2. WOORD VAN DE VOORZITTER
EN DE CEO
2010 is voor de UBA een meer dan gevuld jaar gewor- Uitwisselen : de verschillende UBA-overlegplatfor-
den. Na het “grand cru” jaar 2009, werden de bestaan- men zoals de Mediacommissies, Expertise Centers en
de pijlers verder uitgediept en versterkt, maar er was tijdelijke werkgroepen bleven als ontmoetingsplaat-
ook voldoende aandacht voor enkele meer structurele sen voor het uitwisselen van kennis en informatie
evoluties en voor nieuwe initiatieven. zeer relevant, en functioneerden uitstekend voor het
bepalen van een gemeenschappelijk beleid. De nieuwe
Ons algemeen uitgangspunt blijft dat goede commu- economische context waarin we evolueren heeft een
nicatie een stimulans is voor een gezonde economie. duidelijke impact op de communicatiewereld. Dit bleek
Een belangrijk statement, zeker in de moeilijke en com- ondermeer in het kader van media pitches en media
plexe economische periode die we vandaag meema- audits, waar de UBA en de UMA samen 2 Belgische
ken. De missie van de UBA is dan ook om een trans- papers produceerden, ter aanvulling van de WFA aan-
parante en stabiele omgeving te stimuleren waarin bevelingen ; want inderdaad, ook de communicatiewe-
adverteerders effectief, efficiënt en duurzaam kun- reld wordt steeds meer “global”, in al zijn aspecten.
nen communiceren, zodat ze het rendement van hun
communicatie-investeringen kunnen maximaliseren. Ontmoeten : de UBA bewees al met een uniek Con-
gres voor haar 60ste verjaardag dat zij dé ontmoe-
Om dit alles te verwezenlijken bouwden we het tingsplaats bij uitstek blijft voor de communicatie-
beleid rond onze 4 strategische pijlers verder uit : community. In 2010 organiseerden en vernieuwden
Vertegenwoordigen, Informeren, Uitwisselen en we opnieuw een aantal evenementen met groot suc-
Ontmoeten. ces : de jaarlijkse BBQ bij de “rentrée” trok op een nieu-
we locatie meer dan 540 deelnemers aan en kreeg een
Vertegenwoordigen : we bundelen de aandachts- bijzonder goede waardering. De Trends Day verenigde,
punten van onze leden in één krachtige stem naar in navolging van het Congres in 2009 en met opnieuw
overheden en verenigingen, en proberen zo de be- een uitstekend programma, ruim 430 professionals.
sluitvorming mee te beïnvloeden. Vanuit onze intrin- Ook de CEO Breakfast kende een mooie en selectie-
sieke kracht beïnvloeden we de agenda om het po- ve opkomst. De vermaarde Xmas Lunch werd op een
sitieve effect van adverteren extra in het daglicht te nieuwe locatie georganiseerd en resulteerde in een
stellen ; we doen dit in samenwerking met onze part- topevenement voor de sector met 1.120 aanwezigen.
ners waaronder de WFA, Raad voor de Reclame, ACC,
UMA en andere vakorganisaties. Daarbij besteedden We willen hier ook graag de EFFIE Awards vermel-
we in 2010 extra aandacht aan de top 15 mediabe- den. Samen met ACC en Stichting Marketing heeft
drijven in België. de UBA gewerkt aan ambitieuze doelstellingen en
een doorgedreven professionalisering. Deze nieuwe
Informeren : de UBA Academy blijft een groot suc- aanpak zal vanaf 2011 zichtbaar worden, waarbij de
ces. In het Communication Management College kern van de zaak blijft : objectief en onderbouwd be-
hebben we opnieuw een zeventigtal junior marke- wijzen dat uitstekende communicatie een positieve
ting- en communicatieprofessionals opgeleid, en impact heeft op je business, wat bovendien perfect
de vraag blijft groot, wat een blijk is van de aange- aansluit bij de missie van de UBA.
boden kwaliteit! Specifieke onderwerpen werden
dan weer uitgediept in de Master Classes. Diensten Ondertussen zien we dat de reclamemarkt opnieuw
zoals de UBA Legal Line en de UBA Media Glance, is aangetrokken in 2010, al is deze evolutie nog
die beide steeds intensiever gebruikt worden door ongelijk verspreid over de diverse sectoren en me-
onze leden, werden uitgebreid met de UBA Jobline. dia. Toch is dit voor de UBA een positief signaal om
Het geheel van onze activiteiten wordt actief on- 2011 met extra vertrouwen tegemoet te zien.
dersteund en gecommuniceerd via sociale media en
onze UBA-website, die in de loop van het jaar een Jan Vandenwyngaerden, VOORZITTER UBA
knappe upgrade kreeg. Chris Van Roey, CEO UBA
3. JAARVERSLAG 2010
INHOUDSTAFEL
Woord van de Voorzitter en de CEO
Raad van Bestuur 2010 p.2
1
UBA Team p.4
Executive Committee p.5
VERTEGENWOORDIGEN
Eén stem voor de adverteerder p. 6
INFORMEREN
UBA Academy p. 8
UBA Services p.13
UBA Publicaties p.14
UBA Website, e-news en sociale media p.15
UITWISSELEN
Mediacommissies p.16
Integrated Communication Board (ICB) p.19
Expertise Centers p.20
Werkgroepen p.23
ONTMOETEN
Lunch Causerie p.25
Summer BBQ p.26
CEO Breakfast p.26
Trends Day p.27
Xmas Lunch p.28
Agenda 2010 p.30
Waarom lid worden van de UBA ? p.32
4. RAAD VAN BESTUUR 2010
AB Inbev Belgium Frederic Landtmeters*
Bacardi-Martini Belgium Francis Debeuckelaere
Base Bart Vandesompele
2 Beiersdorf Helen Willems
Belgacom Group Kris Vervaet
BNP Paribas Fortis Annie Courbet
Carrefour Belgium Prosper Cambre
Coca-Cola Gaetan Van Maldeghem*
Danone Thibaut Helleputte*
Dexia Dirk Smet
D’Ieteren Marc Donner
Electrabel Benoît Crochelet
Eurostar Anne-Françoise Piette
Henkel Belgium Jean-Baptiste Santoul
ING Belgium Philippe Wallez
KBC Jan Gysels
Kraft Foods Marc Vermeulen
L’Oréal Jean-Mary Vivier*
MARS Belgium Valérie Struye
Mobistar Stéphane Beaudouin
Nationale Loterij Marc Frederix
Nestlé Vincent De Clippele
Palm Breweries Jan Vandenwyngaerden
Procter & Gamble Luc Suykens
Sara Lee Coffee & Tea Peter Pintens
Securex Herman Boonen
Telenet Saskia Schatteman*
Tiense Suiker Johan De Rycker
UBA Chris Van Roey°
Unilever Nils Van Dam
* Mandaat dat is afgelopen volgens art. 14 van de statuten
° Zaakvoerder The House of Brands
5. JAARVERSLAG 2010
VISIE MISSIE
Goede communicatie is een stimulans De UBA stimuleert een transparante
voor een gezonde economie. omgeving waarin adverteerders
effectief, efficiënt en duurzaam kunnen
communiceren om het rendement
van hun communicatie-investeringen
te maximaliseren.
WAARDEN STRATEGIE
De UBA is professioneel, transparant, De basisstrategie van de UBA kan wor-
dynamisch en afgestemd den samengevat in vier kernwoorden :
op de behoeften van haar leden. vertegenwoordigen, informeren, uitwis-
selen en ontmoeten.
De UBA vertegenwoordigt de belangen van adverteerders en is een forum voor rechtmatige contacten tussen de verschil-
lende partijen van de reclame-industrie. De UBA zal niet worden gebruikt om mededingingsbeperkend gedrag in de hand te
werken en zal niet betrokken worden in discussies of activiteiten die strijdig zijn met het mededingingsrecht en de eerlijke
handelspraktijken. De UBA zal niet deelnemen, noch in eigen naam noch in naam van haar leden, aan discussies of activitei-
ten die strijdig zijn met deze wetgeving.
6. UBA TEAM
4
Chris Van Roey Karin Bruggeman Kristin Hannon Nathalie Hublet Frédéric Ackermans
Chris Van Roey°
CEO
° bvba The House of Brands, zaakvoerder
chris@ubabelgium.be Chris staat in voor de strategie en neemt de dagelijkse leiding van de UBA waar.
T + 32(0)2 260 05 71 Hij vertegenwoordigt de UBA in de sector en bij de Vlaamse, federale en Europese
M + 32(0)495 55 71 50 overheidsorganen.
Karin Bruggeman
Office Manager
karin@ubabelgium.be Karin staat in voor de budgetopvolging en facturatie, het beheren van de CRM database
T + 32(0)2 260 05 76 en het office management.
M + 32(0) 473 92 97 79
Kristin Hannon
Member Services Manager
kristin@ubabelgium.be Kristin stuurt en coördineert de UBA Academy. Zij is verantwoordelijk voor
T + 32(0)2 260 05 75 de UBA Services, de UBA Housestyle en verzorgt de externe communicatie.
M + 32(0)495 55 72 27
Nathalie Hublet
Media Manager
nathalie@ubabelgium.be Nathalie stuurt en coördineert de verschillende UBA-platformen : Mediacommissies, Expertise
T + 32(0)2 260 05 73 Centers en Werkgroepen. Zij staat mee in voor de inhoudelijke organisatie van de UBA Trends
M + 32(0)476 27 01 37 Day en vertegenwoordigt de UBA bij de Franstalige overheidsorganen.
Frédéric Ackermans
Event Manager
frederic@ubabelgium.be Frédéric is verantwoordelijk voor de UBA-evenementen en partnerships. Hij coördineert
T + 32(0)2 260 05 74 de activiteiten zoals de lunch-causerieën, de UBA Summer BBQ, de UBA Trends Day,
M + 32(0)477 66 52 36 de Book it en de UBA Xmas Lunch.
7. JAARVERSLAG 2010
EXECUTIVE COMMITTEE
5
Jan Vandenwyngaerden Chris Van Roey Nils Van Dam Annie Courbet Philippe Wallez Marc Frederix
Jan Vandenwyngaerden
CEO, Palm Breweries
Voorzitter UBA
Chris Van Roey° Philippe Wallez
CEO UBA Marketing Director, ING
Vice-voorzitter UBA
Nils Van Dam Marc Frederix
SVP Marketing Benelux, Unilever Marketing Director, Nationale Loterij
Adviseur UBA Penningmeester UBA
Annie Courbet Saskia Schatteman
Marketing Manger, Fintro (BNP Paribas Fortis) Secretaris UBA
Vice-Voorzitster UBA (was niet aanwezig voor de groepsfoto)
8. De UBA vertegenwoordigt de adverteerders en maakt
hun standpunten en interesses kenbaar aan alle actoren in hun
professionele, economische, sociale en politieke omgeving.
6 VERTEGENWOORDIGEN
Eén stem voor
de adverteerder
De UBA luistert naar haar leden, analyseert hun aan-
dachtspunten en bundelt ze in één krachtige stem. We for-
muleren en verdedigen de standpunten en noden van de
adverteerders. We zijn dan ook dé gesprekspartner voor de
overheid en de verschillende professionele, economische
en sociale verenigingen.
Daarnaast participeert de UBA actief in een aantal belang-
rijke verenigingen uit de communicatiesector, zoals de RvR
(Raad voor de Reclame), de JEP (Jury voor Ethische Praktijken
inzake reclame), de WFA (World Federation of Advertisers),
het CIM (Centrum voor Informatie over de Media) en de CSA
(Conseil Supérieur de l’Audiovisuel). In deze verenigingen
bespreken we onderwerpen die belangrijk zijn voor ons vak-
gebied en maken we de standpunten en interesses van de
adverteerders bekend. De UBA overlegt ook intensief met
de ACC (Association of Communication Companies) en de
UMA (United Media Agencies) over diverse onderwerpen
die voor adverteerders belangrijk zijn. Uiteraard laten we
ook van ons horen in de media, om zo alle spelers te overtui-
gen van het belang van een transparante en stimulerende
communicatieomgeving waarin adverteerders efficiënt, ef-
fectief en duurzaam communiceren om het rendement van
hun communicatie-investeringen te maximaliseren.
Adverteerders hebben steeds meer oog voor duurzame commu-
nicatie en Corporate Social Responsibility. Daarom richtte de UBA
een nieuw Expertise Center ‘Responsible Communication’ op.
9. JAARVERSLAG 2010
The man who stops advertising to save money
is like the man who stops the clock to save time.
Thomas Jefferson
7
Ook de autoregulering werkt steeds beter. Dit zorgt ervoor dat - Online Behavioural Advertising (OBA) ; Europese consul-
er op een wettelijke manier gecommuniceerd wordt, dat re- tatie over het gebruik van ‘cookies’ ;
clame eerlijk en respectvol is, volgens de principes van eerlijke - de wetsvoorstellen over alcoholreclame ;
concurrentie. Toch staat het communicatievak nog steeds erg - de wetsvoorstellen over autoreclame ;
onder druk en is het regelmatig onderwerp van publiek en poli- - de wetsvoorstellen over de regulering van de communi-
tiek debat. Er komen steeds meer ingewikkelde en ineffectieve catie van banken ;
reglementeringen bij die een negatief effect hebben op de doel- - het wetsvoorstel over het oprichten van een federale
treffendheid van de reclamebestedingen. Daarom moeten ad- dienst voor de controle van reclame ;
verteerders duidelijke standpunten innemen en bekendmaken. - de Raad voor de Reclame, waar de UBA-vertegenwoor-
diger benoemd werd tot vicevoorzitter, en waar diverse
In 2010 werd extra aandacht dossiers inzake autoregulering besproken werden ;
besteed aan : - de World Federation of Advertisers, waar de UBA-vertegen-
- de Belgische mediagroepen ; de UBA bezocht de top-15 woordiger benoemd werd tot lid van het Executief Comité,
mediaspelers op de Belgische markt en luisterde naar hun en waar overlegd wordt met adverteerdervereniging uit an-
plannen en bezorgdheden ; de UBA maakte van deze ont- dere landen en met multinationale adverteerders ;
moetingen gebruik om haar vernieuwde werking duidelijk te
maken en formuleerde een aantal belangrijke standpunten Voor deze dossiers overlegden we intensief met sectoror-
van adverteerders ; de UBA vroeg aan de media specifiek ganisaties, politieke verantwoordelijken en officiële over-
aandacht voor een transparanter mediabeleid ; heidsorganen. De UBA deed ook enkele interventies in de
- de UMA ; samen met deze vereniging van media-agent- federale en regionale parlementen. UBA-medewerkers ga-
schappen formuleerden we duidelijke gedragsregels voor ven regelmatig voordrachten in diverse fora over de rol en
de selectie van een media-agentschap door de adverteer- de effecten van reclame.
der ; deze gedragsregels werden ondertussen gepubliceerd ;
- de media-audits ; in samenwerking met de UMA en enkele be- In 2011 zal de UBA de positieve rol van commerciële com-
langrijke media-auditors werd de moeilijke situatie van media- municatie in economie en maatschappij blijven benadrukken.
audits in België onderzocht ; dit leidde tot een document dat Daarnaast zal de UBA actie voeren tegen maatregelen die de
de krijtlijnen voor een goede media-audit verduidelijkt ; efficiëntie en effectiviteit van communicatie ondermijnen.
- de VRT beheersovereenkomst 2012-2016 ; hiervoor werd De UBA treedt naar voren als een representatieve en verant-
overlegd met alle belanghebbenden ; de UBA verduidelijkte woordelijke woordvoerder van de adverteerders en als ver-
haar aanbevelingen voor de beheersovereenkomst van de dediger van eerlijke, respectvolle en duurzame commerciële
openbare omroep in een document aan de overheid. communicatie.
10. Tell me and I forget. Teach me and I remember.
Involve me and I learn. Benjamin Franklin
(American politician °1706)
8 INFORMEREN
We informeren u graag over wat leeft in de marketing-
en communicatiewereld. We doen dit via onze opleidin-
gen, een aantal diensten en allerlei informatiekanalen :
- de UBA Academy
- de diensten UBA Legal Line, UBA Media Glance
en UBA Job Line
- de UBA Publicaties
- de UBA-website en e-news
- we communiceren ook uitgebreid via sociale media :
LinkedIn, Twitter, Flickr en YouTube.
UBA Academy
Een grote troef van het UBA-lidmaatschap is de UBA Aca-
demy – een heuse uitblinker. Onze professionele opleidin-
gen worden bijzonder gewaardeerd door de deelnemers.
Ze zijn van een zeer hoge kwaliteit met uitstekende spre-
kers en actuele onderwerpen. Daarenboven zijn ze exclu-
sief voor UBA-leden en inbegrepen in het lidgeld.
In 2011 versterkt de UBA het team met een Training Ma-
nager die zich zal toeleggen op het versterken en uitbrei-
den van het aanbod.
De UBA Academy organiseert 2 soorten opleidingen : het
Communication Management College en de Master Classes.
Het Communication Management College
Het Communication Management College werd opge-
11. JAARVERSLAG 2010
9
start in 2008 en heeft er intussen 3 jaargangen op zitten. In 2010 namen in totaal 74 communicatieprofessionals
Deze opleiding is een brede marketing- en communica- deel. Ze waren allen enthousiast over de kwaliteit van de
tieopleiding, gericht op junior communicatieverantwoor- sprekers en de behandelde onderwerpen. Wat ze vooral op
delijken. Het programma wordt gespreid over 4 dagen : 1 prijs stelden, was de interactiviteit en het aanbrengen van
dag per maand gedurende 4 maanden. Alle sprekers zijn actuele cases. De opleiding is erg concreet, met tal van
gerenommeerde professionals in hun vakdomein. We sti- voorbeelden in de vorm van video’s en cases. We willen zo
muleren eveneens de uitwisseling van ervaringen tussen interactief mogelijk omgaan met de deelnemers. In de ses-
de deelnemers via workshops. Jaarlijks organiseren we 2 sie over creativiteit gaan de deelnemers zelf aan de slag
opleidingscycli : 1 in het voorjaar en 1 in het najaar. De en werken ze in groep een aantal concrete opdrachten uit.
laatste dag van de opleiding wordt traditioneel afgesloten
met een receptie waarop sprekers en deelnemers kunnen
napraten. Deelnemers die de hele opleiding hebben bijge-
woond, ontvangen een getuigschrift.
After having followed the
The Master Class “How to give
a good briefing ?”, I decided
COMMUNICATION MANAGEMENT COLLEGE to follow the “Communication
Een greep uit de behandelde onderwerpen :
Management College”. It was a big
- Wat is een communicatiestrategie ?
- Hoe komt een merk tot stand ? success, the speakers stimulate
- Wat is de rol van een communicatiebureau ?
the interaction, subjects are
- Wat doet een media-agentschap ?
- Hoe wordt de mediakeuze bepaald en hoe plan ik substantially useful and
mijn mediabestedingen ?
- Hoe komen creatieve concepten tot stand ? interesting, all in a flawless
- Hoe verbeteren we de samenwerking met crea-
tieve partners ?
organization ! I recommend
- Hoe meet ik de ROI van een campagne ? that training to new marketeers
- Sociale media : hoe pak ik het aan ?
- Tips & tricks voor de succesvolle marketing- en and advertisers !
communicatieprofessional
Pierre-Alexandre de Lannoy, Marketing &
web business Assistant, BNP Paribas
12. Interesting speakers, good organisation,
10
great people and a lot of JOY !
Georges Pagalis, Marketing Comm.,
Internet & New Media, BMW Belgium
De Master Classes
Voor wie zijn kennis over een gespecialiseerd onderwerp gebracht worden van de laatste evoluties in een specifiek
wil verbreden, zijn er de UBA Master Classes. Deze formule domein van communicatie en marketing.
bestaat uit een opleidingssessie van een halve dag. Een
ideale oplossing voor wie op korte tijd op de hoogte wil De Master Classes komen vaak voort uit een actuele nood,
een vraag of inzicht uit één van de Mediacommissies of Ex-
pertise Centers of zijn een aanvulling op de UBA Publicaties.
DE SPREKERS VAN HET COMMUNICATION
MANAGEMENT COLLEGE : Een aantal Master Classes beschouwen we stilaan als
onze ‘klassiekers’, zoals “Hoe geef ik een goede briefing ?”,
- Stéphane Buisseret, CEO Air
“Hoe een agentschap remunereren ?” en “Legale aspecten
- Bernard Cools, Deputy General Manager SPACE
van communicatie”.
- Hans Cools, Commercieel Directeur
Sanoma Magazines Belgium
- Nicolas De Bauw, Client Service Director Famous Andere thema’s bieden we aan in functie van de vraag van
- Patrick De Pelsmacker, Hoogleraar Marketing onze leden. Het is de bedoeling met de Master Classes
Universiteit Antwerpen en Gent goed in te spelen op de actualiteit. Het aantal aangeboden
- Dominique Deville, Directeur Omnicom-Media- Master Classes in 2010 is al fel gestegen ten opzichte van
group/OMD
2009 en in 2011 zullen we een nog uitgebreider aanbod
- Veerle Devos, Client Service Director. Mortierbrigade
opleidingen voorstellen.
- Wout Dockx, CEO Mediabrands
- Pierre Mathelart, Algemeen Directeur VV-Group
- Iris Musschoot, Zelfstandig consultant en voor- Een overzicht van de Master Classes die we in 2010 or-
malig rector Erasmushogeschool Brussel ganiseerden : 10 Master Class sessies met in totaal 230
- Antony Slabinck, CEO LBI deelnemers.
- Stephan Smets, Managing Director Engage BBDO
- Luc Suykens, Director P&G Benelux
Master Class
en Harley Procter Marketeer
“Hoe een agentschap remunereren ?”
- Fons Van Dyck, Managing Director van think. BBDO
11/03/10 – 18 deelnemers – tweetalige sessie
- Dominique Vercraeye, Managing Director TNS
Dimarso en TNS Media - Deze Master Class gaat dieper in op de verschillende ma-
- Kristin Verellen, Zaakvoerder Peel The Onion nieren waarop adverteerders hun agentschap kunnen ver-
goeden voor hun prestaties. Het uitgangspunt van deze
13. JAARVERSLAG 2010
11
opleiding is de “Remuneration Guide”, door de UBA en de Master Class “Hoe geef ik een goede
ACC opgesteld, die een overzicht geeft van de voor- en na- briefing ?” (The Client Brief)
delen van enkele veel gebruikte remuneratiemodellen. 08/06/10 – 49 deelnemers : 29 deelnemers UBA
- Spreker : Marc Frederix, Marketing Director, Nationale en 20 deelnemers ACC – tweetalige sessie
Loterij 30/11/10 – 45 deelnemers : 25 deelnemers UBA
en 20 deelnemers ACC – tweetalige sessie
Master Class “Presenteren met pit” - - Een goede briefing is het halve werk. Deze Master Class
28/04/10 – 40 deelnemers : 20 deelnemers Nl is intussen uitgegroeid tot een klassieker. De UBA en
in voormiddag en 20 deelnemers Fr in namiddag de ACC organiseren de opleiding samen omdat we sterk
05/10/10 – 40 deelnemers : 20 deelnemers Nl achter het principe staan dat een goede samenwerking
in voormiddag en 20 deelnemers Fr in namiddag tussen adverteerder en bureau de sleutel vormt tot suc-
- Focus is ‘proeven’ van een aantal presentatietechnieken cesvolle campagnes.
die de deelnemers onmiddellijk in praktijk kunnen omzet- - De Master Class baseert zich op de gids “The Client Brief”,
ten en waarmee ze kunnen experimenteren voor hun vol- een gezamenlijke uitgave van de UBA en de ACC (2008).
gende presentatie. Aantal deelnemers wordt beperkt tot In de opleiding worden de 10 stappen om tot een goede
20 personen om voldoende gelegenheid te geven tot oe- briefing te komen besproken en uitgebreid toegelicht
feningen en interactie. met voorbeelden. Deelnemers leren om in onderlinge sa-
- Spreker : Sylvie Verleye (NL) en Angelo Colabufalo (FR) menwerking tussen adverteerder en bureau te komen tot
een efficiënte briefing die de basis vormt van een suc-
Master Class “Adverteerders en Mediabu- cesvolle communicatie.
reaus, hoe staan wij samen sterk ?” - Sprekers : Paul Daels (Merk en imago Manager KBC)
20/05/10 – 20 deelnemers – tweetalige sessie en Stéphane Buisseret (CEO Air)
- Neemt u de uitdaging aan om altijd het beste uit uw me-
diabureau te halen ? Van mediabriefing tot resultaten : Master Class
we analyseren stap per stap enkele cases, geven 10 tips “Legale aspecten van communicatie”
om de samenwerking adverteerder-mediabureau te opti- 16/09/10 – 38 deelnemers – tweetalige sessie
maliseren (evaluatie, pitch, audit, etc.). - Deel 1 Auteursrechten en reclame - Als het over auteurs-
- Sprekers : Anny Schmit, Managing Director, rechten gaat, staat de relatie tussen adverteerders en
Carat Belgium en Anne Vandorpe, Deputy General agentschappen centraal. Deze Master Class wil klaarheid
Manager, Space. Beiden zijn ex-adverteerders die scheppen in de verschillende termen en maakt gebruik
nu werkzaam zijn in een mediabureau. van concrete cases om de theorie te illustreren. Deelne-
14. 12
Deze opleiding heeft me zeer veel bijgebracht
en de kans gegeven te netwerken met collega’s
uit andere sectoren. Communicatiestrategieën,
-processen, -concepten en het samenwerken
met verschillende partners
werden op een zeer boeiende
This training gives
manier toegelicht. a good insight on
Saskia Thoelen, Dossierbeheeder
externe communicatie, KBC the media world.
A must for all
communication
Ik heb out of the box leren professionals.
denken door de workshop ; Catherine Hubert,
Event Manager, Capgemini
die was voor mij persoonlijk
het interessantst.
Svea Gillé, Brand Manager, Carlsberg – Tao Drinks
15. JAARVERSLAG 2010
13
mers worden uitgenodigd om actief deel te nemen en te geïntegreerde strategie - door Patrick de Pelsmacker,
discussiëren over echte cases. Universiteit Antwerpen
- Deel 2 : Gebruik van het Digital Marketing Contract en - Het voordeel van het werken met marketing beïnvloed-
hoe valkuilen vermijden ? Samenwerking adverteerder- bare KPI’s - door Marc Van de perre, Interface Marketing
bureau staat telkens centraal : Welke handleidingen, do- - Wanneer is het beste moment om te communiceren
cumenten, contracten kunnen ons helpen om duidelijke en hoe ? - door Johan Putseys, p-values.com
afspraken te maken ? - Hoe de merkrelatie invloed heeft op de keuze
- Sprekers : Olivia Battard en Bart Van Den Brande, van Customer Contact Moments en de KPI’s -
Advocaten bij KOAN door Mattéo Piano, Greenhouse/BBC
Master Class
“Hoe controle op mijn marketinginspan- UBA Services
ningen bereiken ? - Marketing KPI’s” Deze eerstelijnsdiensten beantwoorden aan reële behoef-
14/10/10 – 30 deelnemers – drietalige sessie ten van onze leden-adverteerders.
- Vraagt u zich ook soms af of alle marketing-, merk- en
verkoopvariabelen zich in 1 holistische aanpak laten inte- 1. UBA Legal Line
greren ? Hoe u, dankzij een onderlinge correlatie van deze De UBA Legal Line geeft eerstelijns legaal advies. Elke ad-
variabelen, méér controle krijgt dan ooit tevoren ? Hoe u verteerder heeft wel eens een prangende vraag over een
marketing beïnvloedbare KPI’s kan inzetten om het ver- legaal aspect. Dankzij onze samenwerking met de advoca-
koopproces te beïnvloeden ? Wanneer het beste moment tenassociatie KOAN kunnen we snel een eerste antwoord
is om een boodschap met de hoogste impact over te bren- bieden. Vragen worden strikt vertrouwelijk behandeld.
gen ? Hoe de merkrelatie daadwerkelijk invloed heeft op de
Sales Performance Indicators doorheen de gehele custo- 2. UBA Media Glance
mer lifecycle ? Dan is deze Master Class geknipt voor u. De Soms is het handig om snel een inzicht te krijgen in media-
basis van deze Master Class is een door Greenhouse|BBC bestedingen die relevant zijn voor uw bedrijf. UBA Media
ontwikkeld instrument, de “StratoPlanner™”, die managers Glance geeft eerstelijnsinformatie over mediabestedingen
helpt om in 1 matrix alle relevante merk-, marketing- en in België. Daarvoor doen wij beroep op de MDB databank.
verkoopindicatoren te overzien en daardoor snelle en ac- Mediaxim biedt online toegang tot een gedetailleerde da-
curate strategische keuzes te maken. tabank van reclame-investeringen in de Belgische “above-
- Sprekers : the-line media”. Investeringen kunnen per sector, per ad-
- De relevantie van een merk-, marketing- en verkoop- verteerder en zelfs per merk geanalyseerd worden.
16. 14
Een greep uit de opzoekingen die wij Onze UBA Publicaties zijn talrijk en overkoepelen uiteen-
voor u kunnen doen : lopende onderwerpen. Zo publiceerden we in 2010 :
- Hoeveel werd er het afgelopen jaar geïnvesteerd - Maatschappelijk Verantwoord Communiceren ;
in mijn sector ? - Media Pitch : Richtlijnen voor een media pitch op
- Wat is mijn Share of Voice in de markt ? de Belgische markt ;
- Wat is de evolutie van de bestedingen in vergelijking - Media Audit : Richtlijnen voor een media audit op
met de voorgaande jaren ? de Belgische markt ;
- In welke media/titels adverteren mijn concurrenten ? - Praktische UBA-gids voor een betere doeltreffendheid
van sponsoringacties.
3. UBA Job Line
In april 2010 lanceerden we een nieuwe dienst : Eerder uitgegeven publicaties :
UBA Job Line - Remuneratiegids “Hoe remunereert men een bureau ?” ;
Dankzij de UBA Job Line kunnen onze leden-adverteerders - The Client Brief “Hoe geef ik een goede briefing ?” met
hun openstaande marketing- en communicatiejobs online bijbehorende briefing template ;
plaatsen op de UBA-website. De UBA-website wordt be- - Productie en gebruik van foto’s in de reclame – Praktische
zocht door onze ca. 180 leden-adverteerders, maar ook gids voor de adverteerder ;
door vakorganisaties, werkzoekenden en alle in marketing - Digital Marketing Contract ;
en communicatie geïnteresseerde professionals. De jobs - Evaluatiedocument van de prestaties van het bureau en
zijn niet alleen zichtbaar op onze website maar worden ook de samenwerking Adverteerder en Bureau ;
gepromoot via onze e-newsletter en via de UBA-Twitter. - Typeovereenkomst UBA-Febelmar ;
- Gids “The Contract” ;
Meer weten over deze diensten ? Contacteer - Gedragscode voor de selectie van Public Relations & Pu-
Kristin Hannon, Member Services Manager blic Affairs Adviseurs (BPRCA/UBA) ;
via kristin@ubabelgium.be. - Gedragscode voor bureaucompetities.
Meer uitleg over onze publicaties vindt u in het
UBA Publicaties hoofdstuk ‘Uitwisselen’.
Bovenstaande publicaties zijn slechts enkele van de vele
Uit de samenwerking tussen adverteerders onderling en documenten en presentaties die UBA-leden kunnen raad-
met vakorganisaties groeit vaak de behoefte om bepaalde plegen via onze website www.ubabelgium.be. We publice-
informatie te bundelen in een gids of handleiding. ren er niet enkel onze eigen publicaties, maar ook die van
17. JAARVERSLAG 2010
15
vakverenigingen zoals de WFA (World Federation of Adver-
tisers) en de EACA (European Association of Communica- WAAROM INLOGGEN OP DE UBA-WEBSITE ?
tion Agencies) die de steun van de UBA krijgen.
Elke medewerker van een bedrijf dat lid is bij de
UBA, krijgt een persoonlijke login en paswoord.
UBA-website, UBA E-news De voordelen om in te loggen op de website
en sociale media zijn talrijk :
- U doet een beroep op de UBA Services voor
Onze website is een belangrijk instrument waarmee we
onder meer juridisch advies (UBA Legal Line),
onze leden op de hoogte houden en met hen communi-
media-informatie (UBA Media Glance) en posten
ceren. De UBA-leden weten dat alle relevante informatie van open jobs (UBA Job LIne).
er te vinden is : de agenda van alle UBA-activiteiten, oplei- - U downloadt de UBA Publicaties.
dingen en vergaderingen, verslagen en presentaties en tal - U kunt de verslagen van Mediacommissies,
van nuttige documenten. Werkgroepen en Expertise Centers consulteren.
- U hebt toegang tot de informatie die voorbe-
houden is voor UBA-leden.
In 2010 werd de lay-out en structuur van onze website
- Als u zich wilt inschrijven voor een event of
geüpdatet. De nieuwsberichten, agenda en jobs worden
opleiding, hoeft u uw persoonsgegevens niet
overzichtelijk weergegeven op onze homepagina. Daar- meer in te vullen en hebt u automatisch recht
naast investeerden we tijd in het opzetten van sociale op de ledenprijs.
media en hebben we nu ook een UBA-Twitteraccount, een - U kan uw gegevens altijd en overal beheren :
LinkedIn groep en kunt u foto’s of filmpjes van onze events adresverandering, nieuw e-mailadres of nieuwe
bekijken via YouTube en Flickr. Op de hoogte blijven van de functie. Ook uw paswoord veranderen is heel
eenvoudig.
rubrieken die u interesseren kan ook via RSS.
UBA E-news
Via de e-news, die verschijnt op het ritme van de actuali- www.ubabelgium.be
teit, houden we onze leden op de hoogte van de weetjes uit twitter.com/ubabelgium
de sector en berichten we over exclusieve voordelen zoals be.linkedin.com
gratis plaatsen voor evenementen of opleidingen. Om de www.flickr.com/photos/ubabelgium
e-news te ontvangen volstaat het dat we uw contactgege- www.youtube.com/user/uba6009
vens opnemen in onze database. www.ubabelgium.be/uba/view/nl/rss
18. Learn from yesterday, live for today, hope
for tomorrow. The important thing is to
not stop questioning. Albert Einstein
16 UITWISSELEN
De UBA hecht veel belang aan het opbouwen en uitwis-
selen van communicatie- en media-expertise. Regelmatig
overleggen we met onze leden en formuleren we stand-
punten en gedragslijnen die de mening van de adverteer-
ders weergeven.
Daarom hebben we een aantal overlegplatformen gecre-
ëerd : de Mediacommissies, de Expertise Centers, de Inte-
grated Communication Board en de tijdelijke Werkgroepen.
1. Mediacommissies
In de Mediacommissies volgen adverteerders en externe
mediaspecialisten, samen met de media, zelf de trends en
evoluties in de media. Ze bespreken opportuniteiten en
macro-economische evoluties. Voor UBA-leden zijn deze
vergaderingen een ideale gelegenheid om de actualiteit
binnen de mediasector op de voet te volgen en er zelfs op
te anticiperen. Tijdens deze meetings kunnen UBA-leden
hun mediakennis verder uitbouwen en de wijzigingen op
de markt identificeren en analyseren. We bespreken ook
manieren om de ROI te meten en volgen de macro-econo-
mische evolutie van het bereik en de kosten. Deze commis-
sies zijn sinds jaar en dag een uniek ontmoetingsplatform
waar adverteerders en media open met elkaar spreken
over kansen en toekomstige uitdagingen, en waar we el-
kaar rechtstreeks feedback kunnen geven.
19. JAARVERSLAG 2010
17
1. Gedragscode Mediacommissie : - de samenstelling en representativiteit van de pool voor
De UBA en de Mediacommissies zijn fora voor contacten TV-audits ;
tussen de verschillende partijen van de reclamesector. De - het respect van de vertrouwelijkheid van gegevens.
UBA wil het mededingingsrecht en de eerlijke handelsprak-
tijken strikt respecteren. Om die reden werd een samen- 5. Belangrijkste cijfers over
vattende lijst van do’s en dont’s opgesteld die als referen- reclame-investeringen in België :
tiekader wordt gebruikt tijdens de informele en formele “Meten is weten” was in 2010 het centrale thema voor de
vergaderingen van de UBA. Mediacommissies. U vindt een overzicht van de belang-
rijkste cijfers over de reclame-investeringen, opgesteld in
2. Enquête over de evolutie van samenwerking met de UMA, als bijlage in dit jaarverslag.
marketing- en communicatiestrategieën :
De UBA heeft, in samenwerking met het onderzoeksbu- Er zijn drie Mediacommissies : TV, PRO en Digital & Mobile.
reau Profacts, het tweede luik uitgevoerd van de studie om
de impact van de economische en financiële crisis op de TV Mediacommissie
mediabestedingen tussen 2009 en 2010 in te schatten. De TV Mediacommissie streeft naar een innoverend, kwa-
litatief en competitief televisielandschap in België. De TV
3. Media Pitch : Mediacommissie buigt zich over de verschillende basis-
Het document “WFA/EACA guidelines on client-agency re- voorwaarden om tot een evenwichtig medialandschap te
lations and best practice in the pitch process”, werd in sa- komen. In de huidige strategie ligt de nadruk op de nieuwe
menwerking met UMA aangepast voor de Belgische markt. trends in televisie (IDTV, TV via internet, nieuwe formaten,
Het volledige pitchproces wordt toegelicht, inclusief de digitale operatoren, enz.), de positieve samenwerking tus-
contractuele overeenkomsten, het niet-concurrentiebe- sen de verschillende marktspelers, duurzame concurrentie
ding en de regels voor het opstellen van long- en shortlists. en financiële analyse. Centrale elementen zijn innovatie, de
integratie met andere communicatiekanalen en return on
4. Media Audit : investment.
Het document “WFA/EACA guide to choosing and using a
media auditor” werd in samenwerking met UMA aangepast Enkele realisaties in 2010 :
voor de Belgische markt. - meten is weten : focus op de belangrijkste onderzoeken
Er werd specifiek aandacht besteed aan : naar de efficiëntie en return van TV-reclame ; focus op
- de kennis van de media auditor van de Belgische markt en het kijk- en luisteronderzoek inclusief de nieuwe voor-
de relatie met het CIM ; schriften voor time shift viewing ;
20. 18
- kwaliteit en evolutie van de programmering : effecten en cinema. Ook deze commissie streeft naar een innoverend,
van grote evenementen op TV-kijkers. Hoe kunnen TV- kwalitatief en competitief reclamekader. Prestaties, werking,
zenders hun kijkers bestendigen ? Het belang van lokale opbrengsten en creativiteit staan centraal in debatten. De
programmering en productie, succesfactoren voor een Mediacommissie PRO concentreert zich op macro-economi-
goede programmering ; sche tendensen en langetermijnevoluties. Innovatie, 360°
- de marketing van tv-zenders : van programmering tot merk ; integratie en return on investment zijn centrale thema’s tij-
- evolutie van algemene zenders, thema- en lifestylezenders ; dens de vergaderingen.
- visie 2015 : Europese trends en vooruitzichten door de
EGTA ; debat met de verschillende verantwoordelijken van Enkele realisaties in 2010 :
zenders en TV-regies. - debat over de evolutie en toekomst van affichage in Bel-
gië : ontmoeting met de gespecialiseerde regies ;
Hoe zal TV evolueren in 2011 ? - 2010 was een scharnierjaar : debat met de belangrijkste
- de lancering van gespecialiseerde nichekanalen kan leiden tot mediaregies over de recentste ontwikkelingen, de be-
een verdere fragmentatie. Daarnaast blijven een aantal alge- langrijkste lessen uit de crisis en de visie op de integratie
mene zenders programma’s aanbieden voor een breed publiek. van on- en offline reclamemedia ;
- zenders en regies herstructureren, TV krijgt nieuwe digitale - debat over de toekomst van de radio : recentste strategi-
mogelijkheden en varianten. Koop- en verkoopmechanismen sche evoluties en trends voor 2011. Focus op de recent-
veranderen en dus ook de meet- en tracking tools. TV past ste CIM-cijfers voor radio ;
zich aan aan andere media. Adverteerders kunnen daardoor - vergadering met Febelmag : langetermijnevoluties op de
een breed publiek combineren met gerichte contacten. lezersmarkt van de magazines, CIM-studie lezersbereik,
- de forse verhoging van het aantal digitale abonnees de nieuwe CIM-onderzoeksmethoden en vergelijken van
stuwt de interactiviteit naar een meer volwassener fase. de resultaten (2010 vs. 2009) ;
- zenders blijven investeren in een kwalitatief hoogstaan- - overzicht van de belangrijkste trends in pers en magazi-
de programmering om te beantwoorden aan de behoef- nes in 2010 en de recentste evoluties in onderzoeksme-
ten en verwachtingen van de markt. thoden van de CIM ;
- adverteerders consolideren hun keuzes en blijven hun - kort overzicht van het aanbod print en digitale applicaties
merken ondersteunen via TV-reclame. van bedrijfsbladen.
Mediacommissie PRO Hoe zullen de PRO-media evolueren in 2011 ?
De Mediacommissie PRO (Pers, Radio, Outdoor) buigt zich - er zal mogelijks een verdere verschuiving plaatsvinden
over alle aspecten van reclame in de pers via affichage, radio van offline naar online.
21. JAARVERSLAG 2010
19
- bij kranten en magazines worden online redactiestructu- Hoe zal internet evolueren in 2011 ?
ren opgericht. De commerciële aanbiedingen zullen ook - digitale media groeien, maar minder sterk dan verwacht
meer en meer online en offline integreren ; werd ;
- nieuwe toestellen, zoals de iPad, doen nieuwe business- - de markt zal verder gestructureerd moeten worden, op
modellen ontstaan ; het niveau van de regies en het marktaanbod, en ook op
- radio zal meer en meer digitale mogelijkheden bieden, zo- het vlak van tracking tools om het bereik, de prestaties en
wel qua inhoud als redactiestructuur ; de return on investment te meten en op te volgen ;
- affichage en cinema staan open voor nieuwe perspectie- - “behavioral targetting” blijft een belangrijke tendens ;
ven en integreren nieuwe communicatietools. - mobiel en sociaal groeien verder als communicatiekana-
len en blijven alomtegenwoordig door de talrijke nieuwe
Mediacommissie Digital & Mobile toestellen die op de markt worden gelanceerd.
De Mediacommissie Digital & Mobile geeft een extra di-
mensie aan wat gisteren nog de Mediacommissie Internet
heette. Deze commissie buigt zich over het gebruik en de 2. Integrated
integratie van digitale en mobiele communicatie in een Communication Board (ICB)
modern communicatieplan en volgt de talrijke innovaties
op de voet. Zij staat ook stil bij de evolutie van de investe- De voorzitters en ondervoorzitters van de Mediacommis-
ringen, het bereik en de meetreferenties. sies en de Expertise Centers komen tweemaal per jaar bij-
een om de objectieven en actieplannen van de verschillende
Enkele realisaties in 2010 : overlegplatformen van de UBA te coördineren. Het ICB is de
- visie van media- en communicatiebureaus op digitale stra- plaats bij uitstek waar de realisaties, vragen en strategieën
tegieën en hun toegevoegde waarde voor het mediaplan ; van de overlegplatformen worden geconsolideerd.
- belangrijkste digitale en mobiele trends : globaal beeld, voor-
stelling mobiel aanbod, link tussen mobiel en sociaal, mobiele Enkele realisaties in 2010 :
sites vs mobiele applicaties, mogelijke dekking en doelgroepen; - het ICB is het klankbord voor de ideeën van de overleg-
- discussie over de impact van de digitale/mobiele evolutie platforms ;
op de Belgische economie ; - uitvoering van de nieuwe werkwijze van het ICB : één
- overzicht van de recentste ontwikkelingen op het vlak vergadering met het Executive Committee van de UBA
van standaardisatie (formaten, regies, …) en CIM MDB, om de interactie te versterken met de Mediacommissies
Metriweb en Metriprofil ; en Expertise Centers, één vergadering met de voorzitters
- lancering van een werkgroep over sociale media. van de Mediacommissies en Expertise Centers ;
22. 20
- definitie van het proces voor de benoeming van de voor- belangrijk. Het Expertise Center buigt zich over moderne on-
zitter van een Mediacommissie ; en offline technieken, nieuwe ontwikkelingen, juridische as-
- feedback op het UBA businessplan 2011 en lancering van pecten en de brede context van een geïntegreerde mediamix.
nieuwe activiteiten en overlegplatformen (HR Communi-
cation/Employer Branding, Procurement Communication, Enkele realisaties in 2010 :
Responsible Communication, enz). - het belang van een geïntegreerde mediamix en direct
mail in die mix ;
- opvolging van de DM Activity Monitor, de pige van bpost
3. Expertise Centers en Mediaxim, die een schatting geeft van de DM bruto-
investeringen per sector ;
De UBA Expertise Centers bespreken op regelmatige basis - presentatie van de Cuckoo Award 2009 in de categorie B to B ;
een specifiek domein uit de communicatiewereld. Adver- - visie van de communicatiebureaus op de evolutie in CRM :
teerders en externe experts informeren er elkaar en delen belang van CRM, opportuniteiten, nieuwe tendensen en
de laatste ontwikkelingen uit hun vakgebied. Deelnemers toekomstige ontwikkelingen.
leren veel van deze ontmoetingen, kunnen hun eigen er-
varingen uitwisselen en kunnen aldus een genuanceerder Point-Of-Sales Communication
standpunt innemen in bepaalde competentiedomeinen. De UBA startte begin 2010 een nieuw Expertise Center over
POS Communication. We bepaalden deze doelstellingen:
In 2010 waren volgende Expertise Centers actief : - een overlegplatform creëren waar adverteerders erva-
- One-To-One Communication ; ringen, best practices, belangrijke informatie en andere
- Point-Of-Sales Communication ; benchmarks kunnen delen ;
- Research-Consumer Management Insights ; - een standaarddefinitie voor instore communicatie uitwerken ;
- Research-Panels ; - de nieuwe trends in instore communicatie analyseren ;
- Sponsoring & Event Communication ; - de belangrijkste KPI’s definiëren en de return van de POS-
- Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen. acties in en rond het winkelpunt meten in samenwerking
met de belangrijkste spelers op de markt.
One-to-One Communication
Het Expertise Center One-to-One Communication houdt Enkele realisaties in 2010 :
zich bezig met klantgerichte communicatie, technieken voor - uitvoeren van een interne studie over instore communi-
klantenbinding en relatiemarketing. De databank is daarbij catie en de plaats die dit inneemt in een marketing- en
het voornaamste instrument en de datakwaliteit is uiterst communicatieplan ;
23. JAARVERSLAG 2010
21
- bepaling van de voornaamste succesfactoren bij instore - debat met Febelmar over de kwaliteit, de wervings- en
communicatie ; vernieuwingscriteria en de grenzen van online panels.
- definitie van standaarden voor instore communicatie ;
- visie van verschillende sprekers op de rol, het meten en Research–Panels
het gebruik van instore communicatie in de retail. Het Expertise Center Panels richt zich zowel tot experten
uit de dienstensector als specialisten uit de grootdistribu-
Het Expertise Center Research volgt de nieuwste trends en tie (FMCG). Het verduidelijkt de gespecialiseerde begrippen
technieken voor marktonderzoek. Het bestaat uit twee sub- die gebruikt worden door marktspelers zoals AC Nielsen en
groepen : Consumer Management Insights (CMI) en Panels. GfK. Voor de specialisten in trade marketing, research en
analyse is dit Expertise Center uitgegroeid tot een cen-
Research–Consumer traal communicatieplatform waar interessante en nieuwe
Management Insights perspectieven geformuleerd en gedeeld worden.
Het Expertise Center CMI bestudeert de laatste trends op het
gebied van consumer insights, bureaus en marktonderzoeks- Enkele realisaties in 2010 :
technieken. Dit Expertise Center organiseert ook elk jaar de - bespreking van de controle en verbetering van de data-
UBA Trends Day, een congres voor communicatieprofessio- kwaliteit ;
nals die de nieuwste inzichten op het vlak van consumenten, - aanpassing van de definitie van de shoptypes (Hyper, Su-
media en communicatietechnieken willen volgen. U leest meer per, Hard Discounters, New Proximity + Drug) en bespre-
over de 6de editie van de Trends Day in het deel ‘Ontmoeten’. king van verschillende alternatieven voor het toevoegen
van extra winkels ;
Enkele realisaties in 2010 : - verduidelijking van de definities voor out-of-home : re-
- kwalitatieve en kwantitatieve evaluatie van de onder- centste evoluties en resultaten van de laatste tests ;
zoeksbureaus ; - shopper marketing : optimalisering van retailers- en con-
- bespreking van kansen en uitdagingen in marktonderzoek ; sumentenpanel ;
- impact van sociale media op research : bespreking van de mo- - monitoring van de reclamefolders : evoluties en nieuwe
gelijkheden en grenzen van sociale media en de do’s & don’ts ; technieken (web tool) ;
- uitwisselen van ideeën over consumer touchpoints en - demonstratie van de ABS-tool – Advanced Business Solu-
hun evolutie door de introductie van nieuwe media waar- tions : optimalisering van de promoties en de mediakeuze ;
onder mobiel, tablet pc, podcast en sociale media ; - positie van de UBA met betrekking tot de herziening van
- jaarlijks congres “UBA Trends Day : Wake up your brand : de shoptypes, inclusief de integratie van extra winkels :
how innovative insights can create winning brands ?” ; market breakdown op relatieve data, drug panel, enz.
24. 22
Sponsoring & Event Communication Deze eerste aanbevelingen geven enkele juiste “reflexen”
Het Sponsoring & Event Communication Expertise Center mee, toepasbaar in 4 relevante domeinen (communicatie-
wil sponsoring en eventcommunicatie positioneren als één boodschap, communicatiekanaal, evenementen en promo-
van de sleutelfactoren in een geïntegreerd communicatie- tiemateriaal) voor de communicatiesector.
plan. Hierbij wordt consumentenbeleving gekoppeld aan
de waarden van het merk. Onze objectieven zijn :
- adverteerders inspireren om te kiezen voor een duurzame
Enkele realisaties in 2010 : en verantwoorde communicatie op lange termijn ;
Het Expertise Center Sponsoring & Event Communication - tonen dat de adverteerderswereld zich vrijwillig en pro-
heeft zich in 2010 voornamelijk beziggehouden met de actief engageert in een duurzame en verantwoorde com-
ontwikkeling van een meetinstrument voor sponsoracties municatie op economisch, sociaal en ecologisch vlak ;
voor de fases selectie en evaluatie : - de UBA profileren als een platform voor dialoog, overleg
- presentatie en debat rond de 4 sleutelfases van sponso- en uitwisseling van best practices tussen adverteerders
ring en events : strategie, selectie, activatie en evaluatie. onderling en met de verschillende partijen die bij het
- van ROI tot ROO (Return on Objectives) : wat, hoe en waar- communicatieproces betrokken zijn.
om ? Uitwisselen van ideeën en ervaringen, do’s & don’ts.
- discussie over methodologie en over kwantificering van Enkele realisaties in 2010 :
objectieven om tot een betere evaluatie te komen ; - definitie van MVO en duurzame ontwikkeling in het kader
- discussie over de karakteristieken van een efficiënt eva- van de communicatie ;
luatiesysteem ; - uitwerken van aanbevelingen voor duurzame ontwikke-
- presentatie van het evaluatierooster en test bij een aan- ling in een communicatieplan ;
tal adverteerders. Het rooster werd goedgekeurd en zal - uitwisselen van ervaringen en best practices tussen leden.
begin 2011 gepubliceerd worden voor alle UBA-leden.
Voor 2011 voorzien we een aantal nieuwe Expertise Cen-
Maatschappelijk Verantwoord ters, waaronder :
Ondernemen (MVO) - HR Communication/Employer Branding
De UBA is zich bewust van het belang van duurzame ont- - Responsible Communication
wikkeling. Daarom heeft het Maatschappelijk Verantwoord - Procurement Communication
Ondernemen (MVO) in 2010, in samenwerking met Busi-
ness & Society Belgium, de eerste richtlijnen over duur-
zame en verantwoorde communicatie gelanceerd.
25. JAARVERSLAG 2010
23
4. Werkgroepen type bureau en te gebruiken voor alle mogelijke aspecten
en vakken (offline, online, productie).
De Werkgroepen van de UBA bestuderen specifieke onderwer-
pen en problemen uit het communicatievak. Het zijn tijdelijke Contracten bureaus – adverteerders
overlegorganen waarbinnen actuele communicatieonderwer- In 2010 nam de UBA zich voor om samen met de ACC het
pen aan de orde komen. Het overleg leidt tot aanbevelingen, typecontract bureaus/adverteerders “The Contract”, daterend
praktische gidsen, richtlijnen of typecontracten. Het is een ide- uit 2002, te herzien met het oog op een globalere visie, de
ale gelegenheid voor onze leden om van elkaars ervaringen te update van specifieke huidige punten en de integratie van
leren en nieuwe denkpistes te ontdekken. U kunt er ook mee- verschillende contracten in één enkel contract. Dit nieuwe con-
werken aan een publicatie. De conclusies worden veelal via tract vormt de basis van de relatie tussen bureaus en adver-
een Master Class aan de andere UBA-leden gecommuniceerd. teerders en beschrijft de essentiële elementen waarover beide
partijen moeten onderhandelen om die relatie te beginnen.
Sociale Media
De UBA bestudeert de sociale media en hun strategisch ge- Advertising & Children
bruik. We willen een licht werpen op de inzet en de grenzen van Healthy Lifestyles
deze nieuwe reclametechnieken – voor sommigen een “hype”, De werkgroep Advertising & Children/ Healthy Lifestyles
voor anderen een integraal deel van hun communicatiestrate- geeft twee keer per jaar een update van de evolutie op
gie – met de hulp van de ervaringen van leden en partners. nationaal, Europees en wereldwijd vlak in verband met re-
Op de agenda staan : definities, classificatie, integratie in een clame voor kinderen en jongeren.
communicatieplan, gebruik in België vs het buitenland, aanbod
en bestaande modellen, optimalisering van mediaplannen en Enkele realisaties in 2010 :
de grenzen van het verzamelen en gebruiken van gegevens. - informatie over de toonaangevende ontwikkelingen per land;
- presentatie van vrijwillige initiatieven (EU Pledge) die zijn
Evaluatie van bureaus ontwikkeld om een gezonde levensstijl te stimuleren en
We werken een algemeen systeem uit om communicatie- een verantwoordelijke communicatie te ontwikkelen voor
en mediabureaus te evalueren. Dit systeem moet objectief kinderen en jongeren ;
zijn, gebaseerd op KPI– en SLA-criteria, zowel werken voor - presentatie van de aanbevelingen voor voedingsmarke-
communicatie- als voor mediabureaus en zich aanpassen ting van het WHO ;
aan de aard van het te evalueren werk. - informatie over de resultaten van de opvolging van voe-
Het doel van de verschillende discussies is de ontwikke- dingsreclame door de JEP (Jury voor Ethische Praktijken
ling van een eerste evaluatierooster, aanpasbaar aan elk inzake Reclame).
26. It is more fun to talk with someone who doesn’t
use long, difficult words but rather short, easy
words like “What about lunch ?” Winnie the Pooh
24 ONTMOETEN
Met een steeds grotere interesse en steeds meer aan-
wezige leden zijn de UBA-evenementen uitgegroeid tot
dé ontmoetingsplaatsen waar de Belgische communi-
catie-community contacten legt en ideeën uitwisselt.
Het gaat hard. Al onze evenementen zijn nu 1 tot 2
weken op voorhand volledig uitverkocht. En de vraag
wordt steeds groter. We voelen de druk, maar we wil-
len onze evenementen ook exclusief houden. Daarom
focussen we sterk op vernieuwende locaties en for-
mules. Die worden trouwens uitstekend gesmaakt, zo
blijkt uit de resultaten van onze peilingen.
De absolute topper in 2010 was onze jaarlijkse Xmas
Lunch. Een nieuwe locatie, een nieuw deelnemersre-
cord. Meer dan 1.100 communicatiespecialisten ver-
pulverden met gemak het record van 2009.
Ook de andere UBA-evenementen konden op heel wat
belangstelling rekenen :
27. JAARVERSLAG 2010
25
24 februari, lunchcauserie met 23 juni, lunchcauserie met Bernard
Ingrid Lieten “Reclamecommunicatie” Marchant en Gert Ysebaert “iPad”
Afspraak in het exclusieve kader van De Warande in Brus- Ledereen heeft de mond vol van de iPad. Maar welke impact
sel. Ingrid Lieten, viceminister-president van de Vlaamse heeft deze nieuwe mediadrager op adverteerders ? Is het ge-
Regering en Vlaams minister van Innovatie, Overheidsin- woon een gadget of een heel nieuw denkkader ? We nodigden
vesteringen, Media en Armoedebestrijding, kwam er haar Bernard Marchant (Gedelegeerd Bestuurder van de Groupe
visie op reclamecommunicatie anno 2010 uit de doeken Rossel & Cie) en Gert Ysebaert (Uitgever Vlaamse Media bij de
doen. En ze kon op heel wat belangstelling rekenen, want groep Corelio) uit om in de Auberge de Boendael in Elsene hun
de 150 beschikbare zitjes waren 2 weken op voorhand al visie op de toekomst en de convergentie van de verschillende
allemaal gereserveerd. mediadragers – papier, online en mobiel – uit de doeken te doen.
De minister benadrukte de positieve rol van reclame in onze Maarten Verhezen (Senior Media Business Development
maatschappij en stipte meteen een aantal aandachtspun- Manager bij Apple Computer Benelux) warmde de 70 aan-
ten voor de sector aan. Ze legde ook het nieuw Vlaams wezige luisteraars op met een bijzonder interessante uit-
mediadecreet glashelder uit en vertelde over de omzetting leg over de introductie van de iPad in België.
van de Europese richtlijn ‘Audiovisual Media Services’, en
de nieuwe mogelijkheden die daardoor voor de sector ge- Bernard Marchant stond aan de wieg van verschillende
creëerd worden. strategische projecten die zijn bedrijf hebben klaarge-
stoomd voor de talrijke uitdagingen die de mediasector, en
De bedoeling was om tijdens twee ontmoetingen de verant- de pers in het bijzonder, staan te wachten. Hij is gepassio-
woordelijke ministers in het noorden en het zuiden van ons neerd door de convergentie van media en slaagde erin om
land vragen te stellen over de evolutie van het audiovisuele die nieuwe mediadragers succesvol te integreren in Rossel.
landschap en de mogelijkheden voor de reclamesector. Jam- Ondertussen werden de iPhone en iPad-applicatie voor Le
mer genoeg moest Fadila Laanan, Minister van Cultuur, Au- Soir geïntroduceerd.
diovisuele media, Gezondheid en Gelijke kansen van de Fran-
se Gemeenschap haar lunch in Cercle de Lorraine op 1 juni Gert Ysebaert houdt zich vooral bezig met de verdere ont-
annuleren als gevolg van de federale verkiezingen op 13 juni. wikkeling van de commerciële-en marketingstrategie bij
Corelio voor de Vlaamse lezersmarkt. In dat kader was hij
ook betrokken bij de ontwikkeling van de iPhone- en iPad-
applicaties voor De Standaard.
28. 26
2 september, UBA Summer BBQ 23 september, De CEO Breakfast
Zalig nazomerweer, een ontspannen sfeer, een verras- De CEO Breakfast is al een paar jaar een groot succes. De
sende locatie en natuurlijk heerlijk eten. Al deze ingrediën- UBA brengt er de top van de mediawereld samen met de
ten maakten van onze Summer BBQ 2010 een geweldig CEO’s van onze leden. Een select gezelschap en een heel
succes. In 2009 was er heel uitzonderlijk geen barbecue, exclusief evenement dus. Deze keer kozen we voor een
omwille van het topcongres dat de UBA organiseerde om walking breakfast, om de contacten tussen alle deelne-
haar 60ste verjaardag in stijl te vieren. Iedereen keek dus mers optimaal te stimuleren. Meer dan 60 leden schreven
extra hard uit naar de Summer BBQ editie 2010. Het eve- zich in voor dit exclusief ontbijt in Le Pain Quotidien op de
nement was dan ook ruim 2 weken op voorhand helemaal Zavel in Brussel. Veel tevreden gezichten en interessante
uitverkocht ! uitwisselingen. We kregen dus opnieuw heel wat positieve
feedback.
Maar liefst 544 communicatieprofessionals ontmoetten
elkaar in de prachtige Ferme de Bilande in Waver om de
zomer op gepaste wijze af te sluiten. De commentaren
achteraf waren unaniem lovend. Zowat alle deelnemers
vonden deze nieuwe locatie ronduit schitterend. Ook de
catering viel uitermate in de smaak. Kortom : opnieuw een
enorme vooruitgang ten opzichte van vorige edities.
Iedereen is het er intussen over eens : geen betere gele-
genheid om te netwerken en ideeën uit te wisselen dan de
UBA Summer BBQ. Noteer dus al 30 augustus 2011 met
stip in uw agenda. Dan maken we er samen weer een top-
editie van !
29. JAARVERSLAG 2010
27
7 oktober, UBA Trends Day
Richard Pinder (Publicis Worldwide) vertelde ons enthou-
De Trends Day was aan zijn 6de jaargang toe. De succes- siast hoe we aanstekelijke conversaties kunnen creëren
formule is nog steeds dezelfde : een ontmoetingsdag voor rond merken, en hoe die te begrijpen en gebruiken. Zijn
adverteerders en de hele communicatiesector, in het teken boodschap : de businessmodellen van de communicatie-
van de nieuwste tendensen op vlak van consumenten, in- sector moeten zich aanpassen, maar hun belangrijkste
novaties, communicatie en research. Een uiterst professio- functie – communiceren – behouden !
neel evenement, maar ook gewoon gezellig en fun !
Cyrille de Lasteyrie en Sarah Hemar, stichters van produc-
In het Belgacom Surf House in Evere kwamen 436 com- tiehuis Les Raconteurs, vertellen verhalen als de beste. De
municatiespecialisten (onder wie maar liefst de helft le- ideale gesprekspartners om het te hebben over storytel-
den-adverteerders !) luisteren naar een handvol bekende ling, een innoverende audiovisuele tool die content, humor
sprekers, die hun nationale en internationale ervaring en en fictie bundelt en daarbij handig gebruikmaakt van al-
inzichten met plezier deelden. Het werd opnieuw een in- lerlei technieken van sociale media.
spirerende, positieve, interactieve dag boordevol informatie
die direct toepasbaar is in de business van elke deelnemer. Braden Kelley, stichter van Business Strategy Innovation,
sloot de Trends Day in stijl af met een overzicht van de mo-
Reinier Evers, stichter van trendwatching.com en een van gelijkheden en beperkingen van sociale en mobiele media.
de invloedrijkste figuren op het vlak van consumer insights,
gaf het startschot van de Trends Day met een avant-pre-
mière van de belangrijkste consumententrends voor 2011.
Veronique Verellen, Sue Phillips (Synovate) en Amy Pratt
(Philips) dompelden ons onder in de wereld van de consu-
mer trends en emoties. Zij toonden op een originele ma-
nier hoe we die kunnen vertalen naar een doeltreffende
en vernieuwende marketingstrategie.
30. 28
9 november, 16 december, Xmas Lunch
lunchcauserie met Carl Decaluwé
“Nog toekomst voor de VRT ?” De UBA Xmas Lunch is intussen uitgegroeid tot het tope-
venement van de communicatiesector in ons land. En dat
De interesse was groot voor de lunch met Vlaams parle- was voor deze 23ste editie niet anders. We gooiden een
mentslid Carl Decaluwé. Aanleiding was de publicatie van jarenlange traditie overboord en kozen voor een gloed-
zijn boek ‘Live or let die’. De 30 beschikbare zitjes waren nieuwe en verrassende locatie. Met succes. Maar liefst
ruim 10 dagen op voorhand allemaal gereserveerd ! Hij had 1.120 deelnemers waren op de afspraak in de magische
dan ook wat te vertellen over de toekomst van de VRT. En Wide Gallery, vlakbij het Brusselse Zuidstation. Daarmee
Decaluwé weet waarover hij spreekt. Hij zetelt al 15 jaar werd het bezoekersrecord van 2009 (900 deelnemers)
in de commissie Media van het Vlaamse parlement en is lid met gemak verpulverd ! Het evenement was 3 weken op
van de Vlaamse Mediaraad en medestichter van de regio- voorhand al totaal uitverkocht.
nale zender WTV. Een uiterst boeiende middag !
Net voor de networking cocktail maakten we de Advertiser
Personality of the Year bekend. Twee winnaars deze keer :
Nicolas Lambert (Alken-Maes) en Peter Claes (VRT).
Tijdens een feestelijke lunch, inclusief een heerlijk des-
sertbuffet, wisselden de aanwezige adverteerders en
belangrijke spelers uit de mediawereld volop wensen én
AGENDA 2011 ideeën uit.
7 juni 2011 EFFIE Ceremony
Om het plaatje helemaal perfect te maken, was zelfs de
30 augustus 2011 UBA Summer BBQ
22 september 2011 CEO Breakfast sneeuw van de partij toen alle gasten na afloop naar buiten
6 oktober 2011 UBA Trends Day liepen. Met in hun handen een stevig gevulde Xmas bag vol
15 december 2011 UBA Xmas Lunch cadeautjes van onze sponsor-adverteerders. Een waardige
afsluiter van een absoluut recordjaar voor de UBA !
31. JAARVERSLAG 2010
UBA OVERLEGORGANEN 29
Mediacommissies
TV Point-of-Sales Communication
Voorzitter : Luc Van Wichelen, Kraft Benelux Voorzitster : Nathalie Hublet, UBA
Ondervoorzitster : Kristine Verhelst, Belgacom Research – Consumer Management Insights
PRO (Press Radio Outdoor) Voorzitter : Philippe Orban, Belgacom
Voorzitter : Paul Daels, KBC Ondervoorzitters : Corine Fermyn, KBC,
Ondervoorzitter : Xavier Laporta, Marc Immer, bpost
Renault Belgïe-Luxemburg Research – Panels
Digital & Mobile Voorzitter : Bart Pelgrims, Coca-Cola
Voorzitter : Stephane Vermeiren, Rabobank.be Responsible Communication
Ondervoorzitters : Kristof Van Holder, Voorzitster : Nathalie Hublet, UBA
BNP Paribas Fortis, Social Media
Herman Boonen, Securex Voorzitster : Nathalie Hublet, UBA
Sponsoring & Event Communication
Werkgroepen Voorzitter : David Sempels, AB Inbev Belgium
Advertising&Children/Healthy Lifestyles Ondervoorzitter : Maxime Housiaux,
Voorzitster : Nathalie Hublet, UBA BNP Paribas Fortis
Evaluation agencies
Voorzitster : Nathalie Hublet, UBA
Tijdens de Algemene Vergadering van het CIM
Integrated Communication Board (Centrum voor Informatie over de Media - Cente
Voorzitter : Benoît Crochelet, Electrabel d’Information sur les Médias) op 27 april 2010
Ondervoorzitter : Yves De Voeght, Coca-Cola werden volgende adverteerders verkozen
als effectieve bestuurders van het CIM :
Expertise Centres
FABIENNE CLOSE, L’Oréal
Communication Production
YVES DE VOEGHT, Coca-Cola
Ondervoorzitster : Manoëlle Ballaux, Belgacom
SIGRID VAN DEN HOUTE, Telenet
One-to-One Communication VALÉRIE VANGEEL, Procter & Gamble
Voorzitster : Michon Van Doorn, Unilever. KRISTINE VERHELST, Belgacom
Ondervoorzitter : Jérôme Drugeon, Electrabel
32. EEN TERUGBLIK OP
ONZE ACTIVITEITEN VAN 2010
JANUARI MAART APRIL JUNI
14 | 01 09 | 03 20 | 04 02 | 06
30 Communication Expertise Center POS Communication Mediacommissie TV
Management College Communication Management College 02 | 06
day 4 (cycle 2009) 11 | 03 day 3 Mediacommissie
19 | 01 Master Class 24 | 04 PARC
Executive Committee Remuneration Master Class 04 | 06
21 | 01 12 | 03 “Presenteren met pit” Werkgroep
Book-it Breakfast Expertise Center Social Media
met Sylvie Verleye Events & sponsoring 08 | 06
26 | 01 16 | 03 Master Class
Expertise Center
Research/CMI
Executive Committee MEI “The Briefing”
16 | 03 10 | 06
28 | 01 Expertise Center Expertise Center
Expertise Center Research/CM 04 | 05 Events & sponsoring
One-to-one 17 | 03 Mediacommissie 15 | 06
29 | 01 Mediacommissie TV Digital & Mobile EFFIE Ceremony
Expertise Center 17 | 03 07 | 05 23 | 06
Communication Mediacommissie Werkgroep Social Lunch Causerie
Production PARC Media “IPad, opportuniteit
19 | 03 18 | 05 of gadget ?” met
Werkgroep Executive Committee Bernard Marchant
advertising&children/ en Gert Ysebaert
20 | 05
FEBRUARI healthy lifestyle Masterclass Briefing 24 | 06
Executive Committee
23 | 03 “Beter in Beeld”
Communication 20 | 05 24 | 06
02 | 02 Management College Master Class Media Raad van Bestuur
Mediacommissie day 2
25 | 05
Digital & Mobile 25 | 03 Communication
03 | 02 Algemene Management College
Expertise Center vergadering day 4
Research panels 25 | 03 27 | 05
05 | 02 Raad van Bestuur Expertise Center
Expertise Center 27 | 03 Corporate Social
Corporate Social Expertise Center Responsibility
Responsibility Communication
08 | 02 production
Integrated Communi-
cation Board
24 | 02
Lunch Causerie met
Minister Ingrid Lieten
25 | 02
Communication Mana-
gement College day 1
33. JAARVERSLAG 2010
SEPTEMBER OKTOBER NOVEMBER DECEMBER
02 | 09 05 | 10 09 | 11 02 | 12
Summer BBQ Mediacommissie Lunch Causerie Communication
03 | 09 Digital & Mobile “Is er nog toekomst Management College
Werkgroep 05 | 10 voor de VRT ?” day 4
Social media Master Class met Carl Decaluwé 08 | 12
14 | 09 “Presenteren met pit” 16 | 11 Mediacommissie PARC
Expertise Center 06 | 10 Executive committee 09 | 12
Research/CMI Expertise Center 16 | 11 Werkgroep Social
15 | 09 Research panels POS Communication Media
Mediacommissie TV 07 | 10 17 | 11 10 | 12
15 | 09 Congres Trends Day Mediacommissie TV Raad van Bestuur
Mediacommissie 14 | 10 18 | 11 15 | 12
PARC Master Class Communication UBA Xmas Lunch
16 | 09 “Return on Marketing Management College
Master Class Investment” day 3
“Legal aspecten 15 | 10 19 | 11
van communicatie” Werkgroep Social Media Expertise Center
17 | 09 21 | 10 Corporate Social
Expertise Center Raad van Bestuur Responsibility
Research panels 21 | 10 23 | 11
21 | 09 Communication Expertise Center
Communication Management College Research/CMI
Management College day 2 26 | 11
day 1 21 | 10 Werkgroep Agency
23 | 09 Integrated contract
CEO Breakfast Communication Board 30 | 11
23 | 09 22 | 10 Mediacommissie
Executive Committee Expertise Center Digital & Mobile
30 | 09 Events & sponsoring
Expertise Center 27 | 10
Corporate Social Mediacommissie PARC
Responsibility 27 | 10
30 | 09 Executive committee
Expertise Center 28 | 10
POS Communication Master Class
“The Briefing”
29 | 10
Werkgroep Agency
contract
34. 32 WAAROM LID WORDEN VAN DE UBA ?
10 voordelen op een rijtje :
Doeltreffend communiceren is uw recht en dat Deze diensten zijn inbegrepen in uw jaarlijkse lidmaat-
verdedigt de UBA met kracht ! Wij zijn er voor u ! schapsbijdrage. Alle medewerkers van uw bedrijf kunnen
U kunt deelnemen aan onze Mediacommissies : hiervan genieten.
uitstekende overlegplatformen tussen
adverteerders en de media. Voor een beperkte bijdrage kunt u bovendien
U kunt uw kennis doorgeven en inspiratie opdoen deelnemen aan onze evenementen, dé gelegenheid
in onze werkgroepen en expertise centers. om collega’s uit de communicatiesector te ontmoeten.
U krijgt toegang tot professionele tools, De jaarlijkse lidmaatschapsbijdrage wordt berekend
documenten en standaardcontracten. in functie van uw media-investeringen. Wij baseren
U kunt uw medewerkers professioneel laten ons hiervoor op de cijfers van Mediaxim.
bijscholen in de UBA Academy, een gewaardeerd
opleidingsinstituut. En er is nog meer !
U kunt een beroep doen op de UBA Legal We geven u alvast enkele extra redenen mee:
Line met zijn eerstelijns juridisch advies. - U krijgt antwoord op uw praktische vragen
U krijgt een snel en duidelijk overzicht van inzake communicatie
de media-investeringen in uw sector - U geniet van kortingen bij activiteiten
met UBA Media Glance. van bevriende verenigingen
U kunt uw vacatures voor uw marketing- en - U blijft op de hoogte van de nieuwste evoluties
communicatieafdeling posten op de UBA Job Line. en trends in de sector
U heeft toegang tot de UBA-website en de UBA - De UBA betaalt uw bijdrage voor de Raad
e-news met een schat aan informatie over de voor Reclame en de JEP.
communicatiewereld.
U krijgt toegang tot een uitgebreid netwerk Interesse? Contacteer Chris Van Roey,
van communicatiespecialisten. chris@ubabelgium.be
U merkt het : redenen te over om u UBA-lid te worden, net zoals die 180 andere bedrijven die het overgrote deel
van de Belgische communicatie-investeringen vertegenwoordigen. Van harte welkom !
35. RAPPORT ANNUEL 2011
33
De UBA is een uiterst
professionele organisatie
die alert blijft op alle
Overheidsbedrijven ontwikkelingen om
zoeken aansluiting ons heen en hier een
bij de wereld van duidelijke visie op heeft.
adverteerders. Via Franky Van Hamme, Marketing
& Innovations Director, Alpro
de UBA blijven we
op de hoogte van
wat gangbaar is in de
communicatiewereld.
Marc Frederix, Marketing Director,
Nationale Loterij