In deze nieuwsbrief: AANKONDIGING 1 Krupe Bomatex 1 Boosting op Bouwrai 1992 NIEUWS 2 Ergernis vd detail I 3 Ergernis vh detail II 4 Boek 'Booositng in Bedrijf' 4 Woningraad sluit aan 5 Booosting Teamvorming

1. •
ooosin stichting
industrieel
bouwen
nederland
N ·1 EU"" S B R lEF
Informatieblad van de Stichting Industrieel Bouwen Nederland Jaargang 3 - nr.12 mei 1992
Secretariaat: Bankaplein 3 2585 EV 's-Gravenhage tel 070 - 350 71 71 fax 070 - 350 43 27
Programma BOOOST-ING biieenkomst-
[§)OD ~ [fQD[P@D~@WU@]V@M FARADAYWEG 5, TE DELFT
TELEFOON 015-614121 11 JUNI 1992
17.00 Aankomst en ontvangst VAN 17.00 TOT
17.15 Rondleiding inclusief Belevings Studio,
aansluitend barbecue 22.30 UUR
19.30 Presentatie Krupe-Bomatex
20.00 Produktontwikkeling Krupe-Bomatex
20.30 PAUZE
N.B. Gezien de beperkte capaciteit van de Belevings Studio
21.00 Tegenlezing door ir Jouke Post kunnen er maximaal 75 mensen deelnemen aan dit
(Post, ter Avest, van Remundt Architecten) programma. U kunt zich uitsluitend via de bijgevoegde
21.30 Discussie antwoordkaart opgeven voor dit programma.
22.00 Borrel Dit geldt ook voor Booosting aangeslotenen!
Booosting Op de BouYlRai 1992
Inleiding door Jan Westra _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ __
Dames en heren, bOOOsting doet zijn naam eer aan vandaag. Hij wordt
vandaag op twee manieren uitgesproken. BOOOsting lanceert een nieuw De buurt leeft weer
boekwerk en bOOsting is een beetje bOOs. Althans we hebben gemeend
onze ergernis maar eens te moeten laten horen. Wij vonden het tijd worden
dat deze vaak ietwat obligate bijeenkomsten worden verrijkt met een bijtend
buitenbeentje. Als u net zo als ik de afgelopen weken bent belaagd met de
folders en de tijdschriften die de glorie verkondigen dan zult u met gemeng-
de gevoelens de relatie proberen te leggen tussen de theorie en de praktijk.
Hoe komt het toch dat in de bouw de aanbodzijde de spiegel van de heer-
lijkheid voorhoudt? Immers het produkt is snel, betrouwbaar, goedkoop en
actueel, terwijl de achterkant van de spiegel verhaalt van levertijden die de
totaal geplande bouwtijd overschrijden, van een meerprijs voor elke kleur
anders dan zwart, van een garantie die alleen geldt als geselecteerde bedrij-
ven het werk uitvoeren en dat de garantie vervalt zodra derden het onder-
deel hebben aangeraakt.
Vroeger werden produkten gewoon aangeprezen om wat ze presteerden,
nu wordt eerst uitgelegd dat ze verantwoord en milieuvriendelijk zijn en dat
ze goedgekeurd zijn door de vereniging van huis-, tuin- en keuken gebrui-
kers. Zelfs de kleuren van de pradukten zijn in de loop der jaren aangepast
aan de vernieuwde status. Alleen daaraan kun je je al groen en geel erge-
ren. Het is niet voor niets dat bedrijven tegenwoordig met aanstoot gevende
middelen proberen reclame te maken voor hun produkten. Het blijkt voor
sommigen de enige methode om niet te ontsnappen aan onze aandacht.
Een modern gebrachte boodschap heeft in ieder geval een bobbel in de en-
velop. Terwijl we het hele jaar aanstoot nemen aan het gemodder in de
bouw worden we tijdens de BouwRai geconfronteerd met inspirerende pIon-
nen, produkten, prototypen en proeflocaties. Een unieke gebeurtenis omdat
het een uitstalling is van iets dat eigenlijk niet kan, maar dat éénmaal per
twee jaar wordt getolereerd. Maar goed als het zover is dan wordt de
weerzin overwonnen en verschijnen we toch weer in grote getale op de ~
vervolg op pagina 2
D

2. booosting NIEUVtlSBRIEF
.. vervolg van pagina I
Booosting Op BouwRai om kennis te nemen van de nieuwste gemakken die de ontwikkeling van produkt en techniek
heeft veroorzaakt. Of we bezoeken één van de symposia die als parochiale zendingsdiensten wor-
de BouwRai den verzorgd door pastorale werkers die de leer verkondigen; opnieuw of in een nieuw iasie. Het is
misschien wel de wrevel over dat siabloon dat aanleiding is geweest voor bOOOsting om een aantal
Inleiding door Jan Westra
zaken om te draaien. Dat onderscheid in gunstige zin komt tot uiting in de volgende punten:
• punt 1 wij preken niet, wij spuien ons gram;
• punt 2 de sprekers zijn geen prekers, integendeel zij hebben hun irritatie nog nooit in het openbaar uitgesproken, rasechte amateurs dus;
• punt 3 uw eventuele misnoegen over de spreker duurt geen half uur maar vijf minuten;
• punt 4 de lunch is niet inbegrepen en de entree is gratis;
• punt 5 u krijgt geen ka do's, er wordt slechts één boek weggegeven;
• punt 6 deze bijeenkomst heeft een doel, n.l. de begeleiding van de overhandiging van het eerste exemplaar van het tweede Booostingboek.
Wii menen met deze formule uw bezoek aan de BouwRai
Booosting
op te kunnen fleuren, zodat u daarna gewapend met een
kritische kiik kennis kunt nemen van de bloei van de pro-
duktontwikkeling. Ik kan u niet beloven dat de opzet van
deze biieenkomst een traditie wordt. Maar indien u naar
aanleiding hiervan denkt óók baas te kunnen ziin dan
hoop ik dat u de volgende keer als nieuwe of als bekende
De ergernis van het detail I
aangeslotene een biidrage wilt leveren. door Jan Pesman van Cepezed
Jan Westra
I n tegenstelling tot veel andere beroepen waar men be-
taald wordt voor de kwaliteit van zijn intuïtieve vermogens,
bepaalt de architekt deze kwaliteit van zijn produkt niet al-
leen. Een schrijver kan volstaan met een tekstverwerker, een
zanger heeft niets nodig en een beeldhouwer en schilder
hebben bij gebrek aan kwaliteit alleen zichzelf iets te ver-
wijten. Voordat het denkbeeld/ontwerp van een architect is
gerealiseerd hebben uitzonderlijk veel mensen zich ermee
bemoeid, soms ten goede. Veelal ten kwade.
De planvorming gaat gebukt onder een grote bemoeizucht,
een grote verzameling NEN normen, diverse gemeentelijke
en provinciale en landelijke regelgevingen, brandweerman-
nen, opdrachtgevers, financiers, ambtenaren en aanne-
mers. Architecten wordt vaak verweten eigenwijs te zijn.
Het is echter niet mogelijk om zonder deze eigenschap nog
iets tot stand te brengen wat nog enigszins lijkt op het oor-
spronkelijke harmonieuze ontwerp zonder een collage van
concessies te worden. Veelal wordt de kwaliteit van de ar-
chitect bepaald eerder door zijn contactuele eigenschap-
pen of zijn gebrek eraan, dan door zijn ontwerpvaardig-
heid.
De planfase wordt door veel architecten nog wel redelijk
ongeschonden genomen, veelal door een consequent nege-
ren van regels, of net te doen of hij niet kan lezen. Een in-
dustrieel ontwerper die zijn ontwerp door de voorbereiden-
de planfase heeft heengeloodsd laat zijn ontwerp met een
gerust hart achter bij de fabrikant die het zonder veel zor-
gen met behulp van industriële vervaardigingstechnieken
tot een realisatie brengt. Zo niet de architect.
Zodra het plan tot uitvoering komt, gaat een nieuw legertje
disciplines zich over zijn tekeningen ontfermen; buitenin-
specteurs, heiers, lassers, metselaars, dakdekkers, loodgie-
ters, glaszetters, kitters en schilders. In de open lucht wordt
met behulp van diverse nog veelal uit de prehistorie stam-
mende hulpmiddelen getracht iets te maken dat zoveel mo-
gelijk lijkt op de tekeningen van deze architect. Echter ook
veel eigen initiatief wordt ontplooid zeker op plaatsen
waar de tekening onvoldoende duidelijkheid biedt dan wel
weggewaaid en onleesbaar geworden is. Wij kennen alle-
maal de voorbeelden die hiervan de gevolgen zijn: water-
leidingen die zeker niet de kortste weg naar de wastafel
nemen, in een grillig patroon op de badkamerwand, ge-
metselde wanden in onbedoeld vrij verband, waarbij vrij
PAVIUOEN VAN
MUSEUM BOYMANS
zeker (bij strijklicht) de maandagmorgen produktie is af te
VAN BEUNINGEN lezen.
!

3. NIEU1NSBRIEF booosting
op de BouwRa
DE AANSLUIT-
PUNTEN VAN DE
STEK[<ERKLARE
KEUKEN
i16QPd1iol. (LINKS)
WOONHUIS
VIOLENWEG,
De ergernis van het detail" DEN HAAG,
BENTHEM EN
door Jan Krens van Krens BV _ _ _ _ __ CROUWEL
Tegelvloeren onder soms verrassend afschot. Ondanks de M i j n naam is Jan Krens en ik ben fabrikant van sand-
geluidsisolatie volgens de norm blijkt het toch mogelijk om wichpanelen te Emmeloord. Ik ga u een verhaal vertellen
zonder babyfoon op het buurkind te kunnen passen, enz. over mijn vriend de aannemer en zijn irritatie over details.
De plaats waar ol deze disciplines elkaar ontmoeten, de Hij had de toepasselijke naam van Spijker, ik moet u zeg-
bron van de ergernis: de samenballing van dit voorafgaan- gen een grotere pechvolgel heb ik niet gekend.
de leed (de plaats waar dit allemaal is of te lezen) de kari- Toen hij tien jaar was, gingen zijn ouders al scheiden,
katuur van de communicatie in de bouw (ik kom nu tot de daardoor bleef hij op de lagere school twee keer zitten, ter-
kern van dit betoog) is het detail. Ik. zou in dit verbond een wijl hij in de trein altijd moest staan. Nadat hij een aantal
goede raad willen geven: op plaatsen waar de ergernis on- jaren getrouwd was, ging zijn vrouw er met een ander van-
houdbaar wordt is er altijd nog één oplossing die stamt uit door. Daar lag hij allemaal niet wakker van, maar wel van
de vroege bouw-psychologie nl. tolerantie. details, daar lag hij uren wakker van. Zijn dochter werd
Bij te verwachten hoogoplopende sponningen dienen wij prostituée en zijn zoon alcoholist. Zijn tweede vrollw raakte
rekening te houden met zeker 2,5 cm. De leegte die hierna aan de drugs en op straat werd hij van al zijn zwarte geld
ontstaat dient ter voorkoming van blijvende schade snel op- beroofd. Daar lag hij allemaal niet wakker van, maar wel
gevuld te worden. Wij zijn geneigd dan snel K.I.T. te roe- van details, daar lag hij uren wakker van.
pen (een afkorting van Kunstmatige Inseminatie Truc). Het is Toen hij op vakantie ging, staakte het vliegtuigpersoneel en
echter beter niet noor deze middelen te grijpen, maar te na twee nachten op het vliegveld te hebben doorgebracht
trachten op eigen krocht een oplossing te vinden. Enige moest hij op de plaats van bestemming in de openlucht sla-
tips: blijf binnen! kom slechts dan pos naar buiten als je er pen. Dit wegens overboeking. Natuurlijk was het slecht
klaar mee bent, eenmaal buiten voorkomt dit veel ergernis. weer en zijn koffers waren inmiddels gestolen. Daar lag hij
Tevens staan je binnen veel meer hulpmiddelen ter beschik- allemaal niet wakker van, maar wel van details, daar kon
king dan buiten. Stel de belangrijkste ontmoetingen niet uit hij uren van wakker liggen.
tot buiten moor probeer daar binnen reeds mee klaar te ko- Thuis gekomen was zijn huis afgebrand, zijn zoon was in
men. Pas wanneer voldaan wordt aan deze voorwaarden de gevangenis terecht gekomen en zijn stiefdochter was er
kon het bouwproces in harmonie verlopen en behoort de met zijn nieuwe auto vandoor. Bij het oprapen van een
ergernis tot het verleden. duimstok brak hij zijn been. Hij had een stukje grond voor
zijn schoonmoeder gekocht en die wilde er maar niet in.
Ook daar kon hij niet wakker van liggen, maar wel van de-
tails, daar kon hij absoluut niet van slapen.
Nadat zijn bedrijf failliet was gegaan, werd hij uitvoerder
van een bouwbedrijf. Toen de architect, de ramenfabrikal1t, k
de gevelleverancier, het staalconstructiebedrijf, de dakdek-
ker, de installateur en iemand van de arbo-wet allemaal
met verschillende details aan kwamen draven, kon één de-
tail van zijn lichaam het niet meer opbrengen, ziin hart, en
hij stierf ter plaatse.
De gevolgen van de ergernis van details zijn stress, over-
spannenheid en slapeloosheid. Volgens mij zijn velen, zon-
der dat wij het weten, hieraan overleden. Ik vermoed dat
met het nieuwe bouwbesluit wat met ingang van 1 juli van
kracht wordt, alsmede dat elk spijkertje straks van een CE-
merk moet zijn voorzien, er veel meer slachtofferrs zullen DETAIL KIOSK
VIENNA OP
vallen. Ik vraag u dan ook om even te gaan staan voor een DE PLAATS IN
DEN HAAG,
ogenblikje stilte om deze mensen te gedenken. ARCHIPEL
Dank u. ONTWERPERS

4. booosting NIEU1NSBRIEF
Woning Raad sluit zich
aan bij Booosting
.De Nationale Woning Raad aanbod- naar een vragers- I~ken wel parochiale zendings- 'Booosting in Bedrijf is een
sluit zich aan bij de Stichting markt" , aldus Van Vel zen. diensten waar de leer opnieuw opbouwende bijdrage aan het
"De tendens in de renovatie is wordt verkondigd of in een zoeken naar nieuwe materia-
Industrieel Bouwen Neder- len, middelen en mogel~khe­
het verbeteren van de schil en nieuw jasje gestoken. Booos-
land (Booosting), om de ont- het opnemen van industriële ting is daar eel) beetje boos den. Het is de bedoeling om
wikkeling van het industrieel produkten. Dat gebeurt overi- over en preekt daarom niet, ontwerpe"rs en de toeleverende
bouwen van binnenuit mee te gens ook in de nieuwbouw. maar spuit z~n gram." industrie met elkaar in verbin-
kunnen maken. Booosting laat zien, dat de ac- Na deze inleiding volgden in ding te brengen, Doel's te ko-
tuele kwaliteitsvraag ook met snel tempo tien bijdragen van men tot een bouwkundig pro-
industrieel bouwen beant-, deelnemèrs aan Booosting. Z~ dukt, dat in prestatiepatronen
Door Frans van Velden woord kan worden". Van Vel- gaven elk op hun terrein "een is te beschrijven, in plaats ;van
zen zei het daarom nuttig te kritische kUk op de bloei van door ophemeling van status-
Dat zei .N. van Velzen, direc- vinden als de NWR zich aan produktontwikkeling in de za- verhogende attributen zoals
teur van de NWR, tijdens de kan sluiten b~ Booosting. len hiernaast", zoals Westra voordeuren, vloerbedekking en
bijeenkomst van Booosting op zei. niet te vergeten de traditionele
de NWR Bouw RAl. Ir J. Ergernis J. Pesman van architectenbu- bouwwijze.
Westra, werkzaam bij de Tech- De bijeenkomst van Booosting reau Cepezed te Delft sprak Westra benadrukte, dat het '
nische Universiteit Eindhoven was gewijd aan het thema 'er- zijn ergernis uit over het "vaak boek een "catalogus is van ca-
en voorzitter van de Stichting, gernis over het detail'. In zijn prehistorische gereedschap paciteiten en de potentie van
overhandigde hem bij die gele- inleiding zei J. Westra, dat er waarmee in de bouw 'vordt ge- de bedrijven. Het is dus geen
genheid hel eerste. exemplaar veel ergernis bestaat over ver- werkt. Er is teveel eigen initia- opsomming van geleverde
van het boek 'Booosting in Be- tl'aagde opleveringen, meer- tief, daar waar de tekening on- prestaties en produkten."
drijf. In dit boek zijn 35 pro- . prijzen, en "garanties die al- duidelijk is of wegwaait. Lei- 'Bóoosting in Bedrijf bevat
fielen opgenomen van bij leen opgaan als het werk door dingen verschijnen kriskras op een voorwoord van Westra,
Böoosting aangesloten ont- geselecteerde betlrijven is uit- de wanden en tegelvloerenJig- een beschrijving van de Stich-
werpers, ontwikkelaars en on- gevoerd en die vervallen zodm gen soms onder verrassend af- ting en 35 interviews en Pl'e:
dernemers in de bouw. derden het aanraken". schot. In veel woningbouw kan sentaties van· aangesloten in-
"De activiteiten van Booosting "Tijdens de NWR Bouw RAl men zonder babyfoon op de dustriëen, architecten, ontwer-
passen goed in het tijdsbeeld. krijgen we inspirerende plan- buurkinderen paSsen. De kern pers en constructeurs. Het is
De centrale vraag in de volks- nen voorgespiegeld", zei van de oplossing ligt in het de- geschreven in twee talen, Ne-
huisvesting is nu weike kwali- Westra. "Maar door. het jaar tail", aldus Pesman. derlands en Engels en geeft
teit we willen en wie aan. die heen is er veel gemodder in de veel informatie over recente in-
kwaliteit kan bijdragen. Bo- bouw. Van de aanbodzijde k~- Boek / novaties in de bouwtechnolo-
vendien hebben we ·te maken gen we een spiegel van heer- Booosting spreekt echter niet gie.
lijkheid te zien. f)e~ymposia . alle'O.Ii erg e: ni~ ~ t.;.H et b~e k~~::~~~::~~~~;2J
: r~ S~Uî~ ,~ o ~
~t een verschuivir:g v~n een
Cobouw,
17 april 92
gebruikelijke opsomming etaleert van geleverde prestaties
BOOOSTING en produkties. Het is een moment-opname. De opsomming
is niet volledig, maar dat is inherent aan bOOOsting zelf
waarvan het leden bestand fluctueert en muteert. In die zin
zie ik deze publicatie als eerste verkenning die later kan
worden opgevolgd of vervolgd met uitgebreidere of anders
getinte versies. 'BOOOsting in Bedrijf' is geschreven door
Paul Groenendijk en Piet Vollaart. Zij zijn niet aangesloten
De industriële produktie die bij de Stichting, maar dat kan nog komen. Het commentaar
ons leven begeleidt en be- dat zij in het boek hebben neergelegd is dan ook niet ont-
dreigt wordt maar al te staan uit ervaringen met de activiteiten van bOOOsting.
booosting in business
35 profiles of designers, developers and graag tegenover de bouw- Hun relaas is het resultaat van de bedrijfsbezoeken en de
entrepreneurs in building conslrudion 'produktie geplaatst. Booos- gesprekken met het bestuur. Dat leidt hier en daar tot ver-
35 profielen van ontwerpers,
ting wordt vaak met die op- kwikkende maar ook tot snerende uitspraken. De receptuur
/ -,-.-5 tiek bekeken. De bouw is van de Stichting wordt ondervraagd. Ik denk dat de ant-
ontwikkelaars en ondemt/men ~- - een onbeschrijflijk feest dat woorden daarop binnen bOOOsting niet eenduidig en ge-
--------------------~ --
In d. bouw ~......,,,~;' zich naarmate de technolo- lijkluidend zullen zijn. Er staan vele koks in de keuken en
I / gie voortschrijdt schijnt te de maaltijd wordt steeds aan de ingrediënten aangepast.
" . . ,IJ) l
J (
, moeten gaan meten met de Dat lijkt me ook een goede strategie. Wanneer de volgende
nieuwkomers. Ik vind dat uitgave van bOOOsting een handleiding of een catalogus
een kortzichtig en weinig zou betreffen op grond van voorgaande activiteiten dan
verhelderend standpunt. De verliest de Stichting haar bestaansrecht. Met de inhoud van
lol van het bouwen en de dit boek wordt dat standpunt verdUidelijkt. De uitgave is
smaak van het maken: dat is tweetalig. De reikwijdte wordt daardoor vergroot en ook
wat de bOOOstingaanhang kan het worden gezien als een handreiking naar internatio-
bindt; dat is een groots nale organisaties die met soortgelijke initiatieven bezig
goed. 'BOOOsting in Bedrijf' is een bijzonder boekwerk. zijn. De bOOOsting gedachte is immers ruim genoeg om in
Enerzijds laat het zich lezen als een bundel verzamelde op- de toekomst internationale contacten en projecten aan te
stellen die zicht geven op verschillende aangesloten bedrij- gaan. 1992 is wat dat betreft een uitgelezen jaar om dit
ven en bureau's, anderzijds is het een beknopte catalogus. boek uit te geven. Het is mij dan ook een bijzonder genoe-
Maar dan een catalogus waarin de capaciteiten en de po- gen het eerste exemplaar te mogen uitreiken aan de heer
tentie van de bedrijven worden aangestipt en die niet de van Velzen van de Nationale Woningraad. •