literature

1. జల¨ాĹనÍ

3. సÒలÈ హరళ…గళనుÇ ఇదు కరĖľెూళ…Ñతáె/ İట¾ ప¡ాథవƒ ఒ­ెÑయ¡ాĖరుతáె
±ావĦÎక ¡ాÎవక ¦ెౕªె ĸౕĦయవ† అషు¾ సĸ©ాĖలÐ
జల¨ాĹనÍ

4. ĪౕĸనĹÐ కరగబలÐ ©ావƒ¡ాదరూ Īమ’ె ఐదు
ప¡ాథగళ… Īమ’ె ’ెూŸెÃౕ?
ĪమÌ ĝౕవనె´ ²ాĪయనుÇంటు¨ాడువ
©ావƒ¡ాదరూ ఎరడు కలుĽత’ెూĺసబలÐ
ప¡ాథగళ బ’ె¶ ĦĺదుెూĺÑ

5. కలుĽత’ెూండ ĪౕరనుÇ కుģయువదĸంద £ావƒ ‘ాĵ¬ె İౕళబహుదు

6. Īౕరు కలుĽత’ెూంģ¡ెందు నమ’ె ²ెౕ’ె Ħĺయుతáె
ెలవƒ సల కలుĽత’ెూండ Īౕరు తనÇ బణÂవనుÇ బద¬ాĵసుతáెె,
,
ఆదªె ©ా®ాగలూ బద¬ాĵసువƒĨలÐ
ెలవƒ సల సÒలÈ ¦ెౕªె©ాĖ రుěసుతáెె, ఆదªె ©ా®ాగలూ
,
²ా’ాగువƒĨలÐ
ెలవƒ సల దు£ాథĨంద కూģరుతáె ఆదªె
©ా®ాగలూ ²ా’ాగువƒĨలÐ.

7. Īౕరు కలుĽత’ెూంģ¡ెందు నమ’ె ²ెౕ’ె Ħĺయుతáె
Īౕరు కలుĽత’ెూంģ¡ెందు £ావƒ పÎĶూౕ’ాలయదĹÐ పĸౕŀľ¡ాగ ¨ాతÎ Ħĺదుబరుతáె

8. Īౕĸన మĹన’ెూళ…ÑĻెయ ŲలగళనుÇ £ావƒ
±ా¨ానÍ®ాĖ ఎరడు §ాగగ­ాĖ Ļభĝసబహుదు
కలుĽత’ెూĺసువ Īౕĸన Ųల ఇలСెౕ ఇరువƒదు
Ļ¯ాల®ాద పΡెౕశదĹÐ కశÌలవ† ¯ెౕఖర®ాగువƒదు
కలుĽత’ెూĺసువ Ųల
Īౕĸన ¨ాగదĹÐ కలుĽత ¯ెౕఖర®ాగువƒదు

9. Īౕరు £ైసĖక®ాĖ మĹన’ెూళ…Ñవƒదు
Īౕరు భూIJయĹÐ ĿంĖ¡ాగ, అదు హĸయువ £ెలద ఆ¢ారద ijౕ¬ె ¦ెౕªె
ĿంĖ¡ాగ,
¦ెౕªె ĸౕĦయ మణు మĦÃౕతర ప¡ాథగళనుÇ Ŀౕĸెూళ…Ñతáె.

10. Īౕరు £ైసĖక®ాĖ మĹన’ెూళ…Ñవƒదు
ఇవƒగళĹÐ ెలవƒ (అసĪŃ, కİÊణ, įЪైŏ ముంŸాదవƒ) అవƒ ఆªెూౕగ͐ె´
అసĪŃ, కİÊణ, ముంŸాదవƒ)
²ాĪారక®ాగబహుదు

11. అసĪŃ అంతజలదĹÐ
įЪైŏ అంతజలదĹÐ
£ైసĖక®ాĖ కలుĽత’ెూళ…ÑĻె బహళషు¾ ªా±ాయĪకగళనుÇ ĪమÌ ¡ెౕహదĹÐ సంగÎĿసబహుదు,
సంగÎĿసబహుదు,
ా¬ాంతరద నంతర అవƒ Īమ’ె ĪమÌ ĝౕవ¨ానదĹÐ ŸెూందªెగళనుÇ ఉంటు¨ాడబహుదు.

12. మనుషÍను ĪౕరనుÇ కలుĽత’ెూĺసుŸాãెĶౕ?
ఇదనుÇ ĪమÌంతహ తరుణªెౕ ²ెౕళ¦ెౕకు
“ఒందు ®ెౕ­ె ఒందు ¦ాటĹయĹÐ
ĝౕవ¡ాÎవకవనుÇ ²ెూంĨదుÅ, అదర ijౕ¬ె ĪమÌ
ĝౕవనవƒ Īభర®ాĖదుÅ, ĪౕవదనుÇ
ప†Ħ©ాĖ సుĸదు ²ాళ…¨ాడుĦÃదªెె,Å ,
ĪౕĻదనుÇ కండుĿģయబĹÐĸ, మతుÃ £ావƒ ఈగ
ఇద£ెÇౕ,
¨ాడుĦÃరువƒదు ఇద£ెÇౕ, ఈ జగĦÃన¬ెÐలÐ
నœెయుĦÃరువƒదు ఇ¡ెౕ.”

13. మనుషÍను ĪౕరనుÇ కలుĽత’ెూĺసువ Ļ¢ానగళ…
ĪమĹౕకరణ’ెూĺసద అథ®ా ప†Ħ©ాĖ పĸశుదÆ’ెూĺసద
ముĪÕ¤ాĹġ కస
యము£ా నĨų ĨĹÐయనుÇ İšా¾గ అదు ప†Ħ©ాĖ నగరద
చరంģయనుÇ ²ెూతుÃతందంŸె ాĥసుతáెె. సు¨ారు 100
.
Ĕ¬ెూౕIJౕయరుగళషు¾ ెళ’ె బందªె ఆ’ాÎ ఇ¡ె, అĹÐ ఈ చరంģų
ఇ¡ె,
కుģయువ Īౕĸన Ųల®ాĖ¡ె
అĶూÍౕ
eutrophication

14. ¨ానవను £ా£ా ĸౕĦయĹÐ ĪౕరనుÇ ²ాళ…¨ాడువ Ļ¢ానగళ…
ĪమĹౕకరణ’ెూĺసద అథ®ా ప†Ħ©ాĖ పĸశుదÆ’ెూĺసద
ముĪÕ¤ాĹġ కస
ĪమĹౕకరణ’ెూళÑద చరంģ Īౕరు భూIJĶూళ’ె ఇĺదు అంతజలవద
అĔÒ¥ైయరనుÇ ముటు¾తáె ఇంతహ అĔÒ¥ైయŝ అదు ľÒకĸసువ £ైšెÎౕō
మట¾Ĕ´ంత ²ెě¹న మట¾ద £ైšెÎౕటనుÇ Ÿెూౕĸసుతáె.
ె.
అంతజల ŲలవనుÇ ముటు¾తáె

15. ¨ానవను £ా£ా ĸౕĦయĹÐ ĪౕరనుÇ ²ాళ…¨ాడువ Ļ¢ానగళ…
భూIJయ ijౕĹన Īౕĸన ijౕ¬ె
కసవనుÇ ఎ±ెయువƒదĸంద
భూIJయ ijౕ¬ె కసవనుÇ
ఎ±ెయువƒదĸంద , అదరĹÐరున
Ļషయుకà ప¡ాథ భూIJయĹÐĺదు
అంతజలవనుÇ ముటు¾తáె

16. ¨ానవను £ా£ా ĸౕĦయĹÐ ĪౕరనుÇ ²ాళ…¨ాడువ Ļ¢ానగళ…
పÎĦĪతÍ సు¨ారు IJĹయŖ జన గం’ానĨయĹÐ ±ాÇన
¨ాడుŸాêె
Ÿెూ­ెయువƒదు మతుÃ ±ాÇన ¨ాడువƒదĸంద ¥ా±ెÈౕō
మతుà ఇతర ªా±ాయĪక వసుÃగళ… ĪౕĸనĹÐ ±ెౕరుతîె

17. ¨ానవను £ా£ా ĸౕĦయĹÐ ĪౕరనుÇ ²ాళ…¨ాడువ Ļ¢ానగళ…
వÍవ±ాయ
£ాŖ ¤ాĵంō Īౕĸన Ųలద ఉ¡ాహరžె
Īౕరు ²ాగూ మ­ెĪౕĸనĹÐ కరగువƒదు
£ైšెÎౕō,
అదు భూIJయ ijౕĹన Īౕరు ²ాగూ అంతజలవనుÇ £ైšెÎౕō,
¥ా±ెÈౕō,
¥ా±ెÈౕō, ²ాగూ ªా±ాయĪక®ాĖ Ļభజ£ె’ెూళÑదంత
వసుÃగ­ెˆ ంĨ’ె కలుĽత’ెూĺసుతáె
వÍవ±ాయవƒ £ైసĖక®ాĖ
అంతజలవనుÇ మĹన’ెూĺసుతáె

18. ¨ానవను £ా£ా ĸౕĦయĹÐ ĪౕరనుÇ ²ాళ…¨ాడువ Ļ¢ానగళ…
ా‘ా£ె
¤ాĵంō Īౕĸన Ųలద
ఉ¡ాహరžె
ఆ’ెూÎౕ ఇండľĄౕగళ…– ఇవƒగళ Īరుపయుకà వసుÃగళ… ²ెě¹న పΨాణద
±ావయవ ప¡ాథగళనుÇ ²ెూంĨరుతáె
ఇండľĄౕగళ…-
ెIJకş ఇండľĄౕగళ…- ఇవƒగళ… İడువ Īరుపయుకà ప¡ాథగళనుÇ
సక´ªె, ఆ²ార, పలుÈ,
సక´ªె, ఆ²ార, పలుÈ, ¤ెౕపరుగళ భġ¾ఇĺసుĻె
ĪమĹౕకరణ’ెూĺస¡ెౕ ²ెూౕదªె అవƒ మణు మతుà అంతజలవనుÇ
£ాశ¨ాడుతîె
కరణ-
¤ెšెూÎౕĹయం శుĨÆౕకరణ- Īసగె´ İడువ ijూదలు ఇవƒగళĹÐ బళసలÈడువ ĪౕరనుÇ ఎžెÂĵంద
¦ెౕపģ¦ెౕకు ఆదªె ఇదు నœెయుĦáెĶౕ?
ెĶౕ?
ెలవƒ ªా±ాయĪక ా‘ా£ెగళనుÇ IJౕన¨ాšా
²ెసĸľ ‘ాĵ¬ె

19. ¨ానవను £ా£ా ĸౕĦయĹÐ ĪౕరనుÇ ²ాళ…¨ాడువ Ļ¢ానగళ…
ా‘ా£ె
జలసం‘ెÍయ ¤ాĵంట ±ెూౕľన
ఉ¡ాహరžె
థమş ¤ావŝ ¤ాÐంటు– ĪౕరనుÇ తంపƒ’ెూĺసలు ఉపĶూౕĖసుŸాêె
Īౕరు ¡ెూడÀ¡ాద Īౕĸన Ųలగĺ’ె తలుī¡ాగ Īౕరు İľ©ాగలు
శురు®ాగుతáెె. ఇదు పĸసరద Ÿాప¨ానద ľÄరŸెయనుÇ
.
తలÐణ’ెూĺసుతáె.
ఇదనుÇ థమş ŪలుÍశŖ ఎందు కªెయుŸాêె

20. ఇనĭ¬ెంō ా‘ా£ె
శుĨÆకరణ
దÎవరూపద అనుపయుకà ప¡ాథగళనుÇ ఇĭÐĶంō
ĪమĹౕకరణద ా‘ా£ెయĹÐ శుĨÆకĸసుŸాêె
¡ెూడÀ ా‘ా£ెగళ… ఇĭÐĶంō శుĨÆకరణదĹÐ శుĨÆకĸస¦ెౕాĖతుÃ
ఇదు సణ ాఖ£ెగĺ’ె దు¦ాĸ©ాగుతáెె..
మŸెÃౕ ెలవƒ ా‘ా£ెగళ —ాగగళĹÐ సణ గుంపƒగళ
ాఖ£ెగĺరుతî
ాఖ£ెగĺరుతîెె
ఎరడు ఒం¡ెౕ©ాద ఇĭÐĶంō శుĨÆకరణ ా‘ా£ెయనుÇ
²ెూంĨరుతáె

21. మరĺ
Īౕరు £ైసĖక®ాĖ మĹన’ెూళÑబహుదు
Īౕరు మనుషÍĪంద కలుĽత’ెూళÑబహుదు
Īౕĸన ijౕ¬ెĊగళĹÐ కస
Ÿెూġ¾గళ…
Ÿెూ­ెయువƒదు మతుÃ ±ాÇన¨ాడువƒదు
ĔÎIJ£ాశకగళ… మతుà ఫలవతుáారకగళ…
ా‘ా£ెగళ…

22. ²ాÍంగ¨ాÍŖ
ĪమÌ ాÐసనుÇ 5 గుంపƒగ­ాĖ Ļంగģľ
జల¨ాĹనÍ ²ాగూ జల¨ాĹన͐ె´ ారణగళ… ఎంబ పదదĹÐ ఎషు¾
œాÍశుగĺ®ెంబుదనుÇ ఎĥľ
అలСెౕ ఒందు పదవనుÇ పక´దĹÐ బªెĨరుతáె ġౕచŝ పతÎద సĸ©ాద
—ాగదĹÐ ఆ పద ఇదŪె అదనుÇ ఇడుŸాêె
10 తపƒÈ ఊ²ెగĺ’ె అనుమĦ ఇరుతáె
పక´దĹÐ ఎషు¾ పతÎగĺరుతîెĶూౕ అషు¾ అంకగళనుÇ పœెయుతáె
కģij అంకగళనుÇ పœెద గుంపƒ ’ెలుÐత¡ె
Ã

23. యుšెూÎౕĬెౕషŖ(
యుšెూÎౕĬెౕషŖ( ఇదనుÇ యు-šెూÎ-Ĭ-ెౕ-శ-Ŗ ఎందు
యు-šెూÎ- ెౕ-
ఉచºĸసుŸాêెె)
)
• Īౕĸన ఆకరగ­ాద, సªెూౕవరగళĹÐ ±ావయవ ప¡ాథదంతహ వసుÃగళ…
ఆకరగ­ాద,
¦ెªెయలÈšా¾గ,
¦ెªెయలÈšా¾గ, ĪౕĸనĹÐరువ ఎలÐ ĝౕĻగళనుÇ ెూలుÐతà యుšెూÎౕĬెౕషŖ
Īౕ¨ాణ’ెూళÑబహుదు
±ావయవ ĪరుపయుకÃగళ… ŪౕషాంశగళĹÐ
²ె•ా¹Ėరుతîెె(£ైšెÎౕō ²ాగూ ¥ా±ెÈౕō)
( ¥ా±ెÈౕō)
Ėడగళ ²ెచు¹వĸ ¦ెళవĥ’ెయనుÇ అవƒ
కుంġత’ెూĺసుతîె

24. యుšెూÎౕĬెౕషŖ
Ėడగళ… ±ావనÇపƒవƒదర Ųలక మతÃషు¾ ±ావయవ ĪరుపయుకÃగళ…
ĪౕĸనĹÐ ±ెౕĸెూళ…Ñతîె
ĪౕĸనĹÐ కరĖద ఆమÐజనకవనుÇ ఉపĶూౕĖľెూండు సూďాðణు ĝౕĻగళ…
±ావయవ వసుÃగళనుÇ Ļభజ£ె¨ాడుతîె.
ఇదు ĪౕĸనĹÐరువ ఆమÐజనకవనుÇ ‘ాĹ ¨ాడుతáెె, పĸసరదĹÐరువ
,
సమŸెూౕలనె´ ధె´ ¨ాడుతáెె, ఆదÅĸంద,IJౕను మతుà ఇతర ĝౕĻగళ…
, ంద,
±ాకషు¾ ఆమÐజనకĻలСెౕ నļľ²ెూౕగుతáె
ెూ£ె’ె ఎలÐ ఆమÐజనకవƒ ఉపĶూౕĖసలÈడుతáె.

25. యుšెూÎౕĬెౕశŖ
ఎŖఎªెూౕİŃ ĝౕ®ాణుగళ… ±ావయవ ĪరుపయుకÃగ­ెˆ ంĨ’ె
అంġెూండు,
అంġెూండు,
²ైœెూÎౕజŖ,
IJ ెౕŖ ²ైœెూÎౕజŖ, స¬ెÈౕō అĪౕలవనుÇ İడుగœె¨ాడుతáె
®ాస£ె,
ఇదర పĸžామ ెట¾ ®ాస£ె, Īరుపయుకà Īౕĸన ఆకరగళ…
ఈ Īౕĸన ఆకరగĺంద సహ అంతజల మĹన’ెూళ…Ñతáె, మరు
ె,
Īౕరుĥె’ె
ారణ®ాగుతáె

26. IJౕన¨ాšా ‘ాĵ¬ె
ా‘ా£ెĵంద ²ెూరబరువ Īరుపయుకà ĪౕరనుÇ (కÎIJ£ాశక
’ెూబÊరగళ…), ాŪªెౕశŖ,
²ాగూ ’ెూబÊరగళ…), ě±ెూÕ ాŪªెౕశŖ, జ¤ాĪనĹÐరువ
IJౕన¨ాšా ెూĹÐ’ె İġ¾తు
Īౕరుపయుకà Īౕరు IJ ైş ¤ాదరసవనుÇ అĩక పΨాణదĹÐ
²ెూంĨతుÃ
¤ాదరస పΨాణ IJĪన ెూౕశదĹÐ ²ె•ా¹ĵతు
జనరు ఆ IJౕననుÇ Ħందరు ఉĺద IJౕననుÇ IJౕĪన ప¡ాథవనుÇ
¦ెకు´గళ… Ħందవƒ

27. ెలవƒ ĻěతÎ ఘట£ెగళ… నœెయలు పÎరంభ®ాదవƒ- ¦ెకు´గళ… ఒ¡ాÅģ సతÃవƒ, ా’ెగళ…
పÎరంభ®ాదవƒ- ƒ,
ఆాశĨంద ెళ’ె İదÅవƒ సతà IJౕనుగళ… Ÿెౕల¬ారంıľదవƒ.
కĢణ®ాĵతు,
ěక´ మక´ĺ’ె ఒ¡ాÅģ నœెయలు కĢణ®ాĵతు, ¨ాత£ాడలు
కష¾కర®ాĵతు
జనరు సతÃరు
పĸౕļల£ె¨ాģద నంతర ±ావయవ ¤ాదరస మనుషÍన నరవÍవ±ెÄయనుÇ
²ాళ…¨ాడుĦáెందు Ħĺదుబంతు
ఇదు 1956 రĹÐ పĸౕļల£ె©ాĵతు
ానూను,
ానూను, ®ాదĻ®ాదగళ… ఇంĨగూ సహ నœెయుĦîె

28. Īమ’ె ’ెూĦßెÃ?
ఒందు ¤ాదరసద థijూౕIJౕటŝ 95,000
Ĺౕటరుగళషు¾ ²ెě¹న కుģయువ Īౕĸన ¨ానవనుÇ
²ాళ…¨ాడుతáె