ຄູ່ມືປະຊາຊັນ ເພື່ອການຫຼຸດ, ຄັດແຍກ ແລະ ໃຊ້ປະໂຫຍດຂີ້ເຫຍື້ອຊຸມຊົນ

1. 
ຂີ້ເຫຍືອ
ທົ່ວໄປ
ກ່ອງນົມ ໂຟມ ຖົງຢາງ
ດອກໄຟ ຖ່ານໄຟສາຍ ສະເປ
ຂີ້ເຫຍືອ
ອັນຕະລາຍ
ອາຫານ ຜັກ ໝາກໄມ້ ຊີ້ນ
ຂີ້ເຫຍືອ
ຍ່ອຍສະຫລາຍ
ເສດເຫຼັກ ແກ້ວ ເຈັ້ຍ ກະປອງ
ຂີ້ເຫຍືອ
ທີ່ຍັງໃຊ້ໄດ້
ກົມສົ່ງເສີມຄຸນນະພາບສິ່ງແວດລ້ອມ
ກະຊວງ ຊັບພະຍາກອນທຳມະຊາດ ແລະ ສິ່ງແວດລ້ອມ
76j,nxt-k-qo
ເພື່ອການຫຼຸດ ຄັດແຍກ
ແລະ ໃຊ້ປະໂຫຍດຂີ້ເຫຍືອຊຸມຊົນ

2. ຫຼຸດການໃຊ້
(REDUCE)
ໃຊ້ຊ້ຳ
(REUSE)
ການຣີໄຊເຄິ
(RECYCLE)

3. ຄູ່ມືປະຊາຊົນ ເພື່ອການຫຼຸດ ຄັດແຍກ ແລະ ໃຊ້ປະໂຫຍດຂີ້ເຫຍື້ອຊຸມຊົນ
ຄູ່ມືປະຊາຊົນ
ເພື່ອການຫຼຸດ ຄັດແຍກ
ແລະ ໃຊ້ປະໂຫຍດຂີ້ເຫຍື້ອຊຸມຊົນ

4. ຄະນະຜູ້ຈັດທຳ
ຄູ່ມືປະຊາຊົນ ເພື່ອການຫຼຸດ ຄັດແຍກ ແລະ ໃຊ້ປະໂຫຍດຂີ້ເຫຍື້ອຊຸມຊົນ
ທີ່ປືກສາ
ທ່ານ ຄຳປະດິດ ຄຳມູນເຮືອງ
ທ່ານ ນາງ ສຸວັນນີ ພອນວິໄລ
ທ່ານ ນາງ ຈິດຖະໜອມ ອູ່ນສີດາ
ຄະນະບັນນາທິການ
ທ່ານ ນ. ລັດຕະນາພອນ ອິນທະສານ
ທ່ານ ວຽງສະຫວັນ ຈັນທະບຸນເຮືອງ
ຈັດໜ້າອອກແບບ
ທ່ານ ບົວແສງປະເສິດ ພຣະສິດທິເດດ
ທ່ານ ບຸນທະວີ ປັນຍານຸວົງ
ຄະນະເກັບກຳຂໍ້ມູນ
ທ່ານ ຄຳກິ່ງທອງ ສິຣິສົມພອນ
ທ່ານ ນາງ ເກດສະໄໝ ແກ້ວຫານາມ
ທ່ານ ນາງ ອຳໄພວັນ ພົມມະເທບ

5. ຄຳນຳ
ປະຈຸບັນປະລິມານຂີ້ເຫຍື້ອເພີ່ມຂຶ້ນທຸກໆມື້ສົ່ງຜົນກະທົບຕໍ່ສະພາບ
ແວດລ້ອມ ແລະ ສຸຂະພາບ ອະນາໄມ ຂອງປະຊາຊົນໃນພື້ນທີ່ນັ້ນ ເປັນບັນຫາ
ທີ່ຫຼາຍຝ່າຍທີ່ກ່ຽວຂ້ອງໄດ້ພະຍາຍາມແກ້ໄຂ ແລະ ຈັດການແຕ່ການດຳເນີນງານ
ທີ່ຜ່ານມາພົບວ່າ ມີການນຳຂີ້ເຫຍື້ອກັບມາໃຊ້ປະໂຫຍດໄດ້ໃຫມ່ພຽງ 15-22 %
ໃນຂະນະທີ່ຂີ້ເຫຍື້ອ ທີ່ມີຄຸນນະພາບການນຳໃຊ້ປະໂຫຍດໄດ້ມີປະລິມານສູງ
ເຖິງ 85-90 %
ກົມສົ່ງເສີມຄຸນນະພາບສິ່ງແວດລ້ອມ ຈຶ່ງໄດ້ຈັດທຳຄູ່ມືປະຊາຊົນ ເພື່ອ
ການຫຼຸດ ຄັດແຍກ ແລະ ໃຊ້ປະໂຫຍດ ຂີ້ເຫຍື້ອຊຸມຊົນ ເພື່ອເປັນແນວທາງຢ່າງ
ງ່າຍໃຫ້ປະຊາຊົນມີຄວາມຮູ້ ຄວາມເຂົ້າໃຈ ແລະ ນຳໄປປະຕິບັດ ໂດຍເລີ່ມ
ຈາກຕົນເອງ ຄອບຄົວ ແລະ ຂະຫຍາຍຜົນໄປສູ່ຊຸມຊົນ ອັນຈະສົ່ງຜົນໃຫ້ປະລິ
ມານຂີ້ເຫຍື້ອຫຼຸດລົງໃນພາບລວມຕໍ່ໄປ
ກະຊວງ ຊັບພະຍາກອນທຳມະຊາດ ແລະ ສິ່ງແວດລ້ອມ
ກົມສົ່ງເສີມຄຸນນະພາບສິ່ງແວດລ້ອມ

6. ກົມສົ່ງເສີມຄຸນນະພາບສິ່ງແວດລ້ອມ ກະຊວງ ຊັບພະຍາກອນທຳມະຊາດ ແລະ ສິ່ງແວດລ້ອມ.
ສາລະບານ
ຄວາມຮູ້ພື້ນຖານ.......................................................... 1
ໂດຍທົ່ວໄປແລ້ວຂີ້ເຫຍື້ອແບ່ງອອກເປັນ 4 ປະເພດ ............. 2
ຂີ້ເຫຍື້ອ... ເປັນສິ່ງມີຄ່າ................................................. 5
ທຸກຄົນສາມາດຫຼຸດເຮັດໃຫ້...ຂີ້ເຫຍື້ອ...ຫຼຸດລົງໄດ້................ 7
ການນຳກັບມາໃຊ້ໃໝ່ (Recycle).................................... 8
ກິດຈະກຳການນຳຂີ້ເຫຍື້ອກັບມາໃຊ້ປະໂຫຍດ.................... 9
ການໃຊ້ປະໂຫຍດຂີ້ເຫຍື້ອອິນຊີ....................................... 10
ການໃຊ້ປະໂຫຍດຂີ້ເຫຍື້ອ.............................................. 13
ຄັດເລືອກຂີ້ເຫຍື້ອຖິ້ມໃຫ້ຖືກບ່ອນຖືກຖັງ…........................ 14
ເອກະສານອ້າງ............................................................ 15

7. ຄູ່ມືປະຊາຊົນ ເພື່ອການຫຼຸດ ຄັດແຍກ ແລະ ໃຊ້ປະໂຫຍດຂີ້ເຫຍື້ອຊຸມຊົນ
1
ຄວາມຮູ້ພື້ນຖານ
ທ່ານຮູ້ ຫຼື ບໍ່ວ່າໃນແຕ່ລະປີມີຂີ້ເຫຍື້ອເກີດຂຶ້ນໃນນະຄອນຫຼວງວຽງຈັນ
ແມ່ນຈຳນວນຂີ້ເຫຍື້ອໄດ້ເພີ້ມຂື້ນຊຶ່ງ,ໃນເມື່ອກ່ອນມີພຽງແຕ່100-150ໂຕນຕໍ່ມື້
ແຕ່ມາຮອດປະຈຸບັນປະລິມານຂີ້ເຫຍື້ອໄດ້ເພີ້ມຂື້ນເຖີງ 250-300 ໂຕນຕ່ໍມື້
ແລະ ຄາດວ່າຍັງຈະມີທ່າອ່ຽງເພີ້ມຂື້ນໄປເລື້ອຍໆ, ຊຶ່ງເຫັນວ່າມີຄວາມຈຳເປັນ
ຈະຕ້ອງໄດ້ຊອກຫາສະຖານທີ່ບ່ອນໃໝ່ທີ່ເໝາະສົມ ແລະ ພຽງພໍໃນການກຳຈັດ
ຂີ້ເຫຍື້ອ ສຳລັບໃນໄລຍະຍາວນານ, ປະຈຸບັນເນື້ອທີ່ດີນຈຳນວນ 60 ເຮັກຕາ
ແມ່ນຍັງເຫຼືອບໍ່ເທົ່າໃດ ຄາດວ່າຈະໃຊ້ໄດ້ຕື່ມອີກບໍ່ເກີນ 5 ປີ ກໍ່ຈະໝົດ. ແລະ
ນັບມື້ຈະມີປະລິມານເພີ່ມຂຶ້ນເລື້ອຍໆ ຫາກເຮົາບໍ່ຊ່ວຍກັນຫຼຸດປະລິມານຂີ້ເຫຍື້ອ
ຄົນລະໜ້ອຍ ໂດຍເລີ່ມຈາກຕົວຂອງເຮົາເອງແລ້ວມື້ໜຶ່ງ
ປະເທດລາວຄົງກາຍເປັນກອງຂີ້ເຫຍື້ອໃຫຍ່ ທ່ານຄົງບໍ່ຕ້ອງ
ການໃຫ້ບ້ານຂອງທ່ານກາຍເປັນ
ກອງຂີ້ເຫຍື້ອແມ່ນ ຫຼື ບໍ່ ໄດ້ເວລາ
ແລ້ວທີ່ເຮົາຈະຕ້ອງຮ່ວມມືຮ່ວມໃຈ
ກັນຄັດແຍກຂີ້ເຫຍື້ອທີ່ເກີດຂຶ້ນໃນ
ບ້ານຂອງເຮົາແລ້ວນຳກັບມາໃຊ້ປະ
ໂຫຍດ ຫຼື ສ້າງລາຍໄດ້ຈາກຂີ້ເຫຍື້ອ
ເລົ່ານັ້ນ ແລະ ຂີ້ເຫຍື້ອກໍ່ຈະບໍ່ເປັນ
ຂີ້ເຫຍື້ອອີກຕໍ່ໄປ

8. ກົມສົ່ງເສີມຄຸນນະພາບສິ່ງແວດລ້ອມ ກະຊວງ ຊັບພະຍາກອນທຳມະຊາດ ແລະ ສິ່ງແວດລ້ອມ.
2
“ຂີ້ເຫຍື້ອ” ຖືເປັນເລື່ອງໃກ້ໂຕທີ່ສຸດທີ່ເຮົາຫຼົງລືມ ແລະ ເບິ່ງຂ້າມວ່າເປັນປັນຫາ
ໃຫຍ່ທີ່ສັງຄົມຕ້ອງເປັນຜູ້ແກ້ໄຂ ແຕ່ແທ້ຈິງແລ້ວໂຕເຮົາເອງ ກໍ່ສາມາດຈັດການ
ກັບມັນໄດ້ໂດຍງ່າຍ ແຕ່ກ່ອນອື່ນໝົດເຮົາຄວນຮູ້ເຖິງຄວາມໝາຍຂອງຄຳວ່າ
“ຂີ້ເຫຍື້ອ” ກັນກ່ອນ!!!
ຂີ້ເຫຍື້ອຄື : ເສດເຈັ້ຍ ເສດຜ້າ ເສດອາຫານ ເສດສິນຄ້າ ເສດວັດຖຸ ຖົງ ຢາງ
ສິ່ງທີ່ບັນຈຸອາຫານ ຝຸ່ນຂີ້ສັດ ຊາກສັດ ຫຼື ສິ່ງອື່ນໃດທີ່ເກັບກວດຈາກຫົນທາງ
ຕະຫຼາດ ສະຖານທີ່ລ້ຽງສັດ ຫຼື ບ່ອນອື່ນ ແລະ ລວມເຖິງຂີ້ເຫຍື້ອທີ່ຕິດເຊື້ອ
ຂີ້ເຫຍື້ອທີ່ເປັນພິດ ຫຼື ອັນຕະລາຍຈາກຊຸມຊົນ
ໂດຍທົ່ວໄປແລ້ວຂີ້ເຫຍື້ອແບ່ງອອກເປັນ 4 ປະເພດ
ມາຮູ້ຈັກ ຂີ້ເຫຍື້ອ ກັນເຖາະ
1. ຂີ້ເຫຍືອອິນຊີ ຫຼື ສິ່ງເສດເຫຼືອຍ່ອຍສະຫຼາຍ ຄື: ຂີ້ເຫຍືອທີ່ເນົ່າເສຍ ຫຼື ຍ່ອຍ
ສະຫຼາຍໄດ້ໄວ ສາມາດນຳມາໝັກເຮັດເປັນປຸ໋ຍໄດ້ເຊັ່ນ: ເສດຜັກ ເປືອກໝາກໄມ້
ໃບໄມ້ ເສດຊີ້ນສັດເປັນຕົ້ນ

9. 2. ຂີ້ເຫຍື້ອນຳກັບມາໃຊ້ໃໝ່ ຫຼື ສິ່ງເສດເຫຼືອ
ທີ່ຍັງໃຊ້ໄດ້ ຄື: ຂອງເນົ່າທີ່ບັນຈຸໃນກະປ໋ອງ ຫຼື
ວັດຖຸເຫຼືອໃຊ້ຊຶ່ງສາມາດນຳກັບມາໃຊ້ປະໂຫຍດ
ໃໝ່ໄດ້ ເຊັ່ນ: ແກ້ວ ເຈັ້ຍ ກະປ໋ອງເຄື່ອງດື່ມ ເສດ
ຢາງ ເສດເຫຼັກ ອະລູມີນຽມ ຢາງຕີນລົດກ່ອງ
ເຄື່ອງດື່ມ
ຄູ່ມືປະຊາຊົນ ເພື່ອການຫຼຸດ ຄັດແຍກ ແລະ ໃຊ້ປະໂຫຍດຂີ້ເຫຍື້ອຊຸມຊົນ
3
3. ຂີ້ເຫຍື້ອທົ່ວໄປ ຫຼື ສິ່ງເສດເຫຼືອທົ່ວໄປ ຄື: ຂີ້ເຫຍື້ອປະເພດອື່ນໆນອກເໜືອ
ຈາກຂີ້ເຫຍື້ອຍ່ອຍສະຫລາຍ ຂີ້ເຫຍື້ອນຳກັບມາໃຊ້ໃໝ່ ແລະ ຂີ້ເຫຍື້ອອັນຕະ
ລາຍມີລັກສະນະທີ່ຍ່ອຍສະຫລາຍຍາກ ແລະ ບໍ່ຄຸ້ມຄ່າສຳລັບການນຳກັບມາໃຊ້
ປະໂຫຍດໃໝ່ເຊັ່ນ: ຫໍ່ຖົງຢາງໃສ່ເຂົ້າໜົມ ຖົງຢາງບັນຈຸແຟັບ ຢາງຫໍເຂົ້າໜົມອົມ
ຊອງໝີ່ເຄິ່ງສຳເລັດຮູບ ຖົງຢາງເປື້ອນເສດອາຫານ ໂຟມເປື້ອນອາຫານ ຟອຍ
ເປື້ອນອາຫານເປັນຕົ້ນ

10. 4. ຂີ້ເຫຍື້ອອັນຕະລາຍ ຫຼື ສິ່ງເສດເຫຼືອອັນຕະລາຍ ຄື: ຂີ້ເຫຍື້ອທີ່ມີອົງປະກອບ
ຫຼື ປົນເປື້ອນວັດຖຸອັນຕະລາຍຊະນິດຕ່າງໆ ຊຶ່ງໄດ້ແກ່ ວັດຖຸລະເບີດ ວັດຖຸໄວໄຟ
ວັດຖຸອອກຊີໄດສ ວັດຖຸມີພິດ ວັດຖຸທີ່ເຮັດໃຫ້ເກີດໂລກ ວັດຖຸກຳມັນຕະລັງສີ
ວັດຖຸທີ່ເຮັດໃຫ້ເກີດການປ່ຽນແປງທາງກຳມະພັນ ວັດຖຸກັດເຊາະ ວັດຖຸທີ່ກໍ່ໃຫ້
ເກີດການຄັນຄາຍ ວັດຖຸຢ່າງອື່ນ ບໍ່ວ່າຈະເປັນວັດຖຸທາງເຄມີ ຫຼື ສິ່ງອື່ນໃດທີ່
ອາດຈະເຮັດໃຫ້ເກີດອັນຕະລາຍແກ່ບຸກຄົນ ສັດ ພືດ ຊັບສິນ ຫຼື ສິ່ງແວດລ້ອມ
ເຊັ່ນ ຖ່ານໄຟສາຍ ຫຼອດໄຟຟ້າ ແບດເຕີຣີ ໂທລະສັບມືຖື ຖັງບັນຈຸສານ
ກຳຈັດສັດຕູພືດ ກະປ໋ອງສະເປບັນຈຸສີ ຫຼື ສານເຄມີເປັນຕົ້ນ
ກົມສົ່ງເສີມຄຸນນະພາບສິ່ງແວດລ້ອມ ກະຊວງ ຊັບພະຍາກອນທຳມະຊາດ ແລະ ສິ່ງແວດລ້ອມ.
4

11. ຄູ່ມືປະຊາຊົນ ເພື່ອການຫຼຸດ ຄັດແຍກ ແລະ ໃຊ້ປະໂຫຍດຂີ້ເຫຍື້ອຊຸມຊົນ
5
ຂີ້ເຫຍື້ອ... ເປັນສິ່ງມີຄ່າ
ທ່ານຮູ້ ຫຼື ບໍ່ວ່າຂີ້ເຫຍ້ືອກໍ່ໃຫ້ເກີດ
ລາຍໄດ້ ປ່ຽນຈາກຂີ້ເຫຍື້ອທີ່ບໍ່ມີຄ່າມາ
ເປັນເງິນ ປະຈຸບັນໄດ້ກາຍເປັນ
ອາຊີບໜຶ່ງ ໄດ້ແກ່ອາຊີບຮັບຊື້
ແລະ ຂາຍເຄື່ອງສົ່ງຕາມໂຮງ
ງານ ເພື່ອນຳໄປແປຮູບກັບມາ
ເປັນຜະລິດຕະພັນໃໝ່ແຕ່ລາ
ຄ າ ທີ່ ຊື້ ຂ າ ຍ ກັ ນ ນັ້ ນ ຈ ະ
ແຕກຕ່າງກັນໄປຂື້ນຢູ່ກັບ
ຄວາມຕ້ອງການຂອງຕະ
ຫຼາດ ທັງນີ້ວິທີການແຍກ
ປະເພດວັດຖຸນຳກັບມາໃຊ້
ໃໝເພື່ອຂາຍໃຫ້ໄດ້ລາຄາ
ດີເຮັດໄດ້ ງ່າຍໆດັ່ງນີ້

12. ກົມສົ່ງເສີມຄຸນນະພາບສິ່ງແວດລ້ອມ ກະຊວງ ຊັບພະຍາກອນທຳມະຊາດ ແລະ ສິ່ງແວດລ້ອມ.
6
ປະເພດ ປະເພດທີ່ຂາຍ ວິທີເກັບ
ລາຄາ
(ກີບ)/ກລ
ເຈັ້ຍ
-ເຈັ້ຍໜັງສືພິມ
-ເຈັຍປຶ້ມ
-ໜັງສື,ວາລະສານ
-ເຈັ້ຍແກັດ
-ເຈັຍຂາວ-ດຳ
-ແຜ່ນພັບ
ຄັດແຍກເປັນປະເພດ
ແລະມັດມ້ຽນໃຫ້ຮຽບ
ຮ້ອຍເວລາຂາຍຈະໄດ້
ລາຄາທີ່ດີກວ່າເນື່ອງ
ຈາກເຈັ້ຍແຕ່ລະປະເພດ
ມີລາຄາຮັບຊື້ທີ່ ແຕກຕ່າງ
ເຈັ້ຍຂາວ.............
ເຈັ້ຍແກັດ............
ເຈັ້ຍໜັງສືພິມ.......
ເຈັ້ຍເສດ.............
ຢາງພາສຕິກ
-ກະຕ່າຢາງບັນຈຸຢາ
ສະຜົມຄີມອາບນ້ຳ
-ຖົງຢາງໜຽວ
-ຖັງນ້ຳ ຊາມ
-ຕຸກນ້ຳມັນພືດ ນ້ຳດື່ມ
-ເຄື່ອງບັນຈຸຜະລິດຕະ
ພັນທີ່ມີເຄື່ອງໝາຍນຳ
ກັບມາໃຊ້ໃໝ່ (Recy-
cle)
-ຕຸກນ້ຳດື່ມສີຂາວຂຸ້ນ
ຖອດຝາຕຸກອອກເທຂອງ
ແຫຼວທີ່ບັນຈຸພາຍໃນອອກ
ທຳຄວາມສະອາດຈາກນັ້ນ
ບີບໃຫ້ແປ ເພື່ອປະຢັດເນື້ອ
ທີ່ ແລະ ເກັບຮວບຮວມແຍກ
ປະເພດຢາງສີຂາວຂຸ້ນ-ໃສ
ແລະ ຢາງອື່ນໆ ເນື່ອງຈາກ
ຢາງແຕ່ລະປະເພດມີລາຄາ
ແຕກຕ່າງກັນ
ຕຸກນ້ຳໃສ............
ຕຸກນ້ຳຂຸ້ນ............
ຢາງ....................
ແກ້ວ
- ຕຸກ ຫຼື ພາສະນະ
ແກ້ວສຳລັບບັນຈຸ
ອາຫານເຄື່ອງດື່ມ
ທຸກຊະນິດ
ຖອດຝາລິນ/ເທຂອງ
ແຫຼວທີ່ບັນຈຸ ພາຍໃນ
ອອກທຳຄວາມສະອາດ
ແລະ ເກັບຮວບຮວມ
ຈອກແກ້ວ...............
ແກ້ວນ້ຳປາ.............
ແກ້ວເບຍລາວ.........
ເຫຼັກ ແລະ
ອະລູມີນຽມ
- ວັດຖຸ ຫຼື ເສດເຫຼັກ
ທຸກຊະນິດ
-ກະປ໋ອງບັນຈຸ
ອາຫານທີ່ເປັນໝ້ຽງ
-ເຄື່ອງດື່ມທີ່ເປັນ
ອາລູມີນຽມ
-ທອງແດງ
-ທອງເຫຼືອງ
-ກົ່ວ
ເທຂອງແຫຼວທີ່ບັນຈຸພາຍໃນ
ອອກທຳຄວາມສະອາດຈາກ
ນັ້ນ ເຮັດໃຫ້ແປເພື່ອປະຢັດ
ເນື້ອທີ່ ແລະ ເກັບຮວບຮວມ
ກໍລະນີເສດເຫຼັກ ທອງແດງ
ໃຫ້ມັດຮວມກັນໄວ້
ອະລູມີນຽມ..........
ກະປ໋ອງ...............
ເຫຼັກເສດໜາ........
ເຫຼັກເສດບາງ.......
ທອງແດງ............
ທອງເຫຼືອງ...........
ກົ່ວ.....................
* ເປັນລາຄາໂດຍປະມານ ຂຶ້ນຢູ່ກັບຄວາມຕ້ອງການຂອງຕະຫຼາດ ແລະ ປະເພດວັດຖຸຣິໄຊເຄີຣ

13. ຄູ່ມືປະຊາຊົນ ເພື່ອການຫຼຸດ ຄັດແຍກ ແລະ ໃຊ້ປະໂຫຍດຂີ້ເຫຍື້ອຊຸມຊົນ
7
ທຸກຄົນສາມາດຫຼຸດເຮັດໃຫ້...ຂີ້ເຫຍື້ອ...ຫຼຸດລົງໄດ້
ເຮົາ...ທຸກຄົນສາມາດມີສ່ວນຮ່ວມໃນການມີສ່ວນຫຼຸດປະລິມານຂີ້ເຫຍື້ອ
ໄດ້ ໂດຍເລີ່ມທີ່ຄົນໃນຄອບຄົວ ແລະ ຊັກຊວນໄປສູ່ຊຸມຊົນ ບ້ານ ບ່ອນເຮັດ
ວຽກ ໃຫ້ຊ່ວຍກັນຫຼຸດ ຄັດແຍກຂີ້ເຫຍື້ອ ເພື່ອໃຫ້ຊຸມຊົນມີສິ່ງແວດລ້ອມທີ່ດີ
ໂດຍສາມາດເຮັດໄດ້ດັ່ງນີ້
ຫຼຸດການໃຊ້ (Reduce)
1. ຫຼຸດການຂົນຂີ້ເຫຍືອເຂົ້າບ້ານບໍ່ວ່າຈະເປັນ ຖົງຢາງ ຖົງເຈັ້ຍ ເຈັ້ຍຫໍ່ເຄື່ອງ
ໂຟມ ຫຼື ໜັງສືພິມເປັນຕົ້ນ
2. ໃຊ້ຜະລິດຕະພັນຊະນິດເກົ່າ ເຊັ່ນ ນ້ຳຢາລ້າງຈານ ນ້ຳຢາປັບຜ້ານຸ້ມ ເຄຶ່ອງສຳ
ອາງ ຖ່ານຊະນິດສາກໄດ້ ສະບູແຫຼວ ນ້ຳຢາລີດຜ້າ ນ້ຳຢາທຳຄວາມສະອາດ
3. ຫຼຸດປະລິມານສິ່ງເສດເຫຼືອອັນຕະລາຍໃນບ້ານ ຫຼີກລ້ຽງການໃຊ້ສານເຄມີ
ໃນບ້ານ ເຊັ່ນ ຢາຂ້າແມງໄມ້ ຫຼື ນ້ຳຢາທຳຄວາມສະອາດຕ່າງໆ ຄວນຈະຫັນໄປ
ໃຊ້ວິທີການທາງທຳມະຊາດຈະດີກວ່າເຊັ່ນ ໃຊ້ເປືອກໝາກກ້ຽງແຫ້ງມາເຜົາໄລ່
ຍຸງ ຫຼື ໃຊ້ໝາກນາວເພື່ອດັບກິ່ນພາຍໃນຫ້ອງນ້ຳ
4. ພະຍາຍາມຫຼີກລ້ຽງການໃຊ້ໂຟມ ແລະ ຖົງຢາງຊຶ່ງກຳຈັດຍາກ ໂດຍໃຊ້
ຖົງຜ້າ ຫຼື ກະຕ່າແທນ
ໃຊ້ຊ້ຳ (Reuse)
1. ນຳສິ່ງຂອງທີ່ໃຊ້ແລ້ວກັບມາໃຊ້ໃໝ່ ເຊັ່ນ ຖົງຢາງທີ່ບໍ່ເປື້ອນກໍ່ເກັບໄວ້ໃສ່
ເຄື່ອງອີກຄັ້ງໜຶ່ງ ຫຼື ໃຊ້ເປັນຖົງໃສ່ຂີ້ເຫຍື້ອໃນບ້ານ
2. ນຳສິ່ງຂອງມາດັດແປງໃຫ້ໃຊ້ປະໂຫຍດໄດ້ອີກ ເຊັ່ນ ການນຳຢາງລົດມາເຮັດ
ຕັ່ງ ການນຳເອົາຕຸກຢາງກໍ່ສາມາດນຳມາດັດແປງເປັນບ່ອນໃສ່ເຄື່ອງ ເຕົ້າດອກ
ໄມ້ ການນຳເສດຜ້າມາເຮັດເປນອນເປັນ ຜ້າເຊັດຕີນຕົ້ນ
3. ໃຊ້ເຈັ້ຍທັງສອງໜ້າ

14. ກົມສົ່ງເສີມຄຸນນະພາບສິ່ງແວດລ້ອມ ກະຊວງ ຊັບພະຍາກອນທຳມະຊາດ ແລະ ສິ່ງແວດລ້ອມ.
8
ການນຳກັບມາໃຊ້ໃໝ່ (Recy-
cle)
ເປັນການນຳວັດຖຸທີ່ສາມາດ
ນຳກັບມາໃຊ້ໃໝ່ໄດ້ເຊັ່ນ:ເຈັ້ຍແກ້ວ
ຢາງ ເຫຼັກ ອະລູມິນຽມ ໂດຍມາແປ
ຮູບ ໂດຍວິທີການຕ່າງໆ ນອກຈາກ
ຈະເປັນການຫຼຸດປະລິມານຂີ້ເຫຍື້ອ
ແລ້ວຍັງເປັນການຫຼຸດການໃຊ້ພະລັງ
ງານ ແລະ ຫຼຸດມົນລະພິດທີ່ເກີດກັບ
ສິ່ງແວດລ້ອມ ຊຶ່ງເຮົາສາມາດເຮັດ
ໄດ້ໂດຍ
1. ຄັດແຍກຂີ້ເຫຍື້ອນຳກັບມາໃຊ້
ໃໝ່ແຕ່ລະປະເພດໄດ້ແກ່ ແກ້ວ ເຈັ້ຍ
ຢາງເຫຼັກ/ອະລູມີນຽມ
2. ນຳໄປຂາຍ/ບໍລິຈາກ/ນຳເຂົ້າທະ
ນະຄານຂີ້ເຫຍື້ອ
3.ຂີ້ເຫຍື້ອເລົ່ານີ້ກໍ່ຈະເຂົ້າສູ່ຂະບວນ
ການນຳກັບມາໃຊ້ໃໝ່
ຄັດແຍກ
ນຳໄປຂາຍ/ບໍລິຈາກ/ ນຳເຂົ້າທະ
ນາຄານຂີ້ເຫຍື້ອ/ ກິດຈະກຳຂີ້ເຫຍື້ອ
ແລກໄຂ່ເຂົ້າສູ່ຂະບວນການນຳກັບ
ມາໃຊ້ໃໝ່
ແກ້ວ ເຈັ້ຍ
ເຫຼັກ ອະລູ
ມີນຽມ
ເຂົ້າສູ່ຂະບວນການ
ນຳກັບມາໃຊ້ໃໝ່

15. ຄູ່ມືປະຊາຊົນ ເພື່ອການຫຼຸດ ຄັດແຍກ ແລະ ໃຊ້ປະໂຫຍດຂີ້ເຫຍື້ອຊຸມຊົນ
9
ກິດຈະກຳການນຳຂີ້ເຫຍື້ອກັບມາໃຊ້ປະໂຫຍດ
ກ່ອນທີ່ຈະນຳຂີ້ເຫຍື້ອກັບມາໃຊ້ປະໂຫຍດ ຕ້ອງມີການຄັດແຍກປະເພດ
ສິ່ງເສດເຫຼືອພາຍໃນບ້ານ ເພື່ອເປັນການສະດວກແກ່ຜູ້ເກັບຂົນ ແລະ ສາມາດ
ນຳຂີ້ເຫຍື້ອບາງຊະນິດໄປຂາຍເພື່ອເພີ່ມລາຍໄດ້ໃຫ້ກັບຕົນເອງ ແລະ ຄອບຄົວ
ລວມທັງງ່າຍຕໍ່ການນຳໄປກຳຈັດອີກດ້ວຍ ໂດຍສາມາດເຮັດໄດ້ດັ່ງນີ້
ປະເພດ ແຍກວິທີໃດ ນຳໃຊ້ປະໂຫຍດ
ຂີ້ເຫຍື້ອ
ອິນຊີ
-ຄັດແຍກອາຫານ ກິ່ງໄມ້ໃບ
ໄມ້ອອກຈາກຂີ້ເຫຍື້ອອື່ນໆ
-ຈັດພາສະນະທີ່ມີຝາປິດ
ເພື່ອແຍກເສດອາຫານ ຜັກ
ໝາກໄມ້
-ຮວບຮວມເສດອາຫານໄວ້ລ້ຽສັດ
-ນຳເສດຜັກ ໝາກໄມ້ ແລະ ເສດອາຫານ
ຫຼື ນ້ຳໝັກຈຸລິນຊີ(EM)
-ເສດກິ່ງໄມ້ໃບໄມ້ ປະສົມກັບກາກທີ່ໄດ້
ຈາກການເຮັດຈາກຂີ້ເຫຍື້ອຫອມກາຍ
ເປັນປຸ໋ຍໝັກ ອິນຊີ
ຂີ້ເຫຍື້ອ
ນຳກັບມາໃຊ້ໃໝ່
-ແຍກຂີ້ເຫຍື້ອທີ່ນຳກັບມາໃຊ້
ໃໝ່ທີ່ຂາຍໄດ້ແຕ່ລະປະເພດ
ໃຫ້ເປັນລະບຽບເພື່ອສະດວກ
ໃນການຢິບໃຊ້
-ຮວບຮວມມເຂົ້າກິດຈະກຳຂອງຊຸມຊົນ
ເຊັ່ນ ທະນາຄານຂີ້ເຫຍື້ອແລກເງິນເສຍ
ຄ່າຂີ້ເຫຍື້ອໃນແຕ່ລະເດືອນ
-ນຳມາໃຊ້ໂດຍປະຍຸກເປັນອຸປະກອນ
ໃນບ້ານເຊັ່ນ ຕຸກນ້ຳຢາງມາຕັດເພື່ອປູກ
ຕົ້ນໄມ້ ກະປ໋ອງນ້ຳອັດລົມຕັດຝາໃຫ້ເປັນ
ແກ້ວໃສ່ນ້ຳ ແກ້ວ ຕຸກຢາງມາໃສ່ກາເຟ
ເຄື່ອງປຸງຕ່າງໆ ຫຼື ແຟັບ ຊະນິດຕື່ມໄດ້
ຂີ້ເຫຍື້ອ
ອັນຕະລາຍ
(ຂີ້ເຫຍື້ອພິດ)
-ແຍກຂີ້ເຫຍື້ອອັນຕະລາຍ
ອອກຈາກຂີ້ເຫຍື້ອອື່ນໆໂດຍ
ໃນການຄັດແຍກຕ້ອງລະວັງ
ບໍ່ໃຫ້ມີຂີ້ເຫຍື້ອອັນຕະລາຍ
ສານເຄມີທີ່ບັນຈຸຢູ່ສຳຜັດຮ່າງ
ກາຍ ຫຼື ເຂົ້າຕາ
-ຂີ້ເຫຍື້ອອັນຕະລາຍເຫຼົ່ານີ້ບໍ່ສາມາດນຳ
ມາໃຊ້ປະໂຫຍດຊ້ຳອີກແຕ່ທ່ານສາມາດ
ຊ່ວຍກັນປ້ອງກັນປັນຫາພາວະມົນລະພິດ
ຈາກຂີ້ເຫຍື້ອໄດ້ໂດຍຮວບຮວມນຳໄປກຳ
ຈັດຢ່າງຖືກວິທີ

16. ກົມສົ່ງເສີມຄຸນນະພາບສິ່ງແວດລ້ອມ ກະຊວງ ຊັບພະຍາກອນທຳມະຊາດ ແລະ ສິ່ງແວດລ້ອມ.
10
ຫຼັງຈາກເຮົາຄັດແຍກຂີ້ເຫຍື້ອ
ແລ້ວກໍ່ຈະໄດ້ຂີ້ເຫຍື້ອທີ່ສາມາດນຳກັບມາ
ໃຊ້ປະໂຫຍດໄດ້ ໂດຍຈະແບ່ງອອກເປັນ
2 ກິດຈະກຳຕາມປະເພດ ຂີ້ເຫຍື້ອ ດັ່ງນີ້
1. ການໃຊ້ປະໂຫຍດຂີ້ເຫຍື້ອອິນຊີ
-ການເຮັດປຸ໋ຍໝັກ
ນຳເສດອາຫານ/ເສດພືດພວກຂີ້
ເລື່ອຍ/ຊາກອ້ອຍ/ເສດໃບໄມ້ແຫ້ງ/ເສດ
ຫຍ້າແຫ້ງປະສົມລວມກັນໃນອັດຕາສ່ວນ
ຂີ້ເຫຍື້ອສົດຕໍ່ເສດພືດເທົ່າກັບ 1:4 ແລະ
ກອງເທິງໜ້າດິນ ການຕັ້ງກອງຈະເຮັດ
ເປັນຊັ້ນໆ ລະຫວ່າງເສດພືດ ປຸ໋ຍຄອງ
ແລະ ປຸ໋ຍເຄມີ ຂະໜາດຂອງກອງກວ້າງ
2.5 ແມັດ ສູງ 1.2 ແມັດ ຍາວ 4 ແມັດ
ຄົນໃຫ້ທົ່ວ ວັນລະ 3 ຄັ້ງ/ຄັ້ງລະ 5 ນາທີ
ຕື່ມຂີ້ເຫຍື້ອເສດອາຫານທຸກວັນເປັນເວ
ລາ 2 ອາທິດ ຄົບ 2 ອາທິດຢຸດຕື່ມອາ
ຫານ ຖ່າຍອອກຈາກຖັງໝັກ 3 ໃນ 4 ສ່ວນ
ຖິ້ມໄວ້ໃຫ້ເປັນປຸ໋ຍທີ່ສົມບູນອີກປະມານ
2-3 ອາທິດ ປຸ໋ຍໝັກຊຸດທຳອິດນຳໄປປູກ
ພືດປະສົມກັບດິນເພື່ອເພີ່ມອາຫານພືດ
ໄດ້

17. ຄູ່ມືປະຊາຊົນ ເພື່ອການຫຼຸດ ຄັດແຍກ ແລະ ໃຊ້ປະໂຫຍດຂີ້ເຫຍື້ອຊຸມຊົນ
11
ເສດພືດ
ຂີ້ສັດ
ເສດອາຫານສົດ/ເສດພືດພວກຂີ້ເລື່ອຍ ຊາກອ້ອຍ ເສດໃບໄມ້ແຫ້ງ
ຫຍ້າແຫ້ງ
ປະສົມລວມກັນໃນອັດຕາສ່ວນຂີ້
ເຫຍື້ອສົດ: ເສດພືດ ເທົ່າກັບ 1:4
ການຕັ້ງ 2.5ແມັດ
1.2ແມັດ
ຕື່ມຂີ້ເຫຍື້ອເສດອາຫານທຸກວັນເປັນ
ເວລາ 2ອາທິດ
ກວນວັນລະ 3ຄັ້ງ
ຄັ້ງລະ 5 ນາທີ
ຄົບ 2 ອາທິດ ຢຸດຕື່ມເສດອາຫານ
ປຸ໋ຍໝັກຄັ້ງທຳອິດນຳໄປໃຊ້ປູກພືດປະສົມກັບ
ດິນເພື່ອເພີ່ມອາຫານໃຫ້ພືດ
ປຸ໋ຍໝັກຊຸດທີ 2 ດຳເນີນການໝັກຕໍ່
1ສ່ວນທີ່ເຫຼືອເກັບໄວ້ເປັນຫົວເຊື້ອໃນການ
ເລີ່ມຕົ້ນໝັກຕໍ່ໄປ
ຖ່າຍອອກຈາກຖັງໝັກ3ໃນ4ສ່ວນຖິ້ມໄວ້ໃຫ້
ເປັນປຸ໋ຍທີ່ສົມບູນ

18. 1
2
3
ກົມສົ່ງເສີມຄຸນນະພາບສິ່ງແວດລ້ອມ ກະຊວງ ຊັບພະຍາກອນທຳມະຊາດ ແລະ ສິ່ງແວດລ້ອມ.
12
- ປຸ໋ຍຊີວະພາບທີ່ຜະລິດຈາກພືດ ຫຼື ຂີ້ເຫຍື້ອປຽກ
-ເສດວັດຖຸເຫຼືອໃຊ້ 0.5 ຖັງ
- ກາກນ້ຳຕານ1ລິດ
- ນ້ຳໝັກຈຸລິນຊີ 1 ລິດ
- ນ້ຳສະອາດ 0.5 ຖັງ
ອຸປະກອນ
- ຖັງພາສຕິກມີຝາປິດຂະໜາດ 20-40 ລິດ
- ຖົງປຸ໋ຍ
ວິທີເຮັດ
ຕື່ມນ້ຳສະອາດລົງໃນຖັງ
ພາສຕິກປະມານເຄິ່ງຖັງ
ຈາກນັ້ນຕື່ມກາກນ້ຳຕານ ແລະ ຫົວເຊື້ອຈຸ
ລິນຊີ ປະສົມໃຫ້ເຂົ້າກັນ
ນຳເສດວັດຖຸໃສ່ຖົງປຸ໋ຍ
ມັດປາກຖົງແລ້ວນຳໄປ
ແຊ່ໃຫ້ຈົມເປັນເວລາ 7
ວັນໂດຍເກັບໃນບ່ອນຫົ່ມ

19. ຄູ່ມືປະຊາຊົນ ເພື່ອການຫຼຸດ ຄັດແຍກ ແລະ ໃຊ້ປະໂຫຍດຂີ້ເຫຍື້ອຊຸມຊົນ
13
2. ການໃຊ້ປະໂຫຍດຂີ້ເຫຍື້ອ
ພໍຈະຮູ້ກັນແລ້ວວ່າຂີ້ເຫຍືອທີ່ສາມາດນຳມາໃຊ້ປະໂຫຍດນຳມາໃຊ້ປະໂຫຍດ
ໄດ້ ຫຼື ທີ່ເອີ້ນວ່າ ຂີ້ເຫຍື້ອນຳມາໃຊ້ໃໝ່ ເຮົາສາມາດນຳມາເຮັດກິດຈະກຳພາຍໃນຊຸມຊົນໄດ້
ຫຼາຍກິດຈະກຳເພື່ອໃຫ້ຊຸມຊົນເປັນຕາຢູ່ ແລະ ມີສິ່ງແວດລ້ອມທີ່ດີ ຊຶ່ງແຍກຕົວຢ່າງໄດ້ດັ່ງນີ້

20. ກົມສົ່ງເສີມຄຸນນະພາບສິ່ງແວດລ້ອມ ກະຊວງ ຊັບພະຍາກອນທຳມະຊາດ ແລະ ສິ່ງແວດລ້ອມ.
14
ຄັດເລືອກຂີ້ເຫຍື້ອຖິ້ມໃຫ້ຖືກບ່ອນຖືກຖັງ…
ຖັງສີຟ້າ
ຮອງຮັບສິ່ງເສດເຫຼືອທົ່ວໄປເຊັ່ນຖົງພາສຕິກໃສ່
ເຂົ້າໜົມຖົງພາສຕິກບັນຈຸແຟັບ ແລະ ອື່ນໆ
ຖັງສີຂຽວ
ຮອງຮັບສິ່ງເສດເຫຼືອຍ່ອຍສະຫຼາຍ ເຊັ່ນ ເສດອາຫານ
ເປືອກໝາກໄມ້ ເສດຜັກ ເສດອາຫານ ແລະ ອື່ນໆ
ຮອງຮັບສິ່ງເສດເຫຼືອທີ່ຍັງໃຊ້ໄດ້ (ຣີໄຊເຄີຣ) ເຊັ່ນ
ເສດເຫຼັກ ເສດແກ້ວ ເຈັ້ຍ ພາສຕິກ ປ໋ອງເບຍ ແລະ
ອື່ນໆ
ຖັງສີເຫຼືອງ
ຖັງສີສົ້ມ
ຮອງຮັບສິ່ງເສດເຫຼືອອັນຕະລາຍ ເຊັ່ນ ຫຼອດຟຣູອໍເຣສເຊນ ຖ່ານ
ໄຟສາຍຫຼືແບດເຕີຣີໂທລະສັບມືຖືພາສະນະບັນຈຸສານກຳຈັດແມງໄມ້
ຫຼື ວັດສະພືດ ກະປ໋ອງສະເປ ກະປ໋ອງສານກຳຈັດແມງໄມ້ ສິ່ງບັນ
ຈຸສານເຄມີ ແລະອື່ນໆ

21. ຄູ່ມືປະຊາຊົນ ເພື່ອການຫຼຸດ ຄັດແຍກ ແລະ ໃຊ້ປະໂຫຍດຂີ້ເຫຍື້ອຊຸມຊົນ
15
ເອກະສານອ້າງ
• ຄູ່ມືການໃຊ້ງານຖັງບົ້ມປຸຍຊີວະພາບ
• ຄູ່ມືແນວທາງ ແລະ ຂໍ້ກຳນົດເປື່ອງຕົ້ນການຫຼຸດ ແລະ ການໃຊ້ປະໂຫຍດ
ຈາກຂີ້ເຫຍື້ອໃນຊຸມຊົນ
• ຄູ່ມືການແຍກຂີ້ເຫຍື້ອນຳກັບມາໃຊ້ຄືນໃໝ່
• ອົງການພັດທະນາ ແລະ ບໍລິຫານຕົວເມືອງ
http://www.doae.go.th/library/html/detail/puyy/fert6.htm
http://www.tipmse.or.th/th/knowledge/db03.aspx
http://www.tei.or.th/songkhlalake/database/knowledge/ knowl-
edge_fertilizer.html

22. ກົມສົ່ງເສີມຄຸນນະພາບສິ່ງແວດລ້ອມ ກະຊວງ ຊັບພະຍາກອນທຳມະຊາດ ແລະ ສິ່ງແວດລ້ອມ.
16
ຫຼຸດການໃຊ້
REDUCE
ໃຊ້ຊ້ຳ
REUSE
ຣີໄຊເຄີຣ
RECYCLE

23. ຄູ່ມືປະຊາຊົນ ເພື່ອການຫຼຸດ ຄັດແຍກ ແລະ ໃຊ້ປະໂຫຍດຂີ້ເຫຍື້ອຊຸມຊົນ
17