Η παρουσίαση του συναδέλφου Θεοδόση Συκά στην Ημερίδα της ΕΟΕΔΕ.

1. Εναλλακτικές διδακτικές προσεγγίσεις στα οικονομικά
μαθήματα
«Το παιχνίδι του τελεσίγραφου:
Ηθικές προεκτάσεις στη θεωρία του καταναλωτή»
Θεοδόσης Συκάς, Οικονομολόγος
1ο
Πειραματικό Λύκειο Θεσσαλονίκης
Ένωση Οικονομολόγων Εκπαιδευτικών
Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης
Ημερίδα, 4 Δεκεμβρίου 2015

2. Οι μαθητές:
1. Να παίξουν το Παιχνίδι του τελεσίγραφου, το οποίο διερευνά ηθικές
διαστάσεις της οικονομικής συμπεριφοράς (ατομικό συμφέρον,
απληστία, δικαιοσύνη).
2. Να επεξηγούν, αν η οικονομική θεωρία, βάσει των υποθέσεών της, μπορεί
να προβλέψει επαρκώς την οικονομική συμπεριφορά των ατόμων.
3. Να ερμηνεύουν και να αξιολογούν αξιακές και μη παραμέτρους που
επηρεάζουν την οικονομική συμπεριφορά.
4. Να επεξηγούν την αλληλεπίδραση μεταξύ ατομικού συμφέροντος,
απληστίας και δικαιοσύνης.
Διδακτικοί στόχοι

3. • Στην Ενότητα 2.2 των ΑΟΘ Γ’ Λυκείου, μετά τον ορισμό της έννοιας της
χρησιμότητας, διαβάζουμε:
• «Επιδίωξη του καταναλωτή είναι να μεγιστοποιεί τη χρησιμότητα που
απολαμβάνει από την κατανάλωση αγαθών και υπηρεσιών».
• Εν συνεχεία, η μεγιστοποίηση της χρησιμότητας συνδέεται με την
ορθολογικότητα, αφού ληφθούν υπόψη εισοδηματικοί περιορισμοί του
καταναλωτή.
• Το ερώτημα που τίθεται είναι: ευσταθεί η υπόθεση ότι κίνητρο, και μάλιστα
αποκλειστικό, της συμπεριφοράς του καταναλωτή είναι η μεγιστοποίηση της
χρησιμότητάς του;
• Ή, όπως συχνά αναρωτιούνται οι μαθητές: Αυτή είναι η συμπεριφορά ενός
καταναλωτή στην πραγματικότητα;
• Ο Α. Sen (2000) αμφιβάλει έντονα αν η καθολική ιδιοτέλεια πίσω από την οποία
«κρύβεται» η θεωρία της χρησιμότητας αποτελεί αίτημα ορθολογικότητας.
• Πώς, όμως, προέκυψε η παραπάνω θεώρηση περί μεγιστοποίησης της
χρησιμότητας;
Θεωρητική θεμελίωση

4. • Στον Πλούτο των Εθνών, ο Ά. Σμιθ (1981, [1776]) γράφει:
• «Δεν είναι από την καλοσύνη του χασάπη, του ζυθοποιού ή του
φούρναρη που περιμένουμε το βραδινό μας δείπνο, αλλά από τη μέριμνα
που οι ίδιοι δείχνουν για το ατομικό τους συμφέρον. Δεν απευθυνόμαστε
στον ανθρωπισμό τους, αλλά στη φιλαυτία τους και δεν αναφερόμαστε σε
αυτούς από τη σκοπιά των αναγκών μας, αλλά από τη σκοπιά των
πλεονεκτημάτων τους».
• Για να συμπληρώσει ότι «το ατομικό συμφέρον είναι η κινητήρια δύναμη της
οικονομίας της αγοράς».
• Περίπου έναν αιώνα μετά, ο J.S Mill (1969, [1861]), κύριος εκπρόσωπος της
ηθικής θεωρίας του Ωφελιμισμού στην κλασική της εκδοχή, γράφει: «Η ευτυχία
είναι ο μοναδικός σκοπός της ανθρώπινης δράσης» και ακολούθως ότι
ορθές είναι οι πράξεις που μεγιστοποιούν την ευτυχία (βλ. Sen and Williams 1990;
Rachels and Rachels 2010).
Θεωρητική θεμελίωση

5. • Η σύγχρονη οικονομική θεωρία, στηριζόμενη στη θεωρία του Ωφελιμισμού,
θα συρρικνώσει το νοηματικό ορίζοντα της έννοιας της ευτυχίας σε αυτόν
των εννοιών του ατομικού συμφέροντος και της χρησιμότητας. Οι έννοιες
αυτές θα αποτελέσουν το φιλοσοφικό υπόβαθρο της επικρατούσας
οικονομικής θεωρίας και...
• ...θα οδηγήσουν στη συγκρότηση του Οικονομικού ανθρώπου «Homo
Εconomicus», του ανθρώπου, δηλ., ο οποίος, στις οικονομικές τουλάχιστον
συναλλαγές, υποκινείται αποκλειστικά από το ατομικό του συμφέρον και
λαμβάνει ορθολογικές αποφάσεις με σκοπό τη μεγιστοποίηση της
χρησιμότητάς του (Sen, 2000; Evensky, 2005).
• Το ερώτημα είναι: πόσο βάσιμη είναι η υπόθεση ότι η μεγιστοποίηση του
ατομικού συμφέροντος προσδιορίζει την οικονομική συμπεριφορά; (Sen, 2000).
Θεωρητική θεμελίωση

6. • Εδώ και μερικές δεκαετίες, ένα νέο πεδίο στις οικονομικές επιστήμες, τα
Πειραματικά Οικονομικά (Experimental Economics), φιλοδοξούν, ακριβώς, να
δώσουν απάντηση στο παραπάνω ερώτημα και γενικότερα να διερευνήσουν,
αν οι υποθέσεις της οικονομικής θεωρίας προβλέπουν επιτυχώς την
πραγματική οικονομική συμπεριφορά (Thaler 1988; Wittmer and Al Kazemi, 2012).
• Εφαρμογή στο πλαίσιο του νέου αυτού πεδίου αποτελεί Tο Παιχνίδι του
τελεσίγραφου (The Ultimatum game).
• Αναπτύχθηκε από τρεις Γερμανούς οικονομολόγους (Guth, Schmittberger and
Schwartze, 1982): Χώρισαν τυχαία 42 φοιτητές Οικονομικών σε δύο ισάριθμες
ομάδες και τους ανέθεσαν ανά ζεύγη τους ρόλους του Δότη και του Λήπτη, με
σκοπό να μοιραστούν ένα μικρό ποσό χρημάτων, π.χ. 10€, που δεν ανήκε σε
κανέναν από τους δύο. Ο Δότης πρότεινε, κατά την κρίση του, ένα μέρος του
ποσού στον Λήπτη και, χωρίς να διαπραγματευτούν μεταξύ τους, ο Λήπτης,
αποδεχόταν ή απέρριπτε την πρόταση του Δότη. Σε περίπτωση αποδοχής,
Δότης και Λήπτης μοιράζονταν το ποσό, σύμφωνα με την πρόταση του
πρώτου, ενώ σε περίπτωση απόρριψης, κανένας από τους δύο δε λάμβανε
κάποιο ποσό.
Θεωρητική θεμελίωση

7. • Βάσει των υποθέσεων της επικρατούσας οικονομικής θεωρίας, η πρόταση
κάθε Δότη ελάχιστα θα έπρεπε να ξεπερνάει το 0 (π.χ. 0,5€). Κάθε Λήπτης θα
έπρεπε να δεχτεί την πρόταση αυτή, αφού θα λάμβανε ένα μικρό, έστω, ποσό
με τη λογική ότι «το κάτι είναι προτιμότερο από το καθόλου».
• Εκείνο που διαπίστωσαν οι 3 οικονομολόγοι είναι ότι στις δύο επαναλήψεις
του πειράματος η πλειονότητα των προτάσεων από τους Δότες ήταν η
ισοκατανομή του ποσού (50/50). Ο δε Μ.Ο. της προσφοράς προς τους
Λήπτες ήταν 37% του ποσού. Επίσης, η πλειονότητα των Ληπτών δεν
αποδέχονταν προσφορές κάτω από το 35% του ποσού.
• Έκτοτε, το παιχνίδι του Τελεσίγραφου έχει παιχτεί σε διάφορες παραλλαγές
(Thaler, 1988) και σε χώρες με διαφορετικές πολιτισμικές καταβολές (ΗΠΑ,
Γερμανία, Γαλλία, Ολανδία, Ιαπωνία, Κουβέιτ, Περού). Τα αποτελέσματα
εμφανίζουν εντυπωσιακή σύγκλιση, ανεξαρτήτως του πολιτισμικού
υπόβαθρου των παιχτών και, βέβαια, θέτουν εν αμφιβόλω τις υποθέσεις που
συνοδεύουν το Homo Economicus (Oosterbeck et al., 2004; Wittmer and Al Kazemi,
2012).
Θεωρητική θεμελίωση

8. Φάσεις διδασκαλίας
Περιεχόμενο Μέθοδοι Μέσα
1. Σύνδεση με τα προηγούμενα (3-4’)
α) Η έννοια της χρησιμότητας. Διάλογος Διαφάνεια
β) Ορθολογική συμπεριφορά και ορθολογικός
καταναλωτής.
Διάλογος Διαφάνεια
γ) Ισορροπία. Διάλογος Διαφάνεια
δ) Ερώτηση αφόρμησης: Η οικονομική θεωρία μπορεί πράγματι να εξηγήσει επαρκώς την
οικονομική συμπεριφορά των ατόμων;
2. Διεξαγωγή παιχνιδιού (15’)
α) Χωρισμός της τάξης σε δύο ισάριθμες ομάδες. Επεξήγηση Διαφάνεια
β) Χωρισμός των μαθητών σε ζεύγη. Επεξήγηση Διαφάνεια
γ) Διανομή των φύλλων συμπλήρωσης του παιχνιδιού. Επεξήγηση Φωτοτυπία
δ) Ανάγνωση των οδηγιών του παιχνιδιού από τους
μαθητές.
Επεξήγηση
Διαφάνεια,
Φωτοτυπία

9. 1. Η παραπάνω δομή του μαθήματος αφορά στις φάσεις διδασκαλίας, όπως
αυτές προτείνεται να διδαχθούν εντός της τάξης. Είναι σημαντικό το παιχνίδι να
διεξαχθεί, χωρίς αναφορά στους στόχους ή/και τις έννοιες του μαθήματος: Είναι
αξιακά φορτισμένες (π.χ. συμφέρον, ευτυχία) και μπορεί να επηρεάσουν τη
συμπεριφορά των παικτών.
2. Η μία διδακτική ώρα επαρκεί.
Φάσεις διδασκαλίας
3. Συζήτηση με τους μαθητές επάνω στις έννοιες που θίγει το παιχνίδι (15’)
α) Στόχοι του παιχνιδιού Συζήτηση
β) Ανάλυση, επεξήγηση, συσχετισμός εννοιών: ατομικό
συμφέρον, δικαιοσύνη, απληστία
Συζήτηση
γ) Πιθανή σύνδεση των εννοιών που αναφύονται από
το παιχνίδι με τις θέσεις του A. Smith και J.S. Mill.
Διάλεξη Διαφάνεια
δ) Συμπεράσματα από τη συζήτηση Συζήτηση
4. Φύλλο ελέγχου και ανάθεση εργασίας (3’-4’)

10. • Πρόκειται να παίξετε ένα διάσημο παιχνίδι που ονομάζεται το Παιχνίδι του
Τελεσίγραφου. Σε αυτό το παιχνίδι δύο παίκτες αποφασίζουν την κατανομή 10 ευρώ
μεταξύ τους. Διαβάστε τους κανόνες που ακολουθούν, αλλά μην ξεκινήσετε να
παίζεται έως ότου σας δώσω το σύνθημα «Πάμε».
1.Το παιχνίδι παίζεται σε ζεύγη. Ένας παίκτης είναι ο Δότης. Ο άλλος είναι ο Λήπτης.
Ο εκπαιδευτικός δίνει στον Δότη 10 ευρώ και του ζητάει ένα μέρος αυτών να το
προσφέρει στον Λήπτη. Το ποσό της προσφοράς επαφίεται στον Δότη.
2.Αν είστε Δότης, ρόλος σας είναι να προτείνετε την κατανομή των 10 ευρώ ανάμεσα
σε εσάς και τον Λήπτη. Δεν επιτρέπεται η χρήση κλασματικού
ποσού, οπότε θα πρέπει να προτείνετε έναν ακέραιο αριθμό μεταξύ 0 και 10 ευρώ
για τον εαυτό σας και το υπόλοιπο να το πάρει ο Λήπτης. Δεν επιτρέπεται η
διαπραγμάτευση του προτεινόμενου ποσού με τον Λήπτη, η προσφορά είναι μία
και έξω.
3.Αν είστε ο Λήπτης, ρόλος σας είναι, είτε να αποδεχτείτε την πρόταση του Δότη, είτε
να την απορρίψετε. Αν αποδεχτείτε την προσφορά, καθένας θα λάβει το
προτεινόμενο ποσό. Αν απορρίψετε την προσφορά, τόσο εσείς όσο και ο Δότης δε
θα λάβετε τίποτα.
Το παιχνίδι του τελεσίγραφου: Οδηγίες προς τους μαθητές

11. 4. Κάθε Δότης θα επιλέξει τυχαία, μέσα από κλήρωση, τον Λήπτη με τον οποίο
θα παίξει (στόχος είναι Δότης και Λήπτης να μην είναι στενοί φίλοι).
5. Η τάξη θα χωριστεί σε δύο ισάριθμες ομάδες. Τα μέλη της πρώτης ομάδας
θα ξεκινήσουν το παιχνίδι ως Δότες και τα μέλη της δεύτερης ως Λήπτες.
Οι Δότες θα παίξουν δύο γύρους, με ένα νέο συμπαίκτη σε κάθε γύρο. Μετά
τον δεύτερο γύρο, οι δύο ομάδες θα αλλάξουν ρόλους: Κάθε Δότης θα γίνει
Λήπτης και αντίστροφα. Οι νέοι Δότες (πρώην Λήπτες) θα παίξουν και πάλι
δύο γύρους με ένα νέο συμπαίκτη σε κάθε γύρο.
6. Σε κάθε παίκτη θα διανεμηθεί ένα φύλλο στο οποίο θα πρέπει να καταγράψει
τα ποσά που έλαβε σε κάθε γύρο, καθώς και το συνολικό ποσό που έλαβε
(Wight, 2007).
Το παιχνίδι του τελεσίγραφου: Οδηγίες προς τους μαθητές

12. Διεξαγωγή του παιχνιδιού
Προτεινόμενη κατανομή των 10€
Γύρος
Προτεινόμενο
πόσο για τον
Δότη
Προτεινόμενο
πόσο για τον
Λήπτη
Απάντηση του
Λήπτη
Ποσό
χρημάτων που
λαμβάνει ο
Δότης
Ποσό
χρημάτων
που λαμβάνει
ο Λήπτης
1
Αποδοχή
Απόρριψη
2
Αποδοχή
Απόρριψη
Άθροισμα:

13. • Ποιοι ήταν οι στόχοι του παραπάνω παιχνιδιού;
• Με βάση το παιχνίδι, διαφοροποιείται η πραγματική συμπεριφορά των
ανθρώπων σε μια οικονομική συναλλαγή από αυτήν που προβλέπει η
οικονομική θεωρία; Αν ναι, με ποιον τρόπο;
• Για ποιο λόγο οι Δότες δεν ξεκινήσατε την προσφορά σας προς τους Λήπτες
από ένα πολύ μικρό ποσό; π.χ. 0,5 ευρώ;
• Για ποιο λόγο οι Λήπτες απορρίψατε προτάσεις που δεχτήκατε, οι οποίες
ξεκινούσαν από πολύ χαμηλά ποσά;
• Ποια είναι η σημασία του ατομικού συμφέροντος στο παραπάνω παιχνίδι και
ευρύτερα στην οικονομική μας συμπεριφορά;
• Με ποιον τρόπο το ατομικό μας συμφέρον σχετίζεται με την έννοια της
δικαιοσύνης και πώς η συσχέτιση αυτή φαίνεται στο παραπάνω παιχνίδι;
Πιθανές ερωτήσεις για συζήτηση μετά το τέλος του παιχνιδιού

14. • Με ποιον τρόπο διαφοροποιούνται τα οφέλη που λαμβάνουμε από μια
οικονομική συναλλαγή, όταν η συμπεριφορά μας υποκινείται από το απλό
ατομικό μας συμφέρον, εν συγκρίσει με αυτά που λαμβάνουμε, όταν η
συμπεριφορά μας υποκινείται από την απληστία;
• Με ποιον τρόπο οι ηθικές μας αντιλήψεις επηρεάζουν την αυστηρή οικονομική
λογική;
Πιθανές ερωτήσεις για συζήτηση μετά το τέλος του παιχνιδιού

15. 1. Το παιχνίδι του τελεσίγραφου:
A. δείχνει πώς λειτουργούν οι πωλητές ενός προϊόντος, όταν αυτό διατίθεται
σε χαμηλές τιμές.
B. είναι ένα απλό παιχνίδι προσομοίωσης της ανθρώπινης συμπεριφοράς,
στην περίπτωση μιας οικονομικής συναλλαγής μεταξύ δύο ατόμων.
Γ. aποδεικνύει την ορθότητα της οικονομικής θεωρίας στην πρόβλεψη της
οικονομικής συμπεριφοράς των ανθρώπων.
Δ. δείχνει τον τρόπο με τον οποίο ένας άνθρωπος μπορεί να επιτύχει κέρδος
στην αγορά, όταν αδιαφορεί για τα συναισθήματα αυτών με τους οποίους
συναλλάσσεται.
Φύλλο ελέγχου

16. 2. Η διαφορά μεταξύ ενός λογικού ατομικού συμφέροντος και της απληστίας
είναι ότι η απληστία:
A. είναι υπερβολική, ενώ το λογικό ατομικό συμφέρον αποτελεί ένα θεμιτό
κίνητρο της ανθρώπινης συμπεριφοράς.
B. σχετίζεται με το χρήμα, ενώ το λογικό ατομικό συμφέρον όχι.
Γ. έχει νόημα ύπαρξης μόνο στην περίπτωση ενός συστήματος ελεύθερης
αγοράς.
Δ. αφορά στους καταναλωτές, σε αντίθεση με το λογικό ατομικό συμφέρον
που αφορά τόσο στους καταναλωτές, όσο και στους παραγωγούς ενός
προϊόντος.
Φύλλο ελέγχου

17. 3. Το όριο μεταξύ λογικού συμφέροντος και απληστίας:
A. είναι διαφορετικό για κάθε άνθρωπο.
B. είναι κοινό για τα μέλη μιας κοινωνίας.
Γ. είναι κοινό για τα μέλη μιας οικογένειας.
Δ. είναι κοινό για τα μέλη μιας σχολικής κοινότητας.
Φύλλο ελέγχου

18. 1. Έστω ότι ο χειμώνας που διανύουμε είναι ασυνήθιστα κρύος. Ένας πωλητής
πετρελαίου διαπιστώνει ότι οι παραγγελίες πετρελαίου θέρμανσης είναι
αυξημένες σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά και ως εκ τούτου αυξάνει την
τιμή του πετρελαίου θέρμανσης για τους καταναλωτές.
Ερώτηση:
Να αιτιολογήσετε, αν η συμπεριφορά του πωλητή συνιστά λογικό ατομικό
συμφέρον ή απληστία.
Ανάθεση εργασίας

19. • Το Παιχνίδι του Τελεσίγραφου παίχτηκε στα δύο τμήματα της Γ΄ τάξης του 1ου
Πειραματικού Λυκείου Θεσσαλονίκης «Μ. Ανδρόνικος» και συμμετείχαν 54
μαθητές και μαθήτριες.
• Τα ζεύγη Δότη-Λήπτη προέκυψαν από γεννήτρια τυχαίων αριθμών.
• Το παιχνίδι παίχτηκε σε δύο παραλλαγές, μία σε κάθε τμήμα:
• Η πρώτη είναι αυτή που περιγράφηκε παραπάνω.
• Στη δεύτερη το σενάριο ήταν το εξής: Κάθε μαθητής είχε εξασφαλίσει
βαθμό τετραμήνου 12 σε ένα κοινά πανελλαδικώς εξεταζόμενο μάθημα.
Δότης και Λήπτης καλούνταν να κατανείμουν 8 μονάδες βαθμολογίας
μεταξύ τους. Στόχος της παραλλαγής ήταν να διερευνηθεί, αν οι μαθητές
αλλάζουν τη συμπεριφορά τους, όταν το αντικείμενο της συναλλαγής
είναι σημαντικό για τη ζωή τους και επομένως καλούνται να πάρουν
απόφαση υπό συνθήκες ανταγωνισμού.
Αποτελέσματα από την εφαρμογή του παιχνιδιού

20. Προσφερόμενο ποσό προς τους Λήπτες ανά γύρο
1ος
γύρος 2ος
γύρος 3ος
γύρος 4ος
γύρος
Μ.Ο. (σε ευρώ) 4,43 4,21 4,29 4,14
Τυπική Απόκλιση 0,756 0,699 0,726 0,864
Ποσοστό αποδεκτών
προσφορών (%) 69,2 78,6 100 78,6
Προσφερόμενο ποσό κατά φύλο
Ποσό προσφοράς προς
τους Λήπτες, όταν οι
Δότες είναι κορίτσια
Ποσό προσφοράς προς
τους Λήπτες, όταν οι
Δότες είναι αγόρια
Μ.Ο. (σε ευρώ) 4,31 4,23
Τυπική Απόκλιση 0,596 0,563
Συμπεριφορά Δότη και Λήπτη εάν το σενάριο του παιχνιδιού συνέβαινε στην πραγματικότητα
Ελάχιστο ποσό
προσφοράς προς τον
Λήπτη
Ελάχιστο ποσό αποδοχής
της προσφοράς από τον
Λήπτη
Μ.Ο. (σε ευρώ) 4,00 3,75
Τυπική Απόκλιση 0,964 1,034
Πίνακας 1 Περιγραφικά στοιχεία του παιχνιδιού με χρήματα

21. Πίνακας 2 ANOVA: Παιχνίδι με χρήματα
ANOVA F-statistic
Διαφορά προσφερόμενου ποσού προς τους Λήπτες από τον 1ο
στον 2ο
γύρο.
4,490*
Διαφορά προσφερόμενου ποσού προς τους Λήπτες από τον 3ο
στον 4ο
γύρο.
0,714
Διαφορά προσφερόμενου ποσού προς τον Λήπτη κατά φύλο. 0,846
Διαφορά μεταξύ του προσφερόμενου ποσού προς τον Λήπτη στο
παιχνίδι και του κατώτατου προσφερόμενου ποσού, εάν το
σενάριο του παιχνιδιού συνέβαινε στην πραγματικότητα.
0,594
* δηλώνει p<0,05

22. Πίνακας 3 Κριτήρια με τα οποία οι Δότες έκαναν την προσφορά τους
προς τους Λήπτες
Α) Παιχνίδι με χρήματα Β) Παιχνίδι με βαθμολογία
Αιτιολόγηση των Δοτών
Ποσοστό
μαθητών
(%)
Μέσο ποσοστό
προσφοράς
προς τον
Λήπτη (%)
Ποσοστό
μαθητών (%)
Μέσο ποσοστό
προσφοράς
προς τον
Λήπτη (%)
1. Αποκλειστικά ατομικό συμφέρον. 11,5 40 20,0 32,5
2. Σχετική αμοιβαιότητα οφέλους. 57,7 41 36,0 32,0
3. Επίκληση δικαιοσύνης. 23,1 47,5 20,0 50,0
4. Υποβάθμιση του ατομικού
συμφέροντος.
0 - 8,0 53,1
5. Απαξίωση ατομικού συμφέροντος. 0 - 0,0 -
6. Ανένταχτοι. 7,7 45 16,0 37,5

23. Ευχαριστώ πολύ !

24. 1. Αποκλειστικά ατομικό συμφέρον του Δότη (Πρόταση υπέρ του Δότη,
μεγάλη διαφορά από τον Λήπτη)
2. Σχετική αμοιβαιότητα οφέλους, είτε λόγω αισθήματος δικαιοσύνης, είτε
λόγω αμοιβαίου υπολογισμού (Πρόταση υπέρ του Δότη, μικρή διαφορά
από τον Λήπτη)
3. Επίκληση δικαιοσύνης (Ισοκατανομή)
4. Υποβάθμιση του ατομικού συμφέροντος του Δότη (Πρόταση υπέρ του
Λήπτη, μικρή διαφορά από τον Δότη)
5. Απαξίωση ατομικού συμφέροντος τους Δότη (Πρόταση υπέρ του Λήπτη,
μεγάλη διαφορά από τον Δότη)
Υπόμνημα Πίνακα 3

25. • Η επιδίωξη του ατομικού συμφέροντος ενδέχεται να κάνει τα άτομα να
κινηθούν επιθετικά σε μια αγορά (π.χ. προϊόντων, εργασίας κλπ), αλλά η
απληστία μπορεί να οδηγήσει στην απώλεια κάθε πιθανού οφέλους από μια
συναλλαγή.
• Στο παιχνίδι του τελεσίγραφου, πιαθνώς και στην πραγματική οικονομική ζωή,
οι άνθρωποι δεν επιθυμούν την αδικία και αυτοί που την επιδιώκουν
υφίστανται, συχνά, οικονομικό ή άλλου είδους κόστος.
Πιθανά συμπεράσματα της συζήτησης

26. • Πρόκειται να παίξετε ένα διάσημο παιχνίδι που ονομάζεται το Παιχνίδι του
Τελεσίγραφου. Σε αυτό το παιχνίδι δύο παίκτες αποφασίζουν την κατανομή 8
μονάδων βαθμολογίας στο τετράμηνο. Διαβάστε τους κανόνες που
ακολουθούν, αλλά μην ξεκινήσετε να παίζετε έως ότου σας δώσω το
σύνθημα «Πάμε».
1.Το παιχνίδι παίζεται σε ζεύγη. Ένας παίκτης είναι ο Δότης και ο άλλος είναι ο
Λήπτης. Κάθε παίκτης έχει εξασφαλίσει βαθμολογία τετραμήνου 12 σε ένα
πανελλαδικώς εξεταζόμενο μάθημα που το δίνετε όλοι. Ο εκπαιδευτικός δίνει
στον Δότη 8 μονάδες και του ζητάει ένα μέρος αυτών να το προσφέρει στον
Λήπτη. Οι μονάδες που θα προσφέρει επαφίενται στον Δότη.
2.Άρα, αν είστε ο Δότης, ρόλος σας είναι να προτείνετε την κατανομή των 8
μονάδων ανάμεσα σε εσάς και τον Λήπτη. Δεν επιτρέπεται η χρήση
κλασματικού βαθμού, οπότε θα πρέπει να προτείνετε έναν ακέραιο αριθμό
μεταξύ 0 και 8 για τον εαυτό σας και το υπόλοιπο να το πάρει ο Λήπτης. Δεν
επιτρέπεται η διαπραγμάτευση του προτεινόμενου ποσού με τον Λήπτη, η
προσφορά είναι μία και έξω.
Το παιχνίδι του τελεσίγραφου (ΠΑΡΑΛΛΑΓΗ): Οδηγίες

27. 3. Αν είστε ο Λήπτης, ρόλος σας είναι, είτε να αποδεχτείτε την πρόταση του
Δότη, είτε να την απορρίψετε. Αν αποδεχτείτε την προσφορά, καθένας θα
λάβει τις προτεινόμενες μονάδες. Αν απορρίψετε την προσφορά, τόσο εσείς
όσο και ο Δότης δε θα λάβετε τίποτα.
4. Κάθε Δότης θα επιλέξει τυχαία, μέσα από κλήρωση, τον Λήπτη με τον οποίο
θα παίξει (στόχος είναι Δότης και Λήπτης να μην είναι στενοί φίλοι). Μετά
από κάθε γύρο, οι παίκτες θα αλλάξουν συμπαίκτη, επιλέγοντάς τον και πάλι
μέσα από κλήρωση.
5. Η τάξη θα χωριστεί σε δύο ισάριθμες ομάδες. Τα μέλη της πρώτης ομάδας
θα ξεκινήσουν το παιχνίδι ως Δότες και τα μέλη της δεύτερης ως Λήπτες.
Οι Δότες θα παίξουν δύο γύρους, με ένα νέο συμπαίκτη σε κάθε γύρο. Μετά
τον δεύτερο γύρο, οι δύο ομάδες θα αλλάξουν ρόλους: Κάθε Δότης θα γίνει
Λήπτης και αντίστροφα. Οι νέοι Δότες (πρώην Λήπτες)θα παίξουν και πάλι
δύο γύρους με ένα νέο συμπαίκτη σε κάθε γύρο.
6. Σε κάθε παίκτη θα διανεμηθεί ένα φύλλο στο οποίο θα πρέπει να καταγράψει
τις μονάδες που έλαβε σε κάθε γύρω.
Το παιχνίδι του τελεσίγραφου (ΠΑΡΑΛΛΑΓΗ): Οδηγίες

28. Στόχοι του Διαγωνισμού
Προτεινόμενη κατανομή των
8 μονάδων
Δ Λ
Γύρος
Προτεινόμενο
πόσο για τον
Δότη
Προτεινόμενο
πόσο για τον
Λήπτη
Απάντηση του
Λήπτη
Ποσό
χρημάτων
που
λαμβάνει ο
Δότης
Ποσό
χρημάτων
που λαμβάνει
ο Λήπτης
1
Αποδοχή
Απόρριψη
2
Αποδοχή
Απόρριψη
Άθροισμα:

29. • Στην περίπτωση που το παιχνίδι γίνει με επίδικο μέσω συναλλαγής τη
βαθμολογία και ένα ζεύγος αποτελείται από έναν μαθητή υψηλών επιδόσεων
και ένα μαθητή χαμηλών επιδόσεων ενδέχεται η συμπεριφορά τους να
επηρεαστεί από τον βαθμό στον οποίο έχουν εσωτερικεύσει την «ταμπέλα»
του «καλού» ή «κακού» μαθητή αντίστοιχα.
• Εντούτοις, και αυτή η ενδεχόμενη εσωτερίκευση αποτελεί μέρος της
ψυχολογίας των συναλλασσόμενων που επηρεάζει τη συμπεριφορά τους,
γεγονός που θέτει εν αμφιβόλω τις υποθέσεις της οικονομικής θεωρίας για
την ορθολογική συμπεριφορά των οικονομικών δρώντων, κυρίως όταν αυτή
συναντά προσκόμματα ηθικής ή/και ψυχολογικής υφής.
Το παιχνίδι του τελεσίγραφου