุ่นละออ รายวิชาภาษาไทย ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ ๖/๑๘ โรงเรียนร้อยเอ็ดวิทยาลัย