In deze lezing wordt u meegenomen in de werking van het menselijk brein en hoe ons leven grotendeels onbewust gestuurd wordt door onze oudere emotionele systemen. Waar we in de geneeskunde een terugval naar een ongewenste conditie uit het verleden vaak zien als iets dat we liefdevol en vergevingsgezind moeten genezen, zien wie recidive nog vaak als een herhalingsconditie dat steeds zwaarder bestraft moet worden. Dit verschil van inzicht is ooit ontstaan omdat één orgaan en een bijbehorende zienswijze het verschil bepalen tussen deze condities; het menselijk brein en het idee van vrije wil. Een ziekte zien we liever als iets dat ons allemaal zomaar kan overkomen - we hebben er geen schuld aan, ook al leidt ongezond gedrag wellicht tot een grotere kans op ziekte. Een (mis)daad daarentegen, wordt door het publiek vaak gezien als bewust gekozen gedrag. Iets waar men dus ‘schuld’ aan kan hebben. Dat men handelt uit verkeerde motivaties en over de ‘vrije wil’ beschikt om het eigen gedrag te beïnvloeden. Maar is dat wel altijd zo? Inmiddels weten we dat het goed reguleren van emoties veel bepalender is voor ons gedrag dan we denken. Niet alleen voor het wel of niet ondernemen van acties, maar ook voor de verwerking na genomen acties. Ons brein handelt namelijk autonoom en emotioneel vanuit kortstondige motivaties en drijfveren. De oudste delen van ons brein zijn al zo’n 500 miljoen jaar oud. Rond 250 miljoen jaar geleden ontstond het limbisch systeem, ook wel bekend als het emotionele brein, en verantwoordelijk voor onze driften, motivaties en overlevingsmechanismen. Pas een paar miljoen jaar geleden is de neocortex in de huidge vorm ontstaan, het enige deel in ons brein dat sterke drijfveren en impulsen kan onderdrukken. Dit deel is verantwoordelijk voor het kunnen overzien van consequenties en het veilig kunnen plannen van acties op de lange termijn. Dit deel zorgt er ook voor dat we in de regel geen sociaal-onwenselijk gedrag vertonen. Maar omdat de neocortex bij de mens pas zo’n 250 duizend jaar geleden is uitgegroeid tot wat het nu is, is dit nieuwe deel helaas niet altijd de baas - het heeft letterlijk moeite om de oudere en snellere systemen bij te houden. Daarom vallen we vaak weer terug op onze automatismen en al dan niet slechte gewoonten. Dit terugvallen komt door de slechte aansluiting tussen deze systemen van denken en handelen in ons brein. Zodra we stoppen om bewust iets te plannen of te beredeneren (systeem 2 dat veel rekenkracht, aandacht en moeite kost) vallen we automatisch terug in gedrag waar we ons slecht van bewust zijn (systeem 1 dat op routine draait en ons moeiteloos afgaat). Omdat we ons leven grotendeels draaien op deze 'autopilot' maken we vaak onbewuste (verkeerde) keuzes. Maar er zijn manieren om daar bewust mee om te gaan. Meer informatie: http://www.erikschoppen.com

1. H.S. (Erik) Schoppen
WAAROM DE
EMOTIE ALTIJD WINT
IN ONS BREIN
DE MENS ALS IRRATIONEEL WEZEN

2. H.S. (ERIK) SCHOPPEN
ERIKSCHOPPEN.COM
2015
2018
AUTHOR / SPEAKER / INNOVATOR / DESIGNER / LECTURER / RESEARCHER
BRAND & DESIGN MANAGEMENT - BEHAVIORAL PSYCHOLOGY - SOCIAL NEUROSCIENCE
FUTURE PROOF & SUSTAINABLE (BRAND) TRUST & LEADERSHIP
BEST VERKOCHTE
MERKMANAGEMENT
BOEK IN DE BNL
( 2016 ,2017)
BUILD
PURPOSEFUL
LEADERSHIP BY
CREATING
MEANINGFUL
BRAND
CONNECTIONS,
RESULTING IN
SUSTAINABLE
GROWTH.

3. PHYSICAL
IMPACT SOCIETY & ENVIRONMENT
POSITIVE SOCIETY & SUSTAINABLE ECONOMY
SHORT TERM REWARD
BENEVOLENCE & FEELING GOOD
(do what feels right
by being pro-social)
LONG TERM TRUST
WILLINGNESS & BALANCE
(living in harmony
with environment)
ERIKSCHOPPEN.COM
MENTAL
EMOTIONS & EMPATHY
Sustainable
& prosocial
positioning
Trust &
behavior
change
leads to
SOCIAL NEUROSCIENCE PhD RESEARCH
TRUSTING SUSTAINABILITY

4. ERIKSCHOPPEN.COM
www.worldbrainwave.com
EN / NL

5. Social neuroscience is about
how we feel, act and react
socially to others,
our decision making,
emotions and trust,
and how we build
trust relationships.
ERIKSCHOPPEN.COM

6. ERIKSCHOPPEN.COM
‘Samen met justitie, politie, gemeenten en
het gevangeniswezen zet Reclassering
Nederland alles op alles om te voorkomen
dat mensen (opnieuw) de fout in gaan.’
‘RATIONEEL’ WAARDEOORDEEL VELLEN
IS DEZE WAARDEN OOK RATIONEEL
KUNNEN BEOORDELEN,
MAAR KUNNEN WE DAT WEL?

7. ERIKSCHOPPEN.COM
Doordachte
keuze
Ondoordachte
keuze
Zag geen
andere keuze

8. ERIKSCHOPPEN.COM
Doordachte
keuze
Ondoordachte
keuze
EMOTIONEEL GEDREVENRATIO
Zag geen
andere keuze

9. ERIKSCHOPPEN.COM
‘Samen met justitie, politie, gemeenten en
het gevangeniswezen zet Reclassering
Nederland alles op alles om te voorkomen
dat mensen (opnieuw) de fout in gaan.’
‘Daders zijn verantwoordelijk voor het
delict en hun eigen gedrag.’
‘RATIONEEL’ WAARDEOORDEEL VELLEN
IS DEZE WAARDEN OOK RATIONEEL
KUNNEN BEOORDELEN,
MAAR KUNNEN WE DAT WEL?

10. ERIKSCHOPPEN.COM
TEST

11. ERIKSCHOPPEN.COM

12. 1 2

13. ERIKSCHOPPEN.COM
2

14. ERIKSCHOPPEN.COM

15. 2
ERIKSCHOPPEN.COM
1
Oosterhof, N. N., & Todorov, A. (2009). Shared perceptual basis of emotional expressions and trustworthiness impressions from faces. Emotion, 9(1), 128.
50-200 milliseconds

16. informatie
wordt kort
opgeslagen
voor direct
gebruik
FRONTAAL
KWAB
written language
spoken language
cortex
limbic
stam
NEOCORTEX
NEOMAMMALIAN
LIMBIC SYSTEM
PALEOMAMMALIAN
BRAINSTEM AND CEREBELLUM
PROTO REPTILIAN BRAIN
INSTINCTS
REPTILE
EMOTIONS
MAMMAL
PERCEPTION (AWARENESS) COGNITION (MEMORY) BEHAVIOR (DECISION-MAKING)
ERIKSCHOPPEN.COM
RATIO
HUMAN
INSTINCTS
REPTILE
PRIMARILY
PHYSIOLOGICAL
NEEDS
FEELINGS &
EXPRESSIONS
REASON &
PLANNING
CULTURE &
TRADITIONS THREE STAGES OF BRAIN DEVELOPMENT
PRIMING CONDITIONING
500.000.000250.000.00050.00020.0005.000
HUMAN BRAINS EVOLVED TO BE MORE RESPONSIVE
TO ENVIRONMENTAL INFLUENCES
2

17. information
shortly
stored
for direct
usage
FRONTAL
LOBE
ERIKSCHOPPEN.COM
500.000.000250.000.000250.00010.0005.000 written language
spoken language
cortex
limbic
stam Hearing
CONDITIONING
RATIONAL
CONSCIOUS
DECISIONS
SOCIAL BEHAVIOR
PLANNING &
CONTROL
EMOTIONAL
REWARD, MOTIVATION,
SEXUAL BEHAVIOR
SENSORY INFO
INSTINCTIVE
BEHAVIOR
FOOD, SEX,
SAFETY
COORDINATION
SUBCONSCIOUS
RAPID MOTOR
MOVEMENT
FEAR
PAIN / AROUSAL
SEEING
VISUAL
CORTEX
FEELING
TOUCH
CONSCIOUS
MOTOR
MOVEMENT
ASSOCIATION
CORTEX
HEARING
DRIVES
REWARD
GAIN
ASSOCIATION
CORTEX
THE MAIN STRUCTURES OF THE BRAIN
5%
95%
MOTOR
CORTEX
SENSORY
CORTEX

18. information
shortly
stored
for direct
usage
FRONTAL
LOBE
ERIKSCHOPPEN.COM
500.000.000250.000.000250.00010.0005.000 written language
spoken language
cortex
limbic
stam Hearing
CONDITIONING
EMOTIONAL
REWARD, MOTIVATION,
SEXUAL BEHAVIOR
SENSORY INFO
INSTINCTIVE
BEHAVIOR
FOOD, SEX,
SAFETY
COORDINATION
SUBCONSCIOUS
RAPID MOTOR
MOVEMENT
FEAR
PAIN / AROUSAL
SEEING
VISUAL
CORTEX
FEELING
TOUCH
CONSCIOUS
MOTOR
MOVEMENT
ASSOCIATION
CORTEX
HEARING
DRIVES
REWARD
GAIN
ASSOCIATION
CORTEX
THE MAIN STRUCTURES OF THE BRAIN
95%
MOTOR
CORTEX
SENSORY
CORTEX

19. information
shortly
stored
for direct
usage
FRONTAL
LOBE
ERIKSCHOPPEN.COM
500.000.000250.000.000250.00010.0005.000 written language
spoken language
cortex
limbic
stam Hearing
CONDITIONING
RATIONAL
CONSCIOUS
DECISIONS
SOCIAL BEHAVIOR
PLANNING &
CONTROL
EMOTIONAL
REWARD, MOTIVATION,
SEXUAL BEHAVIOR
SENSORY INFO
INSTINCTIVE
BEHAVIOR
FOOD, SEX,
SAFETY
COORDINATION
SUBCONSCIOUS
RAPID MOTOR
MOVEMENT
FEAR
PAIN / AROUSAL
SEEING
VISUAL
CORTEX
FEELING
TOUCH
CONSCIOUS
MOTOR
MOVEMENT
ASSOCIATION
CORTEX
HEARING
DRIVES
REWARD
GAIN
ASSOCIATION
CORTEX
‘WE’ THINK THAT ‘WE’ THINK RATIONAL…
…BUT OUR BRAIN
DOES NOT WORK THAT WAY
MOTOR
CORTEX
SENSORY
CORTEX

20. information
shortly
stored
for direct
usage
FRONTAL
LOBE
ERIKSCHOPPEN.COM
500.000.000250.000.000250.00010.0005.000 written language
spoken language
cortex
limbic
stam Hearing
CONDITIONING
RATIONAL
CONSCIOUS
DECISIONS
SOCIAL BEHAVIOR
PLANNING &
CONTROL
EMOTIONAL
REWARD, MOTIVATION,
SEXUAL BEHAVIOR
SENSORY INFO
INSTINCTIVE
BEHAVIOR
FOOD, SEX,
SAFETY
COORDINATION
SUBCONSCIOUS
RAPID MOTOR
MOVEMENT
FEAR
PAIN / AROUSAL
SEEING
VISUAL
CORTEX
FEELING
TOUCH
CONSCIOUS
MOTOR
MOVEMENT
ASSOCIATION
CORTEX
HEARING
DRIVES
REWARD
GAIN
ASSOCIATION
CORTEX
FOLLOWING THE PATH OF EMOTION?
MOTOR
CORTEX
SENSORY
CORTEX

21. information
shortly
stored
for direct
usage
FRONTAL
LOBE
ERIKSCHOPPEN.COM
500.000.000250.000.000250.00010.0005.000 written language
spoken language
cortex
limbic
stam Hearing
CONDITIONING
RATIONAL
CONSCIOUS
DECISIONS
SOCIAL BEHAVIOR
PLANNING &
CONTROL
EMOTIONAL
REWARD, MOTIVATION,
SEXUAL BEHAVIOR
SENSORY INFO
INSTINCTIVE
BEHAVIOR
FOOD, SEX,
SAFETY
COORDINATION
SUBCONSCIOUS
RAPID MOTOR
MOVEMENT
FEAR
PAIN / AROUSAL
SEEING
VISUAL
CORTEX
FEELING
TOUCH
CONSCIOUS
MOTOR
MOVEMENT
ASSOCIATION
CORTEX
HEARING
DRIVES
REWARD
GAIN
ASSOCIATION
CORTEX
RULE #1
AVOID
‘PAIN’
RULE #2
INCREASE
‘GAIN’
BUT… INSTINCT DRIVES EMOTION DRIVES ACTION
1
2
MOTOR
CORTEX
SENSORY
CORTEX

22. ERIKSCHOPPEN.COM
STIMULUS
RESPONS
perception
& behavior
AMYGDALA
FEAR & AROUSAL
Environmental
Noradrenaline (3)
7

23. ERIKSCHOPPEN.COM
REWARD
SYSTEM
floods with
dopamine (4)
HIPPOCAMPUS
MEMORY
rapid sense of
satisfaction (5)
STIMULUS
RESPONS
perception
& behavior
PREFRONTAL
CORTEX
drives to
seek & find (7)
AMYGDALA
FEAR & AROUSAL
Environmental
Noradrenaline (3)
7
AssociationsAssociations
Associations

24. ERIKSCHOPPEN.COM
UNSTRESSED
‘OPEN MIND’

25. ERIKSCHOPPEN.COM
5F
‘INSTINCT’
MODE

26. Do pretty women inspire
men to discount the future?
ERIKSCHOPPEN.COM
Organisms ‘discount the future’
when they value imminent goods over future goods.
NOW LATER
Wilson, M., & Daly, M. (2004). Do pretty women inspire men to discount the future?.
Proceedings of the Royal Society of London B: Biological Sciences, 271(Suppl 4), S177-S179.

27. ERIKSCHOPPEN.COM
Organisms ‘discount the future’
when they value imminent goods over future goods.
NOW LATER
Wilson, M., & Daly, M. (2004). Do pretty women inspire men to discount the future?.
Proceedings of the Royal Society of London B: Biological Sciences, 271(Suppl 4), S177-S179.

28. ERIKSCHOPPEN.COMSPECSAVERS 'THE SPECS EFFECT' ADVERT (LYNX/AXE ‘THE AXE EFFECT’ PARODY)
PRIMING

29. ERIKSCHOPPEN.COM
PRIMING

30. UITERLIJK VERTOON VAN CRIMINELEN: WAT IS POPULAIR IN DE ONDERWERELD EN
OP STRAAT? #DSQUARED2 #KENZO #STONEISLAND #COLMAR #BALMAIN #GUCCI
#PHILIPPPLEIN #GIUSEPPEZANOTTI #GIVENCHY #VALENTINOGARAVANI #ROYAUMS
#ROLEX #SKY-DWELLER #AUDEMARSPIGUET
ERIKSCHOPPEN.COM@maartenvdun @FrankSmilda 2:22 AM - 6 Jan 2018
PRIMING

31. ERIKSCHOPPEN.COM
AVERAGE ALPHA

32. ERIKSCHOPPEN.COM
AVERAGE ALPHA

33. ERIKSCHOPPEN.COM
CAN
I
TRUST
YOU?

34. ERIKSCHOPPEN.COM
CONDITIONING

35. ERIKSCHOPPEN.COM

36. ERIKSCHOPPEN.COM
AARGHH!

37. ERIKSCHOPPEN.COM
€0,002 €1,29
ORDINARY TAP WATER ‘VERY SPECIAL DIET’ WATER

38. ERIKSCHOPPEN.COMJonny Buchard
PRIMING & CONDITIONING

39. WE ALL ACT THE SAME
ERIKSCHOPPEN.COM

40. ERIKSCHOPPEN.COM

41. ERIKSCHOPPEN.COM
1.000.000 bekeuringen

42. ERIKSCHOPPEN.COM
130
100
‘Motivationeel conflict’

43. STIMULI / ACTION
REWARD PROFITLESS
STRENGTHENED WEAKENED
NEGATIVE RESPONSES
ARE AVOIDED (PAIN)
OUTCOME
ACTION
STRONGER
NEURAL
PATHWAYS
ERIKSCHOPPEN.COM
POSITIVE RESPONSES
ARE REINFORCED (GAIN)
PREFERABLE
FUTURE ACTIONS
EDWARD LEE THORNDIKE
THE LAW OF EFFECT
NOT PREFERABLE
ACTIONS
FUTURE
FIRST CHOICE

44. ERIKSCHOPPEN.COM
REWARD
SYSTEM
floods with
dopamine (4)
HIPPOCAMPUS
MEMORY
rapid sense of
satisfaction (5)
STIMULUS
RESPONS
perception
& behavior
PREFRONTAL
CORTEX
drives to
seek & find (7)
AMYGDALA
FEAR & AROUSAL
Environmental
Noradrenaline (3)
7
AssociationsAssociations
Associations

45. MAZE
ERIKSCHOPPEN.COM
SKINNER BOX
Skinner, B. F. (1938). The behavior of organisms: An experimental analysis.

46. ERIKSCHOPPEN.COM
REWARD AND PUNISHMENT

47. ERIKSCHOPPEN.COM
Positive
emotional
response
Positive
emotional
response
#1 ADDICTION WORLDWIDE
REWARD
(dopamine)
REWARD
(dopamine)

48. ERIKSCHOPPEN.COM
James Olds, Peter Milner, 1956
Skinner (Box) 1938; Watson 1914

49. ERIKSCHOPPEN.COM
1972: A 24-year-old man with temporal lobe epilepsy, identified as patient
"B-19". "He was permitted to wear the device for 3 hours at a time: on one
occasion he stimulated his septal region 1,200 times, on another occasion
1,500 times, and on a third occasion 900 times. He protested each time the
unit was taken from him, pleading to self-stimulate just a few more times...
Moan, C.E., & Heath, R.G. (1972) Septal stimulation for the initiation of heterosexual activity in a homosexual
male. Journal of Behavior Therapy and Experimental Psychiatry 3: 23-30.
REWARD
GAIN

50. ERIKSCHOPPEN.COM

51. ERIKSCHOPPEN.COM
DOPAMINE
EPINEPHRINE
NEUROTRANSMITTERS
THE ‘GAIN-NOVELTY-SEEKER’ IN YOU
APPROACH, IMPULS, RISK
(RISK, FEED, FOOD, SEX)
THE ‘PAIN-SAVE-KEEPER’ IN YOU
AROUSAL, AVOIDANCE, PROTECT
(FIGHT, FLIGHT, FREEZE)
NEURO CHEMICAL BALANCE

52. ERIKSCHOPPEN.COM

53. ERIKSCHOPPEN.COM

54. ERIKSCHOPPEN.COM
NATURE VS NURTURE
500.000.000250.000.00050.00010.0005.0002

55. ERIKSCHOPPEN.COM

56. RATIONAL (NO DOPE)
ERIKSCHOPPEN.COMHTTPS://WWW.YOUTUBE.COM/USER/REACT

57. EMOTIONAL (ON DOPE)
ERIKSCHOPPEN.COMHTTPS://WWW.YOUTUBE.COM/USER/REACT

58. MIRROR NEURONS
ERIKSCHOPPEN.COM
‘virtuous loop’ of control, communication and feedback
EMPATHY: THINKING & FEELING
LIKEWISE MAKES US HAPPY
(Social)
Trust
=
Emotion
Driven

59. THANK YOU
ERIKSCHOPPEN.COM
CONNECT
Linkedin.com/erikschoppen
Follow tweets @erikschoppen
E-mail h.s.schoppen@rug.nl