1. ‫به نام خدا‬
‫تحقيق كلسي مربوط به درس مباني و مديريت فناوري اطلعات‬
‫رشته ي مهندسي فناوري اطلعات دانشگاه پيام نور گنبد كاووس‬
‫ورودي 5831‬
‫عنوان تحقيق: فناوري اطلعات در زمينه ي تفكر خلق‬
‫استاد مربوطه: جناب مهندس بايلري‬
‫دانشجو: سهيل اكبرزاده‬
‫ايميل: ‪canopusoheil@gmail.com‬‬
‫پاييز 6831‬
‫فهرست‬

2. ‫مقدمه در زمينهي فناوري اطلعات ----------------------------------------------------------------------- 3‬
‫خلقيت -------------------------------------------------------------------------------------------------- 5‬
‫تعريف خلقيت از ديدگاه روانشناسي ---------------------------------------------------------------------- 5‬
‫خلقيت از ديدگاه سازماني ------------------------------------------------------------------------------- 5‬
‫فناوري اطلعات و خلقيت ------------------------------------------------------------------------------- 6‬
‫نوآوري ------------------------------------------------------------------------------------------------- 7‬
‫خلقيت و نوآوري چگونه با هم مرتبط شده اند؟ ----------------------------------------------------------- 7‬
‫چگونه متغيرهاي ساختاري بر نوآوري اثر مي گذارند؟ ---------------------------------------------------- 8‬
‫چگونه فرهنگ سازماني بر نوآوري اثر ميگذارد؟ -------------------------------------------------------- 8‬
‫كدام متغيرهاي منابع انساني بر نوآوري اثر مي گذارند؟ --------------------------------------------------- 8‬
‫ويژگيهاي افراد خلق ------------------------------------------------------------------------------------ 8‬
‫فرصتهاي خلقيت --------------------------------------------------------------------------------------- 9‬
‫اهميت خلقيت و نوآوري -------------------------------------------------------------------------------- 9‬
‫ويژگيهاي سازمان خلق ------------------------------------------------------------------------------- 01‬
‫نقش مدير در پرورش خلقيت -------------------------------------------------------------------------- 01‬
‫خلقيت گروهي ---------------------------------------------------------------------------------------- 11‬
‫پرورش خلقيت ---------------------------------------------------------------------------------------- 21‬
‫نتيجه گيري -------------------------------------------------------------------------------------------- 31‬
‫منابع -------------------------------------------------------------------------------------------------- 41‬
‫مقدمه در زمينه فناوري اطلعات‬
‫2‬

3. ‫الوين و هايدى تافلر در كتاب پيش به سوى تمدن جديد معتقدند كه در تاريخ جهان سه موج بزرگ تحول انقلبى‬
‫را تجديد كرده است. اولين موج، انقلب كشاورزى است كه هزاران سال به طول انجاميد. دومين، انقلب صنعتى‬
‫است كه نماد آن كارخانه هاى بزرگى است كه لولههاى پر از دود آن سر به آسمان گذاشته اند. اما سومين موج كه‬
‫در حال حاضتر در آن قرار داريتتم، عصتر فناورى اطلعات و ارتباطات استت. بتا وقوع ايتتن انقلب (اطلعاتتى و‬
‫ارتباطى) و گسترش پردامنه نفوذ رسانهها، موانع جغرافيايى و سياسى از پيش رو برداشته شده و بازارهاى جهانى‬
‫واحدى شكل گرفته است.‬
‫امروزه نيز براى دسترسى به داده ها و اطلعاتى كه در سراسر جهان منتشر شده است بايد از فناورى اطلعات‬
‫سود جست و به نظر مى رسد بهترين راه پيش افتادن از ديگران، بهره بردارى كامل از فناورى اطلعات است. [‬
‫‪]A‬‬
‫فناوري اطلعات نقش مهمي در زندگي شخصي و كاري شهروندان بازي ميكند و اهميت آن نيز رو به فزوني‬
‫است. امروزه حضور رايانه، ارتباطات، اطلعات رقومي، نرمافزارها- يعني عناصر عصر اطلعات- را در همه‬
‫جا مشاهده ميكنيم.‬
‫جداي از كساني كه فعالنه در جستجوي فرصتهايي براي بيشتر يادگرفتن دربارهي فناوري اطلعات هستند يا‬
‫آنان كتته ترجيتتح ميدهنتتد ابداً چيزي دربارهي فناوري اطلعات ياد نگيرنتتد، عدهي بستتياري هستتتند كتته بتته ارزش‬
‫بالقوهي فناوري اطلعات در زندگتي روزانهي خود اذعان دارنتتد و ميداننتتد كتته دستتيابي بته درك بهتتر از فناوري‬
‫اطلعات، برايشان سودمند خواهد بود. دستيابي به چنين دريافتي بر عوامل چندي استوار است:‬
‫‪‬فناوري اطلعات در يتك دورهي زمانتي نستبتً كوتاه، بتا هشدارهاي اندك و استاسً بدون ايتن كته اكثتر‬
‫ا‬ ‫ا‬
‫افراد، آمادگي آموزشي رسمي براي پذيرش آن را داشته باشند، وارد زندگي ما شده.‬
‫‪‬بستياري از كستاني كته در حال حاضتر از فناوري اطلعات استتفاده ميكننتد درك بستيار محدودي از‬
‫ابزارهايي كه مورد استفاده قرار ميدهند دارند، و بر اين باور (احتمالً درست) هستند كه به تمام و‬
‫كمال از اين ابزارها استفاده نميكنند.‬
‫‪‬بستياري از شهروندان در رويارويتي بتا فناوري اطلعات احستاس اعتماد بته نفتس يتا تستلط بر خويتش‬
‫نميكنند، و علقمندند كه به اطميناني بيشتر از حد كنوني دست يابند.‬
‫‪‬اظهارات ستتتايشبرانگيزي دربارهي فوايتتد بالقوهي فناوري اطلعات شده و عدهي بستتياري دوستتت‬
‫دارند كه اين فوايد را به دست آورند.‬
‫‪‬برختتي از شهروندان نگران آن هستتتند كتته تغييرات ناشتتي از فناوري اطلعات متضمتتن مخاطرات‬
‫بالقوه در ارزشهاي اجتماعي، آزاديها، منافع اقتصادي، و… باشد و اين نگراني آنان را وا ميدارد‬
‫كه در فناوري اطلعات آگاهتر شوند.‬
‫‪‬و البته بايد به كنجكاوي طبيعي دربارهي چگونگي كار اين فناوري قدرتمند و فراگير اشاره كرد.‬
‫اين انگيزههاي متعدد براي يادگيري هرچه بيشتر دربارهي فناوري اطلعات، موجب يك سؤال عمومي شد: هر‬
‫كتس چته چيزي بايتد دربارهي فناوري اطلعات بدانتد تتا بتوانتد اكنون و در آينده، بته شيوهاي مؤثرتتر از آن استتفاده‬
‫كنتد؟ پاستخ ايتن پرستش بتا ايتن واقعيتت كته فناوري اطلعات سريعً در حال تغييتر استت، پيچيدهتتر ميشود. از ظهور‬
‫ا‬
‫رايانهي الكترونيكي فقط پنجاه سال گذشته، «پيسي» (رايانهي شخصي ‪ )PC: Personal Computer‬كمتر از 02‬
‫ستال ستن دارد و شبكهي جهانگستترد (وب:‪ )WWW:World Wide Web‬كمتتر از 5 ستال استت كته معروفيتت‬
‫همگانتي يافتته. بتا وجود ايتن تحول ستريع، ارائهي يتك درس ثابتت و هميشگتي كته همواره مؤثتر و روزآمتد باشتد،‬
‫ناممكن است.‬
‫عمومً «ستواد رايانهاي» تداعيكنندهي نوعتي از «مهارت» استت، كته متضمتن كارآيتي در تعدادي از كاربردهاي‬ ‫ا‬
‫رايانهاي امروز، مثتل واژهپردازي و پستت الكترونيكتي ميباشتد. بتا وجود سترعت تحولت، ستواد نيتز هدف بستيار‬
‫محقري استتت، زيرا فاقتتد «دوام» لزم ميباشتتد. از آنجتتا كتته فناوري بتتا حالت جستتت و خيزوار، تغييتتر ميكنتتد،‬
‫مهارتهاي كنوني كهنگي ميگيرند و راهي براي تبديل آنها به مهارتهاي تازه نيست. راه حل بهتر اين است كه‬
‫افراد در پتي ستازگاري بتا تغييرات فناوري باشنتد. ايتن امتر مستتلزم يادگيري مطالب بنيانتي كافتي، در حدي استت كته‬
‫فرد را قادر سازد مهارتهاي جديدي را، به شيوهاي مستقل و پس از پايان تحصيلت رسمي، كسب كند.‬
‫3‬

4. ‫افراد متبحتتر در فناوري اطلعات قادرنتتد نظرات خود را بتته شكتتل خلق بيان كننتتد، دانتتش را دوباره فرمولبندي‬
‫كنند و تركيب اطلعاتي جديدي بسازند. تبحر در فناوري اطلعات مستلزم يك فرايند يادگيري مادام العمر است كه‬
‫در طتي آن، افراد بته طور مستتمر آنچته را كته ميداننتد بته كار ميبندنتد تتا از طريتق ستازگاري بتا تحولت و كستب‬
‫دانش بيشتر، در بهكار بستن فناوري اطلعات در زندگي شخصي و كار خود، كارآمدتر باشند.‬
‫تبحر در فناوري اطلعات مستلزم سه نوع دانش است:‬
‫1.مهارتهاي امروزين‬
‫2.مفاهيم بنياني‬
‫3.قابليتهاي فكري‬
‫اين سه نوع دانش، فرد را به شيوههاي مختلف براي تبحر در فناوري اطلعات آماده ميكنند.‬
‫1. مهارت هاي امروزين‬
‫مهارتهاي امروزيتن توانايتي استتفاده از كاربردهاي رايانهاي امروز هستتند كته افراد را قادر ميستازند فناوري‬
‫اطلعات را بلفاصتله بته كار بندنتد. در بازار كنونتي كار، مهارت جزء استاسي آمادگتي شغلي استت. مهمتتر از همته‬
‫اين كه مهارت، ذخيرهاي از تجربهي عملي با خود دارد كه بر مبناي آن ميتوان توانمنديهاي جديدي را بنا نهاد.‬
‫2. مفاهيم بنياني‬
‫مفاهيتم بنيانتي، انديشههتا و اصتول استاسي رايانههتا، شبكههتا و اطلعات هستتند كته شالودهي فناوري را تشكيتل‬
‫ميدهنتتد. مفاهيتتم، چگونگتتي و چرايتتي فناوري اطلعات را توضيتتح ميدهنتتد، و بينشتتي نستتبت بتته فرصتتتها و‬
‫محدوديتهاي آن در اختيار فرد ميگذارنتد. مفاهيتم، مواد خام درك فناوريهاي اطلعاتتي جديدي هستتند كته در حال‬
‫ظهورند.‬
‫3. قابليت هاي فكري‬
‫قابليتهاي فكري، توانايي بهكاربستن فناوري اطلعات در وضعيتهاي پيچيده و دشوار، تلخيص تفكر سطح بال‬
‫و محدودكردن آن به حدود بافتار(‪ )context‬فناوري اطلعات هستند. اين قابليتها، افراد را قادر ميسازند كه اين‬
‫رستتانه را بتته نفتتع خويتتش جرح و تعديتتل كننتتد و در هنگام بروز مشكلت پيشبينينشده و ناخواستتته، از پتتس ايتتن‬
‫مشكلت برآينتتتد. قابليتهاي فكري برانگيزندهي تفكتتتر انتزاعيتتتتر دربارهي اطلعات و جرح و اصتتتلح و ايجاد‬
‫خلقيت در آن هستند.‬
‫اين مهارتها كه پيوند نزديكي با استفادههاي امروز رايانه دارند، در طول زمان تغيير خواهند كرد، ولي مفاهيم‬
‫و قابليتهتتا فارغ از محدودهي زمان هستتتند. مفاهيتتم، قابليتهتتا و مهارتهتتا- ستته وجتته متفاوت از دانتتش تبحتتر در‬
‫فناوري اطلعات- ابعاد جداگانهاي را تشكيتل ميدهنتد، و ايتن بدان معنتا استت كته هتر فعاليتت مشخصتي كته مستتلزم‬
‫فناوري اطلعات باشتد، عناصتر همهي ايتن سته نوع دانتش را لزم خواهتد داشتت. يادگيري مهارتهتا و مفاهيتم و‬
‫كستب قابليتهاي فكري را ميتوان بدون ارجاع بته يكديگتر بته انجام رستاند، امتا چنيتن تلشتي، بته كستب ميزان قابتل‬
‫توجهتي از تبحتر در فناوري اطلعات منجتر نخواهتد شتد. سته عنصتر تبحتر در فناوري اطلعات بتا هتم برابرنتد، هتر‬
‫يك ديگري را تقويت ميكند، و همگي در امر تبحر در فناوري اطلعات، نقش اساسي دارند.‬
‫تبحتر در فناوري اطلعات، از آن نظتر كته افراد متبحتر در فناوري اطلعات، بته تناستب فعاليتهاي شخصتي و‬
‫حرفهاي خود دستت بته ارزيابتي، تمييتز، يادگيري، و بته كارگيري فناوري نويتن اطلعاتتي ميزننتد، شخصتي استت.‬
‫آنچه براي يك نفر مناسب است به فرصتها، فعاليتها، و كاربردهاي تبحر در فناوري اطلعات بستگي دارد، كه‬
‫همگي اين ها با حوزهي تخصص يا علقمندي و تفكر فرد، ملزمه دارند.‬
‫تبحتر در فناوري اطلعات، تصتاعدي و پويتا نيتز هستت. از ايتن نظتر تصتاعدي استت كته مشخصتهي تبحتر در‬
‫فناوري اطلعات، ستطوح گوناگون پيچيدگتي استت و صترفً تكگزارهاي (متبحتر/ نامتبحتر) نيستت؛ و پويتا استت، از‬
‫ا‬
‫4‬

5. ‫آن نظر كه تبحر در فناوري اطلعات، همراه با تحول در فناوري اطلعات، مستلزم يادگيري مادامالعمر و ارائهي‬
‫خلقيت روز افزون است. [‪]B‬‬
‫خلقيت‬
‫از خلقيت quot; ‪ quot;CREATIVITY‬تعريفهاي زيادي شده است. در اينجا برخي از تعاريف مهم را مورد بررسي‬
‫قرار مي دهيم:‬
‫‪‬تلش براي ايجاد يك تغيير هدفدار در توان اجتماعي يا اقتصادي سازمان‬
‫‪‬به كارگيري تواناييهاي ذهني براي ايجاد يك فكر يا مفهوم جديد‬
‫‪‬توانايي پرورش يا به وجود آوردن يك انگاره يا انديشه جديد در بحث مديريت نظير به وجود آوردن‬
‫يك محصول جديد‬
‫‪‬طي كردن راهي تازه يا پيمودن يك راه طي شده قبلي به طرزي نوين‬
‫تعريف خلقيت از ديدگاه روانشناسي‬
‫خلقيت يكي از جنبه هاي اصلي تفكر يا انديشيدن است. تفكر عبارت است از فرايند بازآرايي يا تغييراطلعات و‬
‫نمادهاي كسب شده موجود در حافظه درازمدت.‬
‫تفكر بر دونوع است:‬
‫1.تفكر همگرا‬
‫2.تفكر واگرا‬
‫تفكتر همگرا عبارت استت از فراينتد بازآرايتي يتا دوباره ستازي اطلعات و نمادهاي كستب شده موجود در حافظته‬
‫درازمدت.‬
‫تفكر واگرا عبارت است از فرايند تركيب و نوآرايي اطلعات و نمادهاي كسب شده موجود در حافظه درازمدت،‬
‫خلقيت يعني تفكر واگرا.‬
‫براساس اين تعريف خلقيت ارتباط مستقيمي با قوه تخيل يا توانايي تصويرسازي ذهني دارد. اين توانايي عبارت‬
‫استت از فراينتد تشكيتل تصتويرهايي از پديده هاي ادراك شده در ذهتن و فراينتد يافتتن راههاي جديتد براي انجام دادن‬
‫بهتر كارها. خلقيت يعني توانايي ارائه راه حل جديد براي حل مسائل، ارائه فكرها و طرحهاي نوين براي توليدات‬
‫و خدمات جديد و استمرار آن پس از غيبت آن پديدهها.‬
‫خلقيت از ديدگاه سازماني‬
‫خلقيتتت يعنتتي ارائه فكتتر و طرح نويتتن براي بهبود و ارتقاي كميتتت يتتا كيفيتتت فعاليتهاي ستتازمان «مثل افزايتتش‬
‫بهرهوري، افزايتش توليدات يتا خدمات، كاهتش هزينته هتا، توليدات ياخدمات از روش بهتتر، توليدات يتا خدمات جديتد‬
‫و... [‪]C‬‬
‫فناوري اطلعات و خلقيت‬
‫خلقيت، استعدادي همگاني است و محدود به افراد خاصي نميشود. همه انسانها با اين توانايي به دنيا ميآيند و‬
‫بتته وستتيله آموزش و اكتستتاب، ميتواننتتد آنرا پرورش دهنتتد و تكنيكهتتا و فرآيندهاي آن را بياموزنتتد. بديتتن ترتيتتب،‬
‫خلقيتت، شامتل دو عنصتر استت: اول اينكته موهبتتي الهتي و همگانتي استت و دوم، شامتل هتر چيتز نويتي ميشود كته‬
‫ارزشمند و كاربردي بوده، مبتني بر يافتهها و تجربههاي قبلي باشد و از روش علمي پيروي كند.‬
‫خلقيتت، تنهتا شرط بقتا براي جوامتع و تمدنهاي امروزي بته شمار ميرود و براي هماهنگتي و انطباق بتا دنياي‬
‫نوين، استفاده از توان خلق افراد ضروري است. «توين بي»، فيلسوف و مورخ مشهور معتقد است: «تنها چيزي‬
‫5‬

6. ‫كه انسان را اشرف مخلوقات ساخته، توان تفكر خلق اوست و خلقيت به منزله مرگ و حيات يك جامعه به شمار‬
‫ميرود». همچنين ميگويد: «هر تمدني كه به سوالت نو، پاسخهاي كهنه بدهد، زمان انحطاط آن فرا رسيده است».‬
‫«تافلر» نيز در كتاب موج سوم، پس از معرفي دورههاي كشاورزي و انقلب صنعتي و ويژگيها و قوانين حاكم‬
‫بر ايتن دورهها، عصر كنونتي را عصتر فراصتنعت و فناوري اطلعات ميدانتد و معتقتد استت كته تنهتا تفكري كته در‬
‫اين عنصر ميتواند كارساز باشد، خلقيت است.‬
‫حال با توجه به ضرورت پرورش خلقيت و انسانهاي خلق، جهت تداوم بقا در دنياي امروز، اين سوال مطرح‬
‫ميشود كه چه بايد كرد؟ تجربه ديگر جوامع كه در مسير پيشرفت قرار گرفته و خلقيت را تجربه كردهاند، نشان‬
‫ميدهد كه يگانه راه رسيدن به دنياي خلق و همراه شدن با جهان پيشرفته امروز، پذيرش جهانبيني خلق است.‬
‫جهانبيني خلق ميگويد: «تغيير، تغيير كرده است» بدين معنا كه در گذشته، جهت پيشبيني آينده، روند گذشته‬
‫مورد بررستي قرار ميگرفتت و براستاس تحليتل ايتن رونتد، تغييرات آينده پيشبينتي ميشتد. ليكتن براستاس جهانبينتي‬
‫خلق، آينده، تعييتن كننده حال و آينده ميباشتد. بته عبارت ديگتر، جهان بينتي چهارده هزار ستاله گذشتته، براي تتبيين‬
‫حال و آينده، كهنه و ناكارا است. بر دنياي امروز و آينده، اصولي حاكم است كه با اصول گذشتته در تضاد است و‬
‫ما هرچه بر باورهاي گذشته جهت حل مسايل امروزمان اصرار ورزيم، مسايل بيشتر و پيچيدهتري پديد خواهد آمد.‬
‫بنابرايتتن، برنامهريزي امروز بر مبناي قوانيتتن دورههاي گذشتتته، حركتتت در مستتير بيراهتته استتت و بستتياري از‬
‫گرفتاريهايتي كته امروز بتا آن دستت بته گريبان هستتيم، بته دليتل عدم آگاهتي نستبت بته قوانيتن دنياي امروز استت.‬
‫برنامهريزي و تدوين استراتژي براي آينده اگر فقط با رويكرد به قوانين گذشته باشد، مانند اين است كه ما بخواهيم‬
‫اتومبيلي را با نگاه كردن به آينهاي كه عقب را نشان ميدهد برانيم. بنابراين، ميبايست آينده و قوانين آن را شناخت‬
‫و حال و آينده را براساس اين قوانين، طرحريزي كرد.‬
‫‪ ‬يگانه راه رسيدن به دنياي خلق و همراه شدن با جهان پيشرفته امروز، پذيرش جهانبيني خلق است.‬
‫عليرغتتم ضرورت پذيرش جهان بينتتي خلق جهتتت تداوم بقتتا در جهان امروز، خلقيتتت در جامعتته متتا و ديگتتر‬
‫كشورهاي در حال توستعه با دو مانع اساسي روبروست: يكتي، مانتع تاريخي است كه در واقتع، ناشي از روشهاي‬
‫استتبدادي حكومتگران، پادشاهان، فرماندهان و مديران در طول تاريتخ استت. زيرا كته در ستايه چنيتن روشتي، تفكتر‬
‫خلق كته نوعتي تفكتر واگرا استت رشتد نمييابتد. ديگري، مانتع فرهنگتي استت، فرهنتگ مطلقگرايتي و جزمانديشتي‬
‫حاكم بر جامعه، امكان رشد روشهاي نسبيتگرا، احتمالگرا و در حقيقت، قابل انعطاف و واگرا را از بين ميبرد‬
‫و در نتيجه، خلقيت، امكان بروز نمييابد. حال اين سوال اساسي مطرح است كه جامعه ايران با وجود سيستمهاي‬
‫بوروكراتيك موجود و موانع مذكور، موضوع بقا در جامعه جهاني آينده را چگونه بررسي خواهد كرد؟ [‪]D‬‬
‫خلقيت داراي سه مؤلفه است‬
‫‪‬تخصص‬
‫‪‬تفكر خلق‬
‫‪‬انگيزش كه مي تواند دروني و بيروني باشد‬
‫روبرت جي استرنبرگ و ليندا اي اوهارا در بررسي هاي خود شش عامل را در خلقيت افراد موثر دانسته اند:‬
‫1.دانش: داشتن دانش پايه اي در زمينهاي محدود و كسب تجربه و تخصص در ساليان متمادي‬
‫2.تواناينني عقلننني: توانايتتي ارائه ايده خلق از طريتتق تعريتتف مجدد و برقراري ارتباطات جديتتد در‬
‫مسايل‬
‫3.سنبك فكري: افراد خلق عمومتا در مقابتل روش ارائه شده از طرف ستازمان و مديريتت ارشتد ، ستبك‬
‫فكري ابداعي را بر مي گزينند‬
‫4.انگيزش: افراد خلق عموما براي به فعل درآوردن ايده هاي خود برانگيخته ميشوند‬
‫5.شخصننيت: افراد خلق عمومتتا داراي ويژگيهاي شخصتتيتي ماننتتد مصتتر بودن، مقاوم بودن در مقابتتل‬
‫فشارهاي بيروني و داخلي و نيز مقاوم بودن در مقابل وسوسه همرنگ جماعت شدن هستند‬
‫6.محيط: افراد خلق عموما در داخل محيطهاي حمايتي بيشتر امكان ظهور مييابند.‬
‫6‬

7. ‫اين محققان مشخص كردند كه عمدهترين دليل عدم كارايي برنامه هاي آموزش خلقيت، تاكيد صرف اين برنامه‬
‫هتا بر تفكتر خلق بته عنوان يكتي از شتش منبتع موثتر در خلقيتت استت. جايتي كته ستاير عوامتل نيتز تاثيتر بستزايي در‬
‫موفقيت و شكست برنامه هاي آموزش خلقيت ايفا مي كنند (استنبرگ و اوهارا 7991)‬
‫جورج اف نلر در كتاب quot;هنر و علم خلقيتquot; براي خلقيت مراحل چهارگانه اي را بيان نموده اند:‬
‫1.آمادگي(‪)preparation‬‬
‫2.نهفتگي‬
‫3.اشراق‬
‫4.اثبات (‪)Verification‬‬
‫از اين ديد، افراد خلق‬
‫1.ابتدا با مسئله يا يك فرصت آشنا شده و سپس از طريق جمع آوري اطلعات با مسئله يا فرصت مورد‬
‫نظر درگير مي شوند‬
‫2.در مرحله بعتد افراد خلق روي مستئله تمركتز متي كننتد. در ايتن مرحله فعاليتت ملموستي مشاهده نمتي‬
‫شود و فرد ستعي در نظتم دادن تفكرات، انديشته هتا، تجارب و زمينته هاي قبلي خود جهتت نيتل بته يتك‬
‫ايده دارد‬
‫3.درگيري ذهنتي عميتق فرد (خودآگاه و ناخودآگاه ) فراهتم كردن فرصتت (جهتت تفكتر بر مستئله ) بته‬
‫خلق و ظهور ايدهاي جديد و بديع منجر مي شود‬
‫4.در نهايت فرد خلق در صدد برمي آيد صلحيت و پتانسيل ايده خويش را به اثبات برساند.‬
‫نوآوري‬
‫منظور از نوآوري، خلقيت تجلي يافته و به مرحله عمل رسيده است، به عبارت ديگر، نوآوري يعني انديشه‬
‫خلق تحقق يافته؛ نوآوري همانا ارائه محصول، فرايند و خدمات جديد به بازار است؛ نوآوري به كارگيري‬
‫تواناييهاي ذهني براي ايجاد يك فكر يا مفهوم جديد است.‬
‫خلقيت و نوآوري چگونه با هم مرتبط شده اند؟‬
‫خلقيت به طور عام يعني توانايي تركيب انديشه ها به شيوه اي منحصر به فرد يا ايجاد ارتباطي غير معمول بين‬
‫انديشته هتا. يتك ستازمان كته مشوق نوآوري استت ستاز مانتي استت كته ديدگاههاي ناشناختته بته مستايل يتا راه حلهاي‬
‫منحصر براي حل مسايل را ارتقا مي دهد. نو آوري فرايند كسب انديشه اي خلق و تبديل آن به محصول و خدمت‬
‫و يا يك روش عملياتي مفيد است. سه مجموعه از متغيرها وجود دارند كه مي توانند نوآوري را ايجاد كنند. آنها به‬
‫ساختار سازماني، فرهنگ و توانايي منابع انساني مربوط ميشوند.‬
‫چگونه متغيرهاي ساختاري بر نوآوري اثر مي گذارند؟‬
‫بر استتاس پژوهشهاي گستتترده، بتتا توجتته بتته متغيرهاي ستتاختاري متتي توانيتتم ستته گزاره را بيان كنيتتم. اول اينكتته‬
‫ساختارهاي مكانيكي اثري مثبت بر نوآوري دارند زيرا كه تخصص كاري آنها پايين تر است، قوانين كمتري دارند‬
‫و عدم تمركز در آنها بيشتر از ساختارهاي مكانيكي است. همچنين انعطاف پذيري، قدرت انطباق و بارور كردن را‬
‫كته پذيرش نوآوريهتا را آستان تتر متي كنتد، بيشتتر ميكننتد. دوم اينكته دستترسي آستان بته منابتع فراوان عامتل كليدي‬
‫نوآوري است. فراواني منابع به مديران اين توانايي را مي دهد كه بتوانند براي نو آوري هزينه كنند و شكستها را‬
‫بپذيرنتد. در نهايتت ارتباط بيتن واحدهتا بتا تستريع در كنتش متقابتل خطوط ستازماني بته شكستتن ستدهاي احتمالي در‬
‫برابر نوآوري مدد مي رساند. البته هيچ يك از اين سه متغير نمي تواند وجود داشته باشد مگر اينكه مديران ارشد به‬
‫اين سه عامل متعهد باشند.‬
‫7‬

8. ‫چگونه فرهنگ سازماني بر نوآوري اثر ميگذارد؟‬
‫سازمانهاي نوآور فرهنگي مشابه دارند. آنها تجربه كردن را تشويق مي كنند. آنها هم به موفقيتها و هم به شكستها‬
‫پاداش ميدهند. آنها از اشتباهات تجربه كسب ميكنند. يك فرهنگ نوآور داراي هفت ويژگي زير است:‬
‫1.پذيرش ابهام‬
‫2.شكيبايي در امور غير عملي‬
‫3.كنترل هاي بيروني كم‬
‫4.بردباري در مخاطره‬
‫5.شكيبايي در برخوردها‬
‫6.تاكيد بر نتايج تا وسايل‬
‫7.تاكيد بر نظام باز‬
‫سازمان از نزديك محيط را كنترل مي كند و سريعا به تغييرات، آنطور كه اتفاق ميافتند پاسخ ميدهد.‬
‫كدام متغيرهاي منابع انساني بر نوآوري اثر مي گذارند؟‬
‫در مقوله منابتع انستاني در مييابيتم كته سازمانهاي نوآور فعالنته آموزش و توستعه دانتش اعضاي خود را آن طور‬
‫كه روز آمد باشد تشويق ميكنند. امنيت شغلي در سطح عالي براي كاركنان خود فراهم مي آورند تا ترس از اخراج‬
‫به خاطر اشتباه را كاهش دهند و به افراد جرأت مي دهند كه تغيير پذير باشند. زماني كه انديشه اي جديد تكامل مي‬
‫يابد پيشتازان تغيير فعالنه و با شور و شوق انديشه را تعالي مي بخشند و آن را حمايت مي كنند، بر مشكلت چيره‬
‫ميشوند و اطمينان ميدهند كه نوآوري به مرحله اجرا در خواهد آمد.‬
‫ويژگيهاي افراد خلق‬
‫روانشناسان سعي داشته اند تا مشخصات افرادي كه داراي سطح باليي از خلقيت هستند مشخص كنند، «استيز»‬
‫عوامل زير را براي افراد خلق بيان داشته است:‬
‫1.سلمت رواني و ادراكي: توانايي ايجاد تعداد زيادي ايده به طور سريع‬
‫2.انعطاف پذيري ادراك: توانايي دست كشيدن از يك قاعده و چارچوب ذهني‬
‫3.ابتكار: توانايي در ايجاد و ارائه پيشنهادهاي جديد‬
‫4.ترجيح دادن پيچيدگي نسبت به سادگي: توجه كردن و درنظرگرفتن چالشهاي جديدمسائل پيچيده‬
‫5.استقلل راي و داوري: متفاوت بودن از همكاران در ارائه نظرات و انديشه هاي نو عده اي ديگر‬
‫ويژگيهاي افراد خلق را به صورت زير دسته بندي مي كنند:‬
‫‪‬خصوصيات ذهني‬
‫‪‬كنجكاوي‬
‫‪‬دادن ايده هاي زياد درباره يك مسئله‬
‫‪‬ارائه ايده هاي غيرعادي‬
‫‪‬توجه جدي به جزئيات‬
‫‪‬دقت و حساسيت نسبت به محيط به خصوص به نكاتي كه درنظر ديگران عادي به شمارمي روند‬
‫‪‬روحيه انتقادي‬
‫‪‬علقه وافر به آزمايش كردن و تجربه‬
‫‪‬نگرش مثبت نسبت به نوآفريني خصوصيات عاطفي‬
‫‪‬آرامش و آسودگي خيال‬
‫‪‬شوخ طبعي‬
‫8‬

9. ‫‪‬علقه به سادگي و بي تكلمي در نوع لباس و جنبههاي گوناگون زندگي‬
‫‪‬دلگرمي و اميد به آينده‬
‫‪‬توانايي برقراري ارتباط عميق و صميمانه با ديگران‬
‫‪‬اعتماد به نفس و احترام به خود‬
‫‪‬شهامت در خصوصيات اجتماعي‬
‫‪‬پيش قدمي در قبول و رويارويي با مسايل‬
‫‪‬مسئوليت پذيري و توانايي سازمان دادن به فعاليت هاي گوناگون‬
‫‪‬قدرت جلب حس اعتماد و اطمينان ديگران‬
‫فرصتهاي خلقيت‬
‫فرصتهاي خلقيت در چهار گروه فرصت داخلي و سه گروه فرصتهاي خارجي تقسيم بندي شده است.‬
‫فرصتهاي داخلي شامل:‬
‫1.وقايع غيرمنتظره مثل شكستها يا موفقيتهاي غيرمنتظره‬
‫2.ناسازگاريها‬
‫3.نيازهاي فرايندي‬
‫4.تغييرات در صنايع و بازارها‬
‫سه فرصت خارجي در محيط علمي و اجتماعي سازمان نيز عبارت است از:‬
‫1.تغييرات جمعيتي‬
‫2.تغيير نگرش‬
‫3.دانش جديد‬
‫اهميت خلقيت و نوآوري‬
‫خلقيت و نوآوري موجب خواهد شد كه موارد ذيل تحقق يابد:‬
‫‪‬رشد و شكوفايي استعدادها و سوق به سوي خودشكوفايي‬
‫‪‬موفقيتهاي فردي ، شغلي و اجتماعي‬
‫‪‬پيدايش سازمان‬
‫‪‬توليدات و خدمات‬
‫‪‬افزايش كميت، تنوع توليدات و خدمات‬
‫‪‬افزايش كيفيت توليدات و خدمات و موفقيت در رقابت‬
‫‪‬كاهش هزينه ها، ضايعات و اتلف منابع‬
‫‪‬افزايش انگيزش كاري كاركنان سازمان‬
‫‪‬ارتقاي سطح بهداشت رواني و رضايت شغلي كاركنان سازمان‬
‫‪‬ارتقاي بهره وري سازمان‬
‫‪‬موفقيت مجموعه مديريت و كاركنان سازمان‬
‫‪‬رشد و بالندگي سازمان‬
‫‪‬تحريك و تشويق حس رقابت‬
‫‪‬كاهش بوروكراسي اداري «كاهش پشت ميزنشيني ومشوق عمل گرايي»‬
‫‪‬تحريك و مهياكردن عوامل توليد [‪]E‬‬
‫ويژگيهاي سازمان خلق‬
‫9‬

10. ‫برخي از ويژگيهاي سازمان خلق عبارتند از:‬
‫‪‬رقابت كامل و فشرده است: در يك سازمان درصورتي خلقيت صورت ميپذيرد كه رقابت كامل در‬
‫آن حاكم باشد.‬
‫‪‬فرهنگ: يكي از عوامل عمده اي كه به بالندگي مديريت كمك مي كند فرهنگ مردم است. برپايه يك‬
‫فرهنتگ خوب، اتلف وقتت گناه محستوب متي شود. بديهتي استت درچنيتن بستتر مناستبي جهتت رقابتت،‬
‫خلقيت يا سازمانهاي پويا بهتر شكل ميگيرد.‬
‫‪‬دستترسي بتته مديران: ستازمانهاي خلق بر ايتن اعتقاد هستتند كته دانتش در ستطح ستازمان بته وفور‬
‫پراكنده شده استت و مديران بته راحتتي متي تواننتد افكار و نظرات ديگران را مستتقيم و بدون واستطه‬
‫دريافت كنند.‬
‫‪‬احترام بته افراد: ويژگتي ديگتر ستازمان خلق احترام بته افراد استت و آنهتا باور دارنتد كته متي تواننتد‬
‫همگام با نيازهاي سازمان، رشد كنند.‬
‫‪‬ارائه خدمات مردمي: هدف نهايي در اين سازمانها توجه به نيازمنديهاي جامعه و جلب رضايت آحاد‬
‫مردم استت. در ستازمان خلق افراد داراي يتك تخصتص ويژه نيستتند و ايتن امكان را دارنتد كته براي‬
‫قرارگرفتن درجايگاه مناسب گردش شغلي داشته باشند.‬
‫‪‬كار گروهي: روابط دائمي و بلند مدت كاركنان با اين نوع سازمانها و در نتيجه برخورداري آنها از‬
‫امنيت شغلي از ديگر ويژگيهاي اين سازمانهاست.‬
‫‪‬استقبال مديران از عامل تغيير: در اين سازمانها تمامي مديران، مسئله تغيير را به عنوان تنها عامل‬
‫ثابتت و گريزناپذيتر متي داننتد و بتا خشنودي آن را پذيرفتته و در برابر آن مقاومتت نمتي كننتد. طتبيعي‬
‫استتت در چنيتتن ستتازماني ضرورت ندارد كتته مديتتر بختتش زيادي از وقتتت خود را براي جلوگيري‬
‫برخورد با تغييرات اختصاص دهد زيرا همه به اين باور رسيده اند كه تغيير يك ارزش مثبت است.‬
‫نقش مدير در پرورش خلقيت‬
‫نقتش مديريتت در مجموعته هايتي كته خلقيتت و نوآوري از ضروريات و عامتل اصتلي استت بستيار مهتم و حستاس‬
‫استت. زيرا مديريتت متي توانتد توانايتي و استتعداد خلقيتت و نوآوري را در افراد ايجاد، ترويتج و تشويتق كنتد و يتا‬
‫رفتار و عملكرد آنها ميتواند مانع اين امر حياتي شود. هنر مدير خلق عبارت است از استفاده از خلقيت ديگران و‬
‫پيداكردن ذهنهاي خلق. مديرخلق بايد فضايي بيافريند كه خود بتوانتد خلق باشد و افراد سازمان را هم نيز براي‬
‫خلقيت تحريك كند و اين فضا، فضايي است كه از كار روزمره به دور است و به نحوي تفويض اختيار ميكند تا‬
‫هركسي خود مشكل خود را حل كند.‬
‫براي اينكه افراد در سازمان به تفكر بپردازند بايد محيطي ايجاد شود كه در آن به نظريات و انديشه ها امكان بروز‬
‫داده شود. يكتي از شيوه هاي بستيار مهتم و پرجاذبته پرورش شخصتيت انستانها و هميتن طور خلقيتت و نوآوري و‬
‫حتي رشد اجتماعي مشورت است وبدون ترديد افرادي كه اهل مشورت هستند از عقل و فكر بيشتري برخوردارند‬
‫و آنان كته اهتل آن نيستتند از ايتن امتياز بهره اي ندارنتد. يتك ستازمان خلق تتا اندازه زيادي بته خودكنترلي كاركنانتش‬
‫وابسته است . خودكنترلي خود را در خواستن و تمايل براي ارائه ابتكار و خلقيت به نمايش ميگذارد.‬
‫مديران ميتوانند هر سته مولفته خلقيت يعني تخصص، مهارتهاي تفكتر خلق و انگيزش را تحت تاثيتر قرار دهنتد.‬
‫امتتا واقعيتتت آن استتت كتته تاثيرگذاري بر دو مولفتته اول بستتيار دشوارتتتر و وقتگيرتتتر از انگيزش استتت، انگيزش‬
‫درونتي را ميتوان حتتي بتا تغييرات جزئي در محيتط ستازمان بته طور قابتل ملحظهاي افزايتش داد. ايتن بدان معنتا‬
‫نيستت كته مديران بايتد بهبود تخصتص و مهارتهاي تفكتر خلق را فراموشكننتد. امتا زمانيكته اولويتبندي در اقدام‬
‫مطرحميشود، آنها بايد بدانند كه اقدامات موثر بر انگيزش دروني، نتايج فوريتري را موجب خواهند شد.‬
‫خلقيت گروهي‬
‫سازمانها مي توانند از انواع تكنيك هاي توسعه خلقيت گروهي به شكل جدي و مستمر استفاده كنند. اين تكنيك ها‬
‫از اين قرارند:‬
‫1.تكنيك تحرك مغزي(طوفان فكري)‬
‫2.تكنيك خلقيت شش كله تفكر‬
‫01‬

11. ‫3.گردش تخيلي‬
‫4.تفكر موازي‬
‫5.ارتباط اجباري‬
‫‪ ‬تكنيك تحرك مغزي(طوفان فكري)‬
‫يكتي از تكنيتك هاي متداول در ايجاد خلقيتت و فعال ستاختن انديشههتا بته صتورت گروهتي، تكنيتك تحرك مغزي‬
‫است. در اين تكنيك مستئلهاي به يك گروه كوچتك ارائه شده و از آنان خواسته ميشود فيالبداهه و به سرعت به آن‬
‫واكنش نشان داده و براي آن پاسخي بيابند. پاسخها بر روي تابلويي نوشته ميشوند به طوري كه همه اعضاي جلسه‬
‫ميتوانند آنها را ببينند. اين امر باعث ميشود تا ذهن اعضا به فعاليت بيشتري پرداخته و جرقهاي از يك ذهن باعث‬
‫روشني ذهن ديگري شود. اولين دليل اثربخشي تحرك مغزي افزايش قدرت خلقيت در گروه است، افراد در حالت‬
‫گروهتي بيستش از حالت انفرادي قدرت تصتور خلق بروز ميدهنتد. رقابتت نيتز عامتل ديگري استت كته در جلستات‬
‫تحرك مغزي مومجب افزايش اثربخشي ميگردد. همچنين عدم وجود انتقاد و يا ارزيابيهاي سريع باعث ميشود تا‬
‫اعضاي جلسه با فراغت خاطر به اظهارنظر بپردازند و محيطي مساعد براي خلقيت ايجاد گردد. نكته ديگري كه‬
‫در موثر بودن تحرك مغزي قابل ذكر است فيالبداهه بودن نظرات است.‬
‫‪ ‬تكنيك خلقيت شش كله تفكر‬
‫«ادوارد دوبونتو» پدر تفكتر خلق در كتاب «ششكله تفكتر» يتك روش خلقانته ارايته ميكنتد و از طريتق آن‬
‫ميكوشد نشست افراد به دور يكديگر را به اقدامي ثمربخش و كارا تبديل كند. «دوبونو» سعي ميكند به كساني كه‬
‫به دور هم جمع ميشوند، بياموزد كه به تفكر خود نظم دهند و آنگاه در اين ميان، به راههاي خلقانه بينديشند و با‬
‫يك هماهنگي مدبرانه نتايج را طبقهبندي و اولويتبندي كرده و در تصميمگيريها از آن استفاده كنند.‬
‫‪ ‬گردش تخيلي‬
‫در سال 1961 روانشناسي به نام گوردون ( ‪ )W.J.Gordon‬نتايج پژوهشهاي 01 ساله خود را در مورد افراد‬
‫خلق منشر كرد و ضمن آن اعلم داشت كه ذهن آدمي به هنگام ابراز خلقيت و ابتكار در يك حالت خاص رواني‬
‫استت كته اگتر بتوانيتم آن حالت را ايجاد كنيتم خلقيتت امكان وجود مييابتد. او در گروههاي ايجاد خلقيتت اعضاي‬
‫گروه را از طريتتق بهكارگيري يتتك جريان تمثيلي و استتتعارهاي بتته گردشتتي تخيلي ترغيتتب ميكرد و در ايتتن حالت‬
‫ايدهها و نظرات بديعي را كشف ميكرد. ذهن افراد در اين گردش خيالي با دستاويز استعارهها به نكاتي نو كه هدف‬
‫جلسته خلقيتت بود ميرستيد و روابتط تازهاي را بيتن پديدههتا پيدا ميكرد. آنان پديدههايتي را كته چندان تجانستي بتا هم‬
‫نداشتند تلفيق و تركيب مي كردند و به ايدههاي جديدي دست مييافتند. در جلسات خلقيت به كمك استعاره و تخيل‬
‫كار تلفيتتق و تركيتتب در ذهتتن افراد انجام ميگرفتتت و از ايتتن رو روش «گوردون» را شيوه تلفيتتق نامتجانستتها (‬
‫‪ ) Synectics‬نيز ناميده اند. تهييج ذهني يا تكنيك گوردون روشي است بسيار مناسب جهت يافتن راه حلهاي جديد‬
‫براي مستئله و نيتز براي اكتشافات علمتي و فنتي. ايتن روش فرايندي خاص و منحصتر بته فرد و در عيتن حال موثتر‬
‫دارد.‬
‫فرايند به كارگيري اين رويكرد عبارت است از:‬
‫1.شناسايي و تجزيه وتحليل مشكل به منظور رسيدن به ماهيت و جوهره آن‬
‫2.كشف راه حلهايي براي آن جوهره ازطريق ديدگاه غيرمرتبط با موضوع‬
‫3.تلش براي تبديل راه حلهاي به دست آمده به راه حل نهايي (در جلساتي كه از اين روش استفاده مي‬
‫شود‬
‫فقط رهبر گروه از اصل موضوع اطلع دارد و موضوعي كه مطرح مي شود دقيقا اصل موضوع نيست بلكه‬
‫موضوعي نزديك به آن است.‬
‫‪ ‬تفكر موازي‬
‫واضتتع ايتتن شيوه «ادوارد دوبونتتو» روش معمول تفكتتر را هماننتتد حفتتر گودالي توصتتيف ميكنتتد كتته بتتا افزايتتش‬
‫اطلعات فرد همان گودال را عميق تر ميسازد و از ديدن جاهاي ديگر براي حفر كردن باز مي ماند در حالي كه‬
‫تفكتر موازي نگاه فرد را بته نقاط جديتد معطوف ميستازد و اطلعات و تجربههاي جديتد صترفا بته انديشههاي قبلي‬
‫افزوده نميشود، بلكته آنهتتا را تغييتر داده و الگتتو و ستاختار جديدي را ايجاد متي كنتد. يكتي از راههاي تحقتتق تفكتر‬
‫ت‬
‫موازي، ايجاد يك انديشه واسطه غيرممكن (‪ )Intermediate impossible‬است. اين انديشه موجب طيران فكر و‬
‫11‬

12. ‫ذهتن شده و بتا تعديتل آن ميتوان بته انديشته نتو و عملي دستت يافتت. راه ديگتر در تفكتر موازي پيونتد تصتادفي استت.‬
‫فرض كنيد كتاب فرهنگ لغت را ميگشاييد و لغاتي را ميخوانيد و ميكوشيد تا آن را با موضوع مورد نظر پيوند‬
‫داده و به نتيجهاي برسيد. در اين كار شما از روش پيوند تصادفي استفاده كردهايد.‬
‫‪ ‬ارتباط اجباري‬
‫يكتي ديگتر از شيوههاي آشكار ستاختن خلقيتهتا و ظاهتر ستاختن توانايتي آفرينندگتي موجود در افراد شيوه ارتباط‬
‫اجباري استت. در ايتن شيوه همان طور كته از نام آن استتفاده ميشود بايتد بيتن دو گروه از پديده هتا ارتباطتي اجباري‬
‫ايجاد كرد. [‪]F‬‬
‫پرورش خلقيت‬
‫همه روان شناسان پرورشي و متخصصان آموزشي معتقدند که توانايي هاي خلقانه و شيوه هاي فکري واگرا را‬
‫مي توان به افراد، به ويژه به کودکان و نوجوانان، آموزش داد كه به طور خلصه به چند اصل کلي براي پرورش‬
‫خلقيت مي توان اشاره کرد.‬
‫1.تجارب کودکان را بته موقعيتت هاي خاص محدود نکنيتد. ستؤالتي بپرستيد کته بتا چرا و چگونته آغاز‬
‫مي شونتد، نته کجا و چه کسي و چه وقت. سؤال هايي طرح کنيتد کته داراي جواب هاي متعدد باشند.‬
‫ستؤال هايتي کته تنهتا يتک جواب دارنتد منجتر بته تفکتر همگرا متي شونتد، ستؤال هايتي کته جواب هاي‬
‫متعددي را در يادگيرنده بر مي انگيزانند شوق تفکر واگرا و آفرينندگي است.‬
‫2.براي طرح ستؤال هتا و انديشته هاي غيتر معمول و بديتع ارزش قائل شويتد. از ستؤال هاي غيتر معمول‬
‫کته از ستوي دانتش آموزان طرح متي شونتد و شمتا از عهده جواب آنهتا بر نمتي آييتد نهراستيد. بته آنهتا‬
‫کمک کنيد و با همکاري يکديگر به جستجو براي يافتن جواب اين سؤالت بپردازيد.‬
‫3.فرصت هايي براي خود آموزي و يادگيري اکتشافي در اختيار يادگيرندگان قرار دهيد.‬
‫4.نسبت به تفاوت هاي فردي يادگيرندگان با احترام برخورد کنيد. گورتزل (2691- ‪ )Gortzel‬پس از‬
‫بررسي شرايط پرورشي 004 نفر از افراد برجسته قرن بيستم تأثير شرايط پرورشي آموزشگاه ها و‬
‫روش آموزشتي معلمان را بر رشتد توانايتي هاي خلق در کودکان را بته ايتن گونته بيان داشتته استت.‬
‫quot;معلمانتي کته بيتش از معلمان ديگتر مورد احترام و علقته افراد نخبته مورد مطالعته متا قرار داشتنتد،‬
‫معلمانتي بودنتد کته بته ايتن افراد امکان متي دادنتد تتا متناستب بتا توانايتي هايشان پيتش برونتد. فرصتت‬
‫فعاليت کردن در موضوعات دلخواهشان را به آنها مي دادند و آنها را به تفکر وا مي داشتند و کتاب‬
‫هاي مهيج به آنها معرفي مي کردندquot;.‬
‫5.رفتارهاي خلقانه را براي کودکان سر مشق قرار دهيتد. يلون و نيستاين (7791) در اين مورد گفته‬
‫انتد: quot;دانتش آموزان کلس پنجتم ابتدايتي پتس از مشاهده رفتارهاي خلق نشان داده شده در يتک فيلم يتا‬
‫از سوي معلم، رفتارهاي خلق از خود نشان داده اندquot;.‬
‫6.از روش هتا و فنون ويژه بال بردن ستطح آفرينندگتي استتفاده کنيتد. معروف تريتن ايتن روش هتا روش‬
‫بارش مغزي استت. در ايتن روش معلم مستأله اي را بته دانتش آموزان متي دهتد و از آنهتا متي خواهتد تتا‬
‫هر چه راه حل براي مسأله به ذهنشان مي رسد بگويند. معلم دانش آموزان را براي دادن راه حل ها‬
‫و اظهار نظرهاي مختلف تقويت مي کند ولي پيش از ارايه تمامي راه حل ها از سوي دانش آموزان،‬
‫درباره آنها هيچ گونه اظهار نظري نمي نمايد.‬
‫7.روش آموزش ديگري کته منجتر بته بال بردن ستطح فعاليتت هاي خلق يادگيرندگان متي شود، آموزش‬
‫مهارت هاي پژوهشي (‪ )Research Skill‬است. آموزش مهارت هاي پژوهشي به طرح و آزمودن‬
‫فرضيته از ستوي يادگيرندگان کمتک متي کننتد. روش هاي درستت طرح فرضيته و آزمون فرضيته از‬
‫سوي يادگيرندگان کمک مي کند. روش هاي درست طرح فرضيه و آزمون فرضيه به وسيله کودکان‬
‫منجر به ايجاد طرز تفکر خلقانه در آنها مي شود.‬
‫علوه بر روش هاي فوق روش مطالعته خلقانته (‪ )Creative Study‬نيتز روش موثري در آموزش خلقيتت‬
‫است. تورنس و هارمون (1691) نشان داده اند که مي توان به کودکان آموزش داد تا مطالب را به طور خلقانه‬
‫بخوانند. آنها در اين باره راهنمايي هاي زير را در اختيار دانش آموزان قرار داده اند:‬
‫21‬

13. ‫1.وقتتي کته بته خواندن مطالب يتک کتاب متي پردازيتد بته مورد استتفاده هاي مختلف اطلعاتتي کته در آن‬
‫کتاب بته آنهتا بر متي خوريتد بينديشيتد. خيلي اهميتت دارد بته راههايتي کته متي توانيتد اطلعات خوانده‬
‫شده را در زندگي شخصي و حرفه اي خود به کار ببنديد فکر کنيد.‬
‫2.تنها به اين سوال اکتفا نکنيد که مولف چه مي گويد؛ از خود بپرسيد که چگونه مي توانم آنچه را که‬
‫نويسنده نوشته است، مورد استفاده قرار دهم. تنها به يک مورد اکتفا نکنيد تا آنجا که مي توانيد موارد‬
‫استفاده هاي بيشتري را بيابيد و بعضي از آنها را براي مصارف آينده خود يادداشت کنيد. ممکن است‬
‫مدتتي وقتت لزم باشتد تتا ايتن نوع مطالعته کردن را بياموزيتد. بتا ايتن حال مأيوس نشويتد بعتد از دو سته‬
‫روز خواهيد ديد که مي توانيد اين روش مطالعه را به راحتي به کار ببنديد. [‪]G‬‬
‫نتيجه گيري‬
‫گسترش و سرعت تغييرات در سراسر جهان باعث شده كه خلقيت بيش از پيش اهميت يابد، كشورها فقط با ابتكار‬
‫و نوآوري متي تواننتد خود را بتا شرايتط جديتد وفتق داده و همگام بتا دگرگونيهتا بته پيتش رونتد. بديهتي استت در دنياي‬
‫پيچيده كنوني، سازمانهايي در رقابت با سايرين موفق ترند كه بتوانند از فرصتهاي پيشرو، به بهترين نحو استفاده‬
‫كنند و اين امر جز با افزايش خلقيت و نوآوري امكان پذير نيست. از مهمترين راهكارهاي ايجاد و افزايش خلقيت‬
‫در كاركنان كته بايتد توسط مديران به كار بسته شود يكتي افزايش انگيزش در ميان كاركنان است، انتصاب متناسب‬
‫افراد بتا تخصتص آنهتا و عدم اجبار شغتل نامناستب بته افراد، ايجاد هماهنگتي مناستب بتا كاركنان، دادن آزادي عمتل و‬
‫تفويتض اختيار نيتز از عوامتل افزايتش انگيزش درونتي بته شمار ميرونتد همچنيتن در اختيار قرار دادن منابتع مهمتي‬
‫چون زمان و تخصيص منابع مالي نيز انگيزش را در افراد افزايش ميدهد، ايجاد گروههاي كاري و حمايت متقابل‬
‫اعضاي گروه و نيتز تركيتب انديشههاي متفاوت ميتوانتد اشتياق افراد را بته كار و دستتيابي بته هدف افزايتش داده و‬
‫در نتيجته تجربيات و مهارتهاي تفكتر خلق را ارتقتا ميبخشتد، پاداش و تشويتق، ارتقاي شغلي، اعتنتا و اعتماد، عدم‬
‫ارزيابيهاي بتتتي مورد و وقتتتت گيتتتر و ايجاد فضاي كاري آرام و بدون ترس و بيتتتم، حمايتتتت ستتتازماني، تقويتتتت‬
‫همكاريهاي متقابتتل و احستتاس هدف مشترك بيتتن كاركنان و مديران و ايجاد جذابيتتت كاري براي كاركنان، همتته از‬
‫جمله عوامل مهمي هستند كه مديران با تأثير بر آنها و نيز اثرگذاري بر روي دو مؤلفه ديگر يعني تخصص و تفكر‬
‫خلق، مي توانند به ارتقا و پيشرفت سازمان خود و در نتيجه ترقي جامعه كمك كنند. [‪]H‬‬
‫منابع‬
‫[‪ :]A‬قرن 12 عصر مغزافزار – تلخيص خبر روزنامه ي جوان - ‪ – www.iritn.com‬يك شنبه، 91 آبان 4831‬
‫[‪ :]B‬معرفي فناوري اطلعات – دانشگاه علوم پزشكي و خدمات بهداشتي درماني استان فارس – واحد فناوري‬
‫اطلعات - ‪www.sums.ac.ir‬‬
‫[‪ :]C‬خلقيت در مديريت (1) – ناهيد محمدي - ‪ - www.iritn.com‬پنج شنبه، 02 شهريور 5831‬
‫[‪ :]D‬اخبار علمي پژوهشي - خلقيت شرط بقا - ‪ - www.nipc.net‬خبر نامه شماره 41 ، فروردين 4831‬
‫[‪ :]E‬منبع ‪C‬‬
‫[‪ :]F‬خلقيت در مديريت (2) - ناهيد محمدي - ‪ – www.iritn.com‬شنبه، 12 شهريور 5831‬
‫[‪ :]G‬آموزش خلقيت – روح ال آقا صالح – پنج شنبه، 6 اسفند 3831‬
‫[‪ :]H‬منبع ‪F‬‬
‫31‬

14. ‫پايان‬
‫41‬