1. Г.Оргилбаяр
АУ-ы магистр

2. Эмчилгээний зорилго
1. Биеийн ачаалал тэсвэрлэх чадавхыг
дээшлүүлэх
2. О2-ийн хангамж, зарцуулалтыг сайжруулах
3. Амьсгаадалтыг багасган хөдөлмөрийн чадварыг
дээшлүүлэх
4. Амьсгалын булчингийн хүчийг идэвхжүүлэн
сайжруулах
5. Амьсгалын эрхтнийг цэвэр, эрүүл байлгах
6. Өвчний дахилт, сэдрэлтийн зайг холдуулан
ээнэгшлийг тогтворжуулах зэрэг болно.

3. Эмчилгээ
1. Амьсгалын дасгалууд
2. Хөдөлгөөнт дасгалууд
3. Цэр гаргах байрлал, эмчилгээ
4. Физик эмчилгээ

4.  Эдгээрээс хамгийн чухал нь амьсгалын дасгал
юм. Амьсгалын дасгалын дүнд өрц амьсгалд
идэвхитэй оролцон амьсгалахад зарцуулагдах
энерги багасч, О2-ийн хангамж ихсэж, хийн
солилцоо нэмэгдэж, өвчтний ачаалал тэсвэрлэх
чадавхи дээшилдэг.

5. Амьсгалын дасгал хийх заалт
1. Цагаан болон гуурсан хоолой, уушигны
цочмог, архаг эмгэгүүд
2. Цээж болон хэвлийн мэс засал, гэмтлийн дараа
3. ТМТ-ны ү/а дутмагшил, /булчингийн
сулрал, нугасны дээгүүр
гэмтэл, цочмог, даамжрах явц бүхий
булчин, мэдрэлийн эмгэгшил/
4. Нурууны ясны эмгэг /муруйх, бөхийх/
5. Тайвшруулах, стрессийг багасгах

6. Амьсгалын дасгалын зорилго
 О2-ийн хангамжийг сайжруулах
 Мэс заслын эмчилгээний үр дүнг дээшлүүлэх
 Амьсгалын булчингийн хүч, тэдгээрийн
хөдөлгөөнийг зохицуулах
 Амьсгалын эмгэг хэлбэрийг засах
 Тайвшруулах
 Өвчтний амьдралын хэвийн үйл ажиллагааны
чадавхыг сайжруулах
 Амьсгаа давхцсан үед өөрөө өөртөө тусламж
үзүүлэх

7. Амьсгалын дасгал хийх үед
анхаарах зүйл
 Амьсгалыг хүчээр гаргаж болохгүй. Амьсгал гаргалт
идэвхгүй хэлбэрээр байна. Амьсгал хүчээр гаргасан
үед агаарын урсгал эмх замбараагүй болсноос
эсэргүүцэл нь ихсэж, гуурсан хоолой агчих шалтгаан
болдог.
 Амьсгалыг хэт удаан, урт гаргахгүй байх хэрэгтэй.
Амьсгал гаргалт удаан байснаас дараагийн амьсгал
авахад саад учирч, багтрах, амьсгалын хэм алдагдах
шалтгаан болдог.
 Амьсгал авахад амьсгалын туслах булчингуудыг
оролцуулахгүй байх
 Амьсгалын дасгалыг нэг удаад 3-4 өөс илүү хийхгүй
байх

8. Өрцний дасгал
 Өрц нь амьсгалах үйл ажиллагааг зориудын бус
түвшинд хянаж байдаг. Өрцийг амьсгалд
оролцуулсанаар өвчтөн амьсгалаа өөрөө хянах
боломжтой болдог. Энэ дасгалын нөлөөгөөр уушигны
агааржилт сайжирч амьсгалд зарцуулагдах энерги
багасаж, өрцний хөдөлгөөн сайжирч, хийн
солилцоо, О2-ийн хангамж нэмэгддэг.
 Өвчтөн хагас суугаа байрлалтай, амьсгалаа аажим
хамраараа гүн авна. Энэ үед мөр, цээжний хэсгийг
суллаж, хэвлий төмбийх нөхцөл бүрддэг. Уушгинд буй
бүх агаарыг гаргаж буй мэт уруулаа цорвойлгож
амьсгалаа гаргах үед гэдэс татагдах ѐстой.

9. ªðöíèé àìüñãàëûí äàñãàë

10. Амьсгаадахаас урьдчилан
сэргийлэх
 Уушгины цочмог болон архаг эмгэг
 Цээжний хэнхэрцэгийн ил болон битүү
гэмтэл, цээж, хэвлийн эрхтэнд хийгдсэн мэс засал
 Өрцний төрөлхийн ба олдмол суналт, сулрал
 Тархи-нугасны гэмтлийн үед амьсгалын
хөдөлгөөн хязгаарлагдсанаас амьсгал авахад
уушги гүйцэд тэлэгдэж чадахгүй.

11. Ханиалгах дасгал
 Ерөнхий мэдээгүйжүүлгийн нөлөөгөөр амьсгалын
эрхтний сормослог хучуур эдийн хөдөлгөөн
буурдаг. Амьсгалын төв дарангуйлагдсанаар
амьсгал өнгөц болж, ханиалгах рефлекс буурдаг.
Цагаан хоолойд тавьсан амьсгалын гуурсанаас
цочрон булчингийн агчилт ихэссэнээр цээжний
хөдөлгөөн муудаж, гуурсан болон цагаан хоолойн
салст бүрхэвчийг цочроосноор цэрний ялгаралтыг
ихэсгэдэг. Хагалгааны шархны өвдөлтөөс
цээжний тэлэгдэл буурч, амьсгал өнгөц болж сайн
ханиалгаж чадахгүй.

12. Ханиалгах дасгал
 Дасгалыг хийхдээ суугаа эсвэл бага зэрэг
бөхийсөн байх нь өвчтөнд эвтэй байна. Энэ
дасгалын өмнө өвчтөн өрцний амьсгалын
дасгалыг хийж сурсан байх хэрэгтэй. Өвчтөнөө
ханиалгуулахын тулд амьсгалыг нь гүн, уртаар
авахуулаад хоѐр дараалуулан огцом
хааниалгуулна. Энэ үед хэвлийн булчин агшина.
Хэрвээ ингэж чадахгүй бол өвчтөн 2 гараараа
хэвлийгээ тэвэрч бариад ханиах үед шахаж
тусалвал сайн, эсвэл хөдөлгөөн засалч тусална.

13. Õàíèàëãàõ äàñãàë

14. Цэр гаргах байрлал, эмчилгээ
Арга
 Тогших /амьсгал авах, гаргах үед хэдэн минут/
 Доргиох /амьсгал гаргах үед цээжний хөдөлгөөний адил
чигт/
 Ханиалгах
Зэргийг – 5-10 минутанд хийнэ. 1 удууд 40-45 мин хийнэ.
 Заалт: амьсгалын эрхтэнд шүүрэл хуримтлагдахаас
сэргийлэх, шүүрлийг гадагшлуулах
 Эсрэг заалт: цэр их хэмжээний цустай, хүнд хэлбэрийн
уушигны хаван, зүрхний дутмагшил, цээжний гялтангийн
зайд шингэн хурсан, уушигны судасны бөглөрөл, цээжний
гялтангийн хийт үрэвсэл, зүрхний хэм алдагдал, цусны
даралт хэт өндөр, тархины дотоод даралт их

15. Àìüñãàëûí äàñãàë-çààëò
- Óóøãèíû öî ìîã, àðõàã ºâ í¿¿ä
• ÃÕÀÁª
• Ïíåâìîíè, Àòåëåêòàç
• Óóøãèíû ýìáîëè
• Óóøãèíû äèñòðåññ ñèíäðîì
• Öýýæ áîëîí õýâëèé îð èì ºâäºëòòýé ¿åä : ì/ç, ãýìòýë
• àìüñãàëûí çàì õî¸ðäîã îîð áºãëºðñºí ¿åä: áðîíõîñïàçì
- ÒÌÑ-èéí ¿/à-íû äóòàãäàë áóë èíãèéí ñóëðàë
• íóãàñíû ãýìòýë
• öî ìîã, àðõàã, äààìæðàõ ÿâö á¿õèé ìèîïàòè, íåéðîïàòè
• Îðòîïåäèéí ýìãýã : ñêîëèîç, êèôîç

16. Çàð èì
 èìýýã¿é òàéâàí îð èíã ñîíãîõ
 àìüñãàëûí äàñãàëûí à /õ, çîðèëãûã ºâ òºíä òàéëáàðëàõ
 áèåíä òîõèòîé, эвтэйхэн, áàðèó õóâöàñã¿é áàéõ, áèåý
ñóëëàñàí áàéðëàëûã ñîíãîõ
 òàéâàí áîëîí áèåèéí à ààëëûí ¿åä ºâ òºíèé àìüñãàëæ áóé
õýëáýðò ¿íýëãýý ºãºõ. Èíãýñíýýð:
 ýì èëãýý øààðäëàãàòàé ýñýõèéã òîäîðõîéëíî.
 ÿìàð õýëáýðèéí àìüñãàëûí äàñãàë øààðäëàãàòàéã òîä-íî
 öýýæíèé äýýä õýñýã, õ¿ç¿¿, ìºðíèé áóë èíã ñóëëàñíààð
àìüñãàëûí òóñëàõ áóë èíãóóä àìüñãàëä îðîëöîõûã
áàãàñãàíà

17. Àíõààðàõ ç¿éëñ
 àìüñãàëûã õ¿ ýýð ãàðãàæ áîëîõã¿é. Àìüñãàë
ãàðãàëò íü èäýâõèã¿é áàéõ õýðýãòýé. Õ¿ ýýð
ãàðãàâàë àìüñãàëûí çàìûí àãààðûí óðñãàëûí
ýñýðã¿¿öýë èõýññýíýýð áðîíõîñïàçì áîëäîã.
 àìüñãàëûã õýò óäààí óðò ãàðãóóëàõã¿é áàéõ.
Èíãýñíýýр äàðààãèéí àìüñãàë àâàõàä áàãòàðäàã
áºãººä àìüñãàë çîõèöóóëàãàã¿é, ¿ð ä¿íã¿é áîëäîã.
 àìüñãàë àâàõàä àìüñãàëûí õî¸ðäîã áóë èíãóóäûã
îðîëöóóëàõã¿é áàéõ.
 àìüñãàëûã 3-4 óäàà ã¿í àâ ãàðãààä íýã
õýâèéí, жигд àìüñãàëóóëàõ

18. Öýýæ òýëýõ äàñãàë

19. Àìüñãààäàõûã áóóðóóëàõ, íàìæààõ
àðãà

20. Öýýæíèé õºäºë㺺íòýé õàâñàð õèéõ
äàñãàë

21. Цэр гадагшлуулах байрлал
/пîñòóðàë äðåíàæ/
 Уóøãèíû ÿíç á¿ðèéí ñåãìåíòýíä õóðèìòëàãäñàí
ø¿¿ðëèéã àìüñãàëûí òºâ áóþó òîì çàì ðóó
ãàðãàõûí òóëä ºâ òºíèé áàéðëàëûã ººð ëºõ
çàìààð õèéæ áóé àðãà þì. Ø¿¿ðýë òºâ çàìðóó
îðîîä èðâýë õàíèàõ áîëîí ñîðóóëàõ çàìààð
ãàðãàäàã. ̺í òîãøèõ, äîðãèîõ àðãóóäûã
õàâñðóóëæ õýðýãëýäýã.

22. Çîðèëãî
 Аìüñãàëûí çàìä ø¿¿ðýë õóðèìòëàãäàõààñ ñýðãèéëýõ
- öýðíèé ÿëãàðàë èõ áàéäàã ºâ í¿¿ä /àðõàã áðîíõèт/
- õýâòýðò óäààí áàéãàà ºâ òºí
- åðºíõèé ìýäýý àëäóóëàëòòàé õàãàëãàà õèéëãýñýí
ºâ òºí áîëîí ç¿ñëýã õèéñýí ãàçàðò ºâäºëò
èõòýéãýýñ àìüñãàëàõ, õàíèàëãàõ íü
õÿçãààðëàãäñàí үед
 Íýãýíò õóðèìòëàãäñàí öýðèéã ãàäàãøëóóëàõ
-óóøãèíû àðõàã áîëîí öо ìîã ºâ èí
/ïíåâìîíè, àòåëåêòàç, ÃÕÀÁª/
-áèå ñóë, ºíäºð íàñòàé
-àìüñãàëûí àïïàðàòòàé ºâ òºí

23. Ýñðýã çààëò
 Ãåìîððàãè
à. öýð èõ õýìæýýíèé öóñòàé áàéõ
 Ýì èëãýýíèé ¿ð ä¿í ìóó áàéãàà öî ìîã ýìãýã¿¿ä
à. õ¿íä õýëáýðèéí óóøãèíû õàâàí
á. òºðºëõèéí ç¿ðõíèé äóòàãäàë
â. ïëåâðиò
ã. óóøãèíû ýìáîëè
ä. ïíåâìîòîðàêñ

24. Ýñðýã çààëò
 Ç¿ðõ-ñóäàñíû ¿éë/à òîãòâîðã¿é
à. хýì àëäàãäàëòàé
á. õ¿íä õýëáýðèéí ãèïåðòåíçè, ãèïîòåíçè
â. îéðûí ¿åä èíôàðêò ìèîêàðä áîëñîí
 Îéðûí õóãàöààíä ìýäðýëèéí ìýñ çàñàë õèéëãýñýí
Жич: òîëãîé íü óðóó õàðñàí áàéðëàë òàðõèíû
äîòîîä äàðàëòûã èõýñãýõ àþóëòàé.

25. Õавсран хийх аргууд
 Òîãøèõ
 Ñýãñðýõ
 Äîðãèîõ

28. Цэр гадагшлуулах байрлал
/пîñòóðàë äðåíàæ/
 õîîë èäñýíèé äàðàà øóóä õèéæ áîëîõã¿é
 óòëàãà (àýðîçîë) ýì èëãýýòýé çºâ õîñëóóëàõ
 õèéõ öàãàà çºâ ñîíãîõ
 ºâ òºí ºã뺺㿿ð èë¿¿ èõ õàíèàäàã ó èð ýíý ¿åä õèéâýë ¿ð
ä¿íòýé.
 óíòàõààñ ºìíº õèéâýë ºâ òºí òàéâàí àìðàõ íºõöëèéã
á¿ðä¿¿ëäýã ó èð ýíý ¿åä õèéâýë мөн àøèãòàé.
 ýì èëãýýíèé äàâòàìæ íü ºâ òºíèé ýìãýã ïðîöåññèéí áàéäëààñ
õàìààðäàã.
 öýð ºòãºí áàéâàë: óóøãè öýâýðøòýë ºäºðò 2-4 óäàà
 ø¿¿ðýë õóðèìòëàãäàõààñ ñýðãèéëæ ºäºðò 1-2 óäàà

29. Цэр гадагшлуулах байрлал
/пîñòóðàë äðåíàæ/
 Аëü ñåãìåíòýíä äðåíàæ õèéõýý òîä-íî
-çàðèì íýã àðõàã ºâ÷òºíä á¿õ áàéðëàëààð õèéõ
øààðäëàãàòàé áàéäàã.
-áóñàä ºâ÷òºí¿¿äýä çºâõºí òîäîðõîé íýã ñåãìåíòýíä
äðåíàæ õèéнэ
-ºäºð á¿ð ºâ÷òºíèé áèåèéí áàéäëûã íàðèéí õÿíàíà.
 ªâ÷òºíд áàéðëàë íü áèåý ñóëëàæ õýâòýõ áîëîìæ á¿õèé
ýâòýé áàéãàà ýñýõèéã ажиглана
 Өâ÷òºíèé óðä çîãñîîä, ò¿¿íèé àðüñíû ºíãèéã àæèãëàíà

30. Цэр гадагшлуулах байрлал
/пîñòóðàë äðåíàæ/
 Дîîä òàë íü 5-10 ìèíóò тухайн байрлалд байлгах
áөгөөд ¿ð ä¿íòýé áàéâàë ò¿¿íýýñ èлүү хугацаагаар
áàéëãàæ áîëíî.
 Аìüñãàëûã ã¿í àâ÷ ãàðãóóëíà. гèïåðâåíòèëÿöààñ
ñýðãèéëíý.
 Тóõàéí ñåãìåíò äýýð òîãøèëò õèéíý.
 Шààðäëàãàòàé ¿åä îãöîì, ã¿í, õî¸ð äàðààëñàí
õàíèàëãàõ äàñãàë õèéíý.
 Хýðâýý òîãøîîä õàíèàõã¿é áîë ÷è÷èðãýõ àðãûã
õýðýãëýâýë ¿ð ä¿íòýé.
 Íèéò ýì÷èëãýýíèé õóãàöàà 40-45 ìèíóòààñ õýòýð÷
áîëîõã¿é

31. Цэр гадагшлуулах байрлал
/пîñòóðàë äðåíàæ/
 Ýì÷èëãýýíèé äàðàà ààæèì áîñîæ áîãèíî õóãàöààíä ñóóæ
àìарна
 Ïîñòóðàë ãèïîòåíçèéí øèíæ ãàðàõ ýñýõèéã õÿíàíà.
 Ýì÷èëãýýíèé ¿åä öýðíèé ÿëãàðàë ìóó áàéñàí áîë ýì÷èëãýýíèé
äàðàà ÿëãàðàëò èõñýæ áîëäãèéã ºâ÷òºíä òàéëáàðëàæ ºãíº.
 Ýì÷èëãýýíèé ä¿íä ãàðñàí öýðíèé áàéäëûã ºâ÷íèé ò¿¿õýíä
äýëãýðýíã¿é áè÷íý. ¯¿íä: öýðíèé
õýëáýð, тогтоц, õýìæýý, ºâ÷òºíèé áàéäàë, ÀÄ, ñóäàñíû
öîõèëò, àìüñãàëûí òîî, ÷àãíàõàä äðåíàæ õèéñýí õýñãèéí
àâèàíä ººð÷ëºëò îðñîí ýñýõ
 Ðåíòãåí øèíæèëãýýãýýð öýýæ õàðüöàíãóé öýâýð, өâ÷òºí 24-48
öàã õàëóóðààã¿é ÷àãíàõàä õýâèéí àìüñãàëòàé áàéâàë
эмчилгээг зогсооно.