จัดการบรรณานุกรมด้วย Zotero และ OpenOffice.org Writer

1. การบรหารจดการบรรณาน!กรมดวย Zotero และ OpenOffice.Writer
คA?ม=อการบรหารจ#ดการบรรณาน'กรมด-วย Zotero และ OpenOffice.Writer ฉบ#บน*Zจ#ดท]าขkZนมาเพ=+อ
แนะน]าการท]างานก#บรายการอ-างอง บรรณาน'กรมในรายงาน เอกสารผลงานวชาการต?างๆ ด-วยโปรแกรมในกล'?มโอ
เพนซอรสอย?าง Zotero + Firefox โดยเน-นการใช-งานร?วมก#บการพมพบน OpenOffice.org Writer ท]าให-เห[นภาพ
การผสมผสานความสามารถของซอฟตแวรในกล'?มโอเพนซอรสได-อย?างช#ดเจน ต#งแต?การใช-งานเว[บเบราวเซอรอย?าง
Z
Firefox ซอฟตแวรจ#ดการบรรณาน'กรมอย?าง Zotero และซอฟตแวรงานพมพ OpenOffice.org Writer
บ'ญเลศ อร'ณพบAลย
19 ก'มภาพ#นธ 2554

2. สารบญ
Zotero..........................................................................................................................................................................1
การตดต#Zง Zotero ...................................................................................................................................................1
จอภาพการท]างานของ Zotero .........................................................................................................................4
การท]างานของ Zotero ..........................................................................................................................................4
การจ#ดเก[บข-อมAลบรรณาน'กรมโดยวธ*การน]าเข-าตรง...........................................................................................5
การน]าเข-ารายการบรรณาน'กรมอ#ตโนม#ตผ?าน ISBN, DOI, PubMed ID............................................................7
การน]าเข-ารายการบรรณาน'กรมอ#ตโนม#ตจาก WebOPAC..................................................................................9
การน]าเข-ารายการบรรณาน'กรมอ#ตโนม#ตจาก Online Database และเว[บไซต...............................................10
การใช-งาน Zotero ร?วมก#บ OpenOffice.org Writer...........................................................................................13
การตดต#งช'ดเคร=+องม=อ Zotero ก#บ OpenOffice.org Writer.........................................................................13
Z
การสร-างรายการอ-างอง....................................................................................................................................16
การสร-างรายการบรรณาน'กรมท-ายเล?ม............................................................................................................18
การปร#บเปล*+ยนรAปแบบการอ-างอง....................................................................................................................18

3. Zotero
Zotero ([zoh-TAIR-oh]) เปนซอฟตแวรบรหารจ#ดการบรรณาน'กรมท*ให-ดาวนโหลดใช-งานได-ฟร*
+
พร-อมเป4ดเผย Source Code เพ=+อการพ#ฒนาต?อยอด พ#ฒนาโดยศAนยประว#ตศาสตรและส=+อสม#ยใหม?-
แห?งมหาวทยาล#ยจอรจ เมส#น (Center for History and New Media, George Mason University
http://chnm.gmu.edu/)
Zotero ม*ความสามารถต#Zงแต?การจ#ดเก[บข-อมAลบรรณาน'กรม การจ#ดการหมวดหมA? การอ-างอง
การแลกเปล*+ยนก#บช'มชนออนไลน อย?างไรก[ด*การท]างานของ Zotero ต-องท]างานร?วมก#บเว[บเบราวเซอรยอดนยม
อย?าง FireFox ในล#กษณะของโปรแกรมเสรม (Extension) รวมท#Zงย#งม*ฟbงกช#นเสรมให-ก#บ Word Processor ท#Zง
Microsoft Word และ OpenOffice.org Writer ในล#กษณะช'ดเคร=+องม=อ (Toolbar)
การตดตง Zotero
ก?อนใช-งาน Zotero จะต-องตดต#Zงโปรแกรมเว[บเบราวเซอรอย?าง Firefox ก?อนโดยดาวนโหลด
Firefox ได-จากเว[บไซต http://www.mozilla.com/th/firefox/
ร$ปท'( 1: จอภาพหนาเว.บของ Firefox
ให-คลกดาวนโหลดโปรแกรม Firefox แล-วด#บเบลคลกตดต#Zงตามค]าแนะน]าของโปรแกรม ท#Zงน*Z
โปรแกรมท*+ตดต#Zงแล-วจะม*วธ*การใช-งานเหม=อนก#บเว[บเบราวเซอรของ Microsoft ค=อ Internet Explorere
แนะน]าให-ใช- Firefox 3.0 ขkZนไป
การบรหารจดการบรรณานกรมดวย Zotero และ OpenOffice.Writer หนา 1

4. เม=+อตดต#ว Firefox แล-วก[เร+มตดต#Zง Zotero โดยการเข-าสA?เว[บไซต zotero.org
Z
ร$ปท'( 2: จอภาพหลกของ Zotero
จากหน-าหล#กของเว[บ Zotero ให-คลกไอคอนดาวนโหลด (ร'?นปbจจ'บ#นค=อ 2.0.9 ณ ว#นท*+ 7
ก'มภาพ#นธ 2554) ปรากฏแถบควบค'มการตดต#Zงโปรแกรมเปนแถบส*เหล=องด-านบนของหน-าเว[บเบราวเซอร
ล#กษณะด#งน*Z
คลกป'sม Allow เพ=+อย=นย#นการตดต#Zง จากน#Zนจะปรากฏจอภาพดาวนโหลดและตดต#ง ด#งน*Z
Z
ร$ปท'( 3: จอภาพตดต6ง Zotero Addons
การบรหารจดการบรรณานกรมดวย Zotero และ OpenOffice.Writer หนา 2

5. คลกป'sม Install เพ=+อตดต#งเม=+อการตดต#งเสร[จสZนจะต-องป4ด Firefox และเป4ดใหม?เพ=+อให-โปรแกรม
Z Z
ท]างานอย?างสมบAรณในล#กษณะโปรแกรมเสรมของ Firefox
ร$ปท'( 4: ข6นตอนสดทายของการตดต6ง Zotero
เม=+อ Firefox เป4ดระบบใหม?แล-ว จะปรากฏส#ญล#กษณ Zotero ท*+ม'มล?างขวาของหน-าจอ Firefox
ร$ปท'( 5: ไอคอน Zotero ท'(มมล?างขวาของหนาเว.บเบราว@เซอร@ Firefox
การบรหารจดการบรรณานกรมดวย Zotero และ OpenOffice.Writer หนา 3

6. จอภาพการทางานของ Zotero
จอภาพการท]างานของ Zotero สามารถเป4ดได-โดยการคลกท*+ป'sม Zotero (ม'มล?างขวาของ
จอ Firefox) ซk+งจะปรากฏส?วนการท]างาน ด#งน*Z
ร$ปท'( 6: จอภาพหลกของ Zotero
จอภาพด-านซ-ายส'ดจะเปนส?วนควบค'มเก*+ยวก#บหมวดหมA?ของข-อมAลงบรรณาน'กรมท*+จดเก[บ
#
จอภาพตรงกลางเปนส?วนแสดงรายการของข-อมAลบรรณาน'กรมท*+จ#ดเก[บ
จอภาพด-านขวาส'ดเปนส?วนแสดงรายละเอ*ยดของข-อมAลบรรณาน'กรม
การทางานของ Zotero
การท]างานของ Zotero เร+มจากการแสวงหาทร#พยากรสารสนเทศท*+ต-องการท#ZงในรAปแบบ
ส+งพมพต#วเล?ม ส=+ออเล[กทรอนกส ส=+อดจท#ล ผลล#พธการส=บค-นจาก WebOPAC, Online Database เว[บไซต
จากน#Zนจkงน]าข-อมAลบรรณาน'กรมของทร#พยากรสารสนเทศด#งกล?าวจ#ดเก[บเข-าสA? Zotero ท#Zงโดยผ?านระบบอ#ตโนม#ต
และการน]าเข-าโดยตรงของผA-ใช-
Zotero รองร#บการจ#ดเก[บข-อมAลบรรณาน'กรมของทร#พยากรสารสนเทศได-หลากหลายรAปแบบ
ด#งน*Z
• Artwork • Computer Program
• Audio Recording • Conference Paper
• Bill • Dictionary Entry
• Blog Post • Document
• Book • E-Mail
• Book Chapter • Encyclopedia Article
• Case • Film
การบรหารจดการบรรณานกรมดวย Zotero และ OpenOffice.Writer หนา 4

7. • Forum Post • Patent
• Hearing • Podcast
• Instant Message • Presentation
• Interview • Radio Broadcast
• Journal Article • Report
• Letter • Statute
• Magazine Article • Thesis
• Manuscript • TV Broadcast
• Map • Video Recording
• Newspaper Article
จากน#Zนจkงเปนการจ#ดหมวดหมA? การเพ+ม/ปร#บแก-ไขรายละเอ*ยดข-อมAลบรรณาน'กรมผ?าน Zotero
การน]าข-อมAลบรรณาน'กรมไปใช-ในเอกสารงานพมพท#Zงท*+อยA?ในฟอรแมต Microsoft Word และ OpenOffice.org
Writer ด-วยรAปแบบการอ-างองท*+ต-องการ
การจดเกบขอมลบรรณาน!กรมโดยวธ&การนาเขาตรง
การจ#ดเก[บข-อมAลบรรณาน'กรมโดยวธ*การน]าเข-าตรงสามารถท]าได-โดยการเข-าสA?จอภาพการท]างาน
ของ Zotero จากน#Zนคลกป'sม New Item จะปรากฏรายการเล=อกทร#พยากรสารสนเทศท*+ต-องการน]าเข-า
ข-อมAลบรรณาน'กรม คลกเล=อกประเภททร#พยากรสารสนเทศท*+ต-องการ
ร$ปท'( 7: ปDมเลEอกประเภททรพยากรสารสนเทศ
การบรหารจดการบรรณานกรมดวย Zotero และ OpenOffice.Writer หนา 5

8. ต#วอย?างต-องการน]าเข-าข-อมAลต#วเล?มหน#งส=อ คลกรายการ Book จะปรากฏจอภาพการป{อนข-อมAล
บรรณาน'กรม ด#งน*Z
ร$ปท'( 8: รายละเอ'ยดขอม$ลหนงสEอท'(ตองการปHอน
ป{อนข-อมAลลงในรายการตามท*+โปรแกรมก]าหนด
ร$ปท'( 9: ตวอย?างการปHอนรายละเอ'ยดบรรณานกรมของหนงสEอ
การบรหารจดการบรรณานกรมดวย Zotero และ OpenOffice.Writer หนา 6

9. จะปรากฏรายการบรรณาน'กรมท*+เร*ยกว?า Item ด#งน*Z
ร$ปท'( 10: รายการบรรณานกรมท'(นKาเขา
ท#Zงน*Zรายการท*+ต-องป{อนของทร#พยากรสารสนเทศรAปแบบอ=+นจะม*ความแตกต?างก#นไปบ-าง
ร$ปท'( 11: จอภาพการปHอนขอม$ลบรรณานกรมร$ปแบบอ'เมล
การนาเขารายการบรรณาน!กรมอตโนมตผ(าน ISBN, DOI, PubMed ID
หน#งส=อ ผลงานวชาการต?างประเทศ และ/หร=อท*+ม*การออกเลข DOI – Digital Object
Identifier และ PubMed ID สามารถน]าเข-า Zotero ได-สะดวกกว?าเพ*ยงป{อนเลข ISBN, DOI หร=อ PubMed ID
Zotero จะเข-าไปส=บค-นข-อมAลบรรณาน'กรมของทร#พยากรสารสนเทศตามเลขด#งกล?าว จากแหล?งต?างๆ เช?น
Amazon, PubMed, Online Database, Google Scholar พร-อมดkงข-อมAลบรรณาน'กรมมาจ#ดเก[บไว-ใน Zotero
ให-อตโนม#ต
#
การบรหารจดการบรรณานกรมดวย Zotero และ OpenOffice.Writer หนา 7

10. การท]างานแบบอ#ตโนม#ตน*Zท]าได-โดยคลกป'sมเคร=องม=อ Add Item by Identifier
+ จะปรากฏ
จอภาพป{อนเลข ISBN, DOI, PubMed ID ด#งน*Z
ร$ปท'( 12: จอภาพปHอนเลข ISBN, DOI หรEอ PMID
ต#วอย?างป{อนค?า 21287113 ซk+งเปนเลข PMID ของบทความทางวารสารท*+เผยแพร?ผ?านเว[บไซต
PubMed แล-วคลกป'sม OK โปรแกรม Zotero จะเข-าไปส=บค-นข-อมAลพร-อมแสดงข-อมAลบรรณาน'กรม ด#งน*Z
ร$ปท'( 13: ผลลพธ@รายการบรรณานกรมท'(ไดจากการปHอนเลข ISBN, DOI หรEอ PMID
ขณะน*Zประเทศไทยย#งไม?ม*ฐานข-อมAล ISBN ทร#พยากรสารสนเทศของไทย จkงย#งไม?สามารถส=บค-นด-วย
ISBN หน#งส=อไทย
การบรหารจดการบรรณานกรมดวย Zotero และ OpenOffice.Writer หนา 8

11. การนาเขารายการบรรณาน!กรมอตโนมตจาก WebOPAC
WebOPAC มาตรฐานท*+ม*ให-บรการในห-องสม'ดต?างๆ โดยเฉพาะระด#บอ'ดมศkกษา สามารถส?งออก
รายการบรรณาน'กรมของทร#พยากรสารสนเทศท*+จ#ดเก[บสA? Zotero ได-สะดวกเพ*ยงผA-ใช-งานเข-าสA? WebOPAC ด-วย
Firefox ท*+ตดต#ง Zotero ส=บค-นรายการทร#พยากรสารสนเทศท*+ตองการ
Z -
ร$ปท'( 14: ผลลพธ@การสEบคนผ?าน WebOPAC ของสKานกหอสมด มหาวทยาลยเกษตรศาสตร@
ส#งเกตท*+ Address Bar ของ Firefox จะปรากฎไอคอนรAปสม'ดส*ฟา ก]าก#บไว-ท*+ดานท-ายของ
{ -
Address Bar ซk+งม*ค]าอธบายว?า Save to Zotero (ไอคอนอาจจะแตกต?างไปตามระบบและประเภททร#พยากร
สารสนเทศ)
ร$ปท'( 15: ไอคอนสมดส'ฟHาใน Address bar
เม=+อคลกไอคอนรAปสม'ดส*ฟา Zotero จะดkงข-อมAลบรรณาน'กรมของทร#พยากรสารสนเทศด#งกล?าว
{
มาจ#ดเก[บไว-ในระบบ Zotero ซk+งเม=+อคลกเป4ดจอภาพการท]างานของ Zotero จะปรากฏข-อมAล ด#งน*Z
การบรหารจดการบรรณานกรมดวย Zotero และ OpenOffice.Writer หนา 9

12. ร$ปท'( 16: ขอม$ลบรรณานกรมท'(ดงจาก WebOPAC
WebOPAC ของห-องสม'ดบางแห?งอาจจะไม?รองร#บการท]างานก#บ Zotero ให-ส#งเกตจากไอคอน Zotero ท*+
ปรากฏใน Address Bar เปนหล#ก
การนาเขารายการบรรณาน!กรมอตโนมตจาก Online Database และเวบไซตA
นอกจาก WebOPAC แล-ว Online Database และเว[บไซตหลายระบบก[ม*การพ#ฒนา
ความสามารถให-ท]างานเก*+ยวก#บข-อมAลบรรณาน'กรมของบทความ หน-าเว[บก#บ Zotero ได- โดยการเข-าไปย#ง
เว[บไซตบรการฐานข-อมAลออนไลน และ/หร=อเว[บไซตบรการความรAตางๆ (ส?วนใหญ?ย#งเปนเว[บไซตจากต?างประเทศ)
-?
เช?น ISI Web of Science ส=บค-นข-อมAลและ/หร=อเข-าไปย#งหน-าเน=Zอหาท*+ต-องการ ส#งเกตไอคอนของ Zotero ใน
Address Bar โดยไอคอนจะแตกต?างไปตามประเภทของทร#พยากรสารสนเทศ เช?น เม=+อส=บค-นผลงานวชาการจาก
เว[บ ISI Web of Science จะปรากฏไอคอน Zotero บน Address Bar และผลการจ#ดเก[บด#งน*Z
การบรหารจดการบรรณานกรมดวย Zotero และ OpenOffice.Writer หนา 10

13. ร$ปท'( 17: การจดเก.บขอม$ลบรรณานกรมจากเว.บ ISI Web of Science
ข-อมAลบรรณาน'กรมจากบทความในเว[บไซต Wikipedia.org
ร$ปท'( 18: การจดเก.บขอม$ลบรรณานกรมของบทความจากเว.บ Wikipedia
การบรหารจดการบรรณานกรมดวย Zotero และ OpenOffice.Writer หนา 11

14. ข-อมAลบรรณาน'กรมของรAปภาพจากเว[บ flikr.com
ร$ปท'( 19: การจดเก.บขอม$ลบรรณานกรมของร$ปภาพจากเว.บ Flickr.com
ข-อมAลบรรณาน'กรมของ Video จากเว[บ Youtube.com
ร$ปท'( 20: การจดเก.บขอม$ลบรรณานกรมของ Video จากเว.บ Youtube
การบรหารจดการบรรณานกรมดวย Zotero และ OpenOffice.Writer หนา 12

15. การใชงาน Zotero ร(วมกบ OpenOffice.org Writer
เม=+อจ#ดเก[บ รวบรวมข-อมAลบรรณาน'กรมของทร#พยากรสารสนเทศท*+ต-องการไว-ในระบบของ
Zotero แล-ว ถ#ดไปจะเปนการดkงข-อมAลบรรณาน'กรมจาก Zotero มาแสดงผลเปนรายการอ-างอง รายการ
บรรณาน'กรมในผลงานท*+สร-างด-วย OpenOffice.org Writer
การตดตงช!ดเครJKองมJอ Zotero กบ OpenOffice.org Writer
เร+มต-นด-วยการตดต#Zงเคร=+องม=อ Zotero (Zotero Toolbar) ให-ก#บ OpenOffice.org
Writer ก?อน โดยเข-าเว[บไซต Zotero.org
ร$ปท'( 21: หนาหลกของเว.บไซต@ Zotero.org
คลกรายการ Download word processor plugins for 2.0 ปรากฏจอภาพการท]างานในส?วน
ดาวนโหลด ด#งน*Z
ร$ปท'( 22: จอภาพดาวน@โหลด Plugins ของ Zotero
การบรหารจดการบรรณานกรมดวย Zotero และ OpenOffice.Writer หนา 13

16. เล=+อนไปรายการ Plugins ของ OpenOffice.org Writer คลกเล=อก Plugins ท*+สน#บสน'น
OpenOffice.org Writer ส]าหร#บระบบปฏบ#ตการ Microsoft Windows คลกรายการ Install the Zotero 2.0
OpenOffice plug-in (Firefox extension, 1.1MB)
ร$ปท'( 23: Plugins ของ Microsoft Word
จะปรากฏแถบตดต#Zงส*เหล=องด-านบนของเว[บเบราวเซอร คลกป'sม Allow
ปรากฏจอภาพดาวนโหลดและตดต#ง Plugins ด#งน*Z
Z
ร$ปท'( 24: จอภาพดาวน@โหลดและตดต6ง Plugins
คลกป'sม Install แล-วรอโปรแกรมตดต#งระบบ จะปรากฏจอภาพแสดงการตดต#Zงเสร[จสมบAรณและ
Z
ป'sม Restart Firefox
การบรหารจดการบรรณานกรมดวย Zotero และ OpenOffice.Writer หนา 14

17. ร$ปท'( 25: จอภาพแสดงการตดต6ง Plugins
คลกป'sม Restart Firefox เพ=+อให- Firefox ปร#บปร'งระบบให-ก#บ Firefox เองและ
OpenOffice .org Writer เม=+อ Firefox เป4ดระบบแล-ว ขณะน*Zกพร-อมใช-งาน OpenOffice.org Writer โดยเป4ด
[
โปรแกรม OpenOffice.org Writer จะปรากฏช'ดค]าส#+งของ Zotero ในรAปแบบแถบเคร=+องม=อ ด#งน*Z
การบรหารจดการบรรณานกรมดวย Zotero และ OpenOffice.Writer หนา 15

18. การสรางรายการอางอง
การสร-างรายการอ-างองจากข-อมAลบรรณาน'กรมท*+จ#ดเก[บไว-ใน Zotero ท]าได-โดยเร+มจากสร-าง
หร=อเป4ดแฟ{มผลงานเข*ยน รายงาน ผลงานวชาการแล-วคลกเมาส ณ ต]าแหน?งท*+ต-องการจ'ดอ-างองของรายการ
อ-างอง คลกป'sม Insert Citation
ปรากฏจอภาพเล=อกรAปแบบการอ-างอง (จะปรากฏคร#Zงแรกเพ*ยงคร#Zงเด*ยว)
ร$ปท'( 26: จอภาพเลEอกร$ปแบบการอางอง
เล=อกรAปแบบการอ-างองท*+ตองการ เช?น American Phychological Association คลกป'sม OK
-
จะปรากฏจอภาพแสดงรายการบรรณาน'กรมท*+จดเก[บของ Zotero
#
การบรหารจดการบรรณานกรมดวย Zotero และ OpenOffice.Writer หนา 16

19. ร$ปท'( 27: จอภาพแสดงรายการบรรณานกรมท'(จดเก.บ
คลกเล=อกรายการบรรณาน'กรมท*+ต-องการ แล-วคลกป'sม Ok โปรแกรม Zotero จะสร-างรายการ
อ-างองตามรAปแบบท*+เล=อกในเอกสาร ด#งต#วอย?าง
ร$ปท'( 28: รายการอางองจาก Zotero
ท]าซZ]าต]าแหน?งอ=+นๆ ตามเหมาะสม เม=+อก]าหนดต]าแหน?งรายการอ-างองก]าก#บเน=Zอหาแล-ว
การบรหารจดการบรรณานกรมดวย Zotero และ OpenOffice.Writer หนา 17

20. การสรางรายการบรรณาน!กรมทายเล(ม
ถ#ดไปเปนการสร-างรายการบรรณาน'กรมไว-ทายเล?ม โดยเล=+อน Cursor ไปหน-าส'ดท-าย หร=อหน-า
-
กระดาษท*+ต-องการพมพบรรณาน'กรมท-ายเล?ม พมพห#วเร=อง “บรรณาน'กรม” แล-วขkZนบรรท#ดใหม? คลกป'sมเคร=องม=อ
+ +
Insert Bibliography จากช'ดเคร=+องม=อของ Zotero
โปรแกรม Zotero จะน]าข-อมAลบรรณาน'กรมจากรายการท*+เล=อกและระบ'ไว-ในเอกสารตาม
ต]าแหน?งรายการอ-างองมาแสดงเปนรายการบรรณาน'กรมตามรAปแบบท*+เล=อกเช?นก#น
ร$ปท'( 29: บรรณานกรมจาก Zotero
ท#Zงน*Zหากม*การเพ+มรายการอ-างองในเน=Zอหา รายการบรรณาน'กรมจากรายการอ-างองท*+เล=อกใช-
งานจะถAกดkงมาแสดงพร-อมจ#ดเร*ยงล]าด#บตามรAปแบบโดยอ#ตโนม#ต
การปรบเปล&Kยนรปแบบการอางอง
จากต#วอย?างเปนการสร-างรายการอ-างองและรายการบรรณาน'กรมตามรAปแบบของ American
Phychological Association ท#Zงน*ZหากผA-เข*ยนต-องการปร#บเปล*+ยนรAปแบบเปน Chicago Manual of Style
(Author-date format) ก[สามารถท]าได-ง?ายๆ โดยคลกป'sมเคร=+องม=อ Set Document Preferences
ปรากฏจอภาพเล=อกรAปแบบการอ-างอง ด#งน*Z
การบรหารจดการบรรณานกรมดวย Zotero และ OpenOffice.Writer หนา 18

21. ร$ปท'( 30: จอภาพเลEอกร$ปแบบการอางอง
OpenOffice.org Writer และ Zotero จะปร#บรAปแบบการอ-างอง และรายการบรรณาน'กรม
ท-ายเล?มให-เปนตามรAปแบบใหม?โดยอ#ตโนม#ต
การบรหารจดการบรรณานกรมดวย Zotero และ OpenOffice.Writer หนา 19