2. ΟΡΙΣΜΟΣ
• Ο όρος Εικονομαχία αναφέρεται στην θεολογική
και πολιτική διαμάχη που ξέσπασε στη
Βυζαντινή Αυτοκρατορία κατά το μεγαλύτερο
μέρος του 8ου και το πρώτο ήμισυ του 9ου
αιώνα, αναφορικά με τη λατρεία των
χριστιανικών εικόνων. Η Εικονομαχία διαίρεσε
τους κατοίκους της αυτοκρατορίας σε
Εικονομάχους (επίσης αναφερόμενους ως
Εικονοκλάστες) και Εικονολάτρες (επίσης
αναφερόμενους ως Εικονόφιλους και
Εικονόδουλους).
• Πρόκειται για θρησκευτική και πολιτική διαμάχη
σχετικά με τη λατρεία η μη των εικόνων για τα
άγια πρόσωπα που δίχασε το Βυζάντιο την
περίοδο 726-843 μ.Χ
3. Πρωτεργάτες και αίτια εκδήλωσης της
εικονομαχίας
• Πρωτεργάτες της εικονομαχίας υπήρξαν οι: Λέων Γ’ και
Κωσταντίνος Ε’ σε συνεργασία με εκπροσώπους του ανώτερου
κλήρου.
• Θρησκευτικά αίτια: -Ιδεολογική βάση του κινήματος αυτού
υπήρξαν οι ανεικονικές αντιλήψεις
• -Οι υπερβολές της λατρείας των εικόνων και των λειψάνων, μιας
λατρείας που άγγιζε τα όρια της δεισιδαιμονίας
• Πολιτικά αίτια: -Τα μέτρα που έλαβε η κεντρική εξουσία
δικαιολογούνται απο την κρισιμότητα των περιστάσεων που
αντιμετώπιζε η αυτοκρατορία την περίοδο αυτή: τα αραβικά πλοία
όργωναν τις βυζαντινές θάλασσες και λεηλατούσαν ακτές, νησία
και πόλεις, παραλύοντας το εμπόριο και απειλώντας ακόμη και την
ίδια την Βασιλεύουσα. Την ίδια εποχή οι βυζαντινές επαρχίες στη
Βαλκανική είχαν κατακλυσθεί από Σλάβους.
4. Έναρξη εικονομαχίας
• Την αφορμή για την έναρξη της εικονομαχίας φαίνεται ότι έδωσε
ένας καταστροφικός σεισμός που είχε επίκεντρο το θαλάσσιο χώρο
μεταξύ Θήρας και Θηρασιάς(726).
• Στη συνέχεια το ίδιο έτος ο Λέων Γ’ εξαπέλυσε την πρώτη επίθεση
κατά των εικόνων. Με διαταγή του ο στρατός απομάκρυνε από τη
Χαλκή Πύλη των ανακτόρων μια εικόνα του Χριστού με
αποτέλεσμα το οργισμένο πλήθος να αντιδράσει και να ξεσπάσουν
οδομαχίες.
5. Πρώτο επίσημο εικονονομαχικό
διάταγμα
• Το πρώτο επίσημο εικονομαχικό διάταγμα φαίνεται ότι εκδόθηκε
το έτος 730 και προέβλεπε καταστροφή των εικόνων και διώξεις
κατά των εικονοφίλων.
6. Σύγκρουση με Πάπα
• Το διάταγμα όπως ηταν αναμενόμενο βρήκε αντίθετη την
εκκλησία της Ρώμης. Ο Πάπας, δυσαρεστημένος, στράφηκε
αργότερα προς τους Φράγκους και συνδέθηκε στενά με τους
ηγεμόνες τους. Έτσι η εικονομαχία είχε αρνητικές συνέπειες
για τις σχέσεις της Αυτοκρατορίας με τη Δύση.
7. Κορύφωση της εικονομαχίας
• Η εικονομαχία κορυφώθηκε επί Κωσταντίνου του Ε’
• Η εκστρατεία αυτή νομιμοποιήθηκε από τη σύνοδο της
Ιέρειας(754), η οποία καταδίκασε τη λατρεία των εικόνων
• Το 787, επί Κωσταντίνου ΣΤ’ και Ειρήνης, η Ζ’ Οικουμενική Σύνοδος
καταδίκασε την εικονομαχία.
8. Δεύτερη φάση έως αναστήλωση των
εικόνων
• Η εικονομαχία αναζωπυρώθηκε από τους αυτοκράτορες Λέοντα Ε’
και Θεόφιλο.
• Τελικά, το Μάρτιο του 843, η σύνοδος, που συγκλήθηκε στην
Κωνσταντινούπολη από τη μητέρα του αυτοκράτορα Μιχαήλ Γ’,
Θεοδώρα, αποφάσισε την αποκατάσταση των εικόνων.
9. Συνέπειες εικονομαχίας
• 1. (Εσωτερική κατάσταση)- Δίχασε το βυζαντινό λαό.
• 2. (Εξωτερική πολιτική) -Η δυσαρέσκεια της Ρώμης για τους
εικονομάχους αυτοκράτορες την έστρεψε στην αναζήτηση
βοήθειας από τους Φράγκους.
• 3. (Τέχνη)- Απαγορεύτηκε η αναπαράσταση θείων προσώπων και
καταστράφηκαν πολύτιμα έργα τέχνης.
• 4. (Γράμματα) -Υποχώρησε η ενασχόληση με τα γράμματα και
καταστράφηκαν τα κείμενα των εικονομάχων μετά την επικράτηση
των εικονολατρών.
