1. Сэдэв: Оршил, пүүсийн зорилго

2.  Менежментийн эдийн засгийн онолын үндэс
◦ Менежментийн эдийн засгийн тухай ойлголт
◦ Үндсэн загварууд
◦ Ашгийн ба ашгийн бус байгууллага

3.  Менежментийн эдийн засгийн онол нь ашгийн ба
ашгийн бус, мөн улсын байгууллагын шийдвэр
гаргалтын асуудалд эдийн засгийн онолын ойлголт
ба арга зүйг хэрэглэх тухай авч үздэг.
 МЭЗО-ын салбар сүүлийн 40 жилд огцом
хурдацтай хөгжиж байна.

4.  МЭЗО нь микро эдийн засгийн онолоос салбарлаж
түүний зарим ойлголтуудыг хэрэглэн байгууллагын
хэмжээнд хүчин зүйлсийг үр ашигтай хувиарлах
тухай үндэс болдог.
 МЭЗО-ын хэрэгслүүдийг менежерүүд шийдвэр
гаргахдаа өргөн хүрээтэй ашиглаж байна.

5. Менежерүүдийн гаргах шийдвэрүүд нь богино ба урт
хугацаанд байгууллагын доторх хүчин зүйлсийг
хэрхэн зөв хувиарлах тухай асуудлыг багтаана.
 Богино хугацаанд эрэлтийг хамааруулан үздэг.
 Урт хугацаанд үйлдвэрлэлийн динамик, шинэ
бүтээгдэхүүний талаарх асуудлууд

6. Зорилгыг тодорхойлох
буюу буй болгох
Асуудлыг тодорхойлох
Альтернатив шийдвэрийн
боломжийг гаргах
Нийгмийн Байгууллагын ба
Альтернативийг үнэлэх ба орцын
хязгаарлалтыг сайныг нь сонгох хязгаарлалтыг
авч үзэх авч үзэх
Шийдвэрийн
гүйцэтгэл ба хяналт

7.  Ашгийн эрсдэлийн онол
 Ашгийн динамик тэнцвэрийн онол
 Ашгийн монополь онол
 Ашгийн шинэчлэлийн онол
 Ашгийн удирдагын үр ашигтай байх онол
Ашгийн эдгээр онол нь тус тусдаа тайлбартай боловч
үндсэндээ ямар нэгэн байдлаар холбоотой оршино.

8.  Пүүсийн эдийн засгийн нийтлэг загвар нь ашгийг
хамгийн их байлгахаар пүүсийн эдийн засгийн
зорилгыг таамаглах явдал юм.
 Ашгийг хамгийн их байлгах энгийн загвар нь
нөөцийг үр ашигтай хувиарлах болон удирдах
талаар шийдвэр гаргахад ашигтай байдлыг хангаж
өгнө.

9. Хувьцаа эзэмшигчдийн хөрөнгийг хамгийн их
байлгах загварын зорилго нь хувьцаа эзэмшигчдийн
хүлээгдэж буй ирээдүйн орлогын өнөөгийн өртгийг
хамгийн их байлгах үүднээс пүүс менежментээ
төвлөрүүлэх явдал байдаг.

10. 1 2 3
V0 1 2 3
...
(1 ke ) (1 ke ) (1 ke ) (1 ke )
t
V0 t
t 1 (1 ke )
• V0 – хувьцааны өнөөгийн өртөг
• Π – ирээдүйн хугацаа бүхэнд хүлээгдэж буй ашиг
• К – хөрөнгө оруулагчдын орлогын шаардлагатай
хувь буюу дискаунт хүү

11. Пүүсийн Дотоод нөөц ба гадаад
үнэ цэнэ хязгаарлалтаар
P Qt Vt Qt Ft
t
Ашгийн ирээдүйн хэмжээ нь:
t 1 (1 ke )t
1. Орлогоос
а. Эрэлтийн үнэлгээ ба таамаглал
Дискаунт хүү К нь:
1. Пүүсэд мэдрэгдэж буй b. Үнэ бүрдэлт
эрсдлээс 2. Зардлаас
2. Капиталын зах а. Хэрэглэгдэж буй үйлдвэрлэлийн арга
зээлийн нөхцөл
b. Зардлан функцын хэлбэрээс хамаарна
байдлаас хамаарна

12. Эдийн засгийн орчны хүчин зүйлс
1. Эдийн засгийн үйл ажиллагааны
түвшин
2. Татварын хувь ба зохицуулалт
3. Өрсөлдөөн
4. Хууль ба Засгийн газрын зохицуулалт
5. Ажиллагсдын нэгдмэл байдал, эвлэл
6. Олон улсын бизнесийн байдал ба валютын
ханш

13. Маркетингийн хяналтын дор гол бодлогыг шийдвэрлэх
1. Борлуулах бүтээгдэхүүн, ажил үйлчилгээ
2. Үйлдвэрлэлийн технологи
3. Маркетинг ба хуваарилалтын суваг
4. Хөрөнгө оруулалтын стратеги
5. Боловсон хүчний бодлого. Ажиллагсад ба менежерүүдийн
нөхөн олговор
6. Өмчлөлийн хэлбэр-ХЭАА, Нөхөрлөл, Компани
7. Капиталын бүтэц-Зээлийн хэрэглээ ба пүүсийн санхүүжилт
8. Ашиглагдаж буй капиталын менежментийн бодлого
9. Ногдол ашгийн бодлого

14. Нийт мөнгөн хөрөнгө, цаг
хугацаа хүлээгдэж буй ашгийн
эрсдэл
Санхүүгийн зах зээлийн байдал
1. Зээлийн хүүгийн түвшин
2. Хөрөнгө оруулалтын
оновчтой байдал Хувьцаа эзэмшигчдийн хөрөнгө
3. Урьдчилан тооцсон (хувьцааны зах зээлиин үнэ)
инфляц

15. Хувийн секторт хамаарах пүүс ашгийг хамгийн их
байлгахыг зорьдог нь улсын сектор болон ашгийн
бус байгууллагуудын зорилгод нийцдэггүй.
Ашгийн бус байгууллага ашгийн байгууллагаас
шийдвэр гаргалтаараа ялгарах гурван үндсэн шинж
байна.

16.  Ашгийн бус пүүсэд ашиг хожоог хүлээн авах
эрхийг хэн ч эзэмшдэггүй. Ашгийг урамшуулах
байдал үгүй байгаа нь үр ашигтай байдлыг өдөөж
өгөхөд нөлөөлж болох юм.

17.  Ашгийн бус пүүс корпорацийн орлогын татвараас
чөлөөлөгдөнө.
 Ашгийн бус пүүс татварын хөнгөлөлттэй
хандивуудаас хожоо олж байдаг. Татварын
хөнгөлөлттэй байдал нь ашгийн бус байгууллагын
ашгийн төлөө байгууллагатай өрсөлдөх давуу тал
болно.

18.  Төсвийн хязгаарт багтаан бүтээгдэхүүний тоо ба
чанарыг хамгийн их болгох
 Захиргааны ажилтнуудын үүрэг хариуцлагыг
дээшлүүлэх
 Мөнгөний эргэлтийг хамгийн их байлгах
 Хандивлагчдын үүрэг хариуцлагыг сайжруулах
явдал юм.

19. 1. ЭЗО-ын үндсэн ойлголт
2. Оновчтой шийдлийн асуудал

20.  Ахиун шинжилгээ
 Өнөөгийн цэвэр өртөг
 Эрсдэлийн утга түүнийг хэмжих нь
 Эрсдэл ба орлогын хоорондын хамаарал

21. Ахиун шинжилгээ нь нэн чухал, тэр тусмаа шийдвэр
гаргагч зарим зорилгоо хамгийн оновчтой болгохын
тулд тухайлбал, ашиг ба хувьцаа эзэмшигчдийн
хөрөнгийг тодорхойлохдоо уг шинжилгээнд
үндэслэдэг.

22. Q Нийт ашиг Ахиуц Дундаж
ашиг ашиг
0 -200 0 -
1 -150 50 -150
2 -25 125 -12.5
3 200 225 66.67
4 475 275 118.76
5 775 300 155
6 1075 300 179.17
7 1325 250 189.29
8 1475 150 184.38
9 1500 25 166.67
10 1350 -150 135

25. Өнөөгийн цэвэр өртөг нь пүүсийн ашиг
ба хувьцаа эзэмшигчдийн хөрөнгийг
хамгийн их байлгах зорилго хоѐрын
хоорондын урт хугацааны шийдвэр
гаргалтын холбоог хангаж байдаг.

26.  PVIF=1/1+i
 Present value inferest factor
 i – нэг жилийн хугацаанд олж авах орлогыг
хойшлуулсны төлөө өгөх нөхөн олговор
 Өнөөгийн өртөг: PV=FVx(PVIF)
 Хөрөнгө оруулалтын өнөөгийн цэвэр өртөг:
NPV=ирээдүйн орлогын өнөөгийн өртөг – анхны
хөрөнгийн хэмжээ

27. 1. Өнөөдрийн мөнгөний ирээдүйн үнэ цэнэ
2. Ирээдийн мөнгөний өнөөгийн үнэ цэнэ

28. 3. Тодорхой тогтмол хугацаанд тогтмол мөнгийг
хийвэл ирээдүйд хэдэн төгрөг болох вэ?
Ж: Сарын 3% хүүтэй 2 жилийн хугацаанд 500 төгрөг
хийвэл хэдэн төгрөгтэй болох вэ?
Annuity

29. 4. Тодорхой хугацаанд тогтмол хэмжээний мөнгийг
тогтмол хийгээд байхад тэр мөнгөний өнөөгийн үнэ
хэд байх вэ?
Ж: Нэг жилийн туршид сар бүр хадгаламжинд 500₮
хийгээд байя. Сарын хүү 3% бол уг мөнгөний
өнөөгийн үнэ цэнэ хэд вэ?

30. 5. Ямар нэгэн хэмжээний мөнгийг тогтмол хугацаанд
тэнцүү хэмжээгээр хэдийг хадгаламжинд хийвэл
тодорхой хугацааны дараа уг мөнгө гарах вэ?
Ж: 8 жилийн дараа 1 сая ₮ болохын тулд жил тутамд
хэдэн төгрөг хадгаламжинд хийх вэ? Жилийн хүү
3%.

31. 6. Авсан зээлээ тодорхой хугацаанд тогтмол хэдий
хэмжээтэй хийгээд байвал заагдсан хугацааны эцэст
уг зээлийг төлж дуусах вэ?
Ж: 100000₮ 3 сарын хугацаанд 3% хүүтэй зээлж
авсан бол сар бүр хэдэн төгрөг хийвэл заагдсан
хугацаанд зээлээ төлж дуусах вэ?

32.  Эрсдэл бол алдагдал, сүйрэл, аюул гамшиг,
аймшгийн боломж учраас зарим нэгэн тааламжгүй
үйл явдлыг харуулдаг.
 Эрсдэлийн шинжилгээг авч үзэхийн өмнө магадлал,
санамсаргүй хэмжигдэхүүний магадлалын тархалт,
хүлээгдэж буй өртөг, стандарт хазайлт, стандарт
хазайлтын тоо гэх ойлголтыг мэдэж байх хэрэгтэй.

33. Магадлал нь тухайн үр дагавар байж болохыг
харуулах боломжийн хувь юм.
Хүлээгдэж буй өртөг нь боломжит үр дагаврын
жинлэгдсэн дундаж байдаг. Хүлээгдэж буй өртгийг:
n
ˆ
r rj p j
j 1
ˆ
r- Төслийн хүлээгдэж буй өртөг
rj- j-р тохиолдлын үр дагавар
рj- j-р үйл явдлын тохиолдож болох магадлал

34. (сая
төгрөгөөр)
1. оруулалт II хөрөнгө оруулалт
Хөрөнгө
Цэвэр Цэвэр
мөнгөн мөнгөн
хөрөнгийн Магадла хөрөнгийн Магадлал
боломж л боломж
200 0.2 100 0.2
300 0.6 300 0.6
400 0,2 1.0 500 0.2 1.0

35. rJ rJ rJ*pJ rJ*pJ
rJ rJ
200 0.2 40 100 0.2 20
300 0.6 180
300 0.6 180
500 0.2 100
400 0.2 80
ˆ
r=300
ˆ
r=300

36. Стандарт хазайлт нь үзэгдлийн тархалтын утгыг
хэмжих статистик хэмжүүр юм.
Стандарт хазайлт нь шийдвэрийн боломжийн
өөрчлөлтийг хэмжихэд хэрэглэгдэнэ.
n
(rj ˆ 2
r) p j
j 1

37.  Стандарт хазайлт их байвал шийдвэрийн боломж
эрсдэлтэйгээс гадна боломжит үр дагавар ихээр
өөрчлөгдөх болно.
 Харин стандарт хазайлт тэг байвал шинж тэмдгүүд
хувьсахгүй хийгээд эрсдэлгүй байна.

38. rj ˆ2
J ˆ
r rj ˆ
r r ˆ
r
2 pj rj r pj
j
1 200 300 -100 10.000 0.2 2.000
2 300 300 0 0 0.6 0
3 400 300 100 10.000 0.2 2.000
3
ˆ 2
(rj r ) p j 4000 63.25
j 1

39. J rj ˆ
r rj ˆ
r r ˆ
r
2
pj rj ˆ2
r pj
j
1 100 300 -200 40.000 0.2 8.000
2 300 300 0 0 0.6 0
3 500 300 200 40.000 0.2 8.000
3
ˆ
(rj r ) p j 2
16000 126.49
j 1