Σιδηροδρομος

1. 1

2. Η πιο χαρακτηριστική αλλαγή της βιομηχανικής
επανάστασης στα αναπτυγμένα κράτη του 19ου
αιώνα:
Η εμφάνιση, η εξάπλωση και η κυριαρχία του
σιδηροδρόμου στις χερσαίες μεταφορές
Το σιδηροδρομικό δίκτυο έλυνε:
 το πρόβλημα της μεταφοράς μεγάλου όγκου
προϊόντων
 με μικρό κόστος
 σε αποστάσεις που μετριούνταν πλέον στην
κλίμακα κρατών και ηπείρων
§1

3. Ο σιδηρόδρομος έγινε το σύμβολο των νέων καιρών
και το συνώνυμο της ανάπτυξης κατά το 19ο αιώνα
§1
Η βιομηχανική
επανάσταση
η αύξηση της
παραγωγής
η δημιουργία
μεγάλων πόλεων
δεν θα μπορούσαν
να προχωρήσουν
χωρίς το
σιδηρόδρομο που
εξασφάλιζε
την τροφοδοσία των
πόλεων με τρόφιμα
τα εργοστάσια με
πρώτες ύλες
την αγορά με
προϊόντα.

4. Η απόκτηση σιδηροδρομικού δικτύου
=
σημαντική προϋπόθεση για την είσοδο
των μη αναπτυγμένων κρατών στο χώρο
των ανεπτυγμένων
Ελλάδα, 1835 (περίπου): άρχισαν συζητήσεις για την
κατασκευή σιδηροδρομικού δικτύου
§2

5. Εμπόδια-δυσκολίες
 Πολλά έξοδα (απαιτούσε κεφάλαια που το μικρό ελληνικό κράτος
δεν μπορούσε να εξοικονομήσει)
 Το ενδιαφέρον των ξένων ή των ομογενών
επενδυτών παρέμενε πολύ μικρό (Η προσέλκυση ξένων
κεφαλαίων, επιχειρήσεων ή πιστωτικών ιδρυμάτων, προϋπέθετε ότι το προς
κατασκευή δίκτυο θα ήταν αποδοτικό, θα εξασφάλιζε δηλαδή τη μεταφορά
α)πρώτων υλών ζωτικών για τη βιομηχανία, β) καταναλωτικών αγαθών, που
οι τοπικές αγορές θα ήταν σε θέση να απορροφήσουν.
Στην Ελλάδα δεν υπήρχε ούτε το ένα, ούτε το άλλο)
 Η γειτνίαση της θάλασσας στις περισσότερες
περιοχές της χώρας δεν βοηθούσε τα πράγματα
(οι θαλάσσιες μεταφορές περιόριζαν την αποδοτικότητα του σιδηροδρομικού δικτύου)
§2

6. Μέχρι τη δεκαετία του 1880 : Μόνο μία σιδηροδρομική γραμμή,
Αθήνα - Πειραιάς
Μήκος 9 χιλιόμετρα.
Χρειάστηκε δώδεκα χρόνια και πολλές περιπέτειες για να
κατασκευαστεί
 Οι διακηρύξεις και τα φιλόδοξα σχέδια περί
σιδηροδρόμου παρέμεναν ανεφάρμοστα
 Η υλοποίησή τους συγκινούσε μόνο αμφίβολης
αξιοπιστίας κερδοσκόπους.
§3

7. Δημιουργία προϋποθέσεων για υλοποίηση
των σχεδίων κατασκευής σιδηροδρομικού
δικτύου
§3
Εσωτερικές:
Οι γενικότερες αλλαγές που
προοδευτικά μετέβαλαν τα
δεδομένα της ελληνικής
οικονομίας ως το 1881
Εξωτερικές:
Η κατασκευή μεγάλων
συγκοινωνιακών αξόνων που
συνέδεαν την Κεντρική Ευρώπη με
την Κωνσταντινούπολη, τη Μικρά
Ασία και την Ανατολή ως την Ινδία.
Η σύνδεση της Ευρώπης με την Ανατολή
γινόταν και ατμοπλοϊκά από το Πρίντεζι της
Ιταλίας προς το Σουέζ και τον Ινδικό Ωκεανό
Οι ελληνικές κυβερνήσεις (με πρωθυπουργό
τον Τρικούπη, κυρίως) έκριναν ότι οι ελληνικές
συγκοινωνιακές υποδομές έπρεπε ταχύτατα
να προωθηθούν, ώστε να συνδεθεί η χώρα με
τους διεθνείς άξονες.

8. Ολοκλήρωση σιδηροδρομικού δικτύου της
Ελλάδας: Τρεις δεκαετίες (1880-1909)
(1882-1892): 900 χιλιόμετρα σιδηροδρομικής γραμμής
(πρωθυπουργίες Χ. Τρικούπη)
Εμπόδια: Οικονομικά προβλήματα
Χαρακτηριστικά:
Μετρικό δίκτυο (γραμμές πλάτους ενός μέτρου)
Οι διεθνείς προδιαγραφές προέβλεπαν γραμμές πλάτους
1,56 μέτρων.
Αυτό σήμαινε ότι το δίκτυο σχεδιάστηκε για να εξυπηρετεί
τοπικές κυρίως ανάγκες, χωρίς φιλοδοξίες να αποτελέσει
τμήμα του διεθνούς δικτύου.
§4

9. Κόστος: Δανεισμός από ξένα πιστωτικά ιδρύματα
(έργο του οποίου η αποδοτικότητα ήταν πολύ αμφίβολη)
§5
Κράτος
ανέλαβε το μεγαλύτερο μέρος
Ιδιώτες:
συμμετείχαν με μικρότερο ποσοστό
(περίπου 30%)
Το σιδηροδρομικό δίκτυο κλήθηκε να εξυπηρετήσει τη διακίνηση αγροτικών
κυρίως προϊόντων
Από την αρχή της λειτουργίας του παρουσίαζε σοβαρή υστέρηση στα έσοδά του
σε σχέση με τους αισιόδοξους υπολογισμούς που οδήγησαν στη δημιουργία
του.
διακοπή των περαιτέρω επενδύσεων στο χώρο του σιδηροδρόμου.

10. Αξιολόγηση
Το σιδηροδρομικό δίκτυο:
 Πρόσφερε πολλά σε μία χώρα που δεν είχε ποτέ πριν γνωρίσει
αξιόπιστο χερσαίο συγκοινωνιακό δίκτυο
 Πρόσφερε πολλές υπηρεσίες στον καιρό των πολέμων (γρήγορη
επιστράτευση - εφοδιασμός του ελληνικού στρατού)
 Δεν κατόρθωσε όμως να φέρει την ανάπτυξη και την εκβιομηχάνιση
στις περιοχές όπου έφτασε
 Δεν κατόρθωσε να εκπληρώσει όσες αναπτυξιακές προσδοκίες
στηρίχθηκαν πάνω του
(Για να το κάνει αυτό θα έπρεπε να προκαλέσει την αλλαγή κοινωνικών και
οικονομικών δομών. Και, φυσικά, ένα συγκοινωνιακό δίκτυο δύσκολα μπορεί να
πετύχει τόσο ριζοσπαστικές αλλαγές)
§6

11. τέλος