1. LIST

2.  List je vegetativni organ biljke koji obavlja
asimilacijsku i transpiracijsku funkciju.

ASIMILACIJA je upijanje.
 TRANSPIRACIJA je proces odavanja vode iz
žive biljke u vidu vodene pare u spoljašnju
sredinu.

3. Funkcija/uloga lista
 List je dio izdanka koji obavlja tri veoma
važne funkcije :
 fotosintezu,
 transpiraciju i
 razmenu gasova.

4.  Transpiracija je proces odavanja vode iz žive
biljke u vidu vodene pare u spoljašnju sredinu.
Voda isparava najvećim dijelom kroz stome, a
jednim dijelom i preko kutikule. Otvaranjem i
zatvaranjem stoma reguliše se jačina
transpiracije. Kiseonik neophodan za ćelijsko
disanje ulazi kroz stome i lenticele, ali i
direktno kroz ćelijske zidove. Ćelijski zidovi
pri tome moraju biti vlažni jer u ćeliju može
ući samo rastvoren kiseonik. Prema tome,
biljke dišu i kad su stome zatvorene, a dišu i
organi koji nemaju stoma i lenticela.

5.  Transpiracija može biti:
 Kutikularna- obavlja se preko kutikule na taj
način što spoljnji zidovi epidermskih ćelija
odajuvodenu paru (5-10 % ukupne
transpiracije).
 Stomaterna- obavlja se preko stominih otvora i
može se regulisati mehanizmom stominih
ćelija (90% ukupne transpiracije). Kada je
turgor visok, stomine ćelije se udaljavaju jedna
od druge i otvaraju se, a pri smanjenju turgora
one se približavaju jedna drugoj i stoma se
zatvara. Na otvaranje i zatvaranje stoma utiču
faktori: svjetlost, vlažnost vazduha i
temperatura.

6.  Gutacija je takođe proces odavanja vode u
vidu kapljica tj. u tečnom stanju, i javlja se pri
visokoj vlažnosti vazduha, kada nema
transpiracije, a zemlja je vlažna I topla, te
korijen prima dosta vode.
 STOMA

7. GRAĐA STOME

9. Dijelovi lista
 List nastaje od istog tvornog tkiva kao i stablo
– vegetacione kupe stabla. Potpuno razvijen
list se sastoji od:
 lisne osnove,
 lisne drške i
 lisne ploče (liske).

10.  Iako se fotosinteza odvija i u zelenim dijelovima
stabljike, kod većine biljaka glavni fotosintetski organi
su listovi. Osnovna grana lista uključuje plosnato
proširenu lisnu plojku i stanjeni držak, peteljku, kojom
se list drži nodija stabljike.
 Mnogi listovi imaju još i palistiće, izrasline nalik na
listove koji obično dolaze po dva na bazi peteljke.
Listovi trava i mnogih drugih jednosupnica nemaju
peteljku (sjedeći listovi). Umjesto toga, lisne plojke su
širokim dnom prirasle za stabljiku, a mogu je i
obuhvaćati. Položaj listova je takav da su maksimalno
izloženi Sunčevoj svjetlosti.
 Osim toga, većina listova ima vrlo veliku površinu u
odnosu na volumen što je važno zbog upijanja
maksimalne količine Sunčeve energije i zbog učinkovite
izmjene plinova (CO2, O2 i vodene pare) sa atmosferom.

12.  Lisna osnova je dio kojim je list pričvršćen za
stablo. Iz lisne osnove se razvijaju zalisci i
lisni rukavac. Zalisci mogu biti različito
razvijeni kod različitih biljaka – u obliku trna,
skoro neprimjetni ili razrasli toliko da
zamjenjuju listove, koji obavljaju neku drugu
funkciju (npr. kod graška listovi su
preobraženi u rašljiku, a zalisci obavljaju
fotosintezu).
 Lisna drška je uski dio lista kojim je liska
pričvršćena za stablo. Ona postavlja lisku u
najpovoljniji položaj prema svijetlosti i ,s
obzirom da je veoma savitljiva, štiti lisku od
udara vijetra i kiše. List koji nema lisnu dršku

13.  Lisna ploča (liska) je dio koji obavlja sve
osnovne funkcije lista i najčešće je spljoštena.
Na njoj se razlikuju dvije površine:
 lice (tamnije) i
 naličje (svijetlije).
 Liska može biti različita po veličini, obliku i
izgledu oboda.

14. Vrste listova
 U zavisnosti od toga koliko liski polazi sa jedne lisne
drške razlikuju se : prosti i složeni listovi.
 Prosti listovi su oni kod kojih se na jednoj lisnoj
drški nalazi jedna liska. Listovi sa čijih lisnih drški
polazi veći broj liski su složeni. Složeni listovi mogu
biti prstasto složeni i perasto složeni. Perasto složeni
listovi mogu biti parno ili neparno perasto složeni.
 Prema funkciji i položaju na izdanku, razlikuju se
sledeće vrste :
 kotiledoni,
 donji listovi,
 srednji (pravi) listovi i
 gornji listovi.

17.  Donji listovi se nalaze na podzemnim izdancima
i u donjem dijelu nadzemnih izdanaka zeljastih
biljaka. Oni su mrki, ljuspasti i štite pupoljak u
svom pazuhu.
 Srednji obavljaju sve funkcije lista i najbrojniji
su pa se zato nazivaju pravi listovi.
 Gornji se nalaze zajedno sa cvijetovima i
cvatima i štite ih. U gornje listove spadaju
priperci (brakteje), involukrum i spata. Priperci
su listići iz čijeg se pazuha razvija cvijet.
Involukrum je omotač cvati (npr. kod glavočika i
štitonoša), a spata je list koji obavija cvat (npr.
kod kozlaca i anturijuma).

18. Oblik lista
 Prema obliku liske list može biti igličast,
lancelast, linearan, jajast, elipsoidan,
okruglast, bubrežast, srcast, kopljast, strelast,
trouglast itd.
 Obod liske može biti cio ili na različite načine
urezan. Tako, u odnosu na osobine oboda,
listovi mogu biti: nazubljeni, perasto ili
prstasto usječeni, testerasto usječeni, režnjeviti
itd.

20. Nervatura lista
 Sistem provodnih snopića u liski
predstavlja nervaturu lista. Ona se jasno
uočava na naličju liske. Obično se
razlikuje jače istaknuti glavni nerv i
slabije razvijeni bočni nervi (mrežasta
nervatura). Svi oni čine nervaturu lista.
Većina monokotila ima paralelenu
nervaturu (svi su nervi podjednako
razvijeni), a dikotile mrežastu. U
zavisnosti od oblika liske mrežasta
nervatura može biti prstasta ili perasta.

24. Raspored listova
 Naizmjeničan raspored

25.  Naspraman raspored

26.  Pršljenast raspored

27.  Listovi su na stablu tako raspoređeni da ne zaklanjaju
jedan drugom svijetlost i da ravnomjerno opterete
stablo svojom težinom.
 Sa istog čvora stabla može polaziti jedan, dva ili veći
broj listova pa prema tome njihov raspored može
biti :
 naizmeničan,
 naspraman i
 pršljenast.
 Kada sa istog čvora polazi samo jedan list, tada je
naizmeničan raspored. Ako sa jednog čvora polaze
dva lista, onda je to naspraman, a ako polazi veći broj
listova onda je pršljenast raspored.

28. Listovi nekih biljaka