Prelego por la Internacia Konferenca Universitato (IKU) de la 100a UK en Lillo, Francio, la 27an de Julio 2015.

1. Akademio Internacia de la Sciencoj – Sanmarino
Kien iras Artefarita Inteligenteco? 1/3
Ekde la entuziasmo al la realeco
Federico Gobbo
Amsterdamo / Milano-Bicocca / Torino
F.Gobbo@uva.nl
27 Julio 2015 – Internacia Kongresa Universitato, Lille, FR
1 de 27

2. Origine estis logiko
2 de 27

3. Informadiko, la nevolita ido de logiko-matematiko
Alan Turing (1912-1954) estas la fondinto de informadiko kiel scienco
de modernaj komputiloj: anta˘u li, kalkulmaˆsinoj estis konstruitaj de
filozofoj kiel Pascal kaj Leibniz, kaj de aliaj sciencistoj. Menciindas
almena˘u Charles Babbage.
En 1936, kiam li publikigis sian fakartikolon pri komputeblaj nombroj,
t.e. la nombroj kiuj povas esti enmetitaj en modernaj komputiloj, li
volis solvi la problemon redukti matematikon al logiko, t.e., la
programo de Hilbert, kiu estis bremsita de la rezulto obtenita de
G¨odel en 1930.
3 de 27

4. Por jarcentoj komputi estis afero por homoj kun abako
Komputistinoj laboras en la grandaj magazenoj de Moskvo, 1958

5. Sur armiloj de milita vento
Estis John von Neumann (1903-1957) – kiu nehazarde abandonis
logikon en 1930 – kiu komprenis la eblajn aplikojn de
logiko-matematiko en konkretaj maˆsinoj.
Dummilite, Alan Turing en Britio kaj John von Neumann en Usono
laboris por siaj ˆstatoj tiel, ke ili povis venki la militon. Komputiloj
ludis gravan rolon en la malˆcifrado de la enkodigo uzita de la nazioj
por ˆcifri siajn mesaˆgojn.
El tiu sperto, Turing komprenis, ke komputiloj estis nova speco de
maˆsinoj, kompare kun ˆciuj aliaj konstruitaj anta˘ue.
5 de 27

6. ˆGenerala modelo de komputebla informado
sendanto
formali ˆgo
−−−−−−→ enigo
komputado
−−−−−−→ eligo
interpretado
←−−−−−−− ricevanto
6 de 27

7. Brita komputilo Colossus
Operaciumistinoj enkodigas datumojn dum la dua mondmilito

8. La entuziasmo pri la novaj bitkomputiloj
ˆCi speciala propreco de bitkomputiloj, t.e. la fakto, ke ili povas
imiti ˆcian diskret-statan maˆsinon, estas priskribita asertante, ke
ili estas universalaj maˆsinoj. La ekzisto de maˆsinoj kun tiuj
proprecoj havas la gravan konsekvencon, ke, aparte de
konsideroj pri rapideco, ne estas necese desegni variajn novajn
maˆsinojn por diversaj komputaj procesoj. Ili povas esti faritaj de
unu bitkomputilo, kondiˆce, ke ili estas programitaj lerte por
ˆciu celo. Konsekvence, ˆciuj bitkomputiloj estas iusence
ekvivalentaj. [. . . ] Nun ni povas denove konsideri la demandon,
“ ˆCu maˆsinoj scipovas pensi?”
Turing 1950
8 de 27

9. Kio estus ‘pensanta maˆsino’?
Estis John McCarthy (1927-2011) kiu inventis en 1956 la esprimon
“Artefarita Inteligenteco” (ekde nun, AI). Tiam, en kurso ˆce MIT li
inventis la esprimon kaj aparte programlingvaˆon LISP, kiu estis
revolucia tiutempe: ˆgi havis abstraktan sintakson; nemonotonan
logikan teknikon nomata ˆcirka˘uskribadon; kaj rubujkolektanton.
La˘u li, A.I. esprimas sin per logiko, kiu estas la plej pura, perfekta
maniero pensi de la homoj – la˘u la filozofia linio kiun komencis
Leibniz ˆgis Turing, tra Frege kaj Hilbert.
9 de 27

10. La patro de Artefarita Inteligenteco ˆsakludas
McCarthy en 1966 ˆsakludas kun kvar kolegoj en Sovetio per komputila transsendo de informoj

11. La ambigueco de Artefarita
Inteligenteco
11 de 27

12. La unua interpreto: forta AI
ˆCu la homa penso estas pure logika?
Por la jesrespondanta skolo, ˆciu formo de homa inteligenteco
lastanalize baziˆgas je logiko, eˆc emocioj. Do la maˆsino povas imiti la
procezon de la homa cerbo – alivorte, reprodukti spegule la homan
menson. Tio signifas, la ricevanto de la eliga (postkomputita) informo
povas esti kaj homo kaj maˆsino sen esencaj, ontologiaj diferencoj.
Tio levis etikajn problemojn: por tiu ˆci skolo, la etika rezonado estas –
denove – parto de logiko, do sufiˆcas programi la “leˆgojn de
humanistiko” similajn al tiuj en la fantasciencaj1 robotoj de Asimov
por havi etikan agenton, kiu povas konduti samkiel homa agento.
1
same kiel ‘sciencfikcia’, sed pli belsona. Proponis William Auld.12 de 27

13. Isaac Asimov literature modelas AI

14. Post la printempa entuziasmo, la AI-vintro
Ju pli fantasta kaj fantascienca literaturo populariˆgis, des pli la realaj
rezultoj de la forta AI estis mizeraj: rapide buˆgetoj por esplorado estis
forprenitaj ˆcie.
En 1966, la revo pri ˆgeneral-cela Per-A˘utomata Tradukado draste
falis pro manko de rezultoj.
En la 1970aj registaroj tra E˘uropo maldonis buˆgetojn por AI.
En la 1980aj, la japana projekto pri kvina generacio de komputiloj,
kie logiko troviˆgis rekte en la aparataro, estis kompleta malsukceso.
14 de 27

15. ˆCu elefantoj ˆsakludas?

16. La dua interpreto: malforta AI
En tre influa fakartikolo publikigita en jaro 1990, Rodney Brooks
(naskiˆgis en 1954) ˆsanˆgas la vidpunkton: AI devas imiti la rezulton de
la naturo, ne la procezon. La ekzemplo estas la elefanto: ˆgi estas
inteligenta specio eˆc sen kapablo ˆsakludi. La esplorado komencu ekde
pli simplaj animaloj ol la homa, kaj iom post iom alsupri la evoluan
ˆstuparon.
Konsekvence, AI ne estas abstrakta rezonado sed korpa: robotoj
interagu kun homoj kaj aliaj robotoj en la sama medio.
16 de 27

17. Robotoj eliras fantasciencon kaj eniras nian mondon
Rodney Brooks interagas kun roboto Cog en la 1990aj ˆce MIT

18. Sinfoto de robota veturilo esplorante Marson
c NASA 31 Oktobro 2012, robota veturilo Curiosity

19. ˆGeneralaj konsideroj
19 de 27

20. Konkretaj rezultoj ˆcefe ne venas de forta AI
Post la AI-vintro, kelkaj konceptoj pluvivis sed ekster AI, ˆcefe en
inˆgenierio de programaro a˘u en informadiko, sed sen tro da sukceso:
la semantika TTT, a˘u ‘Vebo 3.0’;
logik-semantika programado (projekto CYC);
a˘utomataj babililoj ne ˆsajnas homoj, foje homoj ˆsajnas maˆsinaj
(Loebner-Premio por relaigi la Turing-teston).
Neniu el tiuj projektoj eliris la kabinetan, akademian fazon. Tamen
estis pozitiva rezulto flanke de tio: la ˆcefa ideo, ke maˆsinoj povas esti
inteligentaj igis homojn pridemandi kio estas inteligenteco ˆgenerale.
20 de 27

21. Malforta AI montris ke inteligenteco povas esti
imitita. . .
Tute male, la malforta AI produktis diversajn konkretajn rezultojn,
t.e. ekster la akademia mondo, ˆcar ˆgi:
ne pretendas speguli la procezon, sed nur atingi akcepteblan
rezulton.
Ofte programoj a˘utomate lernas (a˘u ‘maˆsinlernas’) de la enigaj
datumoj fare de la uzantoj kaj plibonigas la eligajn rezultojn pere de
statistiko. Alivorte:
inteligenteco en la maˆsino estas la sumo de la uzado de la
programoj fare de inteligentaj homoj.
Klara ekzemplo de tio estas la uzo de Esperanto en la malforta
AI-programo Guglo Tradukado.
21 de 27

22. . . . sed homa inteligenteco estas pli ol lanˆci kubon!
La teamo de Guglo Tradukado vere surpriziˆgis pri la kvalito de
pera˘utomata tradukado kaze de Esperanto... En Esperanto, la
kvanto de ekzistaj tradukoj estas kompare malgranda. La
germana a˘u la hispana, ekzemple, havas pli ol centoblajn
datumojn; aliaj lingvoj kiujn ni ekzamenas por esplorado havas
similan kvanton da datumojn kiel Esperanto sed ili ne atingas
kompareblan kvaliton ankora˘u. Esperanto estis konstruita por
esti facile lernebla fare de homoj, kaj verˆsajne tio helpis
pera˘utomatan tradukadon same.
Thorsten Brants, Sciencisto Esploristo, Blogo de Guglo Tradukado
22 de 27

23. Kiu estas la reala telerlavmaˆsino?

24. La revo pri mastruma maˆsino. . .

25. . . . kaj la realeco
c iRobots Roomba

26. Dume, fantascienco da˘ure revas...
Homandroido Chappie membro de araˆco en la samnoma filmo

27. Dankon por via atento!
Se ne nun, sendu ilin poste al:
F.Gobbo@uva.nl
Deˆsutu kaj disvastigu ˆci prezenton de ˆci-tie:
http:/federicogobbo.name/eo/2015.php
CC BY: $
C
Federico Gobbo 2015
27 de 27