Yangın önleme Prensipleri

1. Yangın Önleme Prensipleri
Faruk Levent POLAT

2. A. Yangının Tanımı:
• Maddenin ısı ve oksijenle birleşmesi
sonucu oluşan kimyasal bir
olaydır.Yanma olayının oluşabilmesi
için madde, ısı ve oksijenin (hava) bir
arada olması gerekir.

4. B. Yangın Çeşitleri:
• A Sınıfı Yangınlar: Katı madde
yangınlarıdır. Soğutma ve yanıcı maddenin
uzaklaştırılması ile söndürülebilir.
• B Sınıfı Yangınlar: Yanabilen sıvılar bu
sınıfa girer.Soğutma (sis halinde su) ve
boğma (Karbondioksit, köpük ve kurur
kimyevi toz) ile söndürülebilir.

5. • C Sınıfı Yangınlar: Likit petrol gazı, hava gazı, hidrojen gibi
yanabilen çeşitli gazların yanması ile oluşan
yangınlardır.Kuru kimyevi toz, halon, 1301 ve halon 1211
kullanarak söndürülebilir. Elektrikli makine ve hassas
cihazların yangınlarını da bu sınıfa dahil edebiliriz.
• D Sınıfı Yangınlar: Yanabilen hafif metallerin ve alaşımların
(Mağnezyum, Lityum, Sodyum, Seryum gibi) yanmasıyla
meydana gelen yangınlardır. Kuru kimyevi tozlar bu
yangınları söndürmede kullanılırlar. Elektrik donanımlarının
yanmasıyla oluşan yangınları ayrı bir sınıf içinde
değerlendirmeyip C sınıfı yangınların içerisinde
inceleyebiliriz. Elektrik akımı kesilerek müdahale edilmeli ve
kuru kimyevi toz kullanılmalıdır.

7. Yangın Önleme Prensipleri
• Yangınla mücadelenin birinci prensibi yangının
çıkmasına sebep olabilecek hataların
yapılmasından kaçınmaktır. Yukarıdaki
bölümlerde açıklanan yangına sebep olabilecek
hususların engellenmesi yapılacak ilk iştir.
Bilindiği gibi bir yangının oluşabilmesi için gerekli
üç şartın yani yangın üçgeninin bir araya gelmesi
gereklidir. Bu durumun engellenmesi halinde
yangın tehlikesi geçiştirilebilir.

8. • Yangın ile mücadelede ikinci prensip ise,
yangına erken müdahale etmektir. Tabii ki
yangına erken müdahale ancak yangının erken
teşhisi ile mümkün olur. Yani açık deniz
biriminde her hangi bir yerde yangın çıktığını ne
kadar erken haber alırsak, onu söndürmek o
kadar kolay olacaktır. Yangının tespiti konusunda
kullanılan yangın ihbar cihazları daha sonra
açıklanacaktır.

9. • Üçüncü prensip ise çıkan yangının en etkili bir
şekilde nasıl söndürüleceğinin bilinmesidir. Bu
aşamada amaç, yangını oluşturan üçgeni
ortadan kaldırmaktır. Yani ya oksijeni, ya yanıcı
maddeyi, ya da ısıyı ortadan kaldırmak gerekir.
Yangın üçgeninin hangi kenarını yani yangına
sebep olan hangi şartın ortadan kaldırılmasına
karar verilmesi, yangının cinsine, ortama ve
diğer şartlara göre değişiklik gösterdiğinden,
yangın takım liderinin ve takım üyelerinin
yangının çıktığı mahalli, yangının verebileceği
zararı ve yangına karşı mücadele edecek
imkanlarının ne olduğunu çok iyi bilmeleri
gerekir.

10. • Yangınla karşılaşınca ilk düşünülmesi
gereken şey yangının yayılmasını önlemek
ve yangını kontrol altına almak olmalıdır.
Unutmamak gerekir ki yangın, direkt
temas, radyasyon (ışıma), sıcak hava
akımı ve ısının yayılması ile genişler.

11. Genel olarak yangına karşı
mücadelede şu prensiplere göre
hareket edilir:

12. 1-)
• İlk iş olarak yangının nerede çıktığı tespit
edilmelidir. Daha sonra;
• Ne yanıyor?
• Yanan maddenin ne kadarı yanıyor?
• Yangın ne yöne doğru yayılabilir?
• Çıkan yangını kontrol altına alabilmemiz için
imkanlarımız nelerdir?
• şeklindeki soruların gerçek cevapları bulunmalıdır.
Ancak dumanın görüldüğü yerin yangının merkezi
olacağı düşünülmemelidir. Çünkü duman,
yangının merkezinden çok uzaklarda da
görülebilir.

13. 2-)
• Eğer yangının gemi imkanlarıyla kontrol
altına alınması konusunda şüpheye
düşülürse, hemen emniyet
frekanslarından diğer birimlere ve sahil
birimlerine yardım çağrısı yapılır.

14. 3-)
• Elde olan imkanlar dahilinde ne
yapılacağının çok çabuk kararlaştırılması
gereklidir. Eğer imkanlar kısıtlı ise önce
yangın kontrol altına alınmalı, daha sonra
asıl söndürme çalışmalarına
başlanmalıdır.

15. 4-)
• Yangının, patlama yapabilecek veya
zehirli gaz çıkartabilecek maddelere
sıçrama ihtimali varsa, personel için
emniyetli bir yer temin edilmelidir.

16. 5-)
• Yangın takım liderinin talimatlarına uyularak bir
yangın anında aşağıdaki hususlara öncelik
verilmelidir:
• Tehlikede olanların hayatları kurtarılmalı
• Gemi içindekilerin uğrayabileceği hasarların
azaltılmasına özen gösterilmeli
• Çevrenin yangından göreceği zararı azaltmaya
çalışılmalı

17. C. Yangın Söndürmede Kullanılan
Yöntemler
• I- Soğutarak Söndürme
• II- Havayı kesme

18. I- Soğutarak Söndürme
• Su ile soğutma : Soğutarak söndürme prensipleri içinde en çok
kullanılanıdır. Suyun elverişli fiziksel ve kimyasal özelliği yanıcı maddeyi
boğma (yanan cismin su içine atılması sonucu oksijeni azaltma) ve yanıcı
maddeden ısı alarak yangının söndürülmesinde en büyük etken olmaktadır.
Su yangın yerine kütlesel olarak gönderileceği gibi püskürtme lansları ile de
gönderilebilir.
• Yanıcı maddeyi dağıtma : Yanan maddenin dağıtılmasıyla yangın nedeni
olan yüksek ısı bölünür, bölünen ısı düşer ve yangı yavaş yavaş söner.
Akaryakıt yangınlarında bu tip söndürme yangının yayılmasına neden
olacağından uygulanmaz.
• Kuvvetli üfleme : Yanan madde üzerinde kuvvetli olarak üflenen hava
alevin sönmesine ve yanan maddenin ısısının düşmesine neden olmaktadır.
Bu tip (soğutarak) söndürme ilkesi ile başlangıç yangınlarında başarıya
ulaşılabilir. Büyümüş veya belirli boyutlara gelmiş yangınlarda kuvvetli
üfleme yangına daha fazla oksijen sağlayacağından yangının büyümesine
neden olur. Bu nedenle bu tür söndürmeler büyümüş yangınlarda
kullanılmaz.

19. II- Havayı kesme
• Örtme : Katı maddeler (kum, toprak, halı, kilim vb) ve
kimyasal bileşikler (köpük, klor, azot vb) kullanılarak
yanan maddenin oksijen ile temasının kesilmesi ile
yapılan söndürmedir. Akaryakıt yangınlarına örtü
oluşturan kimyasal kullanılmaktadır.
• Boğma: Yangının oksijenle temasınn kesilmesi veya
azaltılması amacıyla yapılan işlemdir. Özellikle kapalı
yerlerde oluşan yangınlara uygulanır.
• Yanıcı maddenin ortadan kalkması : Yanma
koşullarından olan yanıcı maddenin ortadan kalkması
sonucu yangının söndürülmesidir.

20. D. Söndürücü Maddeler:

21. • Su: Ateşi söndüren maddeler arasında en
önemlisi sudur. Su özellikle A tipi yangınlar için
(katı) mükemmel bir söndürücüdür.
• Kum:Yanıcı maddelerin oksijenle ilişkisinin
kesilerek söndürülmesinde kullanılır. Kullanma
anında kumun yanıcı maddeyi tamamen örtmesi
sağlanmalıdır.

22. • Karbondioksit gazı (CO2): Yanan
maddenin üzerini kaplayan karbondioksit
gazı yanıcı maddeyi oksijensiz bırakarak
yangının söndürülmesi olayıdır. Genellikle
çelik tüplerde basınç altında sıvı halde
tutulur. Bu gazla açık alanlarda ve hava
akımının olduğu yerlerde yangının
söndürülmesi oldukça zordur.

23. • Köpük: Köpük yanan yüzeyi tamamen kaplar. Bunun
sonucu olarak da hava ile teması keser ve ayrıca soğutma
özelliğinin bulunması nedeniyle de yangın söndürücü
olarak kullanılır.
• Kuru kimyevi toz: Yangın söndürmede kullanılan etkin
maddelerden birisi de kuru kimyasal tozdur. Kimyasal
tozların, cinslerine göre A.B.C. sınıfı yangınlar etkin bir
şekilde söndürülebilmektedir. Aşırı sıcaklıktan (tahta,
kumaş, araba lastiği gibi maddelerde) oluşan yangınlar,
sıvıların (benzin ve türevleri) tutuşmasından çıkan
yangınları ve yanıcı gazların (havagazı-doğalgaz vb.)
basınç altında çıkmasından oluşan yangınların
söndürülmesinde kullanılmaktadır.

26. Faruk Levent POLAT
2009
Denizcilik ile ilgili güncel haberler, bilgiler,
ders notları ve çok daha fazlası için:
www.itudfkariyerkulubu.com