Φυσική Ε΄ δημοτικού http://users.sch.gr/dimylonaki/mathimata_fisiki_pote_anavei_to_lampaki.htm

2. Τα αντικείμενα μπορεί να φορτιστούν θετικά ή αρνητικά, συνήθως
λόγω τριβής. Αυτό ονομάζεται στατικός ηλεκτρισμός.
Τα όμοια φορτισμένα σώματα απωθούνται και τα αντίθετα φορτισμένα
σώματα έλκονται.

3. ΦΕ3: ΠΟΤΕ ΑΝΑΒΕΙ ΤΟ ΛΑΜΠΑΚΙ;
Παρατηρήστε τα δύο λαμπάκια.
Τι ομοιότητες και τι διαφορές έχουν μεταξύ τους;

4. Το πρώτο λαμπάκι είναι ένα λαμπάκι μπαγιονέτ και το δεύτερο είναι ένα
απλό βιδωτό λαμπάκι. Η διαφορά τους είναι ότι το καθένα χρειάζεται διαφο-
ρετική υποδοχή για να δουλέψει.
Τι διαφορές έχουν αυτά τα λαμπάκια από τις λάμπες που χρησιμοποιούμε;

5. Τα λαμπάκια είναι όμοια με τις λάμπες που χρησιμοποιούμε στο σπίτι.
Παρακάτω βλέπουμε μία λάμπα μπαγιονέτ και μία λάμπα βιδωτή.

6. Η διαφορά που υπάρχει ανάμεσα στα λαμπάκια και στις λάμπες είναι ότι τα
λαμπάκια λειτουργούν με μπαταρίες ενώ οι λάμπες με το ρεύμα.
Από ποια μέρη αποτελείται ένα λαμπάκι;

7. Στην εικόνα βλέπουμε την
τομή από ένα λαμπάκι. Ας
σημειώσουμε τα διάφορα
μέρη του:

8. Στην εικόνα βλέπουμε την
τομή από ένα λαμπάκι. Ας
σημειώσουμε τα διάφορα
μέρη του:
Γυάλινο περίβλημα
Λεπτό συρματάκι από
βολφράμιο.
Επαφή
Επαφή
Στήριγμα από πορσελάνη
ή γυαλί.
Σιδεράκια που στηρίζουν
το συρματάκι.
Και οι ηλεκτρικές λάμπες
έχουν τα ίδια μέρη;

9. Και οι ηλεκτρικοί λαμπτήρες έχουν ακριβώς τα ίδια μέρη.
Γυάλινο περίβλημα
Συρματάκι από βολφράμιο
Σιδεράκι στήριξης
Σιδεράκι στήριξης
Στήριγμα από
πορσελάνη ή
γυαλί
Επαφή
Επαφή
Έχετε σκεφτεί ποτέ τι
ακριβώς κάνει μία λάμπα;

10. Ο ηλεκτρικός λαμπτήρας μετατρέπει
την ηλεκτρική ενέργεια σε φωτεινή.
Ο πρώτος λαμπτήρας που εφευρέ-
θηκε ήταν ο λαμπτήρας πυράκτωσης.

11. Η πρώτη λάμπα πυράκτωσης φώτιζε το εργαστήριο του Αμερικανού εφευρέτη
Thomas Edison από τις 19 ώς τις 21 Οκτωβρίου του 1879. Τις λάμπες και
τα λαμπάκια πυράκτωσης τα χρησιμοποιούμε και σήμερα. Η κατασκευή τους
έχει βελτιωθεί, δε διαφέρουν όμως σημαντικά από τη λάμπα που
κατασκεύασε ο Edison.

12. Το ηλεκτρικό ρεύμα περνά από το πολύ
λεπτό συρματάκι της λάμπας, το οποίο
θερμαίνεται, πυρακτώνεται και φωτίζει.
Όταν η λάμπα είναι αναμμένη, η θερμο-
κρασία στο συρματάκι είναι πολύ υψηλή.
Γι' αυτό το συρματάκι κατασκευάζεται
από βολφράμιο, ένα μέταλλο που λιώνει
στους 3400 οC. Για να μην καίγεται το
συρματάκι, δεν υπάρχει αέρας μέσα
στη λάμπα αλλά αέρια με τα οποία δεν
είναι δυνατή η καύση.

13. Σήμερα χρησιμοποιούμε και διάφορους άλλους, πιο σύγχρονους τύπους
λαμπτήρων. Σε χώρους όμως στους οποίους επιθυμούμε «θερμό» φωτισμό
ή σε χώρους στους οποίους ανάβουμε και σβήνουμε συχνά τα φώτα, οι
λαμπτήρες πυράκτωσης εξακολουθούν να αποτελούν την πιο συνηθισμένη
επιλογή. Λαμπτήρες πυράκτωσης χρησιμοποιούνται επίσης στις περισσότερες
φωτεινές πηγές, που λειτουργούν με ενέργεια από μπαταρίες.
Λαμπτήρες εξοικονόμησης
ενέργειας Λαμπτήρες LED
Τι πιστεύετε λοιπόν ότι πρέπει να κάνουμε, για να ανάψει μία λάμπα
και τι για να ανάψει ένα λαμπάκι.

14. Για να ανάψει μία λάμπα, πρέπει
να τη συνδέσουμε φυσικά με το
ρεύμα.
Για να ανάψει το λαμπάκι, πρέπει
να το συνδέσουμε και αυτό σε μία
ηλεκτρική πηγή.
Στα πειράματά μας θα
χρησιμοποιούμε ως ηλεκτρική
πηγή την μπαταρία.
Έχετε ξαναδεί μια τέτοια
μπαταρία;

15. Κάθε μπαταρία έχει δύο πόλους, έναν αρνητικό (-) και έναν θετικό (+).
Σημειώστε στην μπαταρία τους δύο πόλους.
Οι στρογγυλές μπαταρίες έχουν δύο πόλους; Πού;
-
+

16. -
+
+ -

17. Όργανα - Υλικά
καλώδιο
μπαταρία
λαμπάκι
ψαλίδι
Με το ψαλίδι κόψε δύο κομμάτια από το καλώδιο με μήκος περίπου 30 εκ.
και αφαίρεσε προσεκτικά το πλαστικό από τις δύο άκρες τους.

18. Ας δοκιμάσουμε με ποιον από τους 8 τρόπους σύνδεσης θα ανάψει το λαμπάκι.
Με αυτόν τον τρόπο πιστεύετε θα ανάψει το λαμπάκι;
Άναψε;

19. Θα ανάψει;
Άναψε;

20. Θα ανάψει;
Άναψε;

21. Θα ανάψει;
Άναψε;

22. Θα ανάψει;
Άναψε;

23. Θα ανάψει;
Άναψε;

24. Θα ανάψει;
Άναψε;

25. Θα ανάψει;
Άναψε;
Τι παρατηρούμε λοιπόν;
ΠΡΟΣΟΧΗ: Εδώ δεν πρέπει να αφήσετε για μεγάλο χρονικό διάστημα τους
πόλους της μπαταρίας ενωμένους, γιατί η μπαταρία καταστρέφεται.

26. Το λαμπάκι άναψε στον 4, 5 και 7 τρόπο.
Το λαμπάκι δεν άναψε στον 1, 2, 3, 6 και 8 τρόπο.
Ελάτε τώρα να παρατηρήσουμε
καλύτερα:
Πού ακουμπούσε η κάθε επαφή
του λαμπτήρα στη συνδεσμολογία
με το νούμερο 4;

27. Πού ακουμπούσε η κάθε επαφή του λαμπτήρα στη συνδεσμολογία
με το νούμερο 5;

28. Αρκεί να χρησιμοποιήσουμε τον ένα μόνο πόλο της μπαταρίας,
για να ανάψει το λαμπάκι;
Αρκεί να χρησιμοποιήσουμε τη μία μόνο επαφή από το λαμπάκι,
για να ανάψει;
Τι συμπέρασμα μπορούμε να βγάλουμε;
Πού ακουμπούσε η κάθε επαφή του λαμπτήρα στη συνδεσμολογία
με το νούμερο 7;

29. Το λαμπάκι ανάβει μόνο όταν η μία επαφή του συνδέεται με το
καλώδιο με τον έναν πόλο της μπαταρίας και η άλλη επαφή του
με τον άλλο πόλο της μπαταρίας.

30. ΤΡΟΦΗ ΓΙΑ ΣΚΕΨΗ
Πολλές φορές λέμε ότι μία λάμπα κάηκε, ενώ τη βλέπουμε να είναι ολόκληρη.
Ωστόσο δεν ανάβει.
Τι της έχει συμβεί στην πραγματικότητα;

31. Ένας λαμπτήρας λέμε ότι "καίγεται" όταν το νήμα πυράκτωσης, δηλαδή
το συρματάκι από βολφράμιο, κοπεί. Αυτό μπορεί να γίνει από
υπερθέρμανση ή από κάποιο απότομο χτύπημα. Πολλές φορές το συρμα-
τάκι κομματιάζεται, οπότε αν κουνήσουμε πέρα δώθε τη λάμπα θα ακού-
σουμε τα κομμάτια να κοπανιούνται στα γυάλινα τοιχώματα της λάμπας.

32. 1. Σημείωσε τις επαφές σε καθένα από τα λαμπάκια της εικόνας.

33. 2. Σημείωσε τους πόλους σε καθεμία από τις μπαταρίες της εικόνας.

34. 3. Σχεδίασε μία μπαταρία κι ένα λαμπάκι. Σχεδίασε ακόμη δύο καλώδια,
που να συνδέουν την μπαταρία με το λαμπάκι, έτσι ώστε αυτό να φωτίζει.

35. 4. Όταν μία λάμπα δε λειτουργεί, λέμε ότι έχει «καεί». Γιατί νομίζεις ότι
χρησιμοποιούμε αυτήν την έκφραση;

36. ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΘΥΜΟΜΑΣΤΕ
Κάθε μπαταρία έχει δύο πόλους, έναν θετικό και έναν αρνητικό.
Για να ανάψει το λαμπάκι πρέπει η μία επαφή του να συνδέεται με τον
έναν πόλο της μπαταρίας και η άλλη με τον άλλον πόλο της μπαταρίας.

37. Παρουσίαση: ΔΗΜΗΤΡΑ ΜΥΛΩΝΑΚΗ