γεωγραφία α γυμνασιου

1. Ωριαίες άτρακτοι
και
γεωγραφικό μήκος

2. Ωριαίες άτρακτοι και γεωγραφικό μήκος
Με ποιο τρόπο το γεωγραφικό μήκος καθορίζει την ώρα του τόπου του;
Κάθε τόπος βρίσκεται σε διαφορετική απόσταση από τον πρώτο μεσημβρινό – έχει
διαφορετικό γεωγραφικό μήκος.
Η Γη περιστρέφεται γύρω από τον άξονα της με κατεύθυνση από τα δυτικά προς τ’
ανατολικά – ο ήλιος ανατέλλει νωρίτερα σε κάθε τόπο που βρίσκεται
ανατολικότερα από κάποιον άλλον.
Π.χ. Στο Πεκίνο ανατέλλει νωρίτερα, ενώ στο Παρίσι αργότερα από την Αθήνα.
Γι’ αυτό:
Ανάλογα με το γεωγραφικό μήκος κάθε τόπου, η ανατολή, το μεσουράνημα και η
δύση του ήλιου γίνεται σε διαφορετική ώρα.
Τι είναι οι ωριαίες άτρακτοι και πώς με τη βοήθειά τους προσδιορίζουμε την
ώρα του τόπου;
Επειδή ο άνθρωπος συντόνιζε το ρολόι του με βάση τη θέση του Ήλιου στον
ουράνιο θόλο και σε κάθε τόπο την ίδια στιγμή ο Ήλιος ήταν σε διαφορετική θέση,
άρα έδειχνε το ρολόι του διαφορετική ώρα ειδικά σε διαφορετικές πόλεις μιας
χώρας
Γι’ αυτό επινοήθηκαν (από τον σκωτικής καταγωγής Καναδός μηχανικός το1879
Σαντφορντ Φλέμιγκ) οι ωριαίες άτρακτοι

3. Ωριαία άτρακτος
Με τον όρο «ωριαία άτρακτος»
(ή ζώνη ώρας) εννοούμε μια ζώνη της
επιφάνειας της Γης κατά τη διεύθυνση
ενός μεσημβρινού. Κάθε ωριαία
άτρακτος διαφέρει από την άλλη κατά
μία ώρα και βρίσκεται μεταξύ δύο
μεσημβρινών, οι οποίοι απέχουν
μεταξύ τους 15°
Ο όρος «ωριαία άτρακτος» σχετίζεται
με τον όρο «σφαιρική άτρακτος» που
είναι το τμήμα της επιφάνειας μιας
σφαίρας το οποίο περιλαμβάνεται
μεταξύ δύο ημικυκλίων που έχουν
κοινή διάμετρο
Η διαφορά της μίας ώρας ανά 15°
προκύπτει από τη διαίρεση:
360° : 24 = 15°
όπου οι 360° προκύπτουν από τη
μέτρηση του γεωγραφικού μήκους
(από 0°έως 180°, ανατολικά ή δυτικά)
και 24είναι οι ώρες της ημέρας
Με σημείο αναφοράς την ώρα Γκρίνουιτς, για
κάθε 15° προστίθεται (ανατολικά του Γκρίνουιτς)
ή αφαιρείται (δυτικά του Γκρίνουιτς) μία ώρα

4. Όταν ο Elkano το 1522 ολοκλήρωσε τον πρώτο περίπλου της Γης που άρχισε ο Μαγγελάνος, διαπιστώθηκε με την άφιξη του
στην Ισπανία, στο λιμάνι Sanlucar, ότι οι ημερομηνίες του ημερολόγιου του πλοίου δε συμφωνούσαν με τις αντίστοιχες του
ημερολόγιου της Ισπανίας. Μετά από μελέτη του προβλήματος εξηγήθηκε αυτή η χρονική ασυμφωνία.
Το πλοίο είχε περιπλεύσει τη Γη με
δυτική κατεύθυνση, δηλαδή αντίθετα
προς την διεύθυνση περιστροφής της
Γης.
Όπως αναφέραμε παραπάνω, κάθε
ζώνη (άτρακτος) προηγείται χρονικά
κατά μία ώρα της ζώνης που
βρίσκεται δυτικά απ' αυτή.
Το πλοίο περιπλέοντας τις 24 ωριαίες
ατράκτους έχασε 24 ώρες, δηλ. μία
ημέρα.
Εάν κανείς περιπλεύσει τη Γη με
κατεύθυνση από δυτικά προς τα
ανατολικά, τότε στο ημερολόγιο του
πλοίου θα υπάρχει μια παραπάνω
ημέρα, επειδή, κάθε ημέρα, το ταξίδι
του πλοίου θα γίνεται μικρότερο.
Ημερολογιακό όριο
(Datumsgrenze)

5. Για να μην υπάρχει αυτή η χρονική διαφορά μεταξύ των ημερολόγιων των πλοίων που
περιπλέουν τη Γη, και των λιμανιών, καθιερώθηκε το ημερολογιακό όριο, που συμπίπτει
σχεδόν με το μεσημβρινό των 180° (Σχ. 105). Όταν το πλοίο διέρχεται το ημερολογιακό όριο
με ανατολική κατεύθυνση, η διάρκεια της ημέρας διπλασιάζεται. Αν, π.χ. το πλοίο διέρχεται
το ημερολογιακό όριο στις 3 Οκτωβρίου, το ημερολόγιο του θα δείχνει την ημερομηνία αυτή
για 48 ώρες. Όταν, αντίθετα, διέρχεται το ημερολογιακό όριο με δυτική κατεύθυνση, τότε από
το ημερολόγιο του παραλείπεται μία ημέρα. Αν, π.χ., διέρχεται το ημερ. όριο στις 10 Ιουλίου,
την επομένη το ημερολόγιο του πλοίου θα δείχνει 12 Ιουλίου.
(Ημερολογιακό όριο Datumsgrenze)
•www.geo.auth.gr/322/chapter102.htm
•https://www.pemptousia.gr/2013/10/i-oriees-
atrakti/
•savalas.gr/pr2/21355/files/21355.pdf
πηγές •Γεωγραφία α γυμνασίου

6. Για να μην υπάρχει αυτή η χρονική διαφορά μεταξύ των ημερολόγιων των πλοίων που
περιπλέουν τη Γη, και των λιμανιών, καθιερώθηκε το ημερολογιακό όριο, που συμπίπτει
σχεδόν με το μεσημβρινό των 180° (Σχ. 105). Όταν το πλοίο διέρχεται το ημερολογιακό όριο
με ανατολική κατεύθυνση, η διάρκεια της ημέρας διπλασιάζεται. Αν, π.χ. το πλοίο διέρχεται
το ημερολογιακό όριο στις 3 Οκτωβρίου, το ημερολόγιο του θα δείχνει την ημερομηνία αυτή
για 48 ώρες. Όταν, αντίθετα, διέρχεται το ημερολογιακό όριο με δυτική κατεύθυνση, τότε από
το ημερολόγιο του παραλείπεται μία ημέρα. Αν, π.χ., διέρχεται το ημερ. όριο στις 10 Ιουλίου,
την επομένη το ημερολόγιο του πλοίου θα δείχνει 12 Ιουλίου.
(Ημερολογιακό όριο Datumsgrenze)
•www.geo.auth.gr/322/chapter102.htm
•https://www.pemptousia.gr/2013/10/i-oriees-
atrakti/
•savalas.gr/pr2/21355/files/21355.pdf
πηγές •Γεωγραφία α γυμνασίου