Prezentita je ILEI2006

1. Indekso Pri retkursoj La senˆevala kaleˆo
c s Konstruisme edukadi Kelkaj proponoj Konkludoj
Pedagogiaj modeloj por distanca lingvolernado
La kazo de Esperanto
Federico Gobbo
federico.gobbo@uninsubria.it
Universit` dell’Insubria
a

2. Indekso Pri retkursoj La senˆevala kaleˆo
c s Konstruisme edukadi Kelkaj proponoj Konkludoj
Pri retkursoj
1
En la komenco estiˆis radio...
g
La unua generacio de retkursoj estis unumedia
La dua generacio de retkursoj estas multmedia
La senˆevala kaleˆo
c s
2
Neevitebla leˆog
Kial krizis retlernado versio 1?
Lernu! kaj la dir-kaj-testa modelo
Konstruisme edukadi
3
Jam bonaj ideoj konstruisme
Kelkaj proponoj
4
Unuaj proponoj...
Podkasti!
Vikiumi
Eldoni per blogoj
...kaj aliaj proponoj
Studi per ideomapoj
Rolludi retletere

3. Indekso Pri retkursoj La senˆevala kaleˆo
c s Konstruisme edukadi Kelkaj proponoj Konkludoj
En la komenco estiˆis radio...
g
Lerni esperanton distance
Kursoj por lerni esperanton perrete naskiˆis jam en la 1990aj.
g
Esperantistaro estas disigita homgrupo, kaj dum la tuta sia historio
novaj komunikiloj rapide estis uzitaj por vivteni kontaktojn inter la
membroj, ekzemple per radio.
La˘ EdE, la unua radielsendo en esperanto datas 1922, de Newark
u
(Usono) al Londono. Jam en 1933 lingvajn kursojn dissendas
stacioj el 14 landoj.

4. Ronald Reagan kiel radi-anoncisto, 1934-37.

5. Indekso Pri retkursoj La senˆevala kaleˆo
c s Konstruisme edukadi Kelkaj proponoj Konkludoj
La unua generacio de retkursoj estis unumedia
Lerni esperanton perrete en la 1990aj
Ne surprizas, ke balda˘ aperis retkursoj post la malkovro de TTT
u
(1990) kaj de la unua krozilo (1993).
Ka˘ze de la malrapideco, la unuaj retkursoj eldonitaj dum la
u
1990aj estis strikte tekst-bazaj kaj ofte kopioj de paper- a˘
u
libro-bazaj ekzistantaj lingvokursoj.

6. Unua leciono de anglalingva ELNA-retkurso, 1997

7. Indekso Pri retkursoj La senˆevala kaleˆo
c s Konstruisme edukadi Kelkaj proponoj Konkludoj
La dua generacio de retkursoj estas multmedia
Naskiˆas eo-portalo por ˆiu lingvo: Lernu!
g c
Kun la nova miljaro alvenas nova generacio de retkursoj, kiuj uzas
multmedian materialon (a˘da, skriba, vida, ktp). La plej grava
u
retejo por lerni esperanton nun estas Lernu!, kiu startis kiel ideo en
2000 kaj danke al entuziasmo de TEJO-aktivuloj kaj al subteno de
‘Esperantic Studies Foundation’ (ESP) la 21-a de decembro 2002
ˆi estis lanˆita.
g c

8. La ˆefpaˆo de Lernu! en 24 lingvoj, 23/07/2006
c g

9. Indekso Pri retkursoj La senˆevala kaleˆo
c s Konstruisme edukadi Kelkaj proponoj Konkludoj
La dua generacio de retkursoj estas multmedia
ˆ
La enhavo de Lernu! riˆas sed iom haosas...
c
12 kursoj (bazaj, progresaj, infanaj...),
1
vortaroj,
2
detalaj priskriboj de la gramatiko (“La tuta Esperanto” de
3
Seppik),
elˆuteblaj libr(et)oj (ekz. “Fajron sentas min interne” de
s
4
Matthias),
forumoj,
5
virtualaj lecionoj (t.e. gvidanto kaj lernantoj kunvenas
6
perrete),
perretaj ekzamenoj,
7
elibroj,
8
amatoraj filmetoj.
9

10. La aktuala ˆenerala paˆo de Lernu!...
g g

11. ...kaj la estiˆonta, pli bona
g

12. Indekso Pri retkursoj La senˆevala kaleˆo
c s Konstruisme edukadi Kelkaj proponoj Konkludoj
La dua generacio de retkursoj estas multmedia
Evaluado de Lernu! kaj proponoj
Lernu! estas la plej bona il(ar)o por lerni esperanton distance. Mia
celo estas doni konkretajn proponojn por plibonigi plue, baze de
miaj spertoj ˆe itala nacia projekto por distanca lernado por
c
altgrada robotistiko, nome TIGER.
Mia startpunkto jenas: ne estas problemo de teknologio sed de
pedagogio. Alivorte, krom plibonigi la ordigon de la enhavo
necesas doni aktivan taskaron por pli efike instrui kaj lerni distance
la esperantan lingvon, en amuza maniero.

13. Indekso Pri retkursoj La senˆevala kaleˆo
c s Konstruisme edukadi Kelkaj proponoj Konkludoj
La dua generacio de retkursoj estas multmedia
Evaluado de Lernu! kaj proponoj
Lernu! estas la plej bona il(ar)o por lerni esperanton distance. Mia
celo estas doni konkretajn proponojn por plibonigi plue, baze de
miaj spertoj ˆe itala nacia projekto por distanca lernado por
c
altgrada robotistiko, nome TIGER.
Mia startpunkto jenas: ne estas problemo de teknologio sed de
pedagogio. Alivorte, krom plibonigi la ordigon de la enhavo
necesas doni aktivan taskaron por pli efike instrui kaj lerni distance
la esperantan lingvon, en amuza maniero.
ˆ
Cu vi pretas?

14. Indekso Pri retkursoj La senˆevala kaleˆo
c s Konstruisme edukadi Kelkaj proponoj Konkludoj
Neevitebla leˆo
g
La unua fazo de nova medio
Marshall McLuhan en Understanding Media klarigis jam en la
1960aj ˆeneralan leˆon de nova medio: kiam alvenas nova medio,
g g
ˆi klopodas sin maski kiel malnova medio por iˆi ˆenerale
g gg
akceptata de la publiko.
Lia ekzemplo estis pri la unuaj a˘tomobiloj, kiuj estas similaj al
u
senˆevalaj kaleˆoj. De tial, la ‘leˆo de la senˆevala kaleˆo’.
c s g c s

15. Kaleˆo, en la Scienca Muzeo de Milano
s

16. Alfa Romeo 2300 Spider Sport, samloke

17. Indekso Pri retkursoj La senˆevala kaleˆo
c s Konstruisme edukadi Kelkaj proponoj Konkludoj
Kial krizis retlernado versio 1?
La monda krizo de retlernado en la 2000aj
Jam ekde 2001 la nombro de TTT-paˆoj en la angla ne estis plu la
g
plejmulto, kaj la tendenco emas al plimultiˆo de la lingvoj mem.
g
Konsekvence la demando pri tradukado kaj lingvaj kursoj
disdoneblaj perrete pli kaj pli kreskas. En esperantaj rondoj
konatas la fakto, ke multaj lernantoj alprosksimiˆas per retkurso
g
sed je la fino ili perdiˆas.
g
La reta konektado en granda parto de la mondo permesas la uzon
de multmedia materialo, tamen tutmonde retlernado vivas
profundan krizon, aparte prilingva. Oni povas serˆi ekskuzon en
c
teknologio.

18. Indekso Pri retkursoj La senˆevala kaleˆo
c s Konstruisme edukadi Kelkaj proponoj Konkludoj
Kial krizis retlernado versio 1?
La monda krizo de retlernado en la 2000aj
Jam ekde 2001 la nombro de TTT-paˆoj en la angla ne estis plu la
g
plejmulto, kaj la tendenco emas al plimultiˆo de la lingvoj mem.
g
Konsekvence la demando pri tradukado kaj lingvaj kursoj
disdoneblaj perrete pli kaj pli kreskas. En esperantaj rondoj
konatas la fakto, ke multaj lernantoj alprosksimiˆas per retkurso
g
sed je la fino ili perdiˆas.
g
La reta konektado en granda parto de la mondo permesas la uzon
de multmedia materialo, tamen tutmonde retlernado vivas
profundan krizon, aparte prilingva. Oni povas serˆi ekskuzon en
c
teknologio.
Kial do tiu ˆi krizo?
c

19. Indekso Pri retkursoj La senˆevala kaleˆo
c s Konstruisme edukadi Kelkaj proponoj Konkludoj
Kial krizis retlernado versio 1?
La “dir-kaj-testa” modelo
ˆ
Gis nun retlernadaj ejoj sekvas la tradicia pedagogia modelo, nome
“dir-kaj-testa”. Spertuloj kaj instruantoj ofertas fiksan materialon
en la˘ˆtupa maniero, kaj oni esperas, ke lernantoj absorbas kaj
us
eltenas.
Retlernade, tio ofte implikas enˆutado de anta˘pretigitaj materialoj
s u
fare de la instruantoj. La testfazo iˆas a˘tomata, kaj preska˘ ˆiuj
g u uc
interagado inter la lernantoj kaj la lernantoj kaj la instruisto
perdiˆas a˘ iˆas flanka faktoro, t.e. ˆi ne rilatas rekte nek kun
g ug g
lecionoj nek kun ekzamenoj.

20. Indekso Pri retkursoj La senˆevala kaleˆo
c s Konstruisme edukadi Kelkaj proponoj Konkludoj
Kial krizis retlernado versio 1?
La “dir-kaj-testa” modelo por retlernadi
ˆ
Gis nun retlernadaj ejoj sekvas la tradicia pedagogia modelo, nome
“dir-kaj-testa”. Spertuloj kaj instruantoj ofertas fiksan materialon
en la˘ˆtupa maniero, kaj oni esperas, ke lernantoj absorbas kaj
us
eltenas.
Retlernade, tio signifas la jenan interpreton de interagado: prenu la
paˆojn de libro, alklakiˆu la paˆ-turnojn, kaj finu per memzorgaj
g g g
multelektaj testoj kiel ekzamenoj, kelkfoje la˘tdiritaj de teruraj
u
parolantaj kapoj – feliˆe, tio neniam okazis en priesperantaj kursoj.
c

21. Jen la ofta rezulto...

22. Ni vidu kie Lernu! sekvas la “dir-kaj-testan” modelon

23. La kurso “Bildoj kaj demandoj”
ˆ
Gi sekvas la dir-kaj-testa modelo. Interese, alklake oni havas
bazajn informojn pri la vortprovizo, kiu estas ne tro banala formo
de alklakado.

24. Testo de la kurso “Vojaˆu kun Zam”
g
Same, ˆi sekvas la dir-kaj-testa modelo. Oni povas a˘di la
g u
frazojn...

25. Testo de la kurso “Vojaˆu kun Zam”
g
Same, ˆi sekvas la dir-kaj-testa modelo. Oni povas a˘di la
g u
frazojn... sed oni ne povas testi la kvaliton de propra la˘tlegado.
u

26. Specimeno de la kurso “Ana Pana”
Ana Pana (kaj la sekvo) diferencas de la anta˘aj danke al la
u
rakonto, kiu povas revigligi intereson...

27. Specimeno de la kurso “Ana Pana”
Ana Pana (kaj la sekvo) diferencas de la anta˘aj danke al la
u
rakonto, kiu povas revigligi intereson... sed kial ne konstrui
detektivromanon kun la lernantoj, samkiel rolludado?

28. La kursoj fare de Claude Piron
La bildstrio la˘ la Zagreba metodo “Kiu estas Jozefo” a˘ la famega
u u
“Gerda malaperis!” ne profitis de la nova medio: oni ilin simple
kopiis enreten.

29. La kursoj fare de Claude Piron
La bildstrio la˘ la Zagreba metodo “Kiu estas Jozefo” a˘ la famega
u u
“Gerda malaperis!” ne profitis de la nova medio: oni ilin simple
kopiis enreten. Jen klara ekzemplo de senˆevala kaleˆa adaptado.
c s

30. La lingvo-kaj-kulturaj kursoj
ˆ
Ci tiu kurso, samkiel “Vojaˆo en Esperanto-lando” (beda˘rinde ne
g u
kompleta), superas la aliajn ˆar ili enkondukas specimenojn de
c
esperanta vivo. La adapto de la Kolkera libro tamen estas alia
senˆevala kaleˆo.
c s

31. Indekso Pri retkursoj La senˆevala kaleˆo
c s Konstruisme edukadi Kelkaj proponoj Konkludoj
Lernu! kaj la dir-kaj-testa modelo
Grava rimarko.
Oni ne min miskomprenu. Mi ne diras, ke Gerda malaperis! ne
valoras. Mi diras, ke oni devas adapti la lernigan materialon al la
medio.
Pozitiv-pensante: oni povas plibonigi la bonajn jamfaraˆ per alia
oj
perspektivo, kiu engaˆigas pli aktive kaj la lernantoj kaj la
g
instruantoj.

32. Indekso Pri retkursoj La senˆevala kaleˆo
c s Konstruisme edukadi Kelkaj proponoj Konkludoj
Lernu! kaj la dir-kaj-testa modelo
Grava rimarko.
Oni ne min miskomprenu. Mi ne diras, ke Gerda malaperis! ne
valoras. Mi diras, ke oni devas adapti la lernigan materialon al la
medio.
Pozitiv-pensante: oni povas plibonigi la bonajn jamfaraˆ per alia
oj
perspektivo, kiu engaˆigas pli aktive kaj la lernantoj kaj la
g
instruantoj.
ˆ
Cu vi pretas?

33. Indekso Pri retkursoj La senˆevala kaleˆo
c s Konstruisme edukadi Kelkaj proponoj Konkludoj
Kio estas konstruismo?
Temas pri pedagogia modelo kiu substrekas la rolon de kulturo kaj
kuntesto en la komprenada proceso. Bazaj referencoj:
la evoluadan perspektivon, t.e. kiel infanoj lernas, influas la
hipotezo Proksim-LernoAreo (PLA) la˘ Vygotsky;
u
la konaran perspektivon, t.e. kiel homoj strukturas
informadon, influas la skolo de Gregory Bateson;
la edukadan perspektivon, t.e. kiaj iloj efikas por edukado,
influas la ideoj de Gredler.

34. Indekso Pri retkursoj La senˆevala kaleˆo
c s Konstruisme edukadi Kelkaj proponoj Konkludoj
Limoj de la “dir-kaj-testa” modelo
Kio estas lernado? Lernado estas serˆado pri signifo. La˘
c u
konstruisma vidpunkto, du estas la lernadaj faktoroj malzorge de la
“dir-kaj-testa” modelo:

35. Indekso Pri retkursoj La senˆevala kaleˆo
c s Konstruisme edukadi Kelkaj proponoj Konkludoj
Limoj de la “dir-kaj-testa” modelo
Kio estas lernado? Lernado estas serˆado pri signifo. La˘
c u
konstruisma vidpunkto, du estas la lernadaj faktoroj malzorge de la
“dir-kaj-testa” modelo:
instruantoj povas kaj volas lerni de la lernantoj (principo de
1
retroagado, la˘ Gregory Bateson)
u

36. Indekso Pri retkursoj La senˆevala kaleˆo
c s Konstruisme edukadi Kelkaj proponoj Konkludoj
Limoj de la “dir-kaj-testa” modelo
Kio estas lernado? Lernado estas serˆado pri signifo. La˘
c u
konstruisma vidpunkto, du estas la lernadaj faktoroj malzorge de la
“dir-kaj-testa” modelo:
instruantoj povas kaj volas lerni de la lernantoj (principo de
1
retroagado, la˘ Gregory Bateson)
u
sen aktiva partopreno de la lernanto en konstruado, t.e.
2
lerni-per-fari, ˆli tute ne povas lerni pri la lernado (principo de
s
metalernado, a˘ lernolernado).
u

37. Indekso Pri retkursoj La senˆevala kaleˆo
c s Konstruisme edukadi Kelkaj proponoj Konkludoj
Limoj de la “dir-kaj-testa” modelo
Kio estas lernado? Lernado estas serˆado pri signifo. La˘
c u
konstruisma vidpunkto, du estas la lernadaj faktoroj malzorge de la
“dir-kaj-testa” modelo:
instruantoj povas kaj volas lerni de la lernantoj (principo de
1
retroagado, la˘ Gregory Bateson)
u
sen aktiva partopreno de la lernanto en konstruado, t.e.
2
lerni-per-fari, ˆli tute ne povas lerni pri la lernado (principo de
s
metalernado, a˘ lernolernado).
u
Sen retroagado nek metalernado finvenkas la plej grava malamiko
de lernado:

38. Indekso Pri retkursoj La senˆevala kaleˆo
c s Konstruisme edukadi Kelkaj proponoj Konkludoj
Limoj de la “dir-kaj-testa” modelo
Kio estas lernado? Lernado estas serˆado pri signifo. La˘
c u
konstruisma vidpunkto, du estas la lernadaj faktoroj malzorge de la
“dir-kaj-testa” modelo:
instruantoj povas kaj volas lerni de la lernantoj (principo de
1
retroagado, la˘ Gregory Bateson)
u
sen aktiva partopreno de la lernanto en konstruado, t.e.
2
lerni-per-fari, ˆli tute ne povas lerni pri la lernado (principo de
s
metalernado, a˘ lernolernado).
u
Sen retroagado nek metalernado finvenkas la plej grava malamiko
de lernado: enuo.

39. Same, perbilde
retroagado
Instruanto
proponas taskon
estighas
demandoj
lernanto
taskfaro
fino
metalernado
restrukturado

40. Indekso Pri retkursoj La senˆevala kaleˆo
c s Konstruisme edukadi Kelkaj proponoj Konkludoj
Kiel okazas lernado? La konstruisma vidpunkto
La˘ konstruismo, lernado okazas per konstruo, a˘ eltrovo, de
u u
reguloj kaj mensaj modeloj. Alivorte, ni kreas niajn lensojn por
interpreti la mondon.

41. Indekso Pri retkursoj La senˆevala kaleˆo
c s Konstruisme edukadi Kelkaj proponoj Konkludoj
Kiel okazas lernado? La konstruisma vidpunkto
La˘ konstruismo, lernado okazas per konstruo, a˘ eltrovo, de
u u
reguloj kaj mensaj modeloj. Alivorte, ni kreas niajn lensojn por
interpreti la mondon.
Ni difinas lernunuo kiel unu sensodonacado al (mensa) mondo.
Tio valoras kaj por lernantoj kaj por instruantoj, a˘ trejnantoj.
u

42. Indekso Pri retkursoj La senˆevala kaleˆo
c s Konstruisme edukadi Kelkaj proponoj Konkludoj
Kiel okazas lernado? La konstruisma vidpunkto
La˘ konstruismo, lernado okazas per konstruo, a˘ eltrovo, de
u u
reguloj kaj mensaj modeloj. Alivorte, ni kreas niajn lensojn por
interpreti la mondon.
Ni difinas lernunuo kiel unu sensodonacado al (mensa) mondo.
Tio valoras kaj por lernantoj kaj por instruantoj, a˘ trejnantoj.
u
Do, lernado estas konstanta ariˆo kaj disiˆo de lernunuoj kiuj
g g
kombine konstruas modelojn kaj regulojn. Lernado kaj metalernado
okazas samtempe.

43. Lernunuoj estas la brikoj de lernado

44. Indekso Pri retkursoj La senˆevala kaleˆo
c s Konstruisme edukadi Kelkaj proponoj Konkludoj
Kiel ni asimilas novan informadon
Informoj kiuj konfirmas regulon fortikigas nian konaran modelon.

45. Indekso Pri retkursoj La senˆevala kaleˆo
c s Konstruisme edukadi Kelkaj proponoj Konkludoj
Kiel ni asimilas novan informadon
Informoj kiuj konfirmas regulon fortikigas nian konaran modelon.
Informoj kiuj malkonfirmas regulon ˆanˆas nian konaran modelon.
sg

46. Indekso Pri retkursoj La senˆevala kaleˆo
c s Konstruisme edukadi Kelkaj proponoj Konkludoj
Kiel ni asimilas novan informadon
Informoj kiuj konfirmas regulon fortikigas nian konaran modelon.
Informoj kiuj malkonfirmas regulon ˆanˆas nian konaran modelon.
sg
Konsekvence, eˆ eraro povas doni senson, t.e. iˆi lernunuo.
c g

47. Indekso Pri retkursoj La senˆevala kaleˆo
c s Konstruisme edukadi Kelkaj proponoj Konkludoj
Kiel ni asimilas novan informadon
Informoj kiuj konfirmas regulon fortikigas nian konaran modelon.
Informoj kiuj malkonfirmas regulon ˆanˆas nian konaran modelon.
sg
Konsekvence, eˆ eraro povas doni senson, t.e. iˆi lernunuo.
c g
Aliflanke, informojn kiujn ni ne kapablas lokigi en nia nuna konara
modelo simple oni forˆ
etas.

48. Indekso Pri retkursoj La senˆevala kaleˆo
c s Konstruisme edukadi Kelkaj proponoj Konkludoj
Kiel enkonduki kontruismon en prilingvan retlernadon?
Fokusi je komprenado signifas instrui al lernantoj ne anta˘fabrikitaj
u
konceptoj,
sed male

49. Indekso Pri retkursoj La senˆevala kaleˆo
c s Konstruisme edukadi Kelkaj proponoj Konkludoj
Kiel enkonduki kontruismon en prilingvan retlernadon?
Fokusi je komprenado signifas instrui al lernantoj ne anta˘fabrikitaj
u
konceptoj,
sed male
kiel fari bonajn demandojn;
kiel trovi bonajn respondojn.

50. Indekso Pri retkursoj La senˆevala kaleˆo
c s Konstruisme edukadi Kelkaj proponoj Konkludoj
Kiel enkonduki kontruismon en prilingvan retlernadon?
Fokusi je komprenado signifas instrui al lernantoj ne anta˘fabrikitaj
u
konceptoj,
sed male
kiel fari bonajn demandojn;
kiel trovi bonajn respondojn.
Tial oni devas recentrigi la raporton lernanto(j)-trejnanto en la
komuna, kolektiva konstruado de la komprenado.

51. Indekso Pri retkursoj La senˆevala kaleˆo
c s Konstruisme edukadi Kelkaj proponoj Konkludoj
La socia ˆanˆo de la raportoj lernanto(j)-trejnanto
sg
Konstruism-kontekste oni preferas paroli pri ‘trejnanto’ anstata˘
u
instruanto. Fakte, ˆar ˆiuj lernas dum la lernoprocezo (memoru la
cc
du principojn, retroagado kaj metalernado) la grupo similas pli al
sporta teamo ol al lerneja klaso.
Ekzemploj:
lernantoj povas kunlabori la˘ specifa projektoj;
u

52. Indekso Pri retkursoj La senˆevala kaleˆo
c s Konstruisme edukadi Kelkaj proponoj Konkludoj
La socia ˆanˆo de la raportoj lernanto(j)-trejnanto
sg
Konstruism-kontekste oni preferas paroli pri ‘trejnanto’ anstata˘
u
instruanto. Fakte, ˆar ˆiuj lernas dum la lernoprocezo (memoru la
cc
du principojn, retroagado kaj metalernado) la grupo similas pli al
sporta teamo ol al lerneja klaso.
Ekzemploj:
lernantoj povas kunlabori la˘ specifa projektoj;
u
eraroj estas okazoj lernadi por ˆiuj, tiel forigante honton a˘
c u
beda˘ron;
u

53. Indekso Pri retkursoj La senˆevala kaleˆo
c s Konstruisme edukadi Kelkaj proponoj Konkludoj
La socia ˆanˆo de la raportoj lernanto(j)-trejnanto
sg
Konstruism-kontekste oni preferas paroli pri ‘trejnanto’ anstata˘
u
instruanto. Fakte, ˆar ˆiuj lernas dum la lernoprocezo (memoru la
cc
du principojn, retroagado kaj metalernado) la grupo similas pli al
sporta teamo ol al lerneja klaso.
Ekzemploj:
lernantoj povas kunlabori la˘ specifa projektoj;
u
eraroj estas okazoj lernadi por ˆiuj, tiel forigante honton a˘
c u
beda˘ron;
u
super ˆio, kaj trejnantoj kaj lernantoj amuziˆas dum lernado.
c g

54. Indekso Pri retkursoj La senˆevala kaleˆo
c s Konstruisme edukadi Kelkaj proponoj Konkludoj
Trispeca klasifikado de konfliktoj
En filozofia artikolo pri aikidoo, japana batalarto, mi klasifikis la
eblajn poziciojn de konfliko la˘ la sekvaj specoj:
u
neniiga pozicio. Vivspiralo kunstreˆiˆas kaj eliras konstanta
cg
1
deprimado – ˆiuj malvenkas.
c

55. Indekso Pri retkursoj La senˆevala kaleˆo
c s Konstruisme edukadi Kelkaj proponoj Konkludoj
Trispeca klasifikado de konfliktoj
En filozofia artikolo pri aikidoo, japana batalarto, mi klasifikis la
eblajn poziciojn de konfliko la˘ la sekvaj specoj:
u
neniiga pozicio. Vivspiralo kunstreˆiˆas kaj eliras konstanta
cg
1
deprimado – ˆiuj malvenkas.
c
konkurada pozicio. Vivspiralo kunstreˆiˆas kaj eliras
cg
2
konstanta vivbatalo – mi gajnas, vi malgajnas.

56. Indekso Pri retkursoj La senˆevala kaleˆo
c s Konstruisme edukadi Kelkaj proponoj Konkludoj
Trispeca klasifikado de konfliktoj
En filozofia artikolo pri aikidoo, japana batalarto, mi klasifikis la
eblajn poziciojn de konfliko la˘ la sekvaj specoj:
u
neniiga pozicio. Vivspiralo kunstreˆiˆas kaj eliras konstanta
cg
1
deprimado – ˆiuj malvenkas.
c
konkurada pozicio. Vivspiralo kunstreˆiˆas kaj eliras
cg
2
konstanta vivbatalo – mi gajnas, vi malgajnas.
ludarta pozicio. Vivspiralo finfine vastiˆas kaj eliras
g
3
interˆanˆa donaco kaj komuna kresko – ˆiuj gajnas.
sg c

57. Indekso Pri retkursoj La senˆevala kaleˆo
c s Konstruisme edukadi Kelkaj proponoj Konkludoj
Trispeca klasifikado de konfliktoj
En filozofia artikolo pri aikidoo, japana batalarto, mi klasifikis la
eblajn poziciojn de konfliko la˘ la sekvaj specoj:
u
neniiga pozicio. Vivspiralo kunstreˆiˆas kaj eliras konstanta
cg
1
deprimado – ˆiuj malvenkas.
c
konkurada pozicio. Vivspiralo kunstreˆiˆas kaj eliras
cg
2
konstanta vivbatalo – mi gajnas, vi malgajnas.
ludarta pozicio. Vivspiralo finfine vastiˆas kaj eliras
g
3
interˆanˆa donaco kaj komuna kresko – ˆiuj gajnas.
sg c
Kompreneble, konstruismo situas en la tria speco, la ludarta.

58. Ni vidu kie Lernu! sekvas plimalpli la konstruisman
modelon

59. Interˆanˆoj, bonaj ideoj por kontakti homojn
sg
Temas pri enkonduki lernantojn el la forumon, kaj trovi
saminteresanojn. Oni povas voki lingvohelpanton la˘pete kaj
u
-bezone.

60. Interˆanˆoj, bonaj ideoj por kontakti homojn
sg
Temas pri enkonduki lernantojn el la forumon, kaj trovi
saminteresanojn. Oni povas voki lingvohelpanton la˘pete kaj
u
-bezone. Tamen, tiu laborado estas for kaj de la kursoj kaj de la
ekzamenoj!

61. Vidludoj: bonaj ideoj! La ekzemplo de skrablo
Skrablo estas mondfama ludo, perfekta por lerni vortaron. Vi
povas ludi kun la komputilo kaj kun homoj.

62. Vidludoj: bonaj ideoj! La ekzemplo de skrablo
Skrablo estas mondfama ludo, perfekta por lerni vortaron. Vi
povas ludi kun la komputilo kaj kun homoj. Kial ne organizi
virtualajn rendevuojn kaj poentlimon kiel ekzamena parto?

64. Enmetu vidludajn matˆojn kiel ekzameneroj!
c
Belaj vidludoj, speciale se ludataj kun homoj, povas valori kiel
ekzameneroj.

65. Indekso Pri retkursoj La senˆevala kaleˆo
c s Konstruisme edukadi Kelkaj proponoj Konkludoj
Jam bonaj ideoj konstruisme
Dua grava rimarko.
Lernu! devas la˘ mi havi malpli fiksan manieron ekzameni, la
u
trejnantoj-lingvohelpantoj devas havi rolon, alivorte

66. Indekso Pri retkursoj La senˆevala kaleˆo
c s Konstruisme edukadi Kelkaj proponoj Konkludoj
Jam bonaj ideoj konstruisme
Dua grava rimarko.
Lernu! devas la˘ mi havi malpli fiksan manieron ekzameni, la
u
trejnantoj-lingvohelpantoj devas havi rolon, alivorte
for l’ A˘tomatismon!
u

67. Indekso Pri retkursoj La senˆevala kaleˆo
c s Konstruisme edukadi Kelkaj proponoj Konkludoj
Jam bonaj ideoj konstruisme
Dua grava rimarko.
Lernu! devas la˘ mi havi malpli fiksan manieron ekzameni, la
u
trejnantoj-lingvohelpantoj devas havi rolon, alivorte
for l’ A˘tomatismon!
u
Ni vidas nun kelkajn konkretajn proponojn por plibonigi retkursojn
kiel Lernu!.
Grava rimarko: espereble ili povas valori por ˆiaj prilingvaj
c
retkursoj, t.e. ne speciale esperantaj.

68. Indekso Pri retkursoj La senˆevala kaleˆo
c s Konstruisme edukadi Kelkaj proponoj Konkludoj
Unuaj proponoj...
Novaj retmedioj por la nova retlernado versio 2
Enrete furoras – ne nur esperantuje – novaj tekstoj a˘ retmedioj
u
kiel:
podkastoj;
1
vikioj;
2
blogoj.
3
Ni ekzamenu tiujn en kunteksto de distanca lingvolernado.

69. Indekso Pri retkursoj La senˆevala kaleˆo
c s Konstruisme edukadi Kelkaj proponoj Konkludoj
Podkasti!
Podkastoj kiel helpiloj por la a˘da parto de la lingvo
u
Podkasto estas perreta radistacio kiu elsendas la˘pete. Oni povas
u
a˘skulti per komputilo a˘ poˆa˘diloj kiel ipodo de Apple.
u u su
Unue, oni povas pasive akiri senpage la nunajn podkastojn en la
ˆ
esperanta kiel Ci Tie Nun de Krize, kun belega norma prononco,
la˘ la kriterioj de Wells (1989). Ekzemple, epizodo 18 havas
u
amuzan skeˆon pri telefona help-sistemo perfekta por enkonduki la
c
esperantajn numerojn.

70. Esperanta podkasto per Apple iTunes

71. Indekso Pri retkursoj La senˆevala kaleˆo
c s Konstruisme edukadi Kelkaj proponoj Konkludoj
Podkasti!
Bazaj uzoj de podkasto
Unue, podkasta elsendo povas uzati por diktaˆ trejnanto kaj
o:
lernantoj a˘skultas freˆe elsenditan epizodon, kaj poste trejnanto
u s
eldonas la ˆustan transskribon kaj ˆiuj povas kontroli kion ili
g c
komprenis.
Due, oni povas kreive konstrui tekston pri podkasto. Ekzemple:
kiun aktualaˆ vi taksas pli stranga en epizodo 16? Kial?
on

72. Indekso Pri retkursoj La senˆevala kaleˆo
c s Konstruisme edukadi Kelkaj proponoj Konkludoj
Podkasti!
Progresaj uzoj de podkasto
Oni povas pridiskuti ˆu elsendi propran podkaston, la˘teme.
c u
Ekzistas multaj manieroj elsendi podkaston tute senpage kaj en
facila maniero.
Ekzemple: kial ne la italaj instruantoj ne lanˆas la podkaston
c
“Italanto: italaj aferoj klarigitaj en esperanto”? Oni povas
prikomenti italajn aferojn (ne nur primovadajn!) al esperanta
publiko, kiel ekzemple: kial italaj viroj pasias tiugrade por futbalo?
Instruanto iˆas peranto, lernantoj elsendas opiniojn, jen preta la
g
epizodo.

73. Indekso Pri retkursoj La senˆevala kaleˆo
c s Konstruisme edukadi Kelkaj proponoj Konkludoj
Vikiumi
Vikio kiel kunlabora skriba retspaco
Vikio estas maniero perrete skribi ajnteme kaj anonime a˘ la˘
uu
invito. Gravas, ke ˆiu retpaˆo ne havas specifan a˘toron, sed male
c g u
la informoj estas publike legeblaj kaj eˆ redakteblaj.
c
Unue, lingvohelpantoj povas starigi lingvajn demandojn kaj
ˆ
respondojn por lernantoj – per vikio oni evitas haoson tipan kaze
de forumoj, kie oni ree kaj ree respondas al la samaj demandoj,
ˆiufoje. Oni povas ekzemple citi specimenojn de pionirojn kaj
c
komenti nacilingve por komencantoj, a˘ rekte en esperanto por
u
progresantoj.

74. Indekso Pri retkursoj La senˆevala kaleˆo
c s Konstruisme edukadi Kelkaj proponoj Konkludoj
Vikiumi
Vikipedio, la plej sukcesa vikio tutmonde
Vikipedio, la granda libera enciklopedio, estas impresa sukceso de
la libersoftvara movado. La esperanta versio estas unu el la plej
riˆaj, nun (25/07/2006) estiˆas 55 284 artikoloj.
c g

75. Indekso Pri retkursoj La senˆevala kaleˆo
c s Konstruisme edukadi Kelkaj proponoj Konkludoj
Vikiumi
Baza uzo de Vikipedio: retserˆadoj
c
Trejnanto povas doni al lernanta grupo taskjon uzante vikipedion.
Ekzemple, oni povas enkonduki la parizan oran periodon de
esperanta literaturo kaj poste proponi profundiˆojn per
g
elesperantigo de vikipediaj artikoloj. Por tiuj retserˆadoj necesas
c
nur krozi vikipedion.
Pli ˆenerale, pli efikas instrui lingvon-kaj-kulturon samtempe kaj
g
ekde la komenco, tiel, ke lernantoj, dum ilia ˆiutaga vivo, scipovas
c
respondi al la kutimaj stultaj demandoj: esperanto ne havas
kulturon, oni ne povas esprimi ˆion, ktp.
c

76. Indekso Pri retkursoj La senˆevala kaleˆo
c s Konstruisme edukadi Kelkaj proponoj Konkludoj
Vikiumi
Progresaj uzoj de Vikipedio
Ne bezonatas apartaj teknologiaj konoj por kunlabori. Eˆ c
komencanto povas profiti de la esperanta vikipedio, ekzemple per
traduko en la nacia lingvo de informoj ankora˘ malˆeestaj. Poste,
u c
ˆ
oni povas esperantigi el la nacia lingvo. Generale vikipedianoj estas
pli toleraj pri gramatikaˆ detaloj ol la tradiciaj esperantistoj,
aj
miasperte.
La ebloj praktike, utile, lernoplene kaj aktive kunlabori estas
senfinaj. Kroma avantaˆo estas la enirigo de la lernantoj en la
g
parol-komunumo. Alia vikio subteninda estas Bretaro.

77. Vikipedianoj kunhelpon deziras

78. Indekso Pri retkursoj La senˆevala kaleˆo
c s Konstruisme edukadi Kelkaj proponoj Konkludoj
Eldoni per blogoj
Blogo, la nova formo de ˆ
urnalismo
Blogo estas la plej interesa kaj kompleksa formo de novaj
retmedioj. Sufiˆas diri, ke temas pri retaj ˆ
c urnaloj kun sola a˘u
ˆ
pluraj a˘toroj, male al vikioj. Generale blogaj artikoloj kunligas per
u
blogosferoj pri specifaj temoj a˘ interesoj. Estas tre facile eldoni
u
blogon, multe pli ol tradicia retejo.
Krome, blogoj alproksimigas junajn novulojn kaj ili donas
modernan flaron al esperanto.

79. Indekso Pri retkursoj La senˆevala kaleˆo
c s Konstruisme edukadi Kelkaj proponoj Konkludoj
Eldoni per blogoj
Bazaj kaj progresaj uzoj de blogoj
Per lernoklasa blogo oni povas ekzemple eldoni la rezultojn de la
retserˆadoj kiuj iˆas konarbazo por la estontaj komencantoj. Tiel
c g
lernado de ˆiuj kreskas (memoru la du principoj: retroagado kaj
c
metalernado).
Progres-uze: malfermi blogon povas ˆ pontojn inter kulturoj,
eti
samkiel podkastoj. Mi esperas, ke www.esperanto.it enhavos
frue en la unua paˆo novaˆ vidpunkte de itala esperantista
g ojn
federacio, uzante blogon, samkiel www.liberafolio.org, kaj dulingve
(itale kaj esperante).

80. Indekso Pri retkursoj La senˆevala kaleˆo
c s Konstruisme edukadi Kelkaj proponoj Konkludoj
...kaj aliaj proponoj
Kromaj proponoj
Mi havas kelkajn kromajn proponojn kiuj mi taksas la plej
originalaj.
La anta˘ajn oni povas retrovi en la literaturo.
u

81. Indekso Pri retkursoj La senˆevala kaleˆo
c s Konstruisme edukadi Kelkaj proponoj Konkludoj
Studi per ideomapoj
ideomapoj por aktiva studado
Ideomapoj estas matematike arbitraj grafoj por bildomontri rilatojn
inter konceptoj, ekzemple per la libera softvaro FreeMind,
freemind.sourceforge.net.
Oni povas konstrui navigmapon por elˆutita kopio de PMEG fare
s
de Bertilo Wennergren. Tio estas maniero aktive studadi.

82. Ekzempla ideomapo: pretigi mian kontribuon

83. Indekso Pri retkursoj La senˆevala kaleˆo
c s Konstruisme edukadi Kelkaj proponoj Konkludoj
Rolludi retletere
Se vi timas teknologion, sufiˆas retleteri!
c
Interesa modo estas retletera rolludado. Ekzemple, instruanto
enkondukas krimromanan scenaron, ekzemple baze de romanoj de
Lovecraft, kaj ˆiu lernanto agas per avataro kiel grupo.
c
Per simpla dissendolisto (ekz. Yahoo- au Google-grupo) oni povas
amuze lerni lingvon kune kun aliaj. La scenarojn oni povas ree
proponi al novaj lernantoj, la amuza parto estas, ke la
enkondukinto ne scias vere kion homoj decidos fari.
Fine, se la rezulto belas, kial ne publiki la tuton en aparta vikio?

84. Indekso Pri retkursoj La senˆevala kaleˆo
c s Konstruisme edukadi Kelkaj proponoj Konkludoj
Multaj retmedioj = redundanco = pli profunda lernado
Ne tro proteku viajn lernantojn de elfaloj. Lasu ilin grupiˆi kaj
g
malkovri. Lasu vin surprizi de ili.

85. Indekso Pri retkursoj La senˆevala kaleˆo
c s Konstruisme edukadi Kelkaj proponoj Konkludoj
Dankon
Bibliografio disdonebla la˘pete
u
Mi volas danki Rosario Sica’n por niaj fruktodonaj interˆanˆoj.
sg
Attribuzione - Non Commerciale - Condividi allo stesso modo 2.0 Italia
http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/2.0/it/
Oni povas elˆuti ˆi tiun materialon je: http://purl.org/net/fgobbo
sc
Demandoj?