Öğrenen Organizasyonlar - Learning Organizations

1. Yönetim Teorileri 1
Öğrenen Organizasyonlar
(Learning Organizations)
Ferhat İŞCAN
Çisem GÜLSÜN

2. 2Yönetim Teorileri
Öğrenen organizasyon kavramına açıklık getirebilmek için ilk adımdaÖğrenen organizasyon kavramına açıklık getirebilmek için ilk adımda
öğrenme ve organizasyonun tanımını yapmak gerekmektedir.öğrenme ve organizasyonun tanımını yapmak gerekmektedir.
1. Organizasyon nedir?1. Organizasyon nedir?
Belirli bir amaca veya amaç öbeğine yönelik, birbiri ile bağlantılı
eylemlerin gerçekleştirilmesi için, bireylerin önceden belirlenmiş
davranış kalıpları, görev ve sorumluluklar çerçevesinde bir araya
gelmesiyle oluşan, tamamlayıcılık ve süreklilik gösteren toplumsal
yapılanmadır. (Kamu Yönetimi Sözlüğü )

3. 3Yönetim Teorileri
2. Öğrenme nedir?2. Öğrenme nedir?
İnsanı, şimdiye kadar yapamadığı bir şeyi
yapmaya muktedir hale getiren davranış ve
düşünce değişikliklerinin bütünüdür.
(Peter Senge –The Fifth discipline)

4. 4Yönetim Teorileri
3. ÖĞRENEN ORGANİZASYON KAVRAMI3. ÖĞRENEN ORGANİZASYON KAVRAMI
Öğrenen organizasyon kavramı ilk kez 1990 yılında Peter Senge’nin
“ The Fifth Discipline” adlı eserinde kullanılmıştır.
Öğrenen organizasyon, kısaca; içerisinde barındırdığı tüm bireylerin bilgi
seviyelerinin, örgüt ve bireylerin çıkarları doğrultusunda geliştirildiği
organizasyon olarak tanımlanabilir.

5. 5Yönetim Teorileri
Peter Senge’ e göre;
Öğrenen Organizasyon olan biten her şeyin farkında, işlerine bağlı,
potansiyellerinin tamamını kullanabilmenin yollarını arayan, takım
arkadaşlarıyla anlamlı bir hedefi ve vizyonu paylaşan bireylerden
oluşan, kendi geleceğini kendisi oluşturmak isteyen organizasyondur.
(Senge, 1990)

6. 6Yönetim Teorileri
Öğrenen Organizasyon kavramı yönetim literatürüne görece yeni
girmesi sebebiyle ‘Organizasyonel Öğrenme’ kavramı ile
karıştırılmaktadır. Bu iki kavram arasındaki en basit ayrımı şöyle
yapabiliriz:
Öğrenen Organizasyonda, organizasyon sayesinde sistemin bir
bütün olarak öğrenmesi söz konusudur. Buna karşılık
organizasyonel öğrenmede ise organizasyondaki kişilerin ve
grupların öğrenmesi söz konusudur.

7. 7Yönetim Teorileri
Bir başka deyişle, öğrenen organizasyonlar, organizasyonel
öğrenmenin bir sonucu olarak organizasyonun sürekli olarak
yaşadığı olaylardan sonuç çıkartarak, bunu değişen çevre
koşullarına adaptasyonda kullanması, insan kaynaklarını geliştirici
sistem oluşturması, böylelikle değişen, gelişen ve kendini
yenileyen bir yapıyı tanımlar. Organizasyonel öğrenme, çalışanların
organizasyon hakkındaki fikirlerini yeniden incelemek için gerekli
olan değişiklikler konusunda ayrıntılı açıklamalar yapan, bireyleri
yetkilendirme ve grubun ortak kararları için yeni kurallar
geliştirilmesini ifade eden bir kavramdır. Organizasyonel
öğrenmenin somut yanını öğrenen organizasyon oluşturur.

8. 8Yönetim Teorileri

9. 9Yönetim Teorileri
4. ÖĞRENEN ORGANİZASYONLARIN DİSİPLİNLERİ4. ÖĞRENEN ORGANİZASYONLARIN DİSİPLİNLERİ
Öğrenen organizasyonları oluşturan unsurlar, aşağıdaki gibidir;
• Sistem Düşüncesi
• Kişisel Hakimiyet
• Zihni Modeller
• Paylaşılan bir vizyon oluşturma
• Takım halinde öğrenme

10. 10Yönetim Teorileri
Bu tanımlamaların sonucunda öğrenen organizasyonların
özelliklerini şu şekilde sıralamak mümkündür;
• Sürekli gelişim
• Değişen çevreye uyum sağlama
• Organizasyonel çapta öğrenme
• Yenilik ve yaratıcılığa odaklanma
• Başarı için bilgi kaynaklarına ulaşma bilincine sahip olma
• Bireysel ve grupsal öğrenmenin sürekli teşvik edilmesi
• Eylemci ve esnek olma

11. Yönetim Teorileri 11
Öğrenen Organizasyon
Oluşturma

12. 12Yönetim Teorileri
Öğrenen organizasyonlar oluşturmanın aşamalarını aşağıdaki üç
maddeyle sıralamak mümkündür;
Bireysel öğrenme Takımsal öğrenme Organizasyonel öğrenmeTakımsal öğrenme Organizasyonel öğrenme

13. 13Yönetim Teorileri
1. Bireysel Öğrenme1. Bireysel Öğrenme
Öğrenen organizasyonlar oluşturma sürecinin başlangıç aşaması,
organizasyon bünyesinde yer alan bireylerin öğrenmesi aşamasıdır.

14. 14Yönetim Teorileri
2. Takımsal Öğrenme2. Takımsal Öğrenme
Öğrenen organizasyonlar oluşturma sürecinin ikinci aşaması olan
takımsal öğrenme, stratejik bir öneme sahip ve gerçekleştirilmesi zor
olan bir aşamadır.
Takımsal öğrenmeyi gerçekleştirmek için öncelikle organizasyon içinde
bir takım ruhu oluşturulmalıdır. Bunu gerçekleştirebilmek için de
başarılı yöneticilere ihtiyaç duyulmaktadır.

15. 15Yönetim Teorileri
Bu yöneticilerin özelliklerini şöyle sıralayabiliriz;
• Liderlik
• Yaratıcılık
• Katılımcılık
• Sürekli gelişmeye açık olmak
• Vizyon belirleme yeteneği
• Yetki ve sorumluluk devrine açık olmak
• Sorun çözme yeteneği
• Hayal Gücü yeteneği

16. 16Yönetim Teorileri
Takımsal öğrenmeyi hayata geçirebilmek için organizasyon içerisinde şu
aşamaların izlenmesi gerekir;
• Organizasyonun sistem yaklaşımı ile ele alınması; organizasyonun bir
bütün olarak görülmesi, bir bütünü toplu olarak öğrenmeye sevk etme
konusunda yöneticilere avantajlar getirmektedir.
• Bireyler arasındaki iletişimin geliştirilmesi; organizasyon içinde sevgi
ve saygı ortamı oluşturur bu da takım ruhunu ve takımsal öğrenmeyi
beraberinde getirir.
• Tüm bireylerin katılımının sağlanması; tüm kademelerde yer alan
bireyler, bireysel ve takımsal öğrenmeye katılmalılardır.
• Tüm bireyler arasında ortak vizyon oluşturulması; organizasyonun
üyelerinin çoğunluğunun benimsediği değerler bütünü, örgüt kültürünü
oluşturur.Tüm bu değerler de, öğrenen organizasyonlar oluşturmada
yöneticilerin işlerini kolaylaştırmaktadır.
• Tüm bireylere yetki ve sorumluluk verilmesi; bu bireylerin öğrenme
süreçlerini de hızlandıracaktır, takım ruhunun oluşmasında da
önemlidir.

17. 17Yönetim Teorileri
3. Organizasyonel öğrenme3. Organizasyonel öğrenme
Bu aşama bireysel ve takımsal öğrenmenin başarısının ölçüldüğü
aşamadır.
Organizasyonel öğrenme aşamasında bireysel ve takımsal öğrenmedeki
eksiklikler değerlendirilmeli ve geri besleme yolu ile bu eksiklikler
giderilmelidir.

18. Yönetim Teorileri 18
Öğrenen Organizasyonların
Gelişim süreci
Bilen Organizasyon
Anlayan Organizasyon
Düşünen Organizasyon
Öğrenen Organizasyon
Şekil 2.

19. Yönetim Teorileri 19
Tablo 1. Öğrenen Organizasyonlar ile Geleneksel Organizasyonların karşılaştırılması
Öğrenme ÖzellikleriÖğrenme Özellikleri GelenekselGeleneksel
OrganizasyonlarOrganizasyonlar
ÖğrenenÖğrenen
OrganizasyonlarOrganizasyonlar
Öğrenen kim ?Öğrenen kim ? Bir yerlere gönderilenlerBir yerlere gönderilenler
(Yöneticiler satış(Yöneticiler satış
elemanları)elemanları)
Herkes: Tüm çalışanlarHerkes: Tüm çalışanlar
Öğreten kim?Öğreten kim? Kurum içinde eğitimci yaKurum içinde eğitimci ya
da dışarıdan gelenda dışarıdan gelen
uzmanlaruzmanlar
İşe en yakın olan kişiler,İşe en yakın olan kişiler,
eğitimciler, uzmanlareğitimciler, uzmanlar
Sorumlu kim ?Sorumlu kim ? Eğitim departmanıEğitim departmanı HerkesHerkes
İnsanlar ne tür öğrenmeİnsanlar ne tür öğrenme
araçlarını kullanır?araçlarını kullanır?
Dersler, iş sırasındaDersler, iş sırasında
eğitim, usta – çırak ilişkisieğitim, usta – çırak ilişkisi
Ekipler, kişisel çabalar,Ekipler, kişisel çabalar,
kıyaslamalarkıyaslamalar
Çalışanlar ne zamanÇalışanlar ne zaman
öğrenirler?öğrenirler?
Zorunlu olduklarında, ilkZorunlu olduklarında, ilk
birkaç ay, gerek old.birkaç ay, gerek old.
Her zaman, uzun dönemliHer zaman, uzun dönemli
Çalışanlar ne türÇalışanlar ne tür
beceriler öğrenirler?beceriler öğrenirler?
TeknikTeknik Teknik, ticari, kişilerTeknik, ticari, kişiler
arası, öğrenmeyiarası, öğrenmeyi
öğrenirleröğrenirler
Nerede öğrenirler?Nerede öğrenirler? Sınıflarda, iş yerlerindeSınıflarda, iş yerlerinde Sınıflarda, toplantılarda,Sınıflarda, toplantılarda,
iş yerinde ve dışındaiş yerinde ve dışında
ZamanlamaZamanlama Bugünün ihtiyaçlarıBugünün ihtiyaçları Gelecekteki ihtiyaçlarGelecekteki ihtiyaçlar
DuygularDuygular HeyecansızHeyecansız CoşkuluCoşkulu

20. Yönetim Teorileri 20
Öğrenen Organizasyonların
Avantajları
Yöneticilerine rekabetçi girişimler oluşturmada yardım eder.
Yeni ürünler ve hizmetler yaratılabilir.
Kazanılan bilgi ve denemelerle yeni bir kültürel yapı oluşturu
İletişim ve işbirliğini artırır.
Deneyimlerin uygulanması kolaylaştırır.
Risk almayı cesaretlendirir.
Öğrenme ve hataları kabullenmede gönüllülük kazandırır.
Kurum kültürü oluşturur.
Ortak hayaller serbestçe tartışıldığı bir ortam sağlar.
Çalışanların sürekli kapasiteleri artırır.

21. Yönetim Teorileri 21
Öğrenen Organizasyonlara
İlişkin Sorunlar
Öğrenememe HastalıklarıÖğrenememe Hastalıkları
• SORUNU KABUL ETMEME
• SORUNU GÖRMEMEZLİKTEN GELME
• BİLGİYİ PAYLAŞMAMA
• İLİŞKİLENDİREMEME
• DERS ALMAMA
• BİLGİ ÜRETİLMESİNİ ENGELLEME
• GEÇMİŞİN BAŞARILARINA SIĞINMA

22. Yönetim Teorileri 22
İŞLETMELERİN ÖĞRENEN
ORGANİZASYON OLMAK
İSTEME NEDENLERİ
• Şirketin devamlılığını ve gelişmesini sağlamak
• Değişen iş yapılarına uyum sağlamak
• Piyasada rekabet edebilmek
• Alanında lider olmak
• Müşteri ihtiyaçlarına daha iyi yanıt verebilmek
• Kazancı arttırmak
• Mal ve Hizmet sağlayan diğer kuruluşlara örnek olmak
• Hataları önlemek ve tekrardan kaçınmak
• Çalışanların beklentilerine daha iyi yanıt verebilmek
• Çalışanların bilgi ve yeteneklerinden yeterince yararlanabilmek

23. Yönetim Teorileri 23
• Çalışanların gelişme ve ilerlemesini desteklemek
• İşyeri ruhunu canlandırmak
• Ekip çalışmasını desteklemek
• Kurumun ortak zekasını arttırmak
• Yenilikleri takip etmek

24. Yönetim Teorileri 24
Günümüzde başarılı pek çok işletmeyi “ Öğrenen Organizasyon” olarakGünümüzde başarılı pek çok işletmeyi “ Öğrenen Organizasyon” olarak
kabul etmek mümkündür. British Petroleum (BP), Xerox, Shell, Generalkabul etmek mümkündür. British Petroleum (BP), Xerox, Shell, General
Electric, Honda, Sony ve Harley – Davidson öğrenen organizasyonlaraElectric, Honda, Sony ve Harley – Davidson öğrenen organizasyonlara
verilebilecek örnekler arasında sayılabilir.verilebilecek örnekler arasında sayılabilir.

25. 25Yönetim Teorileri
 Sonuç: Öğrenen Organizasyon oluşturmak, zaman alıcı ve köklü
değişiklikleri benimseyebilmeyi gerektiren zahmetli bir süreçtir.
Oluşturulmak-öğretilmek istenen değerlerin üyelerce
“paylaşılabilir” olması gerekir. Her güzel fikir gibi sabrı, fedakarlığı
ve çokça gayreti gerektirir. Örgütler bir taraftan geçmiş
tecrübelerden öğrenme yoluyla iç kaynaklardan edindikleri
bilgilerle gelişmelerini sürdürürlerken, diğer taraftan dış
kaynaklardan öğrenme uygulamalarını gerçekleştirirler. Böylelikle
değişen koşullara karşı girişimci ve yenilikçi özellikler taşıyan ve
yüksek düzeyde esneklik sağlayan daha etkili bir organizasyon
oluşturulur. Sistem genel olarak iyi işlediği zaman, fırsat ve
tehditler doğru algılanmak suretiyle örgütün üstün ve zayıf
yönlerinin tespit edilerek, sisteme ayak uyduramayanlar
mümkünse adapte edilerek, değilse elimine edilerek iyileştirme ve
geliştirmelere devam edilir.

26. 26Yönetim Teorileri
“Ancak kişisel öğrenme olmaksızın
örgütsel öğrenme
gerçekleştirilemez.”(PETER SENGE)