1. Хэрэглээний програмууд ба
системийн програмуудын ялгаа
О.Цэцэнхүү /D.IS12d015/
Г.Мөнхтунгалаг /D.IS12d016/
Г.Намуун /D.IS12d017/

2. Програм хангамж
• Програм хангамж бол:
 Мэдээллийн технологийн үндсэн хэрэглэгдэхүүн бас
судлагдахуун
 Компьютерт суурилсан мэдээллийн системийн үндсэн
бүрдэл хэсэг
 Компьютерийн гүйцэтгэх, биелүүлэх ѐстой
програмуудын цогц
 Компьютерийн “оюун санаа”

3. Програм хангамж
Үндсэндээ програм хангамж нь техник хангамждаа хэзээ, ямар
даалгавар гүйцэтгэхийг нь хэлж өгдөг гэж хэлж болох юм.
Програм хангамжийн давуу тал нь өөрчлөгдөх чадвартай байх ба
хөгжүүлэгчид бизнес, корпорациуд болон ер нь дэлхий дээрх хүн
болгонд тус болох төрөл бүрийн програмууд бичиж байна. Одоо үед
програмууд янз бүрийн үйлдлийг секундийг хэд хуваасантай тэнцүү
хугацаанд гүйцэтгэдэг.
Өнөөгийн програмууд хүнд хэрэгтэй байхаас гадна сөрөг үйлийн
төлөө ч бас хийгдэж байна.

4. Програм хангамжийн ангилал
• Програм хангамжийг ангилахдаа мэдээллийн системийн эрчимтэй
хөгжил болон өсөн нэмэгдэж буй хэрэглэх цар хүрээ зэргийг
харгалзан үзэх хэрэгтэй болдог. Гэхдээ компьютерт зориулсан бүх
програмыг хамгийн ерөнхий байдлаар дараах 3 хэсэгт ангилж үзэж
болно.
 Системийн програм хангамж (System software)
 Хэрэглээний програм хангамж (Application software)
 Програмчлах програм хангамж (Programming software)

5. Програм хангамжийн ангилал
Програм хангамж
Системийн Хэрэглээний Програмчлал

6. Системийн програм хангамж
• Системийн програмууд нь:
 Компьютерийг удирдах
 Ашиглаж буй мэдээллийг хувилах
 Компьютерийн хэсгүүдийн ажиллагааг шалгах
 Компьютерийн тухай лавлах мэдээллүүдийг гаргаж өгөх гэх мэт үүргийг
гүйцэтгэдэг.
• Системийн програмууд нь хэрэглээний програмын хамтаар
компьютерийн CPU , санах ой, оролт/гаралтын блокыг удирдахад
хэрэглэгдэнэ.
• Системийн програмууд дотор:
 Үйлдлийн систем (Operation system)
 Утилитууд (Utilities) чухал байр суурь эзэлдэг.

7. Үйлдлийн систем
• Үйлдлийн систем нь харилцан уялдаатай програмуудыг цогц юм.
Үйлдлийн системийн гүйцэтгэх үүргийг дурдвал:
• Хэрэглэгчтэй харьцах
• Оролт-Гаралт, өгөгдлийг удирдах
• Програм боловсруулах процессын төлөвлөлт, зохион байгуулалт
• Санах ой, кэш, CPU, гадаад төхөөрөмжүүд гэх мэт компьютерийн
хэсгүүдтэй ажиллах
• Сонгосон програмыг ажиллуулах
• Боломжит бүх төрлийн үйлчилгээ
• Дотоод төхөөрөмжүүдийн хооронд мэдээлэл дамжуулах
• Монитор, гар, дискүүд, принтер гэх мэт залгах төхөөрөмжүүдийн
ажиллагааг програмын түвшинд дэмжих зэрэг болно.

8. Үйлдлийн систем
• Компьютерийн төрлөөс хамаарч, тэдгээрт ашигдагдах үйлдлийн
системүүд мөн өөр өөр байна. Гэхдээ нэг төрлийн компьютерт
зориулсан өөр өөр үйлдлийн системүүд ч бас байдаг. Жишээ нь:
Windows, Unix, Linux гэх мэт үйлдлийн системүүд PC-т өргөн
ашиглагдаж байна.
• PC-ийн үйлдлийн систем нь дараах үндсэн бүрдэл хэсгүүдийг
агуулах ѐстой.
 Командын хэл
 Командын процессор
 Драйверууд
 Файлын систем зэрэг болно

9. Утилитууд (Utilities)
• Утилитууд бол туслах үүрэгтэй системийн програмууд.
• Үйлдлийн системийн өргөтгөл маягаар эсвэл бие дааж ажиллана.
Үүрэг зорилгоор нь дараах байдлаар хуваана.
 Хяналт шалгаллт, оношлогооны програмууд: Компьютерийн
төхөөрөмжүүд зөв ажиллаж байгаа эсэхийг шалгах, ашиглалтын явцад
гарч байгаа алдааг илрүүлж, түүний шалтгаан байрлалыг тогтоох
 Драйвер програмууд: Оролт-Гаралтын төхөөрөмжүүд, RAM гэх мэтийг
удирдах үйлдлийн системийн боломжийг нэмэгдүүлэх, компьютерт шинэ
төхөөрөмжүүд залгах
 Архиваторууд буюу шахагч програмууд: дискэн дээрх мэдээллийг илүү
нягт болгох, хэд хэдэн файлыг нэг файл болгож архивлах буюу шахах
(WinZip, WinRar гэх мэт )

10. Утилитууд (Utilities)
• Антивирусын програмууд: Компьютерийг вирусаар халдварлахаас
сэргийлэх, халдварласан тохоиолдолд гарсан үр дагаврыг арилгах
(Antivirsu, McAffee, Nod32, Kaspersky гэх мэт )
• Дискийн орон зайг хянаж сайжруулах програмууд
• Мэдээллийг сэргээх, форматлах, хамгаалах програмууд
• Холболтын програмууд: Компьютеруудын хооронд мэдээлэл
солилцох үйл ажиллагааг зохион байгуулах
• Санах ойтой ажиллах програмууд: Шуурхай санах ойг илүү үр
дүнтэй, уян хатан ашиглах боломжийг олгодог
• CD, DVD бичлэг хийх програмууд гэх мэт

11. Хэрэглээний програм хангамж
• Хэрэглээний програмууд нь хэрэглэгчийн тавьсан бодлого, ажлыг
биелүүлэхэд зориулагдсан.
• Хэрэглээний програм бол тодорхой нэг салбарт хамаарах асуудлыг
шийдвэрлэх үүрэгтэй програм юм. Жишээ нь: ямар нэг
байгууллагын санхүүгийн үйл ажиллагааг компьютерээр хянах
шаардлага гарвал харгалзах хэрэглээний програм нь нягтлан бодох
бүртгэлийн програм байх болно.
• Хэрэглээний програм нь дангаараа бие дааж, эсвэл өөр бусад
програмын бүрэлдэхүүнд орж ашиглагдаж болно.

12. Хэрэглээний програм хангамж
• Хэрэглээний програм хангамжийг гүйцэтгэх ажлаар нь:
 Текст боловсруулах (word processor)
 Хүснэгт боловсруулах (spreedsheet)
 Эх бэлтгэгч
 Мэдээллийн баазтай ажиллагч (database)
 График редакторууд
 Компьютер графикын (computer graphics)
 Математик тооцооны (scientific or mathematics)
 Вэб дизайны (web building)
 Интернэтийн (internet)
 Сүлжээний (network) гэх мэтээр ангилж болно.

13. Хэрэглээний програм хангамж
• Харин зориулалтаар нь: (өөрөөр хэлбэл хэрэглэгдэх салбараар)
 Сургалтын (education)
 Тусгай зориулалтын (special-purpose)
 Эрдэм шинжилгээний (scientific)
 Санхүүгийн (financial or accounting)
 Оффисын (office)
 Хэвлэлийн (publishing)
 Тоглоомын (game) гэх мэтээр ангилж болно.