lesson

1. Цус алдалтын үед авах
арга хэмжээ

2. Цус алдалт
Судаснаас цус гоожих үзэгдлийг цус алдалт
гэнэ.
Цус алдалт дараах шалтгаанаас үүснэ.
- Шарх, гэмтэл үүссэнээс судас гэмтэх,
- цусны даралт ихсэх,
- хавдар задрах,
- шархлаа өвчин,
- судасны нэвчимтгий чанар ихсэх,
- Гиповитаминоз гэх мэт

3. Цус алдалт - ангилал
Ямар судаснаас цус гоожиж байгаагаар нь:
1. Артерийн – улаан ягаан өнгөтэй, годгодож гоожно.
2. Венийн – хүрэн улаан өнгөтэй, бургилж гоожно.
3. Паренхимийн – нэвчиж, их биш ч гэсэн байнга
гоожно.
Цус гоожилт гадаад орчин, клиниктэй холбоотой эсэх:
1. Гадуур цус алдалт
2. Дотуур цус алдалт
3. Далд цус алдалт

4. Цус алдалт - ангилал
Цус алдсан хугацаагаар нь:
1. Анхдагч цус алдалт
2. Хоёрдогч цус алдалт
Цус алдалтын хэмжээгээр нь:
1. Бага зэргийн цус алдалт – 500 мл хүртэл
2. Дунд зэргийн цус алдалт – 600 -1000 мл хүртэл
3. Их хэмжээний цус алдалт – 1000 -1500 мл
4. Маш их хэмжээний цус алдалт – 1500 мл –с их

5. Дотуур цус алдалт

6. Гадуур цус алдалт

7. Áîîëò

8. Цус алдалт – дарах цэгүүд
1. Гүрээ
2. Чамархай
3. Суга
4. Бугалга
5. Шуу
6. Цавь
7. Гуя
8. Тахим
9. Хэвлийн гол судас

9. Цус тогтоох цэгүүд
Шууы артери дээр дарж цус
тогтоох
Бугалганы артери дээр
дарж цус тогтоох

10. Цус тогтоох цэгүүд
Эгэмний артери дээр дарж
цус тогтоох
Гүрээний артери дээр дарж
цус тогтоох

11. Цус тогтоох цэгүүд
Хэвлийн артери дээр дарж
цус тогтоох
Цавьны артери дээр дарж
цус тогтоох

12. Мөчдийг нугалж цус тогтоох
Гар Хөл

13. Яаралтай авах арга хэмжээ
1. Шарх том хэмжээтэй, цээж, хүзүү, зэрэгт байвал хагас
хэвтээ байрлалд байлгана.
2. Хэрэв гар, хөл зэргээс цус алдаж байгаа үед бүрэн
хэвтүүлж, гар хөлийг биеийн түвшинөөс дээр байлгана.
3. Маш хурдан эхний 10-15 секундэнд шархыг ямар нэгэн
ариун бинт, сальфеткаар дарах хэрэгтэй
4. Хэрэв шархнаас их хэмжээний цус алдвал түргэн
тусламж дууд, хөдөө орон нутагт байвал доррхи арга
хэмжээнүүдийг аваад эмнэлэгт хүргэж өг.
5. Түргэн тусламж ирэхээс өмнө цус тогтоох цэгүүд дээр
дарж, хурц цус алдалтыг тогтооно.
6. Цус тогтоох цэгүүд дээр дарсан боловч амжилтгүй үед
чангалуур тавих аргыг хэрэглэнэ.

14. Анхаарах зүйлс
Õýðýâ ÿìàð íýãýí ýðõòýí òàñàðñàí áîë òàñàðñàí õýñãýýñ 1-
2 ñì äýýãүүð äàðàëòòàé áîîëò, ÷àíãàëóóð çýðãèéã òàâèíà.
Òàñàðñàí õýñãèéã ìөñòýé óóòàíä õèéæ òýýâýðëýíý.
Öóñ òîãòîîõ öýãүүä äýýð äàðæ áàéõ үåä өөð íýã òóñëàìæ
үçүүëýã÷ òóñëàìæ äóóäàõ, õýðýãòýé çүéëñ õàíãàõ õýðýãòýé.
Öóñ òîãòîîõ öýã äýýð çөâ äàðñàí үåä öóñ àëäàëò áàãàñàæ
áàéãàà íü øóóä õàðàãäàíà.
Öóñ òîãòîîõ öýã äýýð ìýäðýëèéí ñóäàñíóóä õàìò áàéäàã
òóë çөâ äàðñàí үåä өâäөëò èõòýé áàéäàã.
Öýãүүä äýýð óäààí äàðàõ үåä àìàðõàí ÿäàð÷ ñóëüääàã òóë
ãàðàà ñîëèõ ýñâýë õàìò òóñëàìæ үçүүëýã÷òýé ñîëüæ
òóñëàìæ үçүүëíý.

15. Íóãàëæ öóñ òîãòîîõ

16. Чангалуур тавих

17. Судас боож цус тогтоох

18. Мөрдөх зарчим
Чангалуурыг хэт сул, чанга тавьж болохгүй цус тогтооход
тохирсон хүчээр тавина.
Чангалуур тависан сар, өдөр, цаг хугацааг маш нарийн
бичиж, эсвэл цаасан дээр бичээд зүүж өгнө
Яаралтай богино хугацаанд эмнэлэгт хүргэж өгөх ба
тусламж дуудна.
Хүргэж өгөх явцад 10-15 мин суллаж, өгч дахин чангалж
байхгүй бол эрхтэн үхжих аюултай.
Дээд тал нь 1 цаг 30 мин тавина.
Хэрэв эрхтэн тасарсан бол тасарсан хэсгээс 1-2 см дээгүүр
даралттай боолт, чагнуур зэргийг тавина. Тасарсан
эрхтэнийг мөстэй уутанд хийж тээвэрлэнэ.Чангалуур
тавьсан хөл мөчдийг сайтар хучиж, дулаан байлгахаар
тооцно.ялангуяа хүйтний улиралд.

22. Цус алдалтын үед авах арга хэмжээ
Цус алдалтыг тогтоох 2 үндсэн арга байна
1. Цус алдалтыг түр зуур тогтоох – тусламж үзүүлэгч
2. Цусыг бүрмөсөн тогтоох – ихэвчлэн эмнэлгийн
нөхцөлд
Гадуур цус алдалтыг түр тогтоох арга
1. Дарж тогтоох – тодорхой цэгүүдэд
2. Чангалуур тавих – гарын доорхи материалаар
3. Даралттай боолт хийх – хатуувтар материалаар
4. Үе мөчийг нугалан боох – жииргэвч ашиглана
5. Чихээс хийх – шархны хөндий рүү

23. Цус алдалт
Цус алдсанаас үхэтхийн унавал – толгойг уруу
харуу харуулан байрлуулна.
2 хөлийг биеийн төвшингөөс өндөр өргөж
байрлуулна.
Цус гоожиж буй хэсэгт дарж байгаа хүчийг огт
сулруулахгүй байна.
Осолдогчийг хүйтэн газар байлгаж огт болохгүй
Осолдогчийг эмнэлэгт яаралтай хүргэнэ.