Yrd.Doç.Dr. Mustafa DOĞANER, Arş.Gör. Engin ÇAKIR ve Deniz ÜNAL ADIGÜZEL tarafından kaleme alınan çalışma 11. Ulusal İşletmecilik Kongresinde bildiri olarak sunulmuştur.
Köken Ülke Faktörünün Satın Alma Davranışına Etkisi: Aydın İlinde Bir Uygulama
1. Köken Ülke Faktörünün Satın
Alma Davranışına Etkisi:
Aydın İlinde Bir
Uygulama
Yrd.Doç.Dr. Mustafa DOĞANER
Arş.Gör. Engin ÇAKIR
Deniz ÜNAL ADIGÜZEL
LOGO
2. Adnan Menderes Üniversitesi
İÇERİK
Giriş
Araştırmanın Amacı
Kuramsal Çerçeve
Araştırmanın Yöntemi
Analiz, Bulgular ve Sonuçlar
Araştırmanın alanyazına katkısı
Köken Ülke Faktörünün Satın Alma Davranışına Etkisi: Aydın İlinde Bir Uygulama
Etkisi:
3. Adnan Menderes Üniversitesi
GİRİŞ - I
Küreselleşme ile beraber gerek rekabet
şartlarının zorlaşması gerekse
teknolojideki hızlı değişimler sektörler
açısından ciddi rekabete yol açmaktadır.
Bu durum ürünlerin pazar paylarının her
geçen gün değişmesine sebep
olmaktadır.
Köken Ülke Faktörünün Satın Alma Davranışına Etkisi: Aydın İlinde Bir Uygulama
Etkisi:
4. Adnan Menderes Üniversitesi
GİRİŞ - II
Piyasalardaki yerli ürünlerin yanı sıra
ithal ürünlerin de olması tüketicilere
seçim ve tercihlerinde daha fazla
alternatif sunmaktadır.
Yerli ürünler hakkında bilgi sahibi olan
tüketiciler, giderek yabancı ürünler
hakkında da bilgi sahibi olmaya
başlamışlardır.
Köken Ülke Faktörünün Satın Alma Davranışına Etkisi: Aydın İlinde Bir Uygulama
Etkisi:
5. Adnan Menderes Üniversitesi
GİRİŞ - III
Tüketiciler ürün gruplarının köken
ülkeleri hakkında bilgi elde
edebilmektedir.
İşte tam da burada köken ülke faktörü
ortaya çıkmaktadır. Bu nokta da ülke
imajının mevcut ülkedeki algılaması çok
önemlidir.
Köken Ülke Faktörünün Satın Alma Davranışına Etkisi: Aydın İlinde Bir Uygulama
Etkisi:
6. Adnan Menderes Üniversitesi
ARAŞTIRMANIN AMACI
Aydın İlinde yaşayan vatandaşların,
alışveriş sırasında yerli ve ithal ürün
seçiminde köken ülke faktörünün satın
alma davranışlarına olan etkisinin
araştırılması
Köken Ülke Faktörünün Satın Alma Davranışına Etkisi: Aydın İlinde Bir Uygulama
Etkisi:
7. Adnan Menderes Üniversitesi
KURAMSAL ÇERÇEVE - I
Tüketici Davranışları
Tüketicilerin, hangi mal ve hizmetlerin nereden
satın alınacağı, nasıl ve ne kadara satın
alınacağı, ne zaman satın alınacağı, neden
satın alınacağı ve satın alınıp alınmayacağına
ilişkin kararlarına ait süreç
Köken Ülke Faktörünün Satın Alma Davranışına Etkisi: Aydın İlinde Bir Uygulama
Etkisi:
8. Adnan Menderes Üniversitesi
KURAMSAL ÇERÇEVE - II
Tüketicilerin Satın Alma Davranışlarını
Etkileyen Faktörler
insanı etkileyen her bir faktör satın alma
davranışını etkiler
çevrede oluşan değişimler satın alma
davranışını etkiler
bireyin amaçlarını sınırlayan etmenler onun
satın alma davranışını etkiler
psikolojik ve toplumsal alanlarda yeni uyumlar
tüketicilerin satın alma davranışlarını etkiler.
Köken Ülke Faktörünün Satın Alma Davranışına Etkisi: Aydın İlinde Bir Uygulama
Etkisi:
9. Adnan Menderes Üniversitesi
KURAMSAL ÇERÇEVE - III
Tüketici Satın Alma Davranışlarında
Köken Ülke Faktörü
Köken ülke, “bir markanın hedef müşterileri
tarafından algılanan ait olduğu yer, bölge ya da
ülke” olarak tanımlanmaktadır. Algılanan bu
yer, tüketicilerin o yer hakkındaki algıları
doğrultusunda ürüne yönelik pozitif ya da
negatif imaj yaratmaktadır.
Köken Ülke Faktörünün Satın Alma Davranışına Etkisi: Aydın İlinde Bir Uygulama
Etkisi:
10. Adnan Menderes Üniversitesi
KURAMSAL ÇERÇEVE - V
Tüketici Etnosentrizmi
tüketicilerin yabancı ürünleri satın almasının
uygunluğuna ya da ahlaki olup olmadığına dair
sahip oldukları inançları ifade eder
Köken Ülke Faktörünün Satın Alma Davranışına Etkisi: Aydın İlinde Bir Uygulama
Etkisi:
11. Adnan Menderes Üniversitesi
ARAŞTIRMANIN YÖNTEMİ - I
tüketiciler üzerinde anket yöntemi kullanılmıştır
anket sorunlarının hazırlanmasında yerli ve
yabancı literatür araştırması yapılmıştır.
anket toplamda 30 sorudan oluşmaktadır. 30
sorunun 8 tanesi demografik özellikleri ölçmeye
yönelik çoktan seçmeli sorulardan oluşurken, 22
tanesi 5’li likert sorularından oluşmaktadır.
anket uygulama evreni olarak Aydın ili
belirlenmiştir. Örneklem olarak, olasılığa dayalı
basit tesadüfi örnekleme yöntemi ile AydınMerkezde bulunan ve en çok homojen tüketiciye
ulaşabileceğimiz yerlerden seçilen 16 yaş ve
üzerindeki 417 tüketici ile yüz yüze anket
yapılmıştır.
Köken Ülke Faktörünün Satın Alma Davranışına Etkisi: Aydın İlinde Bir Uygulama
Etkisi:
12. Adnan Menderes Üniversitesi
ARAŞTIRMANIN YÖNTEMİ - II
Anket Soruları
5’li Likert Ölçeğine Göre Hazırlanan Anket Soruları
9. Türk halkı yabancı markalı ürünler yerine her zaman Türk yapımı ürünler satın
almalıdır.
10. Sadece Türkiye’ de bulunmayan ürünler ithal edilmelidir.
11. Türk yapımı ürünler satın alın, Türkiye’nin çalışmaya devam etmesini
sağlayın.
12. Türk yapımı ürünler her zaman önce gelir.
13. Yabancı markalı ürünler satın almak iyi değildir; çünkü bu Türklerin işsiz
kalmasına yol açar.
14. Gerçek bir Türk her zaman Türk yapımı ürünler satın almalıdır.
15. Türk ticaretine zarar verip, işsizliğe yol açtığı için Türk halkı yabancı markalı
ürünler satın almamalıdır.
16. Yabancı markalı ürünleri yerli ürünlere göre daha az çekici buluyorum.
17. Yabancı markalı ürünler daha pahalıdır.
18. Yabancı markalı ürünlere ek fiyat ödemeyi göze alırım.
19. Yabancı markalı ürünler daha kalitelidir.
20. Yabancı markalı ürünler daha havalıdır.
21. Yabancı markalı ürünlere sahip olmak yaşam kalitemizi yükseltir.
22. Aynı özelliklere sahip olması durumunda, yerli markalı ve yabancı markalı
ürünler arasında kaldığımda tercihim yerli markalı üründen yanadır.
23. Satın aldığım ürünün yabancı olup olmaması benim için önemlidir.
24. Yerli markalı ürünlerin teknik hizmetleri daha iyidir.
25. Dost olmayan ülkenin ürünleri alınmamalıdır.
26.Geçmişte olumsuz siyasi olaylar yaşadığımız ülkelerin ürünlerini
almayabilirim.
27.Sempati duyduğum yabancı ülkelerin ürünlerini tercih ederim.
28. Milli ve dini değerler benim için önem taşır.
29. Kullandığım ürünlerde ülkeme ait ifadeler görmek isterim.
30. Yabancı markalı ürünlerde kendi tarzım olan ürünleri daha kolay buluyorum.
Değişken
X1
X2
X3
X4
X5
X6
X7
X8
X9
X10
X11
X12
X13
X14
X15
X16
X17
X18
X19
X20
X21
X22
Anket uygulaması
sonucunda elde edilen
veriler SPSS
programına yüklenerek
anket soruları ayrıntılı
şekilde analiz
edilmiştir.
Analiz aşamasında
faktör analizi,
güvenilirlik analizi ve
korelasyon analizi
istatistiki yöntemler
olarak kullanılmıştır.
Köken Ülke Faktörünün Satın Alma Davranışına Etkisi: Aydın İlinde Bir Uygulama
Etkisi:
13. Adnan Menderes Üniversitesi
ANALİZ VE BULGULAR - I
Faktör ve Güvenirlik Analizi
n=417
F1
17.376
.784
Faktör Ortalama Değerleri
3.7266
Değişkenler
X1
X3
X4
X6
X2
X5
X13
X14
X10
X22
X12
X18
X17
X20
X21
X16
X11
Faktör Varyans (%)
Faktör Cronbach’s Alpha Değeri
.717
.696
.680
.672
.667
.643
-.014
-.008
-.109
-.167
-.026
.033
.193
.163
.245
-.042
-.128
Araştırmanın bu
Faktörler
bölümünde IBM SPSS
F
F
F
F
19 İstatistik programı
.005
-.035
.109
-.078
-.125
-.012
.258
-.016
ile her bir faktör
-.133
.085
.100
.056
-.061
.241
-.158
-.019
altındaki değişkenlerin
.012
-.100
.249
-.096
.008
.283
-.081
-.038
değerleri ve faktör
.060
-.212
.020
.795
-.036
-.106
.187
.694
yükleri incelenmiştir.
-.080
.171
.178
.580
.169
.421
-.237
.573
.047
-.095
.371 KMO değeri 0,792’dir.
.549
.113
.177
-.077
.814
-.076
.022
.145 22 değişken üzerinde
.731
-.081
.208
.006
.729
-.050
-.028
.279
.643
faktör analizi yapılarak
.135
.103
.093
.787
.340
-.059
.102
uygun olmayanlar
.636
13.399
8.561
8.523
8.293
analizden çıkarılmış ve
.673
.527
.515
.539
2.7981
3.1727
3.7290
3.0564
17 değişken üzerinde
faktör analizi tekrar
uygulanmıştır
Köken Ülke Faktörünün Satın Alma Davranışına Etkisi: Aydın İlinde Bir Uygulama
:
2
3
4
5
Köken Ülke Faktörünün Satın Alma Davranışına Etkisi Aydın İlinde Bir Uygulama
14. Adnan Menderes Üniversitesi
ANALİZ VE BULGULAR - II
Faktör analizi sonuçlarında ölçeğin beş faktörlü
olduğu ve bu beş faktörün ölçeği açıklama
varyansının % 56,15 olduğu sonucuna ulaşılmıştır.
Bu faktörler;
F1 - “Yerli Malına Öncelik Verme”
F2 - “Yabancı Kökenli Ürünlere Sempati”
F3 - “Ülkeler Arası İlişki”
F4 - “Milli Değerler”
F5 - “Teknik Kıyas” olarak belirlenmiştir.
Köken Ülke Faktörünün Satın Alma Davranışına Etkisi: Aydın İlinde Bir Uygulama
Etkisi:
15. Adnan Menderes Üniversitesi
ANALİZ VE BULGULAR - III
F1 - “Yerli Malına Öncelik Verme”
9. Türk halkı yabancı markalı ürünler yerine her zaman Türk yapımı ürünler satın
almalıdır.
10. Sadece Türkiye’ de bulunmayan ürünler ithal edilmelidir.
11. Türk yapımı ürünler satın alın, Türkiye’nin çalışmaya devam etmesini sağlayın.
12. Türk yapımı ürünler her zaman önce gelir.
13. Yabancı markalı ürünler satın almak iyi değildir; çünkü bu Türklerin işsiz kalmasına
yol açar.
14. Gerçek bir Türk her zaman Türk yapımı ürünler satın almalıdır.
F2 - “Yabancı Kökenli Ürünlere Sempati”
18. Yabancı markalı ürünlere ek fiyat ödemeyi göze alırım.
20. Yabancı markalı ürünler daha havalıdır.
21. Yabancı markalı ürünlere sahip olmak yaşam kalitemizi yükseltir.
22. Aynı özelliklere sahip olması durumunda, yerli markalı ve yabancı markalı ürünler
arasında kaldığımda tercihim yerli markalı üründen yanadır.
30. Yabancı markalı ürünlerde kendi tarzım olan ürünleri daha kolay buluyorum.
Köken Ülke Faktörünün Satın Alma Davranışına Etkisi: Aydın İlinde Bir Uygulama
Etkisi:
16. Adnan Menderes Üniversitesi
ANALİZ VE BULGULAR - IV
F3 - “Ülkeler Arası İlişki”,
25. Dost olmayan ülkenin ürünleri alınmamalıdır.
26.Geçmişte olumsuz siyasi olaylar yaşadığımız ülkelerin ürünlerini almayabilirim.
F5 - “Teknik Kıyas”
19. Yabancı markalı ürünler daha kalitelidir.
24. Yerli markalı ürünlerin teknik hizmetleri daha iyidir.
Köken Ülke Faktörünün Satın Alma Davranışına Etkisi: Aydın İlinde Bir Uygulama
Etkisi:
17. Adnan Menderes Üniversitesi
ANALİZ VE BULGULAR - V
Araştırmanın temel hipotezi olan “Köken ülke faktörü,
tüketici satın alma karar sürecinde önemli bir etkiye
sahiptir” hipotezini test etmek için öncelikle her bir
faktörde yer alan değişkenlerin ortalamaları alınarak,
yeni birer veri seti oluşturulmuştur.
F1
F2
F3
3.7266
2.7981
3.1727
F4
F5
3.7290 3.0564
F1 - “Yerli Malına Öncelik Verme”,
F2 - “Yabancı Kökenli Ürünlere Sempati”,
F3 - “Ülkeler Arası İlişki”,
F4 - “Milli Değerler”
F5 - “Teknik Kıyas”
Köken Ülke Faktörünün Satın Alma Davranışına Etkisi: Aydın İlinde Bir Uygulama
Etkisi:
18. Adnan Menderes Üniversitesi
ANALİZ VE BULGULAR - VI
F1
F2
F3
n=417
Pearson
Korelasyon
Sig. (2-tailed)
Pearson
Korelasyon
Sig. (2-tailed)
Pearson
Korelasyon
Sig. (2-tailed)
F1
1
F2
-,163
F3
,240
F4
,315
F5
-,115
-,163
,001
1
,000
,065
,000
-,012
,018
,384
,001
,240
,065
,188
1
,812
,193
,000
,048
,000
,188
,000
F1 - “Yerli Malına
Öncelik Verme”,
F2 - “Yabancı Kökenli
Ürünlere Sempati”,
F3 - “Ülkeler Arası İlişki”,
F4 - “Milli Değerler”
F5 - “Teknik Kıyas”
,328
Korelasyon analizi sonucunda, F2, F3, F4 ve F5 faktörleri ile “Yerli Malına
Öncelik Verme – F1” faktörü arasında %5 anlamlılık düzeyinde anlamlı bir
ilişki olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bu bağlamda “diğer tüm faktörlerin
tüketicilerin yabancı malları almak isteyip istememeleri durumuna
etkileri bulunmaktadır” sonucunu da çıkartmak mümkündür.
“Yabancı Kökenli Ürünlere Sempati – F2” faktörü ile F1 ve F5 faktörleri
arasında %5 anlamlılık düzeyinde anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Son
olarak, “Ülkeler arası ilişki –F3” faktörü ile F1 ve F4 faktörleri arasında %5
anlamlılık düzeyinde anlamlı bir ilişki bulunmuştur.
Köken Ülke Faktörünün Satın Alma Davranışına Etkisi: Aydın İlinde Bir Uygulama
Etkisi:
19. Adnan Menderes Üniversitesi
SONUÇLAR -I
Modern pazarlamanın temeli, tüketicilerin ihtiyaçlarını
ve algılarını anlamak ve tüketiciler tarafından algılanan
değeri yönetmektir.
Bu yaklaşımla, işletmelerin pazarlama stratejilerini ve
taktiklerini saptarken ve uygularken, tüketici
davranışlarını etkileyen tüm faktörleri anlamaları
gerekmektedir.
İşletmelerin stratejilerini belirlerken, tüketicilerin satın
aldığı ürünlerde, köken ülke faktörüne dikkat edip
etmedikleri de oldukça önemlidir.
Köken Ülke Faktörünün Satın Alma Davranışına Etkisi: Aydın İlinde Bir Uygulama
Etkisi:
20. Adnan Menderes Üniversitesi
SONUÇLAR -II
Analiz sonucunda; ankete katılanların yerli malına
öncelik verdiği ve yabancı mallara çok fazla rağbet
göstermedikleri; yabancı kökenli ürünlere çok fazla
sempati duymadıkları; ülkeler arası ilişkinin bozulması
durumunda sorun yaşanan ülkenin mallarını almak
istemedikleri sonucuna ulaşılmıştır.
Faktörler arası korelasyonlar incelendiğinde,
tüketicilerin yerli malına öncelik verme faktörü ile
diğer faktörler arasında anlamlı bir ilişki olduğu
sonucuna ulaşılmıştır.
Köken Ülke Faktörünün Satın Alma Davranışına Etkisi: Aydın İlinde Bir Uygulama
Etkisi:
21. Adnan Menderes Üniversitesi
SONUÇLAR -III
Tüketicilerin yabancı ürünlere sempati duyup
duymaması faktörünün tüketicinin yerli malına öncelik
verme ve ürünlerin teknik özelliklerinin kıyaslaması
faktörleri ile anlamlı bir ilişki bulunmaktadır.
Son olarak, ülkeler arası ilişkinin bozulması
durumunda, sorun yaşanan ülkenin mallarını alıp
almama kararı, yerli malına öncelik verme ve milli
değerlere önem verme faktörleri arasında anlamlı bir
ilişki bulunmuştur.
Yapılan bu çalışma genel anlamda zaman kısıtı
nedeniyle Aydın Merkez ilçesini kapsamaktadır.
Aydın’ın diğer ilçelerini de kapsayan bir çalışmanın
daha fazla bilgi ve sonuçlar vereceğini beklemek
mümkündür.
Köken Ülke Faktörünün Satın Alma Davranışına Etkisi: Aydın İlinde Bir Uygulama
Etkisi:
22. Adnan Menderes Üniversitesi
ARAŞTIRMANIN ALANYAZINA KATKISI
Yapılan çalışma özellikle ithalata dayalı olarak
faaliyette bulunan işletmeler için önemlidir. Bu tip
işletmelerin köken ülke faktöründen olumsuz yönde
etkilenebileceği düşünülerek, işletmelerin uzun
dönemli stratejik planlarını yaparken köken ülke
faktörünü göz önüne almaları gerekmektedir.
Köken Ülke Faktörünün Satın Alma Davranışına Etkisi: Aydın İlinde Bir Uygulama
Etkisi: