Booosting nieuwsbrief 01 - Februari 1990 In deze nieuwsbrief: 01 Booosting avond 28 maart 1990 02 Architecture Space Structures, proefschrift Mick Eekhout 03 Bouwbeurs 1991: Booosting Building 04 Agenda 1990-1991

1. •
0005 In
stichting
industrieel
bouwen
nederland
N • EU"., S B R • E F
Informatieblad van de Stichting Industrieel Bouwen Nederland Jaargang 1 - nr. 1
Secretariaat: Bankaplein 3 2585 EV 's-Gravenhage tel 070-3507171 fax 070-3504327
Programma BOOOSTING avond op 28 maart 1990
Deze avond wordt georganiseerd in de Glazen Muziekzaal in de Beurs van Berlage te Amster-
dam, ontworpen door Pieter Zaanen en Mick Eekhout en gebouwd door Octatube -------:';::--~~'-="
Space Structures BV. te Delft. "I_~'~"'-
Het Programma voor deze avond is als volgt:
1.8.30 Ontvangst met koffie
19.00 Voordracht van architect Pieter Zaanen en een rondleiding
door het beursgebouw door Kees Spanjers
Voordracht van acousticus Rob Metkemeyer19.45
20.00
20.15
20.45
Muzikaal intermezzo Nederlands Philharmonisch Orkest
Pauze
Voordracht van Mick Eekhout over constructieF glas, tevens presentatie
van zijn tweede boek, getiteld 'Product Development in Glass Struclures' /
21.30
21.45
22.00
Tegenlezing door ProF. Dick Dicke
Discussie
AFsluiting door Jan Brouwer
U kunt zich uitsluitend via de bij deze nieuwsbrief bijgesloten antwoordkaart
voor deze avond opgeven. Dit geldt ook voor BOOOSTING aangeslotenenl
Er zijn 150 plaatsen beschikbaar, aanmeldingen worden in volgorde van binnenkomst behon-
deld. Bij overinschrijving wordt er slechts één enkele plaats per deelnemer beschikbaar gesteld.
booosting:
In mei 1988 is de Stichting Industrieel Bouwen Nederland,
BOOOSTING, opgericht vanuit een gecombineerd initia-
tief van industrie, ontwerpers en architecten.
De voornaamste doelstelling van BOOOSTING is het be-
vorderen van het ontwerpen, ontwikkelen, onderzoeken en
toepassen van industrieel te vervaardigen bouwprodukten
en gebouwdelen, ter verhoging van de kwaliteit van de ge-
bouwde omgeving.
De achtergrond van dit streven is het feit dat de ontwikke-
lingsprocessen van gebouwen en gebouwonderdelen veel-
al gescheiden plaatsvinden. Architecten zijn op de hoogte
van de beschikbare onderdelen en bouwtechnieken maar
hebben nauwelijks kennis over ontwikkelingen in de indus-
triële materialen en -produktietechnieken.
Dit werkt niet stimulerend op het doorvoeren van innovatie-
ve ontwikkelingen in de bouw.
Daarnaast richt de industrie zich bij de ontwikkeling van
bouwprodukten voornamelijk op efficiëntie verhoging en
kostenbeheersing van het bouwproces en nauwelijks op
verbetering ven de gebruikskwaliteit en het uiterlijk.
Teneinde fundamentele en structurele produktvernieuwing
C.q. -verbetering in de bouw te bewerkstelligen, beoogt
BOOOSTING een koppeling van bovenstaande processen
door het nastreven van langdurige samenwerkingsverban-
den.
D
Dit wordt bereikt door bouwprodukten te loten ontwikkelen
door teams, bestaande uit een architect, een industrieel
ontwerper en een industrie. Een eerste uiting van deze sa-
menwerking heeFt zich gemanifesteerd onder de naam
'BOOOSTING Experimenteer!', een tentoonstelling van de
ontwikkelde produkten, gehouden gedurende november en
december 1988 bij het ioN te Rotterdam.
De volgende manifestatie zal zijn het plaatsen van een zo-
genaamd BOOOSTING BUILDING op de Bouwbeurs te
Utrecht in 1991. Hierover vindt u elders in deze nieuws·
brief meer informatie.
Op de bijgevoegde antwoordkaart kunt u aangeven of u
geïnteresseerd bent in meer informatie over de stichting
BOOOSTING.
booosting participanten:
Ahrend Design Team
Archipel Ontwerpers
Brouwer Associates
Brouwer & Koning
Bruynzeel Keukens/Kosten
Bruynzeel Multipanel
Cepezed
Generol Electric Plastics
Holec
Hoogovens
Klimaat IBouw
De Koek Produktontwikkeling
Friso Kramer
Krupe Bomatex
Landmark
Viclor Mani
De Meeuw Oirschot
Octatube Space Structures
SCH Holland
Frans van den Toorn
Voorbi j Prefab Beton
F. van Wees Architectuur
Wavin KPS
Jan Westra

2. booosting N • E U ~ S · B R • E F. . .
Recensie van het proefschrift
,Architecture inSpace Structures'
van Dr Ir M. EekhoutISBN 90-645·080·0, uit 'de ARCHITECT' von september 1989 (pog 89).
fenseCl"fy. memlxane 1/
~ )~ ~ jt
~ ~~I ! E~7:r
r-"pn'-e-u:....-(Q-,-bl~en-e~f '---'''-- 2 fensegnfy • 11 7 12
spoce frame
. / ' ) .
.,-. ,/ . ~
..... ' ': • J
.~;~;(,1'::
• • ,: / ;0
space frame. ~:~~nef
olrnder #
rr:emOrane
~~~~~~ 9
ulinder·
space
,---"-,------,5 fra~~
VERSCHILLENDE COMBINATIEMOGELIJKHEDEN VAN RUIMTELIJKE CONSTRUCTIES
DOOR IRJ. NIESTEN.
In 1989 promoveerde Ir. Mick Eekhout cum laude aan de
faculteit der Bouwkunde van de TU Delft. In zijn proef-
schrift 'Architecture in Space Structures' heeft hij zijn erva-
ringen en ideeën sinds zeven jaar geleden, toen hij om-
schakelde van architect naar ontwerper/producent van
ruimtelijke constructies, op papier gezet. Hij schrijft dit ge-
daan te hebben om kritisch terug te blikken op die zeven
jaar. Andere door hem aangegeven doeleinden zijn het
toelichten van zijn specialisatie aan de hand van een ba-
sis-filosofie over de wisselwerking tussen ruimtelijke con-
structies en architectuur, alsmede het presenteren van pro-
dukten en processen als een alternatief voor het
traditionele ontwerpen.
Het belang van de architectonische aspecten van ruimte-
lijke constructies zegt hij hoger aan te slaan dan de con·
structieve aspecten, zoals het bereiken van grotere over-
spanningen, of de aspecten van produktie en economie. Er
is in het boek dan ook geen enkele formule te vinden. Wel
zijn er paragrafen over produktie en marketing in opgeno-
men.
Eekhout noemt zich produkt-architect, een door hemzelf
geïntroduceerde benoming voor een beroep dat tussen ar-
chitect en industrieel ontwerper in ligt.
Uit Eekhouts beschrijving van het verloop van vijftien van
zijn projekten blijkt dat een produkt-architect de souplesse
moet hebben om de ene keer samen te werken met een
functionalistische architect en de andere keer met een door
High-Tech geïnspireerde architect. Ook de mate van in-
breng varieert sterk. Soms verkeert hij bijna in de positie
van mede ontwerper, zoals bij het door Wiek Röling ont-
worpen muziekkoepeltje in Haarlem, dan weer is hij
slechts één der sub-onderaannemers.
Het zwaartepunt van het boek ligt bij de hoofdstukken
over ruimtevakwerken en gespannen constructies (membra-
nen, tensegrities en tuiconstructies). Vooral bij ruimtevak-
werken loopt de auteur wel erg vlot over de grondprinci-
pes heen. Ruimtevakwerken met staven in drie richtingen
noemt hij bijvoorbeeld slechts terloops, waarschijnlijk om-
dat hij deze niet zelf heeft vervaardigd. Minder te veront-
schuldigen is dat hij aan algemene ontwerpregels, toch
zeer nuttig voor projectarchitekten, te weinig aandacht
geeft.
Handig is dat Eekhout in een grafiek een globale koste-
nindicatie geeft van diverse soorten ruimtevakwerken bij
toenemende overspanning.
Bij het bespreken van ruimtevakwerken gaat hij niet ver-
der dan de in ons land gebruikelijke systemen. Daaraan
heeft hij het onlangs door hem ontworpen 'Streamline' toe-
gevoegd. Zoals de naam al aangeeft, zijn de knooppunten
van het systeem gestroomlijnd, speciaal met het oog op
toepassing door abstract ontwerpende architecten, die het
ruimtevakwerk zo min mogelijk als constructie willen laten
spreken.
Relatief veel aandacht schenkt hij aan zelfdragende glas-
constructies, de jongste loot aan ruimtelijke constructies.
Aan de ontwikkeling hiervan heeft Eekhout op de hem ei-
gen inventieve wijze veel bijgedragen.
De algemene conclusie is dat het proefschrift veel, hoe-
wel niet tot op de bodem uitgezochte informatie bevat. Dat
neemt niet weg dat het een inspirerend boek is, onmisbaar
voor een ieder die zich in ruimtelijke constructies wil ver-
diepen.

3. N • E U · ~ S B R • E F booosting
BOOOSTING wil de Bouwbeurs van 4 tot en met 9 februari 1991 aangriipen om
zich met medewerking van al haar aangeslotenen te presenteren.
Hiertoe worden plannen voorbereid en op haalbaarheid getoetst die vooralsnog
uit de volgende onderdelen bestaan:
- een zwarte, afgesloten, semi-doorzichtige stand
- een audio visuele presentatie
- een BOOOSTING catalogus
- een informatie biieenkomst
B0005 NG
BUILDING
STAND
De stand, een ontwerp van architectenbureau CEPEZED uit
Delft, zal volledig afgesloten zijn, en uitgevoerd worden in
zwart metalen panelen. Uit de stand worden wel geluiden
en audiovisuele beelden waargenomen, maar om deze
ook te kunnen waarnemen dient men deze 'black-box' in
te gaan, voor een audiovisuele presentatie.
AUDIO VISUAL
BOOOSTING staat op de Bouwbeurs om haar filosofie en
visie aan een omvangrijk, in innovatie in de bouw geïnte-
resseerd, publiek duidelijk te maken. Deze visie heeft
BOOOSTING na haar oprichting in mei 1988 trachten in
te vullen middels filosofiebijeenkomsten, publicaties, een
expositie en diverse lezingen en gesprekken.
Bovendien zijn door het gegroeide BOOOSTING-netwerk
diverse samenwerkings verbanden ontstaan tussen indus-
trieën, architecten en industrieel ontwerpers.
De audio-visual nu moet dit alles comprimeren en voor een
beursbezoeker in maximaal 10 minuten een zodanig effect
teweeg brengen, dat de interesse voor produktontwikke-
ling in de bouw in het algemeen en voor BOOOSTING in
het bijzonder, gewekt is.
Deze interesse wordt vervolgens verder beantwoord door
de BOOOSTING catalogus.
BOOOSTING CATALOGUS
Alle aan BOOOSTING deelnemende organisaties krijgen
de gelegenheid zich middels één of meerdere pagina's in
een informatie boek te presenteren. Dit boek is derhalve
een neerslag van het BOOOSTING netwerk met de daar-
binnen geboden mogelijkheden en een waardevolle in-
gang voor geïnteresseerde bedrijven.
Het boek is voor een ieder tegen inlevering van een visite-
kaartje gratis verkrijgbaar.
INFORMATIE BIJEENKOMST
In de reeks 'BOOOSTING Bijeenkomsten' zal ook tijdens
de Bouwbeurs presentatie een middag worden georgani-
seerd waarop een aantal sprekers inhoud zullen geven
aan de BOOOSTING Filosofie van het ontwikkelen van
bouwprodukten met een verhoogde meerwaarde.
TV PROGRAMMA
In samenwerking met een video productie bedrijf gewerkt
aan het scenario van een TV programma dat tijdens de
Bouwbeurs zal worden uitgezonden .
In dit programma krijgen 5 bedrijven de gelegenheid om
te laten zien hoe zij met industrieel bouwen omgaan.
Wie geïnteresseerd is in één of meerdere van de hierboven omschreven onderdelen van de Bouw-
beurspresentatie kan dit op bijgevoegde antwoordkaart aangeven.

4. booosting NIEU""SBRIEF
..ut
E
o
~
~
G»
G»
.-...
.SI
D
e
z
ï=V)
o
oola
bij De Meeuw Oirschot op 23 november 1989
De Meeuw in Oirschot is ca. 60 jaar geleden opgericht
als carosseriebouwer. Via units voor tijdelijke huisvesting is
het bedrijf leverancier voor 'gebouwen-units' geworden
voor zowel tijdelijke als permanente huisvesting.
De omzet bedraagt HFL 70 miljoen per jaar, er worden
100 units per week geproduceerd, en er werken 260 men-
sen. De toekomstige groei wordt vooral gezien in bedrijfs-
huisvesting.
De Meeuw is via haar eigen ontwikkeling gekomen tot
samenwerking met een architect en een industrieel ontwer-
per. Via het ontwerpburo Neonis zijn zij opmerkzaam ge-
maakt op BOOOSTING, waarvan zij lid zijn vanwege de
vorming van contacten met bedrijven met dezelfde ideeën
en gelijkgestemden, alsmede de toegang tot externe know-
how.
Op de bijeenkomst op 23 november jl., die door ruim
70 personen werd bijgewoond, heeft Frans van Gassel
een uiteenzetting van de De Meeuw Filosofie gegeven.Te-
vens verzorgde architect Peter Gerssen een lezing over zijn
jarenlange ervaringen met het industriële bouwen en de
problemen rond pre-fabricage.
bij Voorbij Prefab Beton op 24 januari 1990
De moderne geschiedenis van de Voorbij Groep Wilnis,
opgericht in 1935, begint in 1979. In dat joar kwam de
directie tot de slotsom, gezien de stagnatie van ontwikke-
lingen in bouwprodukten in het bijzonder en de bouw-
markt en de nederlandse economie in het algemeen, dot er
.l!?
o
o
<.9
Z
I--
(/)
0
0
0
CO
-0
0
"-
0
-Q)
"-
U
Q)
(/)
~O)
c: c:o ._
~~, .....
Ol «
-0'o .~
U ~
~ u11) c:
o :::>
a... I..L.
CV)
c
"ij)
Cl..
0
~
c
0
CO
0
"-..
Cl..
t:
~Q)
'oi:
"E
.2
.5
Q)
"'U
C
.!
"'5
>c
"":E"
Q)
0)
0
...c
c
Q)
>
0
"-
<.9I
(/)
~
>W
I.l)
CO
I.l)
N
o
Z
o--'
5co
0...0
J?Z
~n=
c:Vl
OlO
öO
~O
O)co
c:~
o Ol
0--'=
06Zo
;::::Ol
VlE
00
0..5:
031co-o
00
een fundamentele verschuiving in hun denken over de
markt noodzakelijk was. Op basis van hun goede naam
op betongebied en de aanwezige know-how alsmede de
gediversificeerde kwaliteiten van de bestuursleden, stelden
zij zich op als subcontractor voor de ruwbouw. Zo speel-
den zij in op de versmelting van de rollen van aannemer
en projektontwikkelaar tot generaI contractor.
In de praktijk betekent dit dat de verantwoording van
Voorbij niet ophoudt bij levering van de prefab betonele-
menten, maar dat zij tevens aansprakelijk zijn voor juiste
montage in het bauwskelet.
De architect heeft binnen dit proces de intermediaire
taak om enerzijds antwoord te geven op vraagstukken met
betrekking tot vormgeving en voorbereiding en tevens als
adviseur van de generaI contractor te dienen, anderzijds
moet hij binnen de beperking van het prefab·systeem een
toegevoegde waarde geven aan het gebouw. Daar tegen-
over staat dat hij vernieuwingen en flexibilisering van het
systeem kan helpen ontwikkelen.
Op de bijeenkomst die door ruim 80 personen werd bij-
gewoond, gaf Dhr A.lM. Bisschops, directeur van Voorbij,
een voordracht over deze filosofie en werd er een rondlei-
ding langs de produktiestraat verzorgd. Vervolgens gaf
Dhr H. Bonink, directeur van Copreal BV, een uiteenzetting
van zijn CD-20 prefab-bouwsysteem, dat wordt geken-
merkt door zijn volledige demontabiliteit, en de mogelijk·
heid tot hergebruik van de losse onderdelen. Dit verhaal
werd theoretisch ondersteund door Ir. J,J,M. Font Freide
van ingenieursbureau Corsmit, die nog eens benadrukte
dat een dergelijke hoogwaardige kwaliteit alleen bereikt
kan worden in een industriële omgeving, met een strenge
interne kwaliteitscontrole.
Programma BOOOSTING 1990-1991
• 28 maart 1990, aanvang 18.30 uur
BOOOSTING bijeenkomst in de glazen muziekzaal in de
Beurs van Berlage te Amsterdam, ontworpen door Pieter
Zaanen en Mick Eekhout en gebouwd door Octatube
Space Structures b.v. te Delft.
Zie voor het programma van deze bijeenkomst pag. 1 van
deze nieuwsbrief.
• 26 april 1990
BOOOSTING-Quality bijeenkomst over sandwich pane-
len, bij TNO-I BBC te Delft. Een discussie tussen architec-
ten, producenten en TNO over de jongste ontwikkelingen,
hindernissen, bouwfouten en een strategie die moet leiden
tot algemene verhoging van de produkt- kwaliteit. Vanwe-
ge de vertrouwelijke détails, kan de discussie uitsluitend
op uitnodiging worden bijgewoond.
• 1 juni 1990, aanvang 13.00 uur
Presentatie van het BOOOSTING boek, getiteld 'Tussen
Traditie en Experiment', samengesteld door Jan Westra.
Dit zal gebeuren middels een middag met 4 geselecteer-
de lezingen in Kriterion, Rotterdam
• 26 september 1990
BOOOSTING bijeenkomst in het 'Huis van de Toekomst'
van Chriet Titulaer.
• 28 november 1990
BOOOSTING bijeenkomst, gekoppeld aan ' een tentoon-
stelling over produktontwikkeling bij de TU Eindhoven.
• 2 februari 1991
BOOOSTING bijeenkomst op de bouwbeurs in de Jaar-
beurs te Utrecht, voorafgaande aan de manifestatie van
het BOOOSTING BUILDING.