3. ΟΡΙΣΜΟΣ
Σύμφωνα με τον διεθνώς αποδεκτό ορισμό, το μουσείο
είναι ένας μόνιμος, μη κερδοσκοπικός οργανισμός στην
υπηρεσία της κοινωνίας και της ανάπτυξής της,
ανοιχτός στο κοινό. Από την δεκαετία του 1970 το κίνημα
της νέας μουσειολογίας πρότεινε τα μουσεία να
μεταβάλλονται σε έναν ανοιχτό χώρο πληροφόρησης και
επικοινωνίας και από θεματοφύλακες της πολιτιστικής
κληρονομιάς μετατράπηκαν σε ζωντανούς οργανισμούς
που έγιναν συμμέτοχοι στις εξελίξεις και συνέβαλαν
καθοριστικά στις αλλαγές βοηθώντας το ευρύτερο κοινό
να γνωρίσει σε βάθος την εποχή του.
6. Η Νίκη της Σαμοθράκης είναι ένα ελληνιστικό γλυπτό του 2ου π.Χ.
αιώνα σκαλισμένο σε παριανό μάρμαρο, Η Νίκη της Σαμοθράκης είναι
μαρμάρινο γλυπτό άγνωστου καλλιτέχνη της ελληνιστικής εποχής που
βρέθηκε στο ναό των «Μεγάλων Θεών» ή Καβείρων στη Σαμοθράκη,
και παριστάνει φτερωτή τη θεά Νίκη. Το γλυπτό εκτίθεται στο
Μουσείο του Λούβρου από το 1884. Είναι μία από τις τρεις φτερωτές
Νίκες που βρέθηκαν στο ναό της Σαμοθράκης. Το άγαλμα έχει ύψος
3,28 μ. (με τα φτερά) και 5,58 μ. με την μαρμάρινη πλώρη πλοίου
πάνω στην οποία είναι τοποθετημένο σήμερα. Φιλοτεχνήθηκε για να
τιμήσει τη θεά Νίκη αλλά και μια απροσδιόριστη ναυμαχία.
Χρονολογείται μεταξύ και 220 και 190 π . Χ . Σήμερα στο Μουσείο του
Λούβρου είναι τοποθετημένο σε βάση και αυτή με τη σειρά της είναι
στερεωμένη σε μαρμάρινη πλώρη πλοίου. Το δεξιό φτερό βρέθηκε
σχεδόν διαλυμένο εκτός από μικρά κομμάτια του και αποτελεί
πρόσθετο έργο ανασύστασης «καθρέφτη» του αριστερού, από
εμπειρογνώμονες του Λούβρου. Το άγαλμα εικάζεται ότι
κατακρημνίστηκε και έσπασε εξαιτίας μεγάλου σεισμού κατά τον 6ο
μ.Χ. αιώνα.
8. Η Αφροδίτη της Μήλου είναι ένα πολύ γνωστό μαρμάρινο άγαλμα, της
ελληνιστικής εποχής, το οποίο βρέθηκε το 1820 στη Μήλο, σε θέση
αρχαίου οικισμού, από έναν αγρότη. Το άγαλμα, που βρέθηκε σε πάνω
από 6 χωριστά κομμάτια, κατέληξε ένα χρόνο αργότερα στο Μουσείο
του Λούβρου, όπου και εκτίθεται μέχρι σήμερα. Η Αφροδίτη της Μήλου
είναι από Παριανό μάρμαρο και έχει ύψος 2,02 μ. Χρονολογείται γύρω
στο 100 π.Χ. και παριστάνει την Αφροδίτη παρότι αρχικά κάποιοι
θεωρούσαν ότι μπορεί να παριστάνει και την Αμφιτρίτη. Η Αφροδίτη
της Μήλου θεωρείται ένα καταπληκτικό έργο της ελληνιστικής τέχνης,
συνδυάζοντας αρμονικά τη γυναικεία ομορφιά και θηλυκότητα.. Άλλοτε
θεωρείτο έργο του Πραξιτέλη, σήμερα όμως είναι σαφές ότι ο
δημιουργός της είναι άλλος. Στις 8 Απριλίου του 1820 ο αγρότης
φέρεται να έσκαβε στο πεζούλι του και έβγαζε πέτρες από αρχαία
ερείπια που υπήρχαν εκεί.
11. Κυκλαδικό ειδώλιο της Πρωτοκυκλαδικής περιόδου, που
αναπαριστά έναν άνδρα καθισμένο σε κομψό θρόνο με ψηλή
πλάτη ενώ παίζει έγχορδο μουσικό όργανο. Πρόκειται για μία
από τις αρχαιότερες απεικονίσεις μουσικών. Έχει φιλοτεχνηθεί
από παριανό μάρμαρο και έχει αποδοθεί τρισδιάστατα στο χώρο.
Κατασκευάστηκε το 2800-2300 π.Χ.
13. Ο Κούρος που φιλοξενείται στη συλλογή του Μητροπολιτικού Μουσείου
Τέχνης στην Νέα Υόρκη με αριθμό ευρετηρίου 32.11.1 λέγεται ότι
βρέθηκε στην Αττική και μεταπουλήθηκε από κάποιον Γιάκομπ Χιρς
στις 6 Οκτωβρίου 1931. Είναι από μάρμαρο της Νάξου και διατηρείται
ακέραιος σε άριστη κατάσταση. Λείπουν η μύτη και μικρά τμήματα του
πηγουνιού. Εικονίζεται νεαρός άνδρας που κάνει ένα βήμα με το
αριστερό πόδι μπροστά. Το σώμα σε στάση άκαμπτη, τους βραχίονες να
κρέμονται προς τα κάτω με τα χέρια κλειστά και τις γροθιές να
ακουμπάνε τους μηρούς στο πλάι με τον αντίχειρα μπροστά. Το
πρόσωπο είναι ξάστερο, τα μάτια μεγάλα. Στο λαιμό φοράει λουράκι με
κόμπο μπροστά. Οι ανατομικές λεπτομέρειες του σώματος αποδίδονται
αρμονικά.
Ερμηνεία και ιστορική τοποθέτηση
Ο κούρος αυτός είναι από τους αρχαιότερους που κατασκευάστηκαν
στην Αττική. Χρονολογείται στις αρχές του 6ου αιώνα, μεταξύ 590 και
580 π.Χ. Ήταν τοποθετημένος στον τάφο ενός αρχαίου Αθηναίου της
αριστοκρατίας.
Πηγές:
Παρουσίαση του εκθέματος από το Μητροπολιτικό Μουσείο.
16. Στην αριστερή γωνία του ανατολικού αετώματος απεικονιζόταν ο
θεός ήλιος τη στιγμή που αναδυόταν με το άρμα του από τη
θάλασσα, και στη δεξιά η θεά σελήνη που επέστρεφε από τη
νυχτερινή της περιπλάνηση και βυθιζόταν στον ορίζοντα.
18. Αν επισκεφθείτε το Μουσείο Ακροπόλεως, σε περίοπτη θέση
βρίσκονται οι 5 Καρυάτιδες που έχουν διασωθεί από τον βράχο της
Ακρόπολης. Ένα σημείο έχει αφεθεί επίτηδες κενό, γιατί η 6η
Καρυάτις βρίσκεται στο British Museum του Λονδίνου όπου είχε
κλαπεί από τον λόρδο Έλγιν. Οι Καρυάτιδες είναι «Έξι κόρες σε
διάταξη σχήματος Π πατούν σε ένα πόδι ύψους 1.77 μ. και στηρίζουν
την οροφή της πρόστασης με το κεφάλι τους . Στην αρχή τα αγάλματα
αυτά ονομάζονταν απλώς Κόρες. Η ονομασία Καρυάτιδες δόθηκε σε
μεταγενέστερους χρόνους. Σύμφωνα με το ρωμαίο αρχιτέκτονα
Βιτρούβιο παρίσταναν τις γυναίκες της λακωνικής πόλης Καρυών, που
είχε μηδίσει κατά τους περσικούς πολέμου και τιμωρήθηκε με φόνο
των ανδρών της και αιχμαλωσία των γυναικών της. Το πιθανότερο
είναι όμως ότι οι Κόρες ταυτίστηκαν με τις Καρυάτιδες παρθένες, οι
οποίες τελούσαν στην πατρίδα τους γνωστούς χορούς προς τιμή της
Καρυάτιδας Αρτέμιδος. Οι έξι κόρες έχουν λυγισμένο το ένα πόδι, αυτό
προς τον κεντρικό άξονα. Φορούν ένα δωρικό πέπλο που σχηματίζει
πτυχές ανάμεσα στα στήθη και καθώς κυλά προς τα πόδια. Τα μαλλιά
τους είναι μακριά, χτενισμένα προς τα πίσω και δεμένα χαλαρά. Οι
βραχίονες λείπουν από όλες. Σύμφωνα με ρωμαϊκά αντίγραφα στο
Τίβολι το ένα χέρι κρατούσε την άκρη του ρούχου και το άλλο μια
φιάλη.
21. Το άγαλμα ο Λαοκόων και οι γιοί του είναι μνημειακό
σύμπλεγμα ρωμαϊκής εποχής, Το γλυπτό παριστάνει τον
Τρώα ιερέα Λαοκόοντα και τους γιούς του Αντιφάτη και
Θυμβραίο να στραγγαλίζονται από φίδια . Ο μύθος του
Λαοκόοντα έχει γίνει θέμα χαμένης τραγωδίας του Σοφοκλή.
Αναφέρεται επίσης από άλλους Έλληνες συγγραφείς. Ο
Λαοκόων θανατώθηκε, μετά την απόπειρά του να
αποκαλύψει, με χτύπημα ακοντίου, το τέχνασμα του
Δούρειου Ίππου. Τα φίδια που έπνιξαν αυτόν και τους γιούς
του είχαν σταλεί από τη θεά Αθηνά και η επέμβασή τους
ερμηνεύτηκε από τους Τρώες ως απόδειξη της ιερότητας
του Δουρείου Ίππου.
23. H προτομή του Περικλή που φιλοξενείται
σήμερα στα Μουσεία του Βατικανού είναι
αρχαιολογικό εύρημα από την έπαυλη του Μ.
Βρούτου. Βρέθηκε τεμαχισμένη και
ανασυγκολλήθηκε. Το κεφάλι έχει ελαφρά
κλίση προς τα αριστερά. Φέρει την επιγραφή
«ΠΕΡΙΚΛΗΣ ΞΑΝΘΙΠΟΥ ΑΘΗΝΑΙΟΣ».
Χρονολογείται στις αρχές του 2ου αιώνα π.Χ.
24. Πως γίνεται η νομιμοποίηση των
αρχαίων ελληνικών εκθεμάτων;
25. Πριν το 1970 δεν γινόντουσαν έρευνες για την προέλευση των έργων.
Υπήρχαν κανόνες οι οποίοι έλεγαν αν το έργο είναι ψηλότερο του ενός μέτρου να μη
το αγοράσουν. Αν ήταν μικρότερο του ενός μέτρου ατόφιου χρυσάφι, ούτε τότε
έπρεπε να το αγοράσουν. Για όλα τα άλλα ποιος νοιάζεται; Είπε ο τότε πρόεδρος του
Μητροπολιτικού Μουσείου Νέας Υόρκης. Τότε όλα ξεκίνησαν. Το εμπόριο δε
σταματούσε . Τα ελληνικά εκθέματα, μικρά, μεγάλα, έφευγαν από την Ελλάδα χωρίς
κανείς να το καταλάβει, είτε μέσω κάποιον ελλήνων πολιτών οι οποίοι τα πήγαιναν
στο εξωτερικό και τα πουλούσαν, είτε από ξένους οι οποίοι κάνοντας ανασκαφές
έβρισκαν πολύτιμα αρχαία εκθέματα. Τα περισσότερα εκθέματα κλάπηκαν σε
περιόδους όπου η Ελλάδα βρισκόταν σε σύγχυση και πανικό, π.χ. σε ένα πόλεμο.
Εκείνες τις περιόδους έμποροι από τις ξένες χώρες επισκέπτονταν την Ελλάδα και
έπαιρναν τα ελληνικά μνημεία έτσι ώστε να τα διατηρήσουν και να τα φροντίσουν.
Ακόμα, παλιά η πώληση των εκθεμάτων δεν ήταν τόσο σημαντική και δεν είχαν
μεγάλη χρηματική αξία. Όμως, μέχρι και σήμερα έμποροι πουλάνε αρχαία ελληνικά
εκθέματα παράνομα στο εξωτερικό.
Χρόνια τώρα προσπαθούμε ως Έλληνες να διεκδικήσουμε ότι μας αξίζει, αλλά
κανένας τους δεν επηρεάζεται παρ’ όλες τις αντιδράσεις και στην Ελλάδα αλλά και
στο εξωτερικό.
