2. 1960-ààä îíä êîìïüþòåð¿¿äèéã mainframe ãýæ íýðëýãäýõ ãîë
òîëãîé êîìïüþòåðò õîëáîæ ñ¿ëæýý ¿¿ñãýõ òåõíîëîãè ãàð÷ èðñýí.
1970-ààä îíä êîìïüþòåðèéí îâðûí õýìæýý ýðñ æèæãýð÷, ìºí òîìõîí
áàéãóóëëàãà, ï¿¿ñ êîðïîðàöè, èõ äýýä ñóðãóóëèóä ººðñäèéí
mainframe êîìïüþòåð äýýðýý ìýäýýëëèéí ñàí (database) ¿¿ñãýæ, óã
ñ¿ëæýýíä áàéãàà áóñàä êîìïüþòåð¿¿ä íü ýíý ìýäýýëëèéí ñàíä
õîëáîãäîæ ìýäýýëýë àâ÷ áîëäîã øèíý òåõíîëîãè äýëãýðñýí.
Òýãâýë 1980-ààä îíä ìèêðîêîìïüþòåð áóþó õóâü õ¿í, æèæèã
áèçíåñèéí õýðýãëýýíèé êîìïüþòåð¿¿ä ãàð÷ èðæ, ýõýíäýý ñ¿ëæýýíä
õîëáîëã¿é àøèãëàäàã áàéñíàà óäàëã¿é õîîðîíä íü þì óó ìàéíôðýéìä
õîëáîæ ñ¿ëæýý ¿¿ñãýæ ýõýëñýí áàéíà.
Ìèêðîêîìïüþòåð¿¿ä äýëõèé äàÿàð õóðäàöòàé òàðõñàí òóë, 1990-
ýýä îíä ýäãýýðèéã ò¿øèãëýñýí client-server á¿òýöòýé ñ¿ëæýý
èõýä äýëãýðñýí áàéíà. Òýãâýë ºíººã õ¿ðòýë êîìïüþòåðèéí ñ¿ëæýý
àñàð õóðäàöòàé õºãæèæ ìýäýýëýë òåõíîëîãèéí äýëõèéã á¿ðõñýí
àñàð òîì òîðîí ñ¿ëæýýã ¿¿ñãýæ ÷àäñàí ò¿¿õòýé.

3. Ìýäýýëýë õàðèëöàà õîëáîîíû õºãæëèéí ãîë
òóëãóóð íü êîìïüþòåð áºãººä äàÿàðøèëñàí
ìýäýýëëèéí õºäºëãºã õ¿ íü êîìïüþòåðèéí
ñ¿ëæýý þì. Êîìïüþòåðèéí ñ¿ëæýýíèé õºãæëèéí
íýã æèøýý áîë ìýäýýæ èíòåðíåò þì.
Êîìïüþòåðèéí ñ¿ëæýý íü ºíººãèéí íèéãìèéí óõàë
õýðýãöýýíèé íýã, íèéãìèéí õºãæëèéã
òîäîðõîéëîã êîìïüþòåðòýé ñàëøã¿é õîëáîîòîé.

4. Êîìïüþòåðèéí ñ¿ëæýý ãýæ þó âå?
What’s networking
Êîìïüþòåðèéí ñ¿ëæýý ãýäýã íü õýä õýäýí êîìïüþòåð õîîðîíäîî
õîëáîãäîí ìýäýýëýë áîëîí ýõ ñóðâàëæóóä, íýìýëò òºõººðºìæ¿¿äèéã
õàìòðàí àøèãëàõ áîëîìæîîð õàíãàãäàõûã õýëíý. Êîìïüþòåðèéí ñ¿ëæýý íü
îëîí òîîíû òºõººðºìæèéã òóñãàé ïðîòîêîë, òåõíèê õýðýãñëèéí
òóñëàìæòàéãààð õîîðîíä íü õîëáîí íýã òºõººðºì溺ñ íºãºº ð¿¿ ºãºãäºë
äàìæóóëàõ, õ¿ëýýí àâàõ, íýãäñýí íýã ìýäýýëëèéí áààç ðóó õàíäàõ
áîëîìæèéã õýðýãëýã äýä îëãîäîã.Êîìïüþòåðóóäèéã ñ¿ëæýýíä õîëáîõäîî
êàáåëü óòàñíû àëü íýã òºðëèéã àøèãëàí õîëáîäîã. Ñ¿ëæýý íü
ñ¿ëæýýíèé
ïðîãðàì õàíãàìæ
òåõíèê õàíãàìæ
àæèëëóóëàõ ïðîãðàì ãýñýí ãóðâàí õýñãýýñ òîãòîíî.

5. Êîìïüþòåðèéí ñ¿ëæýý íü øààðäëàãàòàé ïðîãðàì õàíãàìæààñ ãàäíà,
äàðààõ ãóðâàí ¿íäñýí õýñãýýñ á¿ðäýíý. ¯¿íä: server (õýðýãöýýòýé
ìýäýýëëèéã õàäãàëæ áóé êîìïüþòåð), client (õýðýãëýã÷ áóþó ñåðâåð
äýýðõ ìýäýýëýëä õàíäàæ áóé êîìïüþòåð), circuit (õýëõýý, ìýäýýëýë
äàìæóóëàõ øóãàì). Ýíä ñåðâåð êëèåíò õî¸ðûíõîî àëèíä íü èõ ìýäýýëýë
õàäãàëóóëàõ, ñ¿ëæýýíèé ¿éë àæèëëàãààíä àëü íü èõ ¿¿ðýãòýé áàéõ
âý ãýäãèéã ñ¿ëæýýíèé àðõèòåêòóð (á¿òýö) òîäîðõîéëæ ºãíº. Ãóðâàí
¿íäñýí àðõèòåêòóð áàéäàã.
Host-based áóþó òºâëºðñºí ìàéíôðýéì á¿õèé ñ¿ëæýýíä òîëãîé
êîìïüþòåð íü ãàíöààðàà õàìàã àæëûã õèéäýã.
Client-based ñ¿ëæýýíä êëèåíò áóþó õýðýãëýã÷èéí êîìïüþòåð íü
ãîëëîõ ¿¿ðýãòýé áàéäàã.
Client-server ñ¿ëæýýíä êëèåíò, ñåðâåð àëü àëü íü àæëàà
õóâààæ õèéíý. Äýýð äóðüäñàí ¸ñîîð ºíººäðèéí áàéäëààð Client-server
á¿òýöòýé ñ¿ëæýý íü èë¿¿ èõ ºðãºíººð õýðýãëýãäýæ áàéíà. Õàðèí
åðººñºº ñåðâåðã¿é, äàí êëèåíò êîìïúþòåðóóäûã õîîðîíä íü õîëáîæ
¿¿ñãýñýí ñ¿ëæýýã peer-to-peer ñ¿ëæýý ãýæ íýðëýäýã. Æèæèã
áèçíåñ, ãýð àõóéí õýìæýýíä õýðýãëýãäýæ áóé èõýíõ ñ¿ëæýý peer-to-
peer á¿òýöòýé áàéíà.

6. Êîìïüþòåðèéí ñ¿ëæýýã õàìðàõ õ¿ðýýãýýð íü ¿íäñýí ãóðâàí õýñýãò õóâààíà.
1. LAN (Local Area Network)
2. WAN (Wide Area Network) ¯¿íä: Ãëîáàëü WAN, Interprice WAN, Ãëîáàëü
WAN äîòîð èíòåðíýò îðäîã áàéíà.
3. MAN (Metropolian Area Network)
MAN (Metropolian Area Network) Ãàçàðç¿éí õàìðàõ õ¿ðýýãýýðýý LAN
ñ¿ëæýýíýýñ õàðèöàíãóé òîì áîëîâ WAN ñ¿ëæýýòýé õàðèöóóëàõàä æèæèã þì.
Èõýâ ëýí õîòûí íýãäñýí íýã òîì ñ¿ëæýý áàéõ áºãººä àëü íýã õîò äàõü õýä õýäýí
äîòîîä ñ¿ëæýý íèéëæ Man ¿¿ñãýäýã. MAN íü ºíäºð õóðäûí õîëáîëòòîé áàéõ áºãººä
ýíý íü èõýâ ëýí øèëýí êàáåëü àøèãëàñàí áàéäàã.
WAN (Wide Area Network) Ýíý íü ñ¿ëæýýíèé õýðýãëýã èä áîëîí LAN
ñ¿ëæýýí¿¿äèéí íýãòãýñýí öîãöîëáîð ñ¿ëæýý þì. WAN ñ¿ëæýý íü áóñàä òºðëèéí
ñ¿ëæýýí¿¿äýýñ õàìðàõ õ¿ðýýãýýðýý õàìãèéí òîì íü áºãººä õîòóóä, óëñ áîëîí òèâ
õîîðîíä õîëáîõ áîëîìæòîé. Ýíý ñ¿ëæýýíä õîëáîãäñîí êîìïüþòåðóóä íü ñ¿ëæýýíä
õàíäàõäàà òåëåôîí óòàñ, Leased line áóþó ò¿ðýýñèéí øóãàì ýñâýë õèéìýë
äàãóóëèéí ìýäýýëëèéã õ¿ëýýí àâàã òóñãàé òàâãàí àíòåíû àëü íýãèéã íü
àøèãëàäàã. Ýíý ñ¿ëæýýíèé íýã æèøýý íü Èíòåðíýò þì.

7. Ñ¿ëæýýíèé ¿íýò ç¿éëñýä äàðààõ áîëîìæóóäûã òîîöäîã
•Ìýäýýëëèéã õàìòðàí õóâààëöàõûã çºâøººðñºí á¿ëýã
(group) ¿¿ñãýæ áîëäîã. Ýíä ìýäýýëëèéã õàìòðàí
õóâààëöàõäàà ìýäýýëëýý òóñãàé àðãààð îðóóëæ ºãäºã. Îëîí
õýðýãëýãчòýé ñ¿ëæýýíä òóñãàé íóóö ¿ãýýð õàíäàõ ýðõòýé
áîëãîæ áîëíî.
•Ìýäýýëëèéã õàìòðàí õóâààëöàõ (sharing) íü ìåññåæ,
áàðèìò áèчèã áîëîí ôàéëóóäûã õýðýãëýãчäèéí õîîðîíä
äàìæóóëæ чàääàã.
•Òºõººðºìæ¿¿äèéã õàìòðàí àøèãëàõ (device sharing) íü
á¿ëãèéí õýðýãëýãчäýä õýâëýãч (printer), ôàêñûí ìàøèí (fax
machine), ä¿ðñ îðóóëàãч (scanner) áîëîí áóñàä îëîí íýìýëò
òºõººðºìæ¿¿äèéã ñ¿ëæýýíä õîëáîãäñîí àëü ч êîìïüþòåðýýñ
àøèãëàõ áîëîìæ îëãîäîã.

8. Êîìïüþòåðèéí ñ¿ëæýý íü äàðààõ äàâóó òàëóóäòàé
1. Ìýäýýëýë ñîëèëöîî íü õ¿ì¿¿ñò ÿíç á¿ðèéí àøèãòàé
ìýäýýëëèéã õîîðîíäîî ñîëèëöîõ áîëîìæ îëãîäîã (Чàòëàõ,
ýëåêòðîí õóðàë õèéõ, òîãëîõ)
2. ßìàð íýã áàðèìò áèчèã áîëîí áóñàä ôàéëóóäûã
äàìæóóëàõ, òàòàæ àâàõ áîëîìæ
3. Ìýäýýëëèéã øóóðõàé õ¿ëýýí àâàõ áîëîìæòîé.
4. Ýëåêðîí øóóäàí áóþó å-ìýéë íü õóâü õ¿ì¿¿ñèéí
õîîðîíä ìýäýýëëèéã ìàø àìàðõàí äàìæóóëäàã áºãººä ¿ð
á¿òýýëòýé
5. Ýëåêòðîí õóäàëäàà õèéõ áîëîìæ
6. Áàðàà, á¿òýýãäýõ¿¿í, ¿éë àæèëëàãààíû
ñóðòàëчèëãàà õèéõ áîëîìæ
7. Ìýäýýëëèéí ñàí
8. Èíòåðíåò õîëáîëòûí ýðõèéã õóâààæ ýçýìøèõ

9. Идэвхитэй оролцсон
та бүхэндээ
баярлалаа.
ЭХНИЙ СЛАЙД