Presentación empregada no obradoiro "Cinema dos EEUU, 1945-2000" do Centro Ágora.

1. Hollywood
en crise

2. A Segunda Guerra Mundial supuxo un período
de prosperidade económica nos Estados
Unidos e o cinema non foi unha excepción.
Con Europa devastada, os EEUU convertéronse
na primeira potencia económica mundial,
cunha capacidade de produción e exportación
de bens sen parangón.
Mais a II Guerra Mundial foi unha innegábel
traxedia humana que Hollywood tamén soubo
retratar: as mortes, as derrotas e o difícil
regreso dos soldados a unha “vida normal”
logo da inevitabelmente dolorosa experiencia
bélica. Non é casual que tres dos maiores
cineastas da historia, os tres mobilizados
durante a contenda, fixesen, de volta á casa,
filmes tinguidos pola amargura: John Ford
con They Were Expendable, Frank Capra con
It’s a Wonderful Life e William Wyler con The
Best Years of Our Lives.

3. Os Estados Unidos mantiveron cotas altísimas de asistencia ás salas de cinema
e, de feito, durante a II Guerra Mundial acadáronse as mellores marcas desde a
grande depresión, moi por riba dos 4000 millóns de entradas vendidas por ano.

4. Fonte: The Decline in Average Weekly Cinema Attendance: 1930 ­2000 Michelle Pautz, Elon Universit
Mais despois da II Guerra Mundial cambiaron os hábitos de lecer: o cinema
deixou de ser a actividade principal. Canda outras actividades de lecer familiar
(das viaxes en coche ao campismo), empezaba a invasión do espazo doméstico por
parte da televisión.

5. A finais de 1946, só 44 mil fogares do
país tiñan televisión; tres anos despois,
eran 4,2 millóns as casas con receptor.
En 1952 a cifra subira a 24,3 millóns,
o 53% do total de fogares nos Estados
Unidos.
Fonte dos datos e da imaxe: http://www.earlytelevision.org/

6. A competencia da televisión e a brutal caída
de entradas vendidas, que a mediados dos
50 era xa a metade das que había ao final
da guerra (e iso nun contexto de aumento
de poboación), inducirá a produción de
menos películas, das máis de 400 en 1947 a
algo máis da metade en 1954.
A industria aposta pola espectacularidade
para ofrecer desde as salas o que a pantalla
pequena non é capaz de dar: é o tempo das
pantallas panorámicas, mais tamén de
fórmulas coma o 3D ou formatos curiosos
de exhibición coma os “drive­in” que, aínda
que existían desde os 30, acadaron o pico
de popularidade a finais dos 50 con máis de
catro mil cinemas.

7. Marty (versión TV,
1953) vs Oklahoma
(1955)

11. Outro golpe para o vello Hollywood
veu da man da Corte Suprema. No
cinema americano, o chamado Big
Five ­Paramount, Warner Bros, RKO,
20th Century Fox e MGM­ tiña
tamén enorme poder sobre o sector
da exhibición; había mesmo salas
que só pasaban filmes dun estudio
determinado. As grandes compañías
facían as películas, mantiñan os
equipos artísticos e técnicos baixo
contrato (a miúdo, con contratos
abusivos), posuían os laboratorios e
facíanse cargo da produción de
copias e tiñan salas propias ou
asociadas onde amosaren os filmes.
Era moi pouco o espazo que
quedaba fóra das grandes
compañías.

12. “Desde los tiempos heroicos de los Independientes, el cine americano ha sido
un campo de batalla entre los pequeños productores y las colosales empresas
que detentan el cuasimonopolio del negocio cinematográfico. Las Major
Companies de Hollywood (Paramount, Metro, RKO, Warner Bros y 20th
Century Fox) producían del 60 al 75% de los films americanos y el cien por
cien de los noticiarios, distribuían del 90 al 95% de los films importantes y
recibían entre el 85 y el 90% de la totalidad de las recaudaciones. Los
productores independientes agrupados desde 1932 en la Independent Motion
Pictures Producers Association, venían batallando desde hacía tiempo contra
esta situación que violaba flagrantemente la Ley Sherman contra los
monopolios. En 1938 consiguieron que el Departamento de Justicia incoara un
proceso contra las grandes compañías. Tras muchas vicisitudes (son casi
infinitos los recursos y dilaciones que permite el laberinto del procedimiento
jurídico norteamericano), el Tribunal Supremo falló en contra de las grandes
empresas, que entre 1949 y 1953 tuvieron que desvincular el negocio de
producción del de exhibición, aunque en la práctica las cosas no cambiaron
demasiado y las grandes compañías siguieron siendo las dueñas y señoras del
mercado americano”.
Román Gubern, Historia del cine (Anagrama)

13. A sentencia United States v. Paramount
Pictures, Inc., 334 U.S. 131 (1948)
supuxo o final dese modelo oligopólico
e facilitou a aparición de salas de
cinema independentes a partir dos
anos 50, abertas á filmes menos
comerciais e á creación estranxeira, así
como un incremento da produción á
marxe das grandes compañías. As
produtoras independentes podían,
ademais, permitirse certas licencias
respecto das limitacións morais que
impuña o “código de produción”, que a
fin de contas non era unha norma legal
senón un acordo entre as grandes
corporacións.