SlideShare una empresa de Scribd logo
1 de 9
Felin məlum növündə iş görən olur və bu növü düzəltmək
üçün heç bir xüsusi şəkilçidən istifadə olunmur. Məsələn:
yaz, oxu, gör, iç və s.
Məlum növ Fellər həm təsirli (ye, aç və s.), həm də təsirsiz
(dur, bax və s.) olurlar
Məchul növ fellərdə iş görən qrammatik cəhətdən məlum
olmur. Məchul növ felləri düzəltmək üçün təsirli Fellərə –ıl, -il,
-ul, -ül, -ın, -in, -un, -ün, -n, -nil, -yil şəkilçilərindən biri
artırılır. Məsələn: Kağız yaz-ıl-dı. Tarla şumla-n-dı. Zəng vur-uldu. Düşmən izlə-nil-ir və s.
Məchul növ fellər qrammatik formasına görə qayıdış fellərə
çox yaxındır (hər iki növ –ın, -in, -un, -ün, -n, -ıl, -il, -ul, -ül
şə-kil-çiləri ilə yaranır), lakin məchul növ fellərdə iş görən
məlum ol-madığı halda, qayıdış Fellərdə iş görən məlum olur,
yəni işi öz üzərində icra edir
Qayıdış fellər iş görənin işi öz üzərində icra etdiyini bildirir.
Qayıdış növ fellər –ın, -in, -un, -ün, -ıl, -il, -ul, -ül, -n
şəkilçiləri vasitəsilə təsirli Fellərdən düzəlir, amma təsirsiz
olur. Məsələn: Gül aç-ıl-dı. Qızlar yu-yun-dular. Sevda dara-ndı. Azad gey-in-di və s
Qeyd. Geyindi, soyundu felləri müstəsnadır. Bu qayıdış felləri
təsirli (gey, soy) feillərdən əmələ gəlsə də, yenə də təsirli
olaraq qalır. (Paltarını geyindi; çəkməsini soyundu).
Bəzən başqa nitq hissələrindən əmələ gələn qanad-lan(maq), ruh-lan(maq), şikayət-lən(mək) və s. kimi fellər də
qayıdış növ mənasını bildirir
-ıl, -il, -ul, -ül, -ın, -in, -un, -ün şəkilçilər təsirli Fellərə
artırıldıqda məchul növ, təsirsiz Fellərə artırıldıqda şəxssiz
növ əmələ gətirir. Məsələn: Məktuba bax-ıl-dı, diqqət ed-ildi, yanaş-ıl-dı və s
Qeyd: Məchul fellərlə şəxssiz felləri ayırmaq üçün aşağıdakı
cəhətlərə diqqət etmək lazımdır:
Məchul fellər təsirli fellərdən (böl-ün-dü, yaz-ıl-dı), şəxssiz
fellər isə təsirsiz Fellərdən (ged-il-di və s.) əmələ gəlir.
Məchul Fellər –ın4, -n, -ıl4 şəkilçisi ilə yarana bildiyi halda,
şəxssiz fellər, əsasən, –ıl4 şəkilçisi ilə əmələ gəlir.
Məchul Felli cümlələrdə mübtəda olur (Məktub yazıldı),
şəxs-siz Felli cümlələrdə isə mübtəda olmur
6. İcbar növ. İcbar növ fellərdə hərəkəti danışan və ya
haqqında danışılan şəxs deyil, başqası icra edir. İcbar növ
fellər təsirli fellərin sonuna –dır, -dir, -dur, -dür, bəzən də –t
şəkilçisi artırmaqla düzəlir. Məsələn: yaz-dır, sil-dir, bil-dir,
düzəlt-dir və s.
Qeyd: Yuxarıdakı şəkilçiləri təsirsiz fellərə artırdıqda icbar
növ deyil, sadəcə təsirli Fel əmələ gəlir. Məsələn: gül-gül-dür,
otur-otur-t. Bu Felləri icbar növə çevirmək üçün onlara
yenidən icbar növün şəkilçilərini artırmaq lazımdır. Məsələn:
güldür-t, oturt-dur.
Qeyd: Vuruş, görüş tipli qarşılıq-birgəlik bildirən fellər isim də
ola bilər. Məsələn: Görüş maraqlı keçdi. Vuruş baş tutmadı
Qarşılıq-birgəlik növ. Bu növdə olan fellər hərəkətin qarşıqarşıya, ya da şərikli, müştərək icra edildiyini bildirir.
Qarşılıq bildirən fellər əsasən təsirli (yaz-ış-maq, vur-uş-maq,
de-yiş-mək), birgəlik (müştərək) bildirən fellər isə təsirsiz
Fellərdən (gül-üş-mək, ağla-ş-maq, hür-üş-mək) əmələ gəlir.
Qarşılıq-birgəlik növdə olan fellər nəticə etibarilə təsirsiz
olur.
Qarşılıq-birgəlik növü yaratmaq üçün aşağıdakı şəkilçilərdən
istifadə olunur: -ış, -iş, –uş, -üş, -aş, -əş, -ş, -laş, -ləş
Oktay fel

Más contenido relacionado

La actualidad más candente

La actualidad más candente (20)

Təbiətdə suyun dövranı
Təbiətdə suyun dövranıTəbiətdə suyun dövranı
Təbiətdə suyun dövranı
 
Vurma əməli
Vurma əməliVurma əməli
Vurma əməli
 
Qalıqlı bölmə
Qalıqlı bölməQalıqlı bölmə
Qalıqlı bölmə
 
Fəsillər necə dəyişir
Fəsillər necə dəyişirFəsillər necə dəyişir
Fəsillər necə dəyişir
 
Elnurə
ElnurəElnurə
Elnurə
 
Qoşma
QoşmaQoşma
Qoşma
 
Uzunluq ölçü vahidləri
Uzunluq ölçü vahidləriUzunluq ölçü vahidləri
Uzunluq ölçü vahidləri
 
Xedice
XediceXedice
Xedice
 
Heca
Heca Heca
Heca
 
Səməd Vurğunun həyat və yaradıcılığı
Səməd Vurğunun həyat və yaradıcılığıSəməd Vurğunun həyat və yaradıcılığı
Səməd Vurğunun həyat və yaradıcılığı
 
Ədədin hissəsinin tapılması
Ədədin hissəsinin tapılmasıƏdədin hissəsinin tapılması
Ədədin hissəsinin tapılması
 
İsim
İsimİsim
İsim
 
Mürəkkəb sözlər
Mürəkkəb sözlərMürəkkəb sözlər
Mürəkkəb sözlər
 
Kütlənin ölçülməsi
Kütlənin ölçülməsiKütlənin ölçülməsi
Kütlənin ölçülməsi
 
Ders i̇cmal
Ders i̇cmalDers i̇cmal
Ders i̇cmal
 
Hissələr, kəsrlər. Ədədə (tama) görə hissənin tapılması.
Hissələr, kəsrlər. Ədədə (tama) görə hissənin tapılması.Hissələr, kəsrlər. Ədədə (tama) görə hissənin tapılması.
Hissələr, kəsrlər. Ədədə (tama) görə hissənin tapılması.
 
Novruz bayramı
Novruz bayramıNovruz bayramı
Novruz bayramı
 
Budaq cümləni baş cümləyə bağlayan vasitələr
Budaq cümləni baş cümləyə bağlayan vasitələrBudaq cümləni baş cümləyə bağlayan vasitələr
Budaq cümləni baş cümləyə bağlayan vasitələr
 
Vurma və bölmə vərdişləri
Vurma və bölmə vərdişləriVurma və bölmə vərdişləri
Vurma və bölmə vərdişləri
 
Slideshare Lição 8, Sendo Verdadeiros, 2Tr22, Pr Henrique, EBD NA TV
Slideshare Lição 8, Sendo Verdadeiros, 2Tr22, Pr Henrique, EBD NA TVSlideshare Lição 8, Sendo Verdadeiros, 2Tr22, Pr Henrique, EBD NA TV
Slideshare Lição 8, Sendo Verdadeiros, 2Tr22, Pr Henrique, EBD NA TV
 

Más de esale01

презентация22
презентация22презентация22
презентация22esale01
 
Oktay fat klonlaşdırma
Oktay fat klonlaşdırmaOktay fat klonlaşdırma
Oktay fat klonlaşdırmaesale01
 
Traditions
TraditionsTraditions
Traditionsesale01
 
Oktay felin sekilleri
Oktay  felin sekilleriOktay  felin sekilleri
Oktay felin sekilleriesale01
 
Oktay fel
Oktay felOktay fel
Oktay felesale01
 
A.pushkin
A.pushkinA.pushkin
A.pushkinesale01
 
əHmədli əsalə 6a2
əHmədli əsalə 6a2əHmədli əsalə 6a2
əHmədli əsalə 6a2esale01
 

Más de esale01 (9)

презентация22
презентация22презентация22
презентация22
 
Oktay fat klonlaşdırma
Oktay fat klonlaşdırmaOktay fat klonlaşdırma
Oktay fat klonlaşdırma
 
Traditions
TraditionsTraditions
Traditions
 
Oktay felin sekilleri
Oktay  felin sekilleriOktay  felin sekilleri
Oktay felin sekilleri
 
Amina
AminaAmina
Amina
 
Oktay fel
Oktay felOktay fel
Oktay fel
 
A.pushkin
A.pushkinA.pushkin
A.pushkin
 
Iut
IutIut
Iut
 
əHmədli əsalə 6a2
əHmədli əsalə 6a2əHmədli əsalə 6a2
əHmədli əsalə 6a2
 

Oktay fel

  • 1.
  • 2.
  • 3. Felin məlum növündə iş görən olur və bu növü düzəltmək üçün heç bir xüsusi şəkilçidən istifadə olunmur. Məsələn: yaz, oxu, gör, iç və s. Məlum növ Fellər həm təsirli (ye, aç və s.), həm də təsirsiz (dur, bax və s.) olurlar
  • 4. Məchul növ fellərdə iş görən qrammatik cəhətdən məlum olmur. Məchul növ felləri düzəltmək üçün təsirli Fellərə –ıl, -il, -ul, -ül, -ın, -in, -un, -ün, -n, -nil, -yil şəkilçilərindən biri artırılır. Məsələn: Kağız yaz-ıl-dı. Tarla şumla-n-dı. Zəng vur-uldu. Düşmən izlə-nil-ir və s. Məchul növ fellər qrammatik formasına görə qayıdış fellərə çox yaxındır (hər iki növ –ın, -in, -un, -ün, -n, -ıl, -il, -ul, -ül şə-kil-çiləri ilə yaranır), lakin məchul növ fellərdə iş görən məlum ol-madığı halda, qayıdış Fellərdə iş görən məlum olur, yəni işi öz üzərində icra edir
  • 5. Qayıdış fellər iş görənin işi öz üzərində icra etdiyini bildirir. Qayıdış növ fellər –ın, -in, -un, -ün, -ıl, -il, -ul, -ül, -n şəkilçiləri vasitəsilə təsirli Fellərdən düzəlir, amma təsirsiz olur. Məsələn: Gül aç-ıl-dı. Qızlar yu-yun-dular. Sevda dara-ndı. Azad gey-in-di və s Qeyd. Geyindi, soyundu felləri müstəsnadır. Bu qayıdış felləri təsirli (gey, soy) feillərdən əmələ gəlsə də, yenə də təsirli olaraq qalır. (Paltarını geyindi; çəkməsini soyundu). Bəzən başqa nitq hissələrindən əmələ gələn qanad-lan(maq), ruh-lan(maq), şikayət-lən(mək) və s. kimi fellər də qayıdış növ mənasını bildirir
  • 6. -ıl, -il, -ul, -ül, -ın, -in, -un, -ün şəkilçilər təsirli Fellərə artırıldıqda məchul növ, təsirsiz Fellərə artırıldıqda şəxssiz növ əmələ gətirir. Məsələn: Məktuba bax-ıl-dı, diqqət ed-ildi, yanaş-ıl-dı və s Qeyd: Məchul fellərlə şəxssiz felləri ayırmaq üçün aşağıdakı cəhətlərə diqqət etmək lazımdır: Məchul fellər təsirli fellərdən (böl-ün-dü, yaz-ıl-dı), şəxssiz fellər isə təsirsiz Fellərdən (ged-il-di və s.) əmələ gəlir. Məchul Fellər –ın4, -n, -ıl4 şəkilçisi ilə yarana bildiyi halda, şəxssiz fellər, əsasən, –ıl4 şəkilçisi ilə əmələ gəlir. Məchul Felli cümlələrdə mübtəda olur (Məktub yazıldı), şəxs-siz Felli cümlələrdə isə mübtəda olmur
  • 7. 6. İcbar növ. İcbar növ fellərdə hərəkəti danışan və ya haqqında danışılan şəxs deyil, başqası icra edir. İcbar növ fellər təsirli fellərin sonuna –dır, -dir, -dur, -dür, bəzən də –t şəkilçisi artırmaqla düzəlir. Məsələn: yaz-dır, sil-dir, bil-dir, düzəlt-dir və s. Qeyd: Yuxarıdakı şəkilçiləri təsirsiz fellərə artırdıqda icbar növ deyil, sadəcə təsirli Fel əmələ gəlir. Məsələn: gül-gül-dür, otur-otur-t. Bu Felləri icbar növə çevirmək üçün onlara yenidən icbar növün şəkilçilərini artırmaq lazımdır. Məsələn: güldür-t, oturt-dur. Qeyd: Vuruş, görüş tipli qarşılıq-birgəlik bildirən fellər isim də ola bilər. Məsələn: Görüş maraqlı keçdi. Vuruş baş tutmadı
  • 8. Qarşılıq-birgəlik növ. Bu növdə olan fellər hərəkətin qarşıqarşıya, ya da şərikli, müştərək icra edildiyini bildirir. Qarşılıq bildirən fellər əsasən təsirli (yaz-ış-maq, vur-uş-maq, de-yiş-mək), birgəlik (müştərək) bildirən fellər isə təsirsiz Fellərdən (gül-üş-mək, ağla-ş-maq, hür-üş-mək) əmələ gəlir. Qarşılıq-birgəlik növdə olan fellər nəticə etibarilə təsirsiz olur. Qarşılıq-birgəlik növü yaratmaq üçün aşağıdakı şəkilçilərdən istifadə olunur: -ış, -iş, –uş, -üş, -aş, -əş, -ş, -laş, -ləş