Βυζαντινή Ιστορία

1. ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΚΟς ΧΑΡΤΗς
ΚΩΝςΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗς
Αγγελική Χρόνη- Φιλόλογος
1ο Γυμνάσιο Γλυκών Νερών

2. Η Κωνσταντινούπολη στο Χάρτη

3. Ίδρυση Κωνσταντινούπολης
Ιδρυτής της
είναι ο
Κωνσταντίνος
ο Μέγας που
μετέφερε την
πρωτεύουσα
του Ρωμαϊκού
Κράτους από
τη Ρώμη στο
Βυζάντιο
Τα εγκαίνια
έγιναν το 330

4. Άποψη Κωνσταντινούπολης και συνοικίας Πέραν

5. Χτισμένη ανάμεσα σε επτά λόφους
Όπως ήταν και η Ρώμη, η προηγούμενη πρωτεύουσα της
ρωμαϊκής αυτοκρατορίας.

6. Κτίσματα
Σταδιακά η Κωνσταντινούπολη ή Νέα Ρώμη
στολίστηκε με διάφορα κτήρια και μέσα σε δύο
αιώνες ξεπέρασε σε ομορφιά και μεγαλείο την
Παλαιά Ρώμη.

7. Η Κωνσταντινούπολη διέθετε πολλά έργα τέχνης, τα οποία είχαν
μεταφερθεί από τον Κωνσταντίνο στη νέα πρωτεύουσα από πόλεις
και ιερά ολόκληρης της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Τη συλλογή
του Κωνσταντίνου συνέχισαν οι διάδοχοί του έως και τον 6ο
αιώνα, οπότε ο Ιουστινιανός έθεσε τέλος σε αυτή τη συνήθεια.
Στόχος ήταν να δημιουργηθεί μια ευανάγνωστη σύνδεση της
νέας πρωτεύουσας με το ρωμαϊκό μεγαλείο και έτσι να
επιβεβαιωθεί το αστικό όραμα του αυτοκράτορα-ιδρυτή της
πόλης.

8. Έργα τέχνης μεταφέρθηκαν στην Κων/λη για το
στολισμό της.
Ο τρίποδας των Δελφών μεταφέρθηκε και τοποθετήθηκε από τον Μεγάλο
Κωνσταντίνο στον βυζαντινό ιππόδρομο της Κωνσταντινούπολης ως συμβολικό θεμέλιο
της νέας πόλης.

9. Άλλα Κτίσματα στην Κωνσταντινούπολη:
Μέγα Παλάτιον
Ήταν ένα εκτενές συγκρότημα ανακτόρων στην Κωνσταντινούπολη, που στέγαζε
την αυτοκρατορική οικογένεια και τις διοικητικές υπηρεσίες. Θεμελιώθηκε από
τον Κωνσταντίνο το Μέγα και αποτέλεσε κέντρο της διοίκησης του αχανούς
κράτους για περισσότερα από 800 χρόνια.

10. Δάφνη
Τμήματα του Μεγάλου Παλατιού

11. Χρυσοτρίκλινος Μίλιον
(αίθουσα του θρόνου)
Μέρη του Μεγάλου Παλατιού.

12. Περιστύλιον Λουτρά Ζεύξιππου
Μέρη του Μεγάλου Παλατιού

13. Χαλκή Πύλη (είσοδος στο Ιερόν Παλάτιον)
Ως Χαλκή πύλη αναφέρεται η κύρια είσοδος του Μεγάλου Παλατιού της
Κωνσταντινούπολης που ονομάστηκε έτσι είτε λόγω των επιχρυσωμένων
ορειχάλκινων κεραμιδιών της σκεπής της, είτε λόγω των χάλκινων πυλών της.

14. Μαγναύρα (Πανδιδακτήριον)
Πανδιδακτήριον ονομαζόταν στην Κωνσταντινούπολη εκπαιδευτικό ίδρυμα ανώτατης εκπαίδευσης,
θεωρούμενο με σημερινούς όρους Πανεπιστήμιο. Κατά τον 9ο αιώνα εγκαταστάθηκε στον περίβολο του
παλατιού, στη Μαγναύρα, αναφερόμενο και ως Πανδιδακτήριο της Μαγναύρας. Γινόταν διδασκαλία στα
μαθήματα: γραμματική, ρητορική, φιλοσοφία, διαλεκτική, δίκαιο, αριθμητική, γεωμετρία, αστρονομία
και μουσική. Λειτουργούσε ως ανεξάρτητο ίδρυμα.

15. Μέγα Παλάτιον στο Χάρτη

16. Σχεδιάγραμμα Μεγάλου Παλατιού

17. Το Πανδιδακτήριον που μεταφέρεται στη Μαγναύρα
(στο Ιερόν Παλάτιον)

18. Ιππόδρομος
Ο Ιππόδρομος της Κωνσταντινούπολης ήταν χώρος δημόσιας ψυχαγωγίας που
προοριζόταν για ιπποδρομίες και αρματοδρομίες αποκτώντας παράλληλα
θεσμικές και πολιτικές διαστάσεις. Σήμερα, διασώζονται μόνο θραύσματα του
αρχικού συγκροτήματος.

19. Ο Ιππόδρομος στο Χάρτη

20. Φόρουμ Κωνσταντίνου
Το Φόρουμ του Κωνσταντίνου χτίστηκε στα θεμέλια της Κωνσταντινούπολης στα τείχη
της παλιάς πόλης του Βυζαντίου. Ήταν σε κυκλικό σχήμα και στο κέντρο του ήταν η στήλη
του Κωνσταντίνου. Το Φόρουμ υπέστη μεγάλες ζημιές από πυρκαγιά που ξεκίνησε από τους
στρατιώτες της Τέταρτης Σταυροφορίας το 1203.

21. Το Φόρουμ του Κωνσταντίνου στο Χάρτη

22. Φόρουμ Θεοδοσίου
Τα φόρουμ (αγορές- κεντρικές πλατείες ) ήταν γενικά σημεία συνάντησης των κατοίκων
της Κωνσταντινούπολης και ήταν σε κυκλικό σχήμα, για να θυμίζουν τα αντίστοιχα
κτίσματα στη Ρώμη, την παλιά πρωτεύουσα.

23. Το Φόρουμ Θεοδοσίου στο Χάρτη

24. Αγία Σοφία
Ανήκει στις κορυφαίες δημιουργίες της βυζαντινής ναοδομίας, πρωτοποριακού σχεδιασμού,
και υπήρξε σύμβολο της πόλης, τόσο κατά τη βυζαντινή όσο και κατά την οθωμανική περίοδο.
Το παρόν κτίσμα ανεγέρθηκε τον 6ο αιώνα, επί βασιλείας του Ιουστινιανού Α΄ από τους
μηχανικούς Ανθέμιο από τις Τράλλεις (σημ. Αϊδίνιο) και Ισίδωρος από τη Μίλητο.

25. Κολώνα Ιουστινιανού – Αυγουσταίον
(στο πλάι της Αγίας Σοφίας)

26. Η Αγία Σοφία στο Χάρτη

27. Αγία Ειρήνη
Ο ναός της Αγίας Ειρήνης ήταν ελληνική χριστιανική εκκλησία στην Κωνσταντινούπολη. Η
εκκλησία αυτή κτίστηκε από τον Μεγάλο Κωνσταντίνο. Καταστράφηκε για πρώτη φορά από
τον όχλο στην Στάση του Νίκα επί Ιουστινιανού, για να ξαναοικοδομηθεί στην ίδια θέση από
τον αυτοκράτορα αυτόν.

28. Η Αγία Ειρήνη στο Χάρτη

29. Παλάτι Βουκολέοντα
Το ανάκτορο του Βουκολέοντος βρισκόταν στην Κωνσταντινούπολη, στην ακτή της θάλασσας του
Μαρμαρά, νότια του Μεγάλου Παλατιού και ανατολικά του ναού των Αγίων Σεργίου και Βάκχου .
Αργότερα επί Νικηφόρου Β΄ Φωκά (963-969), το ανάκτορο του Βουκολέοντος ενσωμάτωσε μέρος
του Μεγάλου Παλατιού. Το όνομά του συνδέεται με μία μαρμάρινη γλυπτή σύνθεση που ήταν
τοποθετημένη στην αποβάθρα του λιμανιού και παρίστανε ένα βόδι και ένα λιοντάρι.

30. Παλάτι Βουκολέοντα στο Χάρτη

31. Λιμάνι Θεοδοσίου

32. Το Λιμάνι του Θεοδοσίου στο Χάρτη

33. Μέση Οδός
Κύριος οδικός άξονας της πόλης που οδηγούσε στην πρώτη Χρυσή Πύλη.

34. Άγιοι Απόστολοι
Ο ναός των Αγίων Αποστόλων ήταν ένας περικαλλής χριστιανικός ναός της
Κωνσταντινούπολης ο οποίος χτίστηκε το 550 στον τέταρτο λόφο της Πόλης. Ήταν
τεραστίων διαστάσεων, σχεδόν όσο ο ναός της Αγίας Σοφίας και επί αιώνες (από τον 4ο ως
τον 11ο) ενταφιάζονταν εκεί Αυτοκράτορες, Πατριάρχες και επίσκοποι.

35. Οι Άγιοι Απόστολοι στο Χάρτη

36. Μονή Παντοκράτορα
Η μονή αυτή ανεγέρθη από την Ειρήνη, σύζυγο του Ιωάννη Κομνηνού. Τη εποχή της κατασκευής
της ήταν η μεγαλύτερη σε έκταση και πληθυσμό μοναχών μονή της Κωνσταντινούπολης. Ήταν δε
η πλουσιότερη και λαμπρότερη μονή της Κωνσταντινουπόλεως. Μνημονεύεται συχνότατα στην
πολιτική και εκκλησιαστική ιστορία του Βυζαντίου.

37. Μονή Παντοκράτορα στο Χάρτη

38. Μονή Στουδίου
Η Μονή του Αγίου Ιωάννη του Στουδίου, γνωστή απλά ως Μονή Στουδίου (ή των «ακοιμήτων
μοναχών), ήταν σπουδαίο μοναστήρι αφιερωμένο στον Άγιο Ιωάννη Βαπτιστή, χτισμένο στον
Ξηρόλοφο, τον έβδομο λόφο της Κωνσταντινούπολης, έχοντας σημαντική συμβολή στη
θρησκευτική, πολιτική και πολιτιστική ζωή της πόλης.

39. Μονή Στουδίου στο Χάρτη

40. Χρυσή Πύλη
Η Χρυσή Πύλη είναι η δεύτερη κατά σειρά είσοδος στα διπλά θεοδοσιανά χερσαία τείχη,
στα βόρεια της θάλασσας του Μαρμαρά, με τους δύο πλευρικούς πυλώνες της να
αντιπροσωπεύουν τον ένατο και το δέκατο πύργο των τειχών.

41. Η Χρυσή Πύλη στο Χάρτη

42. Παλάτι στις Βλαχέρνες
Οι Βλαχέρνες ήταν προάστιο της Κωνσταντινούπολης. Έκεί υπήρχε μία κρήνη και αρκετές
εκκλησίες, ανάμεσα σε αυτές και της Θεοτόκου (Παναγιά Βλαχερνών). Τον 11ο αιώνα ο
Αυτοκράτορας Αλέξιος Α΄Κομνηνός δημιούργησε το ανάκτορο των Βλαχερνών, το οποίο ήταν
αρχικά θερινή κατοικία και αργότερα (από το 1081- 1453) η μόνιμη κατοικία των Αυτοκρατόρων.

43. Παλάτι στις Βλαχέρνες στο Χάρτη

44. Θαλάσσια Τείχη
Τα τείχη αυτά εμπόδιζαν τις επιθέσεις από τη θάλασσα. Είχαν είχαν πάχος 3 με 4 μέτρα ενώ το
ύψος τους είχαν 10 μέτρα στον Κεράτιο κόλπο και 13 με 15 μέτρα στη θάλασσα του Μαρμαρά.
Υπήρχαν πύργοι, ύψους περίπου 13 με 15 μέτρων, αλλά ορθωνόντουσαν σε ακαθόριστα
διαστήματα πάνω στα τείχη. Οι πύλες του παράκτιου τείχους ήταν μικρότερες του χερσαίου
τείχους και λειτουργούσαν κυρίως ως εμπορικές για τους εμπόρους και για εφοδιασμό για τα
στρατεύματα μέσω της θαλάσσιας οδού.

45. Θαλάσσια Τείχη στο Χάρτη

46. Θαλάσσια τείχη:
Πύλη Φάρου-Πετρίου-Αγίας Θεοδοσίας
Πρόκειται θέσεις στα τείχη του Κεράτιου Κόλπου από τα οποία
μπήκαν οι Σταυροφόροι στην Κωνσταντινούπολη και τη
λεηλάτησαν το 1204.

47. Χερσαία Τείχη (Θεοδοσιανά Τείχη)
Ως Θεοδοσιανά τείχη της Κωνσταντινούπολης είναι γνωστά τα χερσαία τείχη με τα οποία ο Θεοδόσιος
Β΄τείχισε την πρωτεύουσα . Η ισχυρή διπλή σειρά τειχών προστάτευσε την πόλη και κατά συνέπεια την
Αυτοκρατορία σε πολλές πολιορκίες διαμέσω των αιώνων, οδηγώντας στην προσωνυμία τους ως
«θεοφύλακτα». Η μόνη φορά που παραβιάστηκαν από εχθρό ήταν το 1453, όταν οι Οθωμανοίί, με τη
χρήση ισχυρού πυροβολικού, τα διέσπασαν και κατέλαβαν την πόλη, καταλύοντας έτσι και τη Βυζαντινή
Αυτοκρατορία.

48. Χερσαία τείχη (Τείχη στις Βλαχέρνες)

49. Τείχη στις Βλαχέρνες (1) και Θεοδοσιανή Τείχη (2)

50. Πύλη Αγίου Ρωμανού (στα θεοδοσιανά τείχη)
Η Πύλη του Αγίου Ρωμανού είναι είσοδος στα διπλά θεοδοσιανά
χερσαία τείχη.

51. Πύλη Αγίου Ρωμανού

52. Κερκόπορτα
Στην Κωνσταντινούπολη, κοντά στο Παλάτι του Κωνσταντίνου Ζ΄ του Πορφυρογέννητου υπήρχε μια
μικρή πόρτα. Η μισή ήταν κάτω από το επίπεδο του εδάφους και λεγόταν Κερκόπορτα ή πύλη του
κίρκου, επειδή οδηγούσε σε ένα ιπποδρόμιο (circus) έξω από τα τείχη. Κατά την παράδοση, από αυτήν
εισήλθαν (πιθανόν από εσωτερική προδοσία) στην Πόλη λίγοι γενίτσαροιι κατά την μεγάλη έφοδο στις
29 Μαΐου 1453, διασπώντας έτσι την άμυνα των πολιορκούμενων και προκαλώντας την Άλωση της
Κωνσταντινούπολης.

53. Η Κερκόπορτα στο Χάρτη

54. Πύλη Χαρισίου (Ανδριανούπολης)
Η ονομασία της προέρχεται από ομώνυμη πύλη των Θεοδοσιανών Τειχών (και οφείλεται στο
γεγονός πως από εδώ περνούσε ο δρόμος προς την Ανδριανούπολη. Η ύπαρξη γενιτσαρικού
τάγματος για την ασφάλεια της πύλης υποδηλώνει τη μεγάλη σημασία της πύλης, απ´ όπου
σύμφωνα με την παράδοση μπήκε στην πόλη ο Μωάμεθ β΄ο Πορθητής κατά την άλωσή της.

55. Η Πύλη Χαρισίου στο Χάρτη

56. Συνοικία Πέραν
Περίπου από το 425 αποτελούσε αναπόσπαστο τμήμα της Κωνσταντινούπολης, διαθέτοντας θέατρο και
δημόσια λουτρά. Το 1160 εγκαταστάθηκαν Γενοβέζοι στην περιοχή με την έγκριση του αυτοκράτορα
Μανουήλ Α΄' Κομνηνού. Αν και ο Γαλατάς δημιουργήθηκε με προνόμια που απέσπασαν οι Γενοβέζοι από
τους Ρωμαίους (Βυζαντινούς) σε κρίσιμες γι’ αυτούς ώρες και στα τείχη του ήταν αναρτημένα τα
σύμβολα του Ρωμαϊκού βασιλείου, ωστόσο κατά την πολιορκία του 1453 έμεινε ουδέτερος και δεν
βοήθησε στην άμυνα της Κωνσταντινούπολης.

57. Φρούριο Ρούμελης
Κωνσταντινούπολη
Φρούριο Ρούμελης (ή λαιμοκοπιά)
Τo Ρούμελι Χισάρ ή Κάστρο της Ρούμελης, χτίστηκε το 1452 από τον σουλτάνο της Οθωμανικής
Αυτοκρατορίας Μωάμεθ Β΄Πορθητή και διαδραμάτισε σημαντικό ιστορικό ρόλο στο γεγονός της
κατάκτηση της Κωνσταντινούπολης, που ακολούθησε το επόμενο έτος. Μαζί με το
Χρησιμοποιήθηκε για τον έλεγχο του περάσματος μεταξύ της Μαύρης Θάλασσας και της
Θάλασσας του Μαρμαρά.

58. Η Κωνσταντινούπολη στην Οθωμανική Αυτοκρατορία
Ο Μωάμεθ Β΄ο Πορθητής έκανε την Κωνσταντινούπολη πρωτεύουσα της
Αυτοκρατορίας του.

59. Η Κωνσταντινούπολη (Ινσταμπούλ) σήμερα
Η Κωνσταντινούπολη (Ιστανμπούλ) είναι η μεγαλύτερη πόλη και λιμάνι της Τουρκίας.
Συνιστά ταυτόχρονα κύριο πολιτισμικό, οικονομικό και βιομηχανικό κέντρο της χώρας. Με
πληθυσμό περίπου 12 εκατομμύρια κατοίκους, αποτελεί μια από τις πολυπληθέστερες πόλεις
του κόσμου.

60. Από την Κωνσταντινούπολη στην Άγκυρα
Ο Κεμάλ Ατατούρκ, θεμελιωτής της σύγχρονης Τουρκίας, μετέφερε το 1922 την
πρωτεύουσα στην Άγκυρα, για να διαχωρίσει το νέο κράτος από την οθωμανική
αυτοκρατορία και το Σουλτάνο.

61. Δικτυογραφία
http://www.arkeo3d.com/byzantium1200/contents.html
Wikipedia
Διαδικτυακή εγκυκλοπαίδεια Ιδρύματος Νέου Ελληνισμού

62. ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΚΟς ΧΑΡΤΗς
ΚΩΝςΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗς
Αγγελική Χρόνη- Φιλόλογος
1ο Γυμνάσιο Γλυκών Νερών