ΙΙ. Ο κόσμος του Ισλάμ κατά την περίοδο του Μεσαίωνα. 1. Η εξάπλωση των Αράβων. Ιστορία Β΄ Γυμνασίου, σελ. 26-28

1. α. Ίδρυση και αρχές του Ισλάμ
Μεσαιωνική και Νεότερη Ιστορία,
Β΄ Γυμνασίου, σελ.26-28

2. Ο Μωάμεθ γύρω στα 622
διακήρυξε τις αρχές μιας νέας
θρησκείας, του Ισλάμ, που ήταν
μείγμα από χριστιανισμό και
ιουδαϊσμό, που βρήκε απήχηση
στις φτωχές νομαδικές φυλές
της Αραβίας, γιατί τους χάριζε
παρηγοριά και τους υποσχόταν
υλικά και ψυχικά αγαθά μετά το
θάνατο. Μετά από αυτό
απέκτησαν συνοχή.
Το κοράνι (=ο λόγος του
Θεού) απαιτούσε από τους
πιστούς (Μουσλίμ) να
διαδώσουν το Ισλάμ με
ιερό πόλεμο (τζιχάντ)
κατά των απίστων. Όσοι
έπεφταν στον πόλεμο
γίνονταν μάρτυρες της
πίστης και εξασφάλιζαν
μια θέση στον παράδεισο.
α. Ίδρυση και αρχές του Ισλάμ

3. Η λέξη «Ο Θεός» («Αλλάχου») στην αραβική γραφή
Η λέξη «ισλάμ» σημαίνει «υποταγή
στο Θεό» και εκείνοι που
αποδέχονται τη στάση υπακοής στο
Θεό ονομάζονται «μουσλίμ» που
σημαίνει «υποταγμένος στον Ύψιστο»

4. Ο Μωάμεθ ήταν οδηγός καραβανιών και ταξίδευε συχνά
στις χώρες της Εγγύς Ανατολής. Έτσι, γνώρισε από
κοντά το Χριστιανισμό και τον Ιουδαϊσμό.
Επηρεασμένος από τις δύο αυτές θρησκείες, ο
Μωάμεθ διακήρυξε τις αρχές της νέας θρησκείας,
του Ισλάμ.
Ο Μωάμεθ δέχεται τη φώτιση
από τον Αλλάχ στο σπήλαιο
της Ήρας στη Μέκκα
Ο Μωάμεθ, σε ηλικία 40 ετών,
οραματίστηκε τον Γαβριήλ, ο
οποίος του φανέρωσε ότι θα ήταν
«ο απεσταλμένος του Θεού»
(Ιρανικό χειρόγραφο, 14ος αι.)

5. Οι άρχοντες της Μέκκας, επειδή νόμιζαν ότι σκοπός του Μωάμεθ ήταν να
αποκτήσει την απόλυτη εξουσία προσπάθησαν να τον σκοτώσουν.
Γι’ αυτό κατέφυγε το 622 στη Μεδίνα, όπου απέκτησε οπαδούς.
Το έτος αυτό, έτος της Εγίρας (αποδημίας) καθιερώθηκε ως αφετηρία του
χρονολογικού συστήματος των Αράβων.

6. Ο Μωάμεθ εκδιώχθηκε το 622 από τη Μέκκα και
κατέφυγε στη Μεδίνα, όπου ίδρυσε μια κοινότητα πιστών

7. Στη Μεδίνα ο Μωάμεθ επιβλήθηκε ως στρατιωτικός και θρησκευτικός
ηγέτης και το 630 κυρίεψε τη Μέκκα με τη δύναμη των όπλων.

8. Μέσα σε μια δεκαετία ο Μωάμεθ κατόρθωσε να επιβάλει τη
διδασκαλία του και να συνενώσει τις αραβικές φυλές, θέτοντας
τέρμα στην πολιτική διάσπαση της Αραβικής Χερσονήσου.

9. Στο κέντρο της Μέκκας
υπήρχε ένας πέτρινος
ναός, η Κάαμπα, όπου
φυλασσόταν ένα κομμάτι
μαύρης πέτρας από
μετεωρίτη που θεωρούνταν
θεόσταλτο καθώς και 300
είδωλα όλων των
Αραβικών φυλών.
Μετά την επικράτησή του
στη Μέκκα ο Μωάμεθ
απομάκρυνε όλα τα είδωλα
από την Κάαμπα, όπου
παρέμεινε μόνο ο
μετεωρίτης λίθος.
Από τότε ο ναός αυτός
θεωρείται για τους
μουσουλμάνους το
ιερότερο σημείο πάνω
στη γη.

12. Πολύτιμο βελούδινο
ύφασμα με στίχους από το
Κοράνι σε νήματα χρυσού
καλύπτει την Κάαμπα.Το
χρώμα του υφάσματος δεν
ήταν πάντα μαύρο αλλά
έχουν προηγηθεί οι
αποχρώσεις του κόκκινου
και πράσινου στο
παρελθόν.
Πηγή: www.lifo.gr

15. β. Η επέκταση – Παράγοντες και συνέπειες
Μεσαιωνική και Νεότερη Ιστορία,
Β΄ Γυμνασίου, σελ.26-28
Σελ. 26 - 28

16. Τέλος, διεκδίκησαν και μέρος της κυριαρχίας στη Μεσόγειο με αποκορύφωμα την
κατάκτηση της Σικελίας και της Κρήτης.
Στις αρχές του 8ου αι το μεγαλύτερο μέρος της Ισπανίας.
Τις ακτές της Βόρειας Αφρικής
Γειτονικές περσικές επαρχίες (Μεσοποταμία και Περσία).
Μέρος βυζαντινών επαρχιών (Αίγυπτος, Συρία, Παλαιστίνη) που ήταν προσκολλημένες στο
μονοφυσιτισμό και καταπιέζονταν από το κράτος.
Ο θεσμός του ιερού πολέμου προσέδωσε στους Άραβες ακατανίκητη ορμή, ξεχύθηκαν από την
αραβική χερσόνησο και μέσα σε λίγα χρόνια κατέκτησαν:

19. Δυο χρόνια μετά το θάνατο του Προφήτη, οι μαχητές του Ισλάμ, υπό την ηγεσία του
χαλίφη (δηλ. του τοποτηρητή και διαδόχου του Προφήτη), εξόρμησαν από τη
Χερσόνησο τους. Ο βυζαντινός στρατός συντρίφτηκε στη μάχη του Γιαρμούκ (636).

21. Μέσα σε λίγα χρόνια οι επιδρομείς κατέκτησαν τις γειτονικές ρωμαϊκές και
περσικές επαρχίες (Παλαιστίνη, Συρία, Αίγυπτος, Μεσοποταμία και Περσία).

22. H κατάκτηση της Αιγύπτου, του σιτοβολώνα της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας,
ολοκληρώθηκε με την κατάληψη της Αλεξάνδρειας το 646. Μετά η κατάληψη της
Βόρειας Αφρικής.Τα ανατολικά σύνορα του Βυζαντίου βαθμιαία υποχώρησαν στις
παρυφές της Μ. Ασίας.

23. Οι Άραβες δεν περιορίστηκαν σε χερσαίες επιχειρήσεις, αλλά διεκδίκησαν από το
Βυζάντιο την κυριαρχία στη Μεσόγειο. Βασιζόμενοι στην τεχνογνωσία και την
ναυτική εμπειρία των παράκτιων πληθυσμών της Φοινίκης και της Αιγύπτου,
ναυπήγησαν και οργάνωσαν έναν αξιόμαχο στόλο.

24. Ακολούθως έγιναν κύριοι της Κύπρου, της Ρόδου, της Κω, της Χίου και πολιόρκησαν
δύο φορές την Κωνσταντινούπολη (674-678 και 717-718).
674
717
Α΄ πολιορκία Β΄ πολιορκία

25. Οι βυζαντινοί μαχητές απέκρουσαν και τις δύο φορές τους Άραβες με τη βοήθεια των
απόρθητων τειχών της Βασιλεύουσας και τη χρήση του υγρού πυρός, ενός νέου όπλου
που κατέκαιε τα εχθρικά πλοία.

26. Το υγρό πυρ εφευρέθηκε περί το 672 μ.Χ., από έναν μηχανικό από την Ηλιόπολη της
Συρίας, τον Καλλίνικο, ο οποίος κατέφυγε στη βυζαντινή πρωτεύουσα από την
αραβοκρατούμενη πατρίδα του.

27. Εκτοξευόμενο από καταπέλτες, αλλά κυρίως από πεπιεσμένους σίφωνες, το υγρό πυρ
είχε την ιδιότητα να μην σβήνει στο νερό. Το υγρό πυρ περιβαλλόταν με άκρα
μυστικότητα, με αποτέλεσμα να αγνοούμε σήμερα την ακριβή σύστασή του.

28. Οι Άραβες προέλασαν ακολούθως κατά μήκος των ακτών της Β. Αφρικής. Μετά την
κατάκτηση της Καρχηδόνας (τέλη 7ου αι.) οι στρατιές τους πέρασαν, στις αρχές του
8ου αι., τον πορθμό του Γιβραλτάρ και υπέταξαν το μεγαλύτερο μέρος της Ισπανίας.

29. Έπειτα διάβηκαν τα Πυρηναία όρη και προσπάθησαν να περάσουν στην Ευρώπη.

30. Οι Φράγκοι όμως, με αρχηγό τον Κάρολο Μαρτέλο, τους νίκησαν στο Πουατιέ της
Γαλλίας και τους ανάγκασαν να επιστρέψουν στην Ισπανία (732 μ.Χ).

31. Η μάχη στο Πουατιέ
ο Κάρολος Μαρτέλος
Μετά τις ήττες αυτές, στην Κωνσταντινούπολη και στο Πουατιέ,
οι δρόμοι των Αράβων προς την Ευρώπη έκλεισαν οριστικά

32. Η μάχη στο Πουατιέ το 732 μ.Χ.

35. Η εξάντληση Βυζαντινών και Περσών από
τη μακροχρόνια πολεμική τους σύγκρουση
στα χρόνια του Ηρακλείου.
Η έντονη αντίθεση ανάμεσα στην Ορθόδοξη
Κων/πολη και τις ανατολικές Βυζαντινές
επαρχίες που παρέμειναν προσκολλημένες
στην αίρεση του Μονοφυσιτισμού.
Οι επαρχίες αυτές δεν αντιστάθηκαν
στους Άραβες και ενσωματώθηκαν στο
Αραβικό κράτος (Χαλιφάτο)

38. και τον περιορισμό του βυζαντινού εμπορίου.
την απώλεια σημαντικών αστικών κέντρων
μείωση της αγροτικής παραγωγής,
προκάλεσε εδαφική συρρίκνωση,
διέσπασε το μεσογειακό κόσμο,
Η αραβική επέκταση

39. Η Άλωση της Θεσσαλονίκης
από τους Άραβες.

40. ΤΕΛΟΣ