1. Πρόγραμμα περιβαλλοντικής
εκπ/σης
«Η λίμνη Κερκίνη»
1ο ΕΠΑΛ ΣΟΦΑΔΩΝ
2013-2014

2. Υγροβιότοποι
Υγροβιότοπος ή
αλλιώς υγρότοπος
ονομάζεται κάθε τόπος
που καλύπτεται μόνιμα
ή εποχικά από ρηχά
νερά ή που δεν
καλύπτεται ποτέ από
νερά αλλά έχει υγρό
υπόστρωμα για μεγάλο
διάστημα του έτους

3. Διεθνούς Σημασίας υγροβιότοποι
Ένας υγροβιότοπος
χαρακτηρίζεται ως Διεθνούς
Σημασίας όταν
• φιλοξενεί το 1% του
μεταναστευτικού πληθυσμού
ενός υδρόβιου είδους σε
αριθμό τουλάχιστον 100
ατόμων.
• αν σταματούν εκεί
τουλάχιστον 10.000 πάπιες.
• αν υπάρχουν φυτά και ζώα
που βρίσκονται σε
εξαφάνιση.

4. Προστασία υγροβιότοπων
Πολλοί υγρότοποι προστατεύονται από την
εθνική νομοθεσία, τη Σύμβαση Ραμσάρ και
περιλαμβάνονται στο ευρωπαϊκό δίκτυο
προστατευόμενων περιοχών Natura 2000.
Η σύμβαση για τους Υγροβιότοπους Διεθνούς
Σημασίας υπογράφηκε στις 2 Φεβρουαρίου
1971 στην περσική πόλη Ραμσάρ και άρχισε να
ισχύει στις 21 Δεκεμβρίου του 1975. Η Ελλάδα
έχει υπογράψει τη συγκεκριμένη σύμβαση και
την επικύρωσε με το Ν.Δ.191/74.

5. Η συμφωνία
Οι χώρες που υπέγραψαν τη σύμβαση συμφωνούν στα εξής:
• Οι υγροβιότοποι είναι φυσικοί πόροι με μεγάλη αξία (αναψυχική,
οικονομική, επιστημονική).
• Οι υγροβιότοποι αποτελούν ενδιαιτήματα σπάνιων ειδών χλωρίδας
και πανίδας και κυρίως ορνιθοπανίδας.
• Τα υδρόβια πουλιά μεταναστεύουν εποχιακά και πρέπει να
προστατεύονται.
• Τα οικοσυστήματα πρέπει να προστατευτούν για την αειφόρο
ανάπτυξη και διατήρηση, εφόσον ο άνθρωπος εξαρτάται από το
περιβάλλον.
• Να μη γίνει μετατροπή των υγροβιότοπων σε άλλη μορφή.
• Έχουν μεγάλη περιβαλλοντική αξία λόγω της ποικιλότητας των
οικοσυστημάτων και της βιοκοινότητας τους.
• Οι υγρότοποι αποτελούν συνδυασμό φυσικών βιοτόπων. Είναι
σύνθετα οικοσυστήματα και παρέχουν οφέλη ως προς την αλιεία,
την κτηνοτροφία, τη δασική ξυλεία, την αναψυχή και την
περιβαλλοντική εκπαίδευση.

6. Οι 11 υγρότοποι της Ελλάδας
1. Λιμνοθάλασσα
Κοτύχι και Δάσος
Στροφυλιάς.
2. Δέλτα Αξιού - Λουδία
- Αλιάκμονα και
Αλυκή Κίτρους
3. Λίμνη Βιστωνίδα -
Λιμνοθάλασσα
Πόρτο-Λάγος
4. Λιμνοθάλασσα
Μεσολογγίου
5. Αμβρακικός Κόλπος

7. Οι 11 υγρότοποι της Ελλάδας
6. Λίμνες Βόλβη και
Κορώνεια
7. Λίμνη Κερκίνη
8. Λίμνη Ισμαρίδα &
σύμπλεγμα
λιμνοθαλασσών
Θράκης
9. Λίμνη Μικρή Πρέσπα
10.Δέλτα Νέστου
11.Δέλτα Εβρου

8. Η λίμνη Κερκίνη

9. Η ταυτότητα της λίμνης Κερκίνης
Η Κερκίνη είναι μια τεχνητή λίμνη που σχηματίστηκε
το 1932 με την δημιουργία φράγματος στον ποταμό
Στρυμόνα. Βρίσκεται στον νομό Σερρών
• Ανύψωση επιφάνειας: 35 m
• Έκταση: 110 km²
• Μέγιστο Μήκος: 17 km
• Μέγιστο Πλάτος: 5 km
• Πηγή εισροής υδάτων: Στρυμόνας,
Κερκινήτης,Κρούστας
• Τοποθεσία εκροής υδάτων: Στρυμόνας
• Μέγιστο βάθος: 35.5 m

10. Ιστορικό της λίμνης(1)
Οι ιστορικοί αναφέρουν τη λίμνη Κερκίνη για πρώτη
φορά με το όνομα "Πρασσιάδα» και ότι ο ποταμός
Στρυμόνας (κύριος τροφοδότης της λίμνης) ήταν πλωτός
μέχρι την Ηδωνίδα πόλη των "Εννέα Οδών", τη σημερινή
Αμφίπολη.
Θρακικές φυλές κατοικούσαν γύρω από τη λίμνη μέχρι
που εκδιώχτηκαν από τους Μακεδόνες τον 5°π.Χ. αιώνα.
Σύμφωνα με τους ιστορικούς, λιοντάρια επιτέθηκαν στις
καμήλες του Ξέρξη κατά το πέρασμα του Περσικού στρατού
από το Στρυμόνα.
Η λίμνη και τα έλη της πρόσφεραν τις πρώτες ύλες
εξασφαλίζοντας την επιβίωση των κατοίκων. Μετά τη
δραματική κατάληξη της Μικρασιατικής καταστροφής,
περίπου 85.000 πρόσφυγες εγκαταστάθηκαν στην
ευρύτερη περιοχή προσπαθώντας να επιβιώσουν κάτω από
σκληρές συνθήκες.

11. Ιστορικό της λίμνης(2)
Ο ποταμός Στρυμόνας ανεξέλεγκτος, κατέστρεφε με την ορμή του
καλλιέργειες και οικισμούς, ενώ η μάστιγα της ελονοσίας "θέριζε" τις
ανθρώπινες ψυχές.
Η ελληνική κυβέρνηση, ανέθεσε το 1928 σε αμερικανική εταιρεία
την υλοποίηση εξυγιαντικών έργων στην πεδιάδα των Σερρών. Έτσι, το
1932 παραδίδεται το πρώτο φράγμα δίπλα στο χωριό Λιθότοπο,
δημιουργώντας τον τεχνητό ταμιευτήρα της λίμνης Κερκίνης και
αποστραγγίζοντας ταυτόχρονα τη λίμνη Αχινού και τις ελώδεις
εκτάσεις στην πεδιάδα.
Με αυτό το πολύ μεγάλο έργο για την εποχή, δόθηκε πνοή στον
τόπο και στους παραλίμνιους οικισμούς. Λόγω της μεταφοράς και
απόθεσης στη λίμνη μεγάλων ποσοτήτων φερτών υλών από τον
ποταμό, έγινε επιτακτική η ανάγκη κατασκευής νέου υψηλότερου
φράγματος, καθώς επίσης και η ανύψωση και επέκταση των
αναχωμάτων. Τα έργα αυτά ολοκληρώθηκαν το 1982, με αποτέλεσμα
την αύξηση της δυνατότητας αποθήκευσης μεγαλύτερων ποσοτήτων
νερού για άρδευση και τη βελτίωση της αντιπλημμυρικής προστασίας
της πεδιάδας.

12. Το κλίμα της λίμνης
Το κλίμα που επικρατεί στην
περιοχή χαρακτηρίζεται ως
ημίξηρο Μεσογειακό με
ψυχρούς χειμώνες. Η μέση
ετήσια θερμοκρασία είναι
15°C. Θερμότερος μήνας είναι
ο Ιούλιος και ψυχρότερος ο
Ιανουάριος.
Η σχετική υγρασία στην
περιοχή είναι 64,7 %.
Η περιοχή δεν δέχεται την
επίδραση βόρειων ισχυρών
ανέμων, επειδή είναι
προφυλαγμένη από το όρος
Κερκίνη. Οι επικρατέστεροι
άνεμοι είναι οι νότιοι με
ποσοστό

13. Η γεωλογία της περιοχής της λίμνης(1)
• Τα πετρώματα της περιοχής
αποτελούνται από μεταμορφωμένα
πετρώματα μέσα στα οποία έχουν
διεισδύσει πλουτωνίτες .
• Στους ορεινούς σχηματισμούς
κυριαρχούν τα μάρμαρα με εναλλαγές
ή παρεμβολές σχιστόλιθων, γνεύσιων ,
αμφιβολιτών, μιγματιτών, οφιόλιθων.
• Η πεδινή περιοχή αποτελείται από
ιζηματογενή πετρώματα τα οποία
προέρχονται είτε από αποθέσεις του
ποταμού και των χειμάρρων της
περιοχής είτε από θαλάσσια ιζήματα
που σχηματίστηκαν σε παλαιότερες
γεωλογικές περιόδους .

14. Η γεωλογία της περιοχής της λίμνης(2)
• Στην περιοχή της λίμνης, ο σχηματισμός των δελταϊκών
αποθέσεων του Στρυμόνα οφείλεται σε ρυθμικές
εναλλαγές επεισοδίων ήρεμης και πλημμυρικής
παροχής του ποταμού. Εδώ, υπάρχει ένα ανώτερο
στρώμα ιλύος και χαμηλότερα στρώματα άμμου και
ιλύος σε εναλλαγές.
• Στην ευρύτερη περιοχή υπάρχουν θερμές πηγές στην
επιφάνεια και γεωθερμικά ρευστά στο βάθος της
λεκάνης των Σερρών. Οι πηγές της Νιγρίτας, του
Σιδηροκάστρου και του Αγκίστρου, οφείλονται στη
δράση γεωθερμικών πεδίων μικρού βάθους, με
θερμοκρασίες που κυμαίνονται από 35-65ο C περίπου,
με νερό καλής ποιότητας απαλλαγμένο από μεγάλες
συγκεντρώσεις αλάτων.

15. H Λίμνη Kερκίνη έχει πλούσια
βλάστηση με …..
 φυτά που επιπλέουν
στην επιφάνεια του
νερού (πλευστόφυτα),
 φυτά ριζωμένα στον
βυθό τα οποία
αναπτύσσονται μέσα στο
νερό ή στην επιφάνεια
(νούφαρα,
ποταμογείτονες)
 φυτά των καλαμώνων
και των υγρών λιβαδιών.

16.  Στα υγρά λιβάδια και
τα έλη κυριαρχούν
τα νούφαρα,
η ίριδα,
η μέντα,
το μυριόφυλλο,
το ψαθί κ.ά.
 ενώ η δενδρώδης
βλάστηση αποτελείται
κυρίως από
ιτιές,
λεύκες,
πλάτανο
φράξο κ.ά.

17.  η απόδισκος δρυς,
 ο γαύρος,
 η αγριοτριανταφυλλιά,
 η λεπτοκαρυά,
 η τσαπουρνιά,
 ο φράξος,
 φλαμουριά,
 κράταιγος,
 κισσός,
 σφένδαμος,
 πολλά είδη
αγριολούλουδων όπως
ορχιδέες, κρόκοι κ.ά.
Τα αειθαλή και φυλλοβόλα είναι
κυρίως χαρακτηριστικά είδη όπως…

18. Χλωρίδα και βλάστηση της περιοχής
• Στις υψηλότερες και ψυχρότερες περιοχές το κυρίαρχο
είδος είναι η οξυά, αλλά απαντούν και άλλα είδη όπως
ελάτη, σκλήθρο, οστρυά, καστανιά, κράταιγοι, φράξος,
σφενδάμια, σορβιά, κισσός, κληματίδα, κρόκοι κ.ά.
• Τα γύρω βουνά (Μπέλες και Κρούσσια) είναι
κατάφυτα από διάφορα είδη δένδρων και θάμνων.
Στους πρόποδες των βουνών συναντά κανείς
βελανιδιές και παλιούρια, στα μεσαία υψόμετρα
φλαμουριές, βελανιδιές, κρανιές, ενώ στα ψηλότερα
μέρη οξιές που σχηματίζουν εντυπωσιακά δάση. Ιτιές
και λεύκες κοσμούν τα ρέματα και εμφανίζονται
τμήματα όπου σχηματίζονται μικρά δάση από έλατα,
καστανιές και σκλήθρο.

19. Πανίδα
Η Κερκίνη είναι ένα
οικοσύστημα που χάρη
στην πλούσια
υγροβλάστηση που
παρουσιάζει αποτελεί
ένα εξαιρετικό
καταφύγιο για πολλά
άγρια είδη ζώων και
πτηνών που είτε μένουν
μόνιμα σ’ αυτήν είτε
διαχειμάζουν.

20. Ορνιθοπανίδα
Έχoυv παρατηρηθεί τoυλάχιστov 300 είδη πoυλιώv στηv λίμvη και στα
βoυvά πoυ τηv περιβάλλoυv. Από το συνολικό αριθμό πουλιών που
απαντούν στην περιοχή, 50 είδη περιλαμβάνονται στov Κόκκιvo
Κατάλoγo τωv Πoυλιώv της Ελλάδας, δύο από αυτά είναι ο
Αργυροπελεκάνος και η Λαγγόνα.
Μερικά από τα πτηνά που θα συναντήσει κανείς στην λίμνη είναι:
 οι κορμοράνοι,
 οι χουλιαρομύτες,
 οι λευκoτσικvιάδες,
 oι αργυρoτσικvιάδες,
 oι σταχτoτσικvιάδες,
 οι χαλκόκoτες,
 τα vαvoβoυτηχτάρια,
 οι θαλασσαετοί
 οι ροδοπελεκάνοι κ.α.

21. Ορνιθοπανίδα
Σημαvτική είvαι επίσης η παρoυσία πoλλώv
σπάvιωv αρπακτικώv πoυλιώv, όπως
 o βασιλαετός
 o χρυσαετός
o πετρίτης
ο στικταετός κ.α.

22. Νεροβούβαλος
Στηv περιoχή της λίμvης
υπάρχει o μεγαλύτερoς
αριθμός βoυβαλιώv της
Ελλάδας. Τα βoυβάλια
είvαι ζώα πρoσαρμoσμέvα
vα ζoυv σε υγρότoπoυς.
Αρκετοί κάτοικοι της
περιοχής ασχολούνται με
την εκτροφή βουβαλιών
και την παραγωγή
βουβαλίσιων προϊόντων,
όπως κρέας, γάλα,
γιαούρτι και βούτυρο.

23. Θηλαστικά
Στην περιοχή απαντούν τουλάχιστον 58 είδη
θηλαστικών.
 βίδρα
 αγριόγατα
 vυφίτσα
 κουνάβι
 αλεπού
 λύκoς
 αγριoγoύρoυvα
 ζαρκάδια
 βουβάλια

24. Ιχθυοπανίδα
Έχoυv καταγραφεί 30 είδη ψαριώv γλυκού νερού.
Τα είδη με τη μεγαλύτερη εμπορική αξία είναι:
 το γριβάδι (κυπρίνος)
 ο γουλιανός
 η πεταλoύδα,
 τo σίρκo,
 τo τυλιvάρι,
 τo τσιρώvι.
 τo πoταμόψαρo
 η μπριάvα
 το ηλιόψαρο (αμερικανικό είδος),
 η ψευδορασπόρα (ασιατικό είδος)
 το κουνουπόψαρο (αμερικανικό είδος που έχει εισαχθεί σε πολλές
περιοχές για την καταπολέμηση των κουνουπιών επειδή τρέφεται με
τις προνύμφες τους).

25. Οφέλη-αξίες της λίμνης
H λίμνη Κερκίνη είναι ένα πολύτιμο οικοσύστημα με
πολλαπλά οφέλη και πλήθος αξιών. Οι κυριότερες
είναι:
• Αντιπλημμυρική
• Αρδευτική
• Αλιευτική
• Βιοποικιλότητας
• Εκπαιδευτική
• Αναψυχής
• Επιστημονική
• Δραστηριότητες- αγροτουρισμός

26. Να θυμάστε ότι…
Όταν
το τελευταίο δέντρο καεί,
ο τελευταίος ποταμός ρυπανθεί
και πεθάνει το τελευταίο ψάρι,
τότε ο άνθρωπος
θα διαπιστώσει
πως δεν μπορεί να τραφεί
με χρήματα!

27. Συμμετέχοντες μαθητές
Οι μαθητές του Τομέα Επιχειρηματικής
Γεωργίας όλων των τάξεων
Υπεύθυνοι εκπ/κοί
Καραλιόλιου Βασιλική
Μακατός Βασίλειος