Recomendados
Más contenido relacionado
La actualidad más candente
La actualidad más candente (20)
Destacado
Destacado (20)
มลพิษทางน้ำ
- 1. บทที่บทที่ 44 มลพิษมลพิษ สิ่งแวดล้อมสิ่งแวดล้อม -- มลพิษทางนำ้ามลพิษทางนำ้า -- รายวิชารายวิชา ENV 2103ENV 2103 สิ่งแวดล้อมกับการสิ่งแวดล้อมกับการ พัฒนาพัฒนา สุทธิวัฒน์ บุญเลิศสุทธิวัฒน์ บุญเลิศ
- 2. โลกประกอบขึ้นด้วยพื้นดินและ พื้นนำ้า ฝืนนำ้า 3 ส่วน (75%) นำ้านำ้า ((watewate r)r)
- 3. ปัจจัยสำาคัญในการดำารงชีวิตของมนุษย์ในปัจจัยสำาคัญในการดำารงชีวิตของมนุษย์ใน การอุปโภคบริโภคการอุปโภคบริโภค บทบาทในการรังสรรค์อารยธรรมความบทบาทในการรังสรรค์อารยธรรมความ มั่นคงและมั่งคั่งของสังคมมั่นคงและมั่งคั่งของสังคม ปัจจุบันปัญหาการขาดแคลนนำ้า และการเกิดปัจจุบันปัญหาการขาดแคลนนำ้า และการเกิด มลพิษทางนำ้า มีความรุนแรงขึ้นมลพิษทางนำ้า มีความรุนแรงขึ้น เนื่องจากผู้ใช้เนื่องจากผู้ใช้ นำ้าส่วนใหญ่ขาดความรับรู้และจิตสำานึกรับผิดนำ้าส่วนใหญ่ขาดความรับรู้และจิตสำานึกรับผิด ชอบต่อปัญหาที่เกิดขึ้นชอบต่อปัญหาที่เกิดขึ้น นำ้านำ้า ((watewate r)r)
- 4. • นำ้าเป็นแหล่งกำาเนิดชีวิต ของสัตว์และพืชคนเรามี ชีวิตอยู่โดยขาดนำ้าได้ไม่ เกิน 3 วัน • ร่างกายมนุษย์มีนำ้าเป็น ส่วนประกอบมากถึง 2 ใน 3 ส่วน (ปอด = 90 % สมอง = 75 %) ประโยชน์ประโยชน์ ของนำ้าของนำ้า
- 5. • มีความจำาเป็นทั้งในภาคเกษตรกรรมและ อุตสาหกรรม ซึ่งมีความสำาคัญอย่างยิ่งใน การพัฒนาประเทศ • ในการอุตสาหกรรม ต้องใช้นำ้าใน ประโยชน์ประโยชน์ ของนำ้าของนำ้า
- 6. • มนุษย์ใช้สำาหรับการดื่มกิน การประกอบ อาหาร ชำาระร่างกาย ฯลฯ • แหล่งนำ้าเป็นที่อยู่อาศัยของปลาและสัตว์นำ้า ประโยชน์ประโยชน์ ของนำ้าของนำ้า
- 7. • เป็นแหล่งพลังงาน สำาหรับเขื่อนในการ ผลิตกระแสไฟฟ้า • แม่นำ้า ลำาคลอง ทะเล มหาสมุทร เป็นเส้น ทางคมนาคมขนส่ง ประโยชน์ประโยชน์ ของนำ้าของนำ้า
- 10. วัฏจักรของนำ้า (Hydrologic cycle) • การหมุนเวียนเปลี่ยนแปลงของนำ้าซึ่งเป็น ปรากฎการณ์ที่เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติ • โดยเริ่มต้นจากนำ้าในแหล่งนำ้าต่าง ๆ ระเหยขึ้นไปในบรรยากาศ กระทบความ เย็นควบแน่นเป็นละอองนำ้าเล็ก ๆ เป็นก้อน เมฆ ตกลงมาเป็นฝนหรือลูกเห็บสู่พื้นดิน ไหลลงสู่แหล่งนำ้าต่าง ๆ หมุนเวียนอยู่เช่นนี้
- 11. วัฏจักรของนำ้า (Hydrologic cycle) •ปริมาณนำ้าที่ ระเหย • จาก มหาสมุทร 84 % • จากพื้น •ปริมาณนำ้าที่ ตกลงมา •ใน มหาสมุทร 77 % • บนพื้น
- 12. ตัวการที่ทำาให้เกิดการ หมุนเวียนของนำ้า1. ความร้อนจากดวงอาทิตย์ ทำาให้เกิดการ ระเหยของนำ้าจากแหล่งนำ้าต่าง ๆ กลายเป็นไอนำ้า ขึ้นสู่บรรยากาศ 2. กระแสลม ช่วยทำาให้นำ้าระเหยกลายเป็นไอได้
- 13. ตัวการที่ทำาให้เกิดการ หมุนเวียนของนำ้า3. มนุษย์และสัตว์ ขับถ่ายของเสียออกมาใน รูปของเหงื่อ ปัสสาวะ และลมหายใจออก กลายเป็นไอนำ้าสู่บรรยากาศ 4. พืช รากต้นไม้มีความสามารถในการดูด นำ้าจากดินขึ้นไปเก็บไว้ในส่วนต่าง ๆ ทั้ง
- 14. ปริมาณความต้องการนำ้า และ คุณลักษณะนำ้า (1) ปริมาณความ ต้องการนำ้า(1.1) ในที่พักอาศัย (domestic use)(1.2) สำาหรับอุตสาหกรรม (industrial use)(1.3) ในกิจการสาธารณะ (public use)(1.4) เพื่อกิจการเลี้ยงสัตว์ (farm animal)(1.5) สำาหรับการค้า (commercial use)
- 15. (2) คุณลักษณะของนำ้ำ (characteristic of water) กำยภำ พ เคมี ชีวภำพ ควำมขุ่น สี กลิ่น รสชำด อุณหภูมิ pH ควำม กระด้ำงควำม เป็นด่ำงควำม เป็นกรดแร่ธำตุ จุลินทรี ย์ไวรัส แบคทีเรี ยโปร โตซัวหนอน พยำธิ
- 16. แนวโน้มสถำนกำรณ์ของแนวโน้มสถำนกำรณ์ของ ทรัพยำกรนำ้ำทรัพยำกรนำ้ำ ปัญหำกำรมีนำ้ำน้อยเกินไปปัญหำกำรมีนำ้ำน้อยเกินไป :: เกิดกำรขำดแคลนอันเป็นผลเนื่องจำกกำรตัดเกิดกำรขำดแคลนอันเป็นผลเนื่องจำกกำรตัด ไม้ทำำลำยป่ำ ทำำให้ปริมำณนำ้ำฝนน้อยลง เกิดไม้ทำำลำยป่ำ ทำำให้ปริมำณนำ้ำฝนน้อยลง เกิด ควำมแห้งแล้งเสียหำยต่อพืชเพำะปลูกและควำมแห้งแล้งเสียหำยต่อพืชเพำะปลูกและ กำรเลี้ยงสัตว์ กำรใช้นำ้ำฟุ่มเฟือยในกิจกำรกำรเลี้ยงสัตว์ กำรใช้นำ้ำฟุ่มเฟือยในกิจกำร
- 17. แนวโน้มสถำนกำรณ์ของแนวโน้มสถำนกำรณ์ของ ทรัพยำกรนำ้ำทรัพยำกรนำ้ำ ปัญหำกำรมีนำ้ำมำกเกินไปปัญหำกำรมีนำ้ำมำกเกินไป:: เป็นผลมำจำกกำรตัดไม้มำกเกินไป ทำำให้เกิดเป็นผลมำจำกกำรตัดไม้มำกเกินไป ทำำให้เกิด นำ้ำท่วมไหลบ่ำในนำ้ำท่วมไหลบ่ำใน
- 18. แนวโน้มสถำนกำรณ์ของแนวโน้มสถำนกำรณ์ของ ทรัพยำกรนำ้ำทรัพยำกรนำ้ำ ปัญหำนำ้ำเสียปัญหำนำ้ำเสีย นำ้ำในแหล่งนำ้ำต่ำง ๆ มี นำ้ำในแหล่งนำ้ำต่ำง ๆ มี คุณภำพลดลงคุณภำพลดลง สำเหตุหลัก ได้แก่สำเหตุหลัก ได้แก่ - นำ้ำทิ้งจำกบ้ำนเรือน โรงงำนอุตสำหกรรมนำ้ำทิ้งจำกบ้ำนเรือน โรงงำนอุตสำหกรรม ขยะมูลฝอยและสิ่งปฎิกูลที่ถูกทิ้งสู่แหล่งนำ้ำขยะมูลฝอยและสิ่งปฎิกูลที่ถูกทิ้งสู่แหล่งนำ้ำ -- นำ้ำฝนพัดพำเอำสำรพิษที่ตกค้ำงจำกแหล่งนำ้ำฝนพัดพำเอำสำรพิษที่ตกค้ำงจำกแหล่ง
- 20. นำ้ำเสียนำ้ำเสีย นำ้ำที่มีสิ่งเจือปนต่ำง ๆ มำกมำย จน กระทั่งกลำยเป็นนำ้ำที่ไม่เป็นที่ต้องกำร และ น่ำรังเกียจของคนทั่วไป ไม่เหมำะสม สำำหรับใช้ประโยชน์อีกต่อไป หรือถ้ำ ของเสียที่อยู่ในสภำพของเหลวรวมทั้ง มลสำรที่ ปะปนและปนเปื้อนอยู่ใน ของเหลว นั้น (พรบ.ส่งเสริมและรักษำคุณภำพสิ่งแวดล้อมแห่งชำติ พ.ศ.2535)
- 21. แหล่งกำำเนิดนำ้ำเสียแหล่งกำำเนิดนำ้ำเสีย แหล่งกำำเนิดมลพิษที่ส่งผลกระทบต่อแหล่งกำำเนิดมลพิษที่ส่งผลกระทบต่อ คุณภำพนำ้ำในแหล่งนำ้ำแบ่งออกเป็นคุณภำพนำ้ำในแหล่งนำ้ำแบ่งออกเป็น 22 ประเภทใหญ่ ๆ ได้แก่ประเภทใหญ่ ๆ ได้แก่ 1.1. แหล่งที่มีจุดกำำเนิดแน่นอนแหล่งที่มีจุดกำำเนิดแน่นอน ((PointPoint SourceSource)) ได้แก่ แหล่งชุมชน โรงงำนได้แก่ แหล่งชุมชน โรงงำน อุตสำหกรรม เป็นต้นอุตสำหกรรม เป็นต้น 2.2. แหล่งที่มีจุดกำำเนิดไม่แน่นอนแหล่งที่มีจุดกำำเนิดไม่แน่นอน ((NonNon-- Point SourcePoint Source)) ได้แก่ กำรเกษตร เป็นต้นได้แก่ กำรเกษตร เป็นต้น
- 22. 1.1. แหล่งที่มีจุดกำำเนิดแน่นอนแหล่งที่มีจุดกำำเนิดแน่นอน นำ้ำเสียจำกชุมชนนำ้ำเสียจำกชุมชน:: นำ้ำเสียที่เกิดจำกกิจกรรมต่ำง ๆ ของนำ้ำเสียที่เกิดจำกกิจกรรมต่ำง ๆ ของ ประชำชนที่อำศัยอยู่ในชุมชน นำ้ำเสียนี้ มีสิ่งประชำชนที่อำศัยอยู่ในชุมชน นำ้ำเสียนี้ มีสิ่ง สกปรกในรูปของสำรอินทรีย์สูงสกปรกในรูปของสำรอินทรีย์สูง ((~75%~75%))
- 23. นำ้ำเสียจำกอุตสำหกรรมนำ้ำเสียจำกอุตสำหกรรม:: ตั้งแต่ขั้นตอนกำรล้ำงวัตถุดิบ กระบวนกำรผลิตตั้งแต่ขั้นตอนกำรล้ำงวัตถุดิบ กระบวนกำรผลิต จนถึงกำรทำำควำมสะอำดโรงงำนจนถึงกำรทำำควำมสะอำดโรงงำน นำ้ำเสียที่ยังไม่ได้รับกำรบำำบัดนำ้ำเสียที่ยังไม่ได้รับกำรบำำบัด นำ้ำเสียที่ผ่ำนกำรบำำบัดแล้ว แต่ยังไม่เป็นไปนำ้ำเสียที่ผ่ำนกำรบำำบัดแล้ว แต่ยังไม่เป็นไป ตำมมำตรฐำนตำมมำตรฐำน คุณลักษณะของนำ้ำเสียบำงแห่งมีสำรเคมีที่มีพิษ ปนออกมำ ((~25%~25%)) 1.1. แหล่งที่มีจุดกำำเนิดแน่นอนแหล่งที่มีจุดกำำเนิดแน่นอน
- 24. 2.2. แหล่งที่มีจุดกำำเนิดไม่แน่นอนแหล่งที่มีจุดกำำเนิดไม่แน่นอน นำ้ำเสียจำกเกษตรกรรมนำ้ำเสียจำกเกษตรกรรม:: นำ้ำเสียจำกกำรเพำะปลูกจะมีนำ้ำเสียจำกกำรเพำะปลูกจะมี N P KN P K และและ สำรพิษต่ำง ๆ ในปริมำณสูงสำรพิษต่ำง ๆ ในปริมำณสูง นำ้ำเสียจำกกำรเลี้ยงสัตว์ จะพบสิ่งนำ้ำเสียจำกกำรเลี้ยงสัตว์ จะพบสิ่ง สกปรกในรูปของสำรอินทรีย์เป็นส่วนสกปรกในรูปของสำรอินทรีย์เป็นส่วน มำกมำก
- 25. ลักษณะของนำ้ำ เสีย 1. นำ้ำที่มีสำรอินทรีย์ปนอยู่มำก จุลินทรีย์มีกำรเพิ่มปริมำณอย่ำงรวดเร็วจุลินทรีย์มีกำรเพิ่มปริมำณอย่ำงรวดเร็วใช้ O2 ใช้ O2 ปริมำณ O2 ละลำยอยู่ในนำ้ำเหลือน้อยปริมำณ O2 ละลำยอยู่ในนำ้ำเหลือน้อย นำ้ำมีสีดำำคลำ้ำ และส่งกลิ่นเหม็น จำก กำรย่อยสลำย ของแบคทีเรียชนิดที่ไม่ใช้ O2 มี นำ้ำมีสีดำำคลำ้ำ และส่งกลิ่นเหม็น จำก กำรย่อยสลำย ของแบคทีเรียชนิดที่ไม่ใช้ O2 มี
- 26. ลักษณะของนำ้ำ เสีย 2. นำ้ำที่มีเชื้อโรคหรือจุลินทรีย์ ได้แก่ เชื้อแบคทีเรีย ไวรัส พยำธิ โปร โตซัว เชื้อรำ ซึ่งเป็นสำเหตุให้เกิดโรคต่ำงๆ เช่นโรคทำงเดินอำหำร 3. นำ้ำที่มีครำบนำ้ำมันหรือไขมันเจือปน ในปริมำณมำก จะเป็นอุปสรรคต่อกำรถ่ำยเทออกซิเจน ลงสู่แหล่งนำ้ำ หรือกำรดำำรงชีวิตของสัตว์และ พืชนำ้ำ
- 27. ลักษณะของนำ้ำ เสีย 4. นำ้ำที่มีเกลือละลำย อำจละลำยจำกดิน ลงมำหรือนำ้ำทะเลไหลซึมเข้ำมำเจือปน จนนำ้ำ เสื่อมคุณภำพไม่เหมำะในกำรใช้อุปโภค บริโภคหรือกำรเกษตรกรรม 5. นำ้ำที่มีสำรพิษเจือปน เช่น สำรประกอบของปรอท ตะกั่ว แคดเมียม สำรหนู เมื่ออยู่ในระดับอันตรำยจะส่งผลต่อ สัตว์นำ้ำและคนได้ทั้งทำงตรงและทำงอ้อม
- 28. 6. นำ้ำที่มีสำรกัมมันตภำพรังสีเจือปน อำจเกิดขึ้นได้จำกธรรมชำติจำกกำรสลำย ตัวของแร่หินหรือ เกิดจำกโรงงำนนิวเคลียร์ปล่อยนำ้ำเสียลงสู่ แหล่งนำ้ำ 7. นำ้ำที่มีสำรแขวนลอย นำ้ำที่มีสิ่งต่ำงๆ แขวนลอยอยู่จำำนวนมำก ทำำให้นำ้ำมีสภำพเปลี่ยนไปจำกเดิม เกี่ยวกับ ควำมโปร่งแสง สี เป็นต้น ลักษณะของนำ้ำ เสีย
- 30. ผลกระทบของนำ้ำเสียผลกระทบของนำ้ำเสีย มีสีและกลิ่นที่น่ำรังเกียจ ไม่สำมำรถใช้มีสีและกลิ่นที่น่ำรังเกียจ ไม่สำมำรถใช้ อุปโภคและบริโภคได้อุปโภคและบริโภคได้ เป็นอันตรำยต่อสิ่งมีชีวิตทั้งในนำ้ำ และในเป็นอันตรำยต่อสิ่งมีชีวิตทั้งในนำ้ำ และใน บริเวณใกล้เคียงบริเวณใกล้เคียง ทำำให้เสียควำมสมดุลทำงธรรมชำติ เกิดทำำให้เสียควำมสมดุลทำงธรรมชำติ เกิด ผลกระทบต่อระบบนิเวศและสิ่งแวดล้อมผลกระทบต่อระบบนิเวศและสิ่งแวดล้อม
- 31. ผลกระทบของนำ้ำเสียผลกระทบของนำ้ำเสีย เป็นอันตรำยต่อสุขภำพอนำมัยของเป็นอันตรำยต่อสุขภำพอนำมัยของ ประชำชนประชำชน เป็นแหล่งเพำะพันธุ์ของเชื้อโรค และเป็นเป็นแหล่งเพำะพันธุ์ของเชื้อโรค และเป็น พำหนะนำำโรคต่ำง ๆ สู่มนุษย์ สัตว์ และพืชพำหนะนำำโรคต่ำง ๆ สู่มนุษย์ สัตว์ และพืช
- 32. ผลกระทบของนำ้ำเสียผลกระทบของนำ้ำเสีย ทำำลำยทัศนียภำพ โดยเฉพำะแหล่งนำ้ำที่ทำำลำยทัศนียภำพ โดยเฉพำะแหล่งนำ้ำที่ ใช้ในกำรคมนำคมและแหล่งท่องเที่ยวใช้ในกำรคมนำคมและแหล่งท่องเที่ยว เป็นปัญหำต่อกระบวนกำรผลิตนำ้ำประปำเป็นปัญหำต่อกระบวนกำรผลิตนำ้ำประปำ ทำำให้สิ้นเปลืองค่ำใช้จ่ำยในกำรปรับปรุงทำำให้สิ้นเปลืองค่ำใช้จ่ำยในกำรปรับปรุง คุณภำพนำ้ำเพิ่มมำกขึ้นคุณภำพนำ้ำเพิ่มมำกขึ้น
- 33. หลักเกณฑ์กำรวัดคุณภำพของหลักเกณฑ์กำรวัดคุณภำพของ นำ้ำนำ้ำ ในนำ้ำปกติทั่วไปจะมีปริมำณในนำ้ำปกติทั่วไปจะมีปริมำณ OO22 ละลำยอยู่ละลำยอยู่ ปริมำณปริมำณ 88 มิลลิกรัมมิลลิกรัม // ลิตร หรือลิตร หรือ 88 PPMPPM ปริมำณปริมำณ OO22 ที่ละลำยในนำ้ำที่ละลำยในนำ้ำ == ค่ำค่ำ DODO ((Dissolve OxygenDissolve Oxygen)) ถ้ำวัดค่ำถ้ำวัดค่ำ DODO ได้ได้ตำ่ำกว่ำตำ่ำกว่ำ 33 PPMPPM ถือว่ำเป็นถือว่ำเป็น นำ้ำเสียนำ้ำเสีย สำำหรับค่ำสำำหรับค่ำ pHpH นั้นนั้น WHOWHO ได้กำำหนดว่ำได้กำำหนดว่ำ
- 34. หลักเกณฑ์กำรวัดคุณภำพของหลักเกณฑ์กำรวัดคุณภำพของ นำ้ำนำ้ำ กำรวัดได้ด้วยค่ำกำรวัดได้ด้วยค่ำ BODBOD (Biological(Biological Oxygen Demand)Oxygen Demand) คือ ปริมำณของคือ ปริมำณของ OO22 ที่จุลินทรีย์ต้องกำรที่จุลินทรีย์ต้องกำร ในกำรย่อยอินทรียสำรในนำ้ำในกำรย่อยอินทรียสำรในนำ้ำ ถ้ำค่ำถ้ำค่ำ BODBOD สูงกว่ำสูงกว่ำ 100 PPM100 PPM แสดงว่ำนำ้ำเสียแสดงว่ำนำ้ำเสียสรุป: ในกำรวัดคุณภำพนำ้ำ จะถือว่ำเป็น นำ้ำเสีย ก็ต่อเมื่อ วัดค่ำ DO < 3 PPM
- 36. สถำนกำรณ์และปัญหำนำ้ำเสียสถำนกำรณ์และปัญหำนำ้ำเสีย • ทำำให้มีกำรเปลี่ยนแปลง คุณสมบัติของทำำให้มีกำรเปลี่ยนแปลง คุณสมบัติของ ทรัพยำกรนำ้ำทรัพยำกรนำ้ำ ทั้งทำงกำยภำพ และชีวภำพ รวมทั้งทั้งทำงกำยภำพ และชีวภำพ รวมทั้ง
- 37. คุณภำพแหล่งนำ้ำทั่วคุณภำพแหล่งนำ้ำทั่ว ประเทศไทยประเทศไทย คุณภำพแหล่งนำ้ำผิวดินทั่วประเทศคุณภำพแหล่งนำ้ำผิวดินทั่วประเทศ อยู่ในเกณฑ์ ดีอยู่ในเกณฑ์ ดี == 20%20% อยู่ในเกณฑ์ พอใช้อยู่ในเกณฑ์ พอใช้ == 48%48% อยู่ในเกณฑ์ เสื่อมโทรมอยู่ในเกณฑ์ เสื่อมโทรม == 27%27% อยู่ในเกณฑ์ เสื่อมโทรมมำกอยู่ในเกณฑ์ เสื่อมโทรมมำก == 5%5% ปัญหำส่วนใหญ่มำจำกกำรระบำยนำ้ำปัญหำส่วนใหญ่มำจำกกำรระบำยนำ้ำ ทิ้งจำกกิจกรรมต่ำงๆ โดยไม่ผ่ำนกำรทิ้งจำกกิจกรรมต่ำงๆ โดยไม่ผ่ำนกำร บำำบัดบำำบัด ทำำให้มีควำมสกปรกในรูปสำรทำำให้มีควำมสกปรกในรูปสำร อินทรีย์อินทรีย์ ((BODBOD)) และแบคทีเรียกลุ่มฟีและแบคทีเรียกลุ่มฟี คอลโคลิฟอร์มคอลโคลิฟอร์ม ((FCBFCB)) สูงสูง
- 38. คุณภำพนำ้ำทะเลชำยฝั่งทั่วคุณภำพนำ้ำทะเลชำยฝั่งทั่ว ประเทศไทยประเทศไทย คุณภำพนำ้ำทะเลชำยฝั่งคุณภำพนำ้ำทะเลชำยฝั่ง อยู่ในเกณฑ์ ดีมำกอยู่ในเกณฑ์ ดีมำก == 3%3% อยู่ในเกณฑ์ ดีอยู่ในเกณฑ์ ดี == 44%44% อยู่ในเกณฑ์ เสื่อมโทรมอยู่ในเกณฑ์ เสื่อมโทรม == 41%41% อยู่ในเกณฑ์ เสื่อมโทรมมำกอยู่ในเกณฑ์ เสื่อมโทรมมำก == 3%3% ปัญหำส่วนใหญ่เกิดจำกมีแบคทีเรียปัญหำส่วนใหญ่เกิดจำกมีแบคทีเรีย กลุ่มโคลิฟอร์มทั้งหมดและฟีคอลโคลิกลุ่มโคลิฟอร์มทั้งหมดและฟีคอลโคลิ ฟอร์มเกินค่ำมำตรฐำนฟอร์มเกินค่ำมำตรฐำน
- 41. วัตถุประสงค์กำรจัดกำรวัตถุประสงค์กำรจัดกำร ทรัพยำกรนำ้ำทรัพยำกรนำ้ำ แก้ไขปัญหำวิกฤตกำรณ์นำ้ำอย่ำงเป็นรูปแก้ไขปัญหำวิกฤตกำรณ์นำ้ำอย่ำงเป็นรูป ธรรม ทั้งในระยะสั้น และระยะยำว ให้ธรรม ทั้งในระยะสั้น และระยะยำว ให้ ปัญหำบรรเทำหรือกำำจัดจนหมดสิ้นไปปัญหำบรรเทำหรือกำำจัดจนหมดสิ้นไป ได้แก่ได้แก่ กำรขำดแคลนนำ้ำกำรขำดแคลนนำ้ำ อุทกภัยอุทกภัย
- 42. เป้ำหมำยกำรจัดกำรทรัพยำกรเป้ำหมำยกำรจัดกำรทรัพยำกร นำ้ำนำ้ำ • เพื่อให้ทุกๆสิ่งในสังคม ทั้งคน สัตว์และพืช ฯลฯ มีกำรดำำเนินชีวิตที่ดี มีควำมหลำก หลำยทำงชีวภำพ • กำรพัฒนำทำงเศรษฐกิจมีประสิทธิภำพ มี
- 43. การจัดการทรัพยากรนำ้าการจัดการทรัพยากรนำ้า ประกอบด้วยประกอบด้วย การพัฒนาแหล่งนำ้าเพื่อประโยชน์ ด้านต่างๆ ให้ประชาชนทุกพื้นที่มีนำ้า ใช้ในกิจกรรมต่างๆ อย่างพอเพียง ในทุกฤดูกาล
- 44. การจัดการทรัพยากรนำ้าการจัดการทรัพยากรนำ้า ประกอบด้วยประกอบด้วย การอนุรักษ์ต้นนำ้าลำาธาร ทรัพยากรนำ้าการอนุรักษ์ต้นนำ้าลำาธาร ทรัพยากรนำ้า และแหล่งนำ้าและแหล่งนำ้า การแก้ไขปัญหานำ้าท่วมและ ปัญหาการแก้ไขปัญหานำ้าท่วมและ ปัญหา คุณภาพนำ้าจากการที่เกิดเองตามคุณภาพนำ้าจากการที่เกิดเองตาม
- 45. พระบิดาแห่งการจัดการพระบิดาแห่งการจัดการ ทรัพยากรนำ้าทรัพยากรนำ้า ในมหามงคลสมัยที่พระบาทในมหามงคลสมัยที่พระบาท สมเด็จพระสมเด็จพระ เจ้าอยู่หัว ทรงศิริราชสมบัติเจ้าอยู่หัว ทรงศิริราชสมบัติ ครบครบ 5050 ปีปี ใน พใน พ..ศศ.. 25392539 คณะคณะ รัฐบาลไทย ได้รัฐบาลไทย ได้ เทิดพระเกียรติคุณในฐานะเทิดพระเกียรติคุณในฐานะ ที่มี พระมหาที่มี พระมหา กรุณาธิคุณในการพัฒนากรุณาธิคุณในการพัฒนา
- 46. พระบิดาแห่งการจัดการพระบิดาแห่งการจัดการ ทรัพยากรนำ้าทรัพยากรนำ้า "...หลักสำาคัญว่าต้องมีนำ้าบริโภค นำ้าใช้ นำ้าเพื่อการเพาะปลูก เพราะว่าชีวิตอยู่ที่นั่น ถ้ามีนำ้าคนอยู่ได้ ถ้าไม่มีนำ้า คนอยู่ไม่ได้ ไม่มีไฟฟ้าคนอยู่ได้ แต่ถ้ามีไฟฟ้า ไม่มีนำ้า คนอยู่ไม่ได้...“ (พระราชดำารัส ณ สวนจิตรลดา เมื่อวันที่ 17 มีนาคม 2529)
- 47. โครงการการจัดการทรัพยากรนำ้าโครงการการจัดการทรัพยากรนำ้า และพัฒนาแหล่งนำ้าและพัฒนาแหล่งนำ้า อันเนื่องมาจากพระราชดำาริอันเนื่องมาจากพระราชดำาริ 1) โครงการพัฒนาแหล่งนำ้า เพื่อการเพาะปลูก และอุปโภคบริโภค 2) โครงการพัฒนาแหล่งนำ้า เพื่อการรักษา ต้นนำ้าลำาธาร 3) โครงการระบายนำ้าออกจากพื้นที่ลุ่ม 4) โครงการบรรเทาอุทกภัย 5) การจัดการทรัพยากรนำ้าในลักษณะ เขื่อน ระบายนำ้า งานขุดลอกหนองและบึง และงาน
- 48. หลักการป้องกันมลพิษทางนำ้าหลักการป้องกันมลพิษทางนำ้า ไม่ทิ้งของเสียลงสู่แหล่งนำ้าไม่ทิ้งของเสียลงสู่แหล่งนำ้า และทางและทาง ระบายนำ้าสาธารณะระบายนำ้าสาธารณะ บำาบัดนำ้าเสียขั้นต้นบำาบัดนำ้าเสียขั้นต้น ก่อนระบายลงแหล่งก่อนระบายลงแหล่ง นำ้าหรือท่อระบายนำ้านำ้าหรือท่อระบายนำ้า
- 49. หลักการป้องกันมลพิษทางนำ้าหลักการป้องกันมลพิษทางนำ้า ลดการใช้สารเคมีลดการใช้สารเคมี ปุ๋ย สารกำาจัดศัตรูพืชปุ๋ย สารกำาจัดศัตรูพืช ในกิจกรรมทางเกษตร หรือสารเคมีที่ใช้ในกิจกรรมทางเกษตร หรือสารเคมีที่ใช้ ในบ้านเรือนในบ้านเรือน ควรควรนำานำ้าเสียกลับมาใช้ประโยชน์นำานำ้าเสียกลับมาใช้ประโยชน์ สร้างจิตสำานึกของประชาชนสร้างจิตสำานึกของประชาชนในตระหนักในตระหนัก
- 50. แนวทางปฏิบัติในการประหยัดแนวทางปฏิบัติในการประหยัด และใช้นำ้าอย่างรู้ค่าและใช้นำ้าอย่างรู้ค่าบ้านเรือนที่อยู่อาศัยบ้านเรือนที่อยู่อาศัย เวลาแปรงฟัน ใช้ภาชนะรองนำ้าทุกครั้งไม่เวลาแปรงฟัน ใช้ภาชนะรองนำ้าทุกครั้งไม่ เปิดนำ้าจากก๊อกโดยตรงเปิดนำ้าจากก๊อกโดยตรง เวลาอาบนำ้า ปิดก๊อกทุกครั้งขณะถูสบู่หรือเวลาอาบนำ้า ปิดก๊อกทุกครั้งขณะถูสบู่หรือ สระผมสระผม เวลาซักผ้า หรือล้างจาน ควรใช้ภาชนะเวลาซักผ้า หรือล้างจาน ควรใช้ภาชนะ รองรับนำ้าทุกครั้งไม่เปิดนำ้าทิ้งไว้จนล้นรองรับนำ้าทุกครั้งไม่เปิดนำ้าทิ้งไว้จนล้น
- 52. เกษตรกรรมเกษตรกรรม รดนำ้าแบบนำ้าหยดแทนวิธีการรดตามปกติรดนำ้าแบบนำ้าหยดแทนวิธีการรดตามปกติ รดนำ้าตอนเช้าตรู่และตอนเย็นเพื่อป้องกันรดนำ้าตอนเช้าตรู่และตอนเย็นเพื่อป้องกัน นำ้าระเหยโดยไม่จำาเป็นนำ้าระเหยโดยไม่จำาเป็น ไร่ปศุสัตว์ควรมีการบำาบัดนำ้าเสียและกำาจัดไร่ปศุสัตว์ควรมีการบำาบัดนำ้าเสียและกำาจัด แนวทางปฏิบัติในการประหยัดแนวทางปฏิบัติในการประหยัด และใช้นำ้าอย่างรู้ค่าและใช้นำ้าอย่างรู้ค่า
- 53. อุตสาหกรรมอุตสาหกรรม นำานำ้าที่ผ่านการบำาบัดแล้วมาหมุนเวียนใช้นำานำ้าที่ผ่านการบำาบัดแล้วมาหมุนเวียนใช้ ใหม่ใหม่ บำารุงรักษาเครื่องจักรให้อยู่ในสภาพดี เพื่อบำารุงรักษาเครื่องจักรให้อยู่ในสภาพดี เพื่อ ป้องกันการรั่วไหลของนำ้าในกระบวนการป้องกันการรั่วไหลของนำ้าในกระบวนการ แนวทางปฏิบัติในการประหยัดแนวทางปฏิบัติในการประหยัด และใช้นำ้าอย่างรู้ค่าและใช้นำ้าอย่างรู้ค่า
- 54. คำาถามประจำาหน่วยการเรียนคำาถามประจำาหน่วยการเรียน 1. อะไรคือสาเหตุสำาคัญของการเกิด มลพิษทางนำ้า 2. มนุษย์มีส่วนเกี่ยวข้องกับการเกิด มลพิษทางนำ้าอย่างไร 3. หลักการสำาคัญในการป้องกันการเกิด มลพิษทางนำ้าคิออะไร 4. อธิบายผลกระทบของนำ้าเสียที่มีต่อ
Notas del editor
- น้ำเป็นแหล่งกำเนิดชีวิตของสัตว์และพืชคนเรามีชีวิตอยู่โดยขาดน้ำได้ไม่เกิน 3 วัน และน้ำยังมีความจำเป็นทั้งในภาคเกษตรกรรมและอุตสาหกรรม ซึ่งมีความสำคัญอย่างยิ่งในการพัฒนาประเทศ ประโยชน์ของน้ำ ได้แก่ § น้ำเป็นสิ่งจำเป็นที่เราใช้สำหรับการดื่มกิน การประกอบอาหาร ชำระร่างกาย ฯลฯ § น้ำมีความจำเป็นสำหรับการเพาะปลูกเลี้ยงสัตว์ แหล่งน้ำเป็นที่อยู่อาศัยของปลาและสัตว์น้ำอื่น ๆ ซึ่งคนเราใช้เป็นอาหาร § ในการอุตสาหกรรม ต้องใช้น้ำในขบวนการผลิตใช้ล้างของเสียใช้หล่อเครื่องจักรและระบายความร้อน ฯลฯ § การทำนาเกลือโดยการระเหยน้ำเค็มจากทะเล § น้ำเป็นแหล่งพลังงาน พลังงานจากน้ำใช้ทำระหัด ทำเขื่อนผลิตกระแสไฟฟ้าได้ § แม่น้ำ ลำคลอง ทะเล มหาสมุทร เป็นเส้นทางคมนาคมขนส่งที่สำคัญ § ทัศนียภาพของริมฝั่งทะเลและน้ำที่ใสสะอาดเป็นแหล่งท่องเที่ยวของมนุษย์
- น้ำเป็นแหล่งกำเนิดชีวิตของสัตว์และพืชคนเรามีชีวิตอยู่โดยขาดน้ำได้ไม่เกิน 3 วัน และน้ำยังมีความจำเป็นทั้งในภาคเกษตรกรรมและอุตสาหกรรม ซึ่งมีความสำคัญอย่างยิ่งในการพัฒนาประเทศ ประโยชน์ของน้ำ ได้แก่ § น้ำเป็นสิ่งจำเป็นที่เราใช้สำหรับการดื่มกิน การประกอบอาหาร ชำระร่างกาย ฯลฯ § น้ำมีความจำเป็นสำหรับการเพาะปลูกเลี้ยงสัตว์ แหล่งน้ำเป็นที่อยู่อาศัยของปลาและสัตว์น้ำอื่น ๆ ซึ่งคนเราใช้เป็นอาหาร § ในการอุตสาหกรรม ต้องใช้น้ำในขบวนการผลิตใช้ล้างของเสียใช้หล่อเครื่องจักรและระบายความร้อน ฯลฯ § การทำนาเกลือโดยการระเหยน้ำเค็มจากทะเล § น้ำเป็นแหล่งพลังงาน พลังงานจากน้ำใช้ทำระหัด ทำเขื่อนผลิตกระแสไฟฟ้าได้ § แม่น้ำ ลำคลอง ทะเล มหาสมุทร เป็นเส้นทางคมนาคมขนส่งที่สำคัญ § ทัศนียภาพของริมฝั่งทะเลและน้ำที่ใสสะอาดเป็นแหล่งท่องเที่ยวของมนุษย์
- การเปลี่ยนแปลงสถานะของน้ำระหว่าง ของเหลว ของแข็ง และ ก๊าซ. ในวัฏจักรของน้ำนี้ น้ำจะมีการเปลี่ยนแปลงสถานะไปกลับ จากสถานะหนึ่งไปยังอีกสถานะหนึ่ง อย่างต่อเนื่อง ไม่มีสิ้นสุด ภายในอาณาจักรของน้ำ (hydrosphere) เช่น การเปลี่ยนแปลงระหว่าง ชั้นบรรยากาศ น้ำพื้นผิวดิน ผิวน้ำ น้ำใต้ดิน และ พืช. กระบวนการเปลี่ยนแปลงนี้ สามารถแยกได้เป็น 4 ประเภทคือ การระเหยเป็นไอ (evaporation) , หยาดน้ำฟ้า (precipitation) , การซึม (infiltration) , และ การเกิดน้ำท่า (runoff). การระเหยเป็นไอ (evaporation) เป็นการเปลี่ยนแปลงสถานะของน้ำบนพื้นผิวไปสู่บรรยากาศ ทั้งการระเหยเป็นไอ (evaporation) โดยตรง และจากการคายน้ำของพืช (transpiration) ซึ่งเรียกว่า evapotranspiration หยาดน้ำฟ้า (precipitation) เป็นการตกลงมาของน้ำในบรรยากาศสู่พื้นผิวโลก โดยละอองน้ำในบรรยากาศจะรวมตัวกันเป็นก้อนเมฆ และในที่สุดกลั่นตัวเป็นฝนตกลงสู่ผิวโลก รวมถึง หิมะ และ ลูกเห็บ การซึม (infiltration) จากน้ำบนพื้นผิวลงสู่ดินเป็นน้ำใต้ดิน อัตราการซึมจะขึ้นอยู่กับประเภทของดิน หิน และ ปัจจัยประกอบอื่นๆ น้ำใต้ดินนั้นจะเคลื่อนตัวช้า และอาจไหลกลับขึ้นบนผิวดิน หรือ อาจถูกกักอยู่ภายใต้ชั้นหินเป็นเวลาหลายพันปี โดยปกติแล้วน้ำใต้ดินจะกลับเป็นน้ำที่ผิวดินบนพื้นที่ที่อยู่ระดับต่ำกว่า ยกเว้นในกรณีของบ่อน้ำบาดาล น้ำท่า (runoff) หรือ น้ำไหลผ่านเป็นการไหลของน้ำบนผิวดินไปสู่มหาสมุทร น้ำไหลลงสู่แม่น้ำและไหลไปสู่มหาสมุทร ซึ่งอาจจะถูกกักชั่วคราวตาม บึง หรือ ทะเลสาบ ก่อนไหลลงสู่มหาสมุทร น้ำบางส่วนกลับกลายเป็นไอก่อนจะไหลกลับลงสู่มหาสมุทร
- การเปลี่ยนแปลงสถานะของน้ำระหว่าง ของเหลว ของแข็ง และ ก๊าซ. ในวัฏจักรของน้ำนี้ น้ำจะมีการเปลี่ยนแปลงสถานะไปกลับ จากสถานะหนึ่งไปยังอีกสถานะหนึ่ง อย่างต่อเนื่อง ไม่มีสิ้นสุด ภายในอาณาจักรของน้ำ (hydrosphere) เช่น การเปลี่ยนแปลงระหว่าง ชั้นบรรยากาศ น้ำพื้นผิวดิน ผิวน้ำ น้ำใต้ดิน และ พืช. กระบวนการเปลี่ยนแปลงนี้ สามารถแยกได้เป็น 4 ประเภทคือ การระเหยเป็นไอ (evaporation) , หยาดน้ำฟ้า (precipitation) , การซึม (infiltration) , และ การเกิดน้ำท่า (runoff). การระเหยเป็นไอ (evaporation) เป็นการเปลี่ยนแปลงสถานะของน้ำบนพื้นผิวไปสู่บรรยากาศ ทั้งการระเหยเป็นไอ (evaporation) โดยตรง และจากการคายน้ำของพืช (transpiration) ซึ่งเรียกว่า evapotranspiration หยาดน้ำฟ้า (precipitation) เป็นการตกลงมาของน้ำในบรรยากาศสู่พื้นผิวโลก โดยละอองน้ำในบรรยากาศจะรวมตัวกันเป็นก้อนเมฆ และในที่สุดกลั่นตัวเป็นฝนตกลงสู่ผิวโลก รวมถึง หิมะ และ ลูกเห็บ การซึม (infiltration) จากน้ำบนพื้นผิวลงสู่ดินเป็นน้ำใต้ดิน อัตราการซึมจะขึ้นอยู่กับประเภทของดิน หิน และ ปัจจัยประกอบอื่นๆ น้ำใต้ดินนั้นจะเคลื่อนตัวช้า และอาจไหลกลับขึ้นบนผิวดิน หรือ อาจถูกกักอยู่ภายใต้ชั้นหินเป็นเวลาหลายพันปี โดยปกติแล้วน้ำใต้ดินจะกลับเป็นน้ำที่ผิวดินบนพื้นที่ที่อยู่ระดับต่ำกว่า ยกเว้นในกรณีของบ่อน้ำบาดาล น้ำท่า (runoff) หรือ น้ำไหลผ่านเป็นการไหลของน้ำบนผิวดินไปสู่มหาสมุทร น้ำไหลลงสู่แม่น้ำและไหลไปสู่มหาสมุทร ซึ่งอาจจะถูกกักชั่วคราวตาม บึง หรือ ทะเลสาบ ก่อนไหลลงสู่มหาสมุทร น้ำบางส่วนกลับกลายเป็นไอก่อนจะไหลกลับลงสู่มหาสมุทร
- การเปลี่ยนแปลงสถานะของน้ำระหว่าง ของเหลว ของแข็ง และ ก๊าซ. ในวัฏจักรของน้ำนี้ น้ำจะมีการเปลี่ยนแปลงสถานะไปกลับ จากสถานะหนึ่งไปยังอีกสถานะหนึ่ง อย่างต่อเนื่อง ไม่มีสิ้นสุด ภายในอาณาจักรของน้ำ (hydrosphere) เช่น การเปลี่ยนแปลงระหว่าง ชั้นบรรยากาศ น้ำพื้นผิวดิน ผิวน้ำ น้ำใต้ดิน และ พืช. กระบวนการเปลี่ยนแปลงนี้ สามารถแยกได้เป็น 4 ประเภทคือ การระเหยเป็นไอ (evaporation) , หยาดน้ำฟ้า (precipitation) , การซึม (infiltration) , และ การเกิดน้ำท่า (runoff). การระเหยเป็นไอ (evaporation) เป็นการเปลี่ยนแปลงสถานะของน้ำบนพื้นผิวไปสู่บรรยากาศ ทั้งการระเหยเป็นไอ (evaporation) โดยตรง และจากการคายน้ำของพืช (transpiration) ซึ่งเรียกว่า evapotranspiration หยาดน้ำฟ้า (precipitation) เป็นการตกลงมาของน้ำในบรรยากาศสู่พื้นผิวโลก โดยละอองน้ำในบรรยากาศจะรวมตัวกันเป็นก้อนเมฆ และในที่สุดกลั่นตัวเป็นฝนตกลงสู่ผิวโลก รวมถึง หิมะ และ ลูกเห็บ การซึม (infiltration) จากน้ำบนพื้นผิวลงสู่ดินเป็นน้ำใต้ดิน อัตราการซึมจะขึ้นอยู่กับประเภทของดิน หิน และ ปัจจัยประกอบอื่นๆ น้ำใต้ดินนั้นจะเคลื่อนตัวช้า และอาจไหลกลับขึ้นบนผิวดิน หรือ อาจถูกกักอยู่ภายใต้ชั้นหินเป็นเวลาหลายพันปี โดยปกติแล้วน้ำใต้ดินจะกลับเป็นน้ำที่ผิวดินบนพื้นที่ที่อยู่ระดับต่ำกว่า ยกเว้นในกรณีของบ่อน้ำบาดาล น้ำท่า (runoff) หรือ น้ำไหลผ่านเป็นการไหลของน้ำบนผิวดินไปสู่มหาสมุทร น้ำไหลลงสู่แม่น้ำและไหลไปสู่มหาสมุทร ซึ่งอาจจะถูกกักชั่วคราวตาม บึง หรือ ทะเลสาบ ก่อนไหลลงสู่มหาสมุทร น้ำบางส่วนกลับกลายเป็นไอก่อนจะไหลกลับลงสู่มหาสมุทร
- การเปลี่ยนแปลงสถานะของน้ำระหว่าง ของเหลว ของแข็ง และ ก๊าซ. ในวัฏจักรของน้ำนี้ น้ำจะมีการเปลี่ยนแปลงสถานะไปกลับ จากสถานะหนึ่งไปยังอีกสถานะหนึ่ง อย่างต่อเนื่อง ไม่มีสิ้นสุด ภายในอาณาจักรของน้ำ (hydrosphere) เช่น การเปลี่ยนแปลงระหว่าง ชั้นบรรยากาศ น้ำพื้นผิวดิน ผิวน้ำ น้ำใต้ดิน และ พืช. กระบวนการเปลี่ยนแปลงนี้ สามารถแยกได้เป็น 4 ประเภทคือ การระเหยเป็นไอ (evaporation) , หยาดน้ำฟ้า (precipitation) , การซึม (infiltration) , และ การเกิดน้ำท่า (runoff). การระเหยเป็นไอ (evaporation) เป็นการเปลี่ยนแปลงสถานะของน้ำบนพื้นผิวไปสู่บรรยากาศ ทั้งการระเหยเป็นไอ (evaporation) โดยตรง และจากการคายน้ำของพืช (transpiration) ซึ่งเรียกว่า evapotranspiration หยาดน้ำฟ้า (precipitation) เป็นการตกลงมาของน้ำในบรรยากาศสู่พื้นผิวโลก โดยละอองน้ำในบรรยากาศจะรวมตัวกันเป็นก้อนเมฆ และในที่สุดกลั่นตัวเป็นฝนตกลงสู่ผิวโลก รวมถึง หิมะ และ ลูกเห็บ การซึม (infiltration) จากน้ำบนพื้นผิวลงสู่ดินเป็นน้ำใต้ดิน อัตราการซึมจะขึ้นอยู่กับประเภทของดิน หิน และ ปัจจัยประกอบอื่นๆ น้ำใต้ดินนั้นจะเคลื่อนตัวช้า และอาจไหลกลับขึ้นบนผิวดิน หรือ อาจถูกกักอยู่ภายใต้ชั้นหินเป็นเวลาหลายพันปี โดยปกติแล้วน้ำใต้ดินจะกลับเป็นน้ำที่ผิวดินบนพื้นที่ที่อยู่ระดับต่ำกว่า ยกเว้นในกรณีของบ่อน้ำบาดาล น้ำท่า (runoff) หรือ น้ำไหลผ่านเป็นการไหลของน้ำบนผิวดินไปสู่มหาสมุทร น้ำไหลลงสู่แม่น้ำและไหลไปสู่มหาสมุทร ซึ่งอาจจะถูกกักชั่วคราวตาม บึง หรือ ทะเลสาบ ก่อนไหลลงสู่มหาสมุทร น้ำบางส่วนกลับกลายเป็นไอก่อนจะไหลกลับลงสู่มหาสมุทร
- จุลินทรีย์ที่มีอยู่ก็จะมีการเพิ่มปริมาณอย่างรวดเร็วโดยมีการใช้ออกซิเจน จึงมีผลทำให้ปริมาณออกซิเจนละลายอยู่ในน้ำเหลือน้อย ในบางครั้งจะเห็นน้ำมีสีดำคล้ำ และส่งกลิ่นเหม็น เนื่องจากการย่อยสลายของแบคทีเรียชนิดที่ไม่ใช้ออกซิเจนมีการปล่อยก๊าซไฮโดรเจนซัลไฟด์ หรือก๊าซไข่เน่าออกมา
- สำหรับค่า pH นั้น องค์การอนามัยโลกได้กำหนดว่าควรมีค่า 5 –9 จึงจะเหมาะกับการดำรงชีวิตของสัตว์น้ำ ถ้ามีค่ามากหรือน้อยกว่านั้นอาจเกิดอันตรายต่อสัตว์และพืชน้ำได้
- การพัฒนาแหล่งน้ำเพื่อการเพาะปลูกหรือการชลประทาน นับว่า เป็นงานที่มีความสำคัญ และมีประโยชน์อย่างยิ่งสำหรับประชาชน ส่วนใหญ่ของประเทศ ในการช่วยให้เกษตรกร ทำการเพาะปลูกได้อย่าง สมบูรณ์ตลอดปี ในปัจจุบันพื้นที่การเพาะปลูกส่วนใหญ่ทุกภาคของประเทศเป็นพื้นที่เพาะปลูกนอกเขตชลประทาน ซึ่งต้องอาศัยเพียงน้ำฝน และน้ำจากแหล่งน้ำธรรมชาติเป็นหลัก ทำให้พืชได้รับน้ำไม่ สม่ำเสมอตามที่พืชต้องการเป็นผลให้ผลผลิตที่ได้รับไม่ดีเท่าที่ควร พระบาทสมเด็จพระเจ้า อยู่หัว ทรงให้ความสนพระราชหฤทัย เกี่ยวกับการพัฒนาแหล่งน้ำ มากกว่าโครงการพัฒนาอันเนื่องมาจาก พระราชดำริประเภทอื่น ทรงให้ความสำคัญในลักษณะ &quot;น้ำคือชีวิต&quot; ดังพระราชดำรัส ณ สวนจิตรลดา เมื่อวันที่ ๑๗ มีนาคม ๒๕๒๙ ความว่าตอนหนึ่ง &quot;...หลักสำคัญว่าต้องมีน้ำบริโภค น้ำใช้ น้ำเพื่อการเพาะปลูก เพราะว่าชีวิตอยู่ที่นั่น ถ้ามีน้ำคนอยู่ได้ ถ้าไม่มีน้ำ คนอยู่ไม่ได้ ไม่มีไฟฟ้าคนอยู่ได้ แต่ถ้ามีไฟฟ้า ไม่มีน้ำ คนอยู่ไม่ได้...&quot;
- อาจแบ่งออกได้เป็น ๖ ประเภท ดังต่อไปนี้ ๑) โครงการพัฒนาแหล่งน้ำ เพื่อการเพาะปลูก และอุปโภคบริโภค ได้แก่เขื่อน อ่างเก็บน้ำ และฝายทดน้ำ โครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริในการจัดการทรัพยากรแหล่งน้ำขนาดต่างๆ อันเนื่องจากพระราชดำริ มีจำนวนมาก กระจัดกระจายอยู่ทั่วทุกภาคของประเทศ ดังตัวอย่าง คือ (๑) ภาคเหนือ : เขื่อนเก็บน้ำแม่งัดสมบูรณ์ชล อ. แม่แตง จ. เชียงใหม่ อ่างเก็บน้ำแม่ต๋ำ อ. เมือง จ. พะเยา เป็นต้น (๒) ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ : อ่างเก็บน้ำห้วยเดียก อ. เมือง จ. สกลนคร อ่างเก็บน้ำลำพะยัง อ. เขาวง จ. กาฬสินธุ์ เป็นต้น (๓) ภาคกลาง : โครงการเขื่อนเก็บกักน้ำแม่น้ำป่าสัก จังหวัดลพบุรีและสระบุรี อ่างเก็บน้ำคลองทรายทอง อ. เมือง จ. นครนายก และโครงการพัฒนาห้วยแม่เพรียว อ. ท่ายาง จ. เพชรบุรี เป็นต้น (๔) ภาคใต้ : โครงการพัฒนาลุ่มน้ำปากพนัง จังหวัดนครศรีธรรมราช อ่างเก็บน้ำใกล้บ้าน อ. เมือง จ. นราธิวาส อ่างเก็บน้ำคลองหลา อ. หาดใหญ่ จ. สงขลา และโครงการพัฒนาลุ่มน้ำคลองหอยโข่ง อ. ขนงใหญ่ จ. สงขลา เป็นต้น ๒) โครงการพัฒนาแหล่งน้ำ เพื่อการรักษาต้นน้ำลำธาร ตัวอย่างโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริได้แก่งานพัฒนาแหล่งน้ำของศูนย์ศึกษาการพัฒนาห้วยฮ่องไคร้ฯ อ. ดอยสะเก็ด และ อ่างเก็บน้ำห้วยโจ้ จ. เชียงใหม่ ๓) โครงการระบายน้ำออกจากพื้นที่ลุ่ม ตัวอย่างโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริได้แก่ การระบายน้ำออกจากพื้นที่เพาะปลูกขอบพรุบาเจาะ อ.บาเจาะ จ.นราธิวาส ๔) โครงการบรรเทาอุทกภัย ตัวอย่างโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริได้แก่ โครงการเขื่อนเก็บกักน้ำแม่น้ำป่าสัก จังหวัดลพบุรีและสระบุรี และโครงการเขื่อนเก็บกักน้ำบ้านท่าด่านแม่น้ำนครนายก จังหวัดนครนายก ที่เป็นการจัดการทรัพยากรน้ำแบบอเนกประสงค์ที่มุ่งพัฒนาแหล่งน้ำเพื่อการชลประทาน แหล่งน้ำที่ใช้ในการผลิตน้ำประปา และช่วยบรรเทาปัญหาน้ำท่วมในบริเวณใต้เขื่อนในภาคกลางและกรุงเทพมหานคร ๕) การจัดการทรัพยากรน้ำในลักษณะ เขื่อนระบายน้ำ งานขุดลอกหนองและบึง และงานสระเก็บน้ำ ตัวอย่างโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริได้แก่ เขื่อนระบายลำน้ำเชิน อ.ชุมแพ จ. ขอนแก่น งานขุดลอกหนองโสน ต.ในเมือง จ. นครราชสีมา และงานสระเก็บน้ำในท้องที่ต่าง ๆ ที่ไม่มีลำน้ำธรรมชาติ หรือสภาพภูมิประเทศไม่เอื้ออำนวยให้ทำการก่อสร้างอ่างเก็บน้ำและที่เก็บกักน้ำประเภทอื่น เช่น งานสระเก็บน้ำในท้องที่บ้านฉัตรมงคล อ.ปักธงชัย จ.นครราชสีมา ๖) การจัดการทรัพยากรน้ำในบรรยากาศ นอกจากการจัดการทรัพยากรน้ำผิวดินที่กล่าวไปแล้ว พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวยังได้ทรงคิดค้นวิธีการในการแก้ไขปัญหาการขาดแคลนน้ำด้วยวิธีการอื่น ๆ ในรูปของการจัดการน้ำในบรรยากาศ ซึ่งแบ่งเป็น 2 ส่วน ได้แก่ (๑) การทำฝนเทียม หรือ &quot;ฝนหลวง&quot; เป็นกระบวนการนำน้ำที่มีในบรรยากาศมาใช้ประโยชน์ ด้วยการเหนี่ยวนำไอน้ำในบรรยากาศให้กลั่นตัวเป็นละอองน้ำ เมื่อละอองน้ำรวมตัวหนาแน่นจะเกิดเป็นเมฆ จากนั้นจึงกระตุ้นให้เมฆมีการรวมตัวกันหนาแน่นและเพิ่มปริมาณมากขึ้นจนเกิดเป็นฝนตกลงมา (๒) &quot;เครื่องดักหมอก&quot; เพื่อนำมาใช้ประโยชน์ทางการเกษตร พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงศึกษาข้อมูลเกี่ยวกับการใช้ประโยชน์จากหมอกในอากาศว่าหมอกสามารถกลายเป็นหยดน้ำหลอเลี้ยงต้นไม้ได้ โดยทรงให้จัดทำแผงดักหมอกที่ทำขึ้นจากวัสดุพื้นบ้านง่ายๆ ไอน้ำที่อยู่ในรูปของหมอกเมื่อสามารถนำมาใช้ได้จึงก่อให้เกิดประโยชน์อย่างมหาศาลทางด้านการเกษตรและการจัดการทรัพยากรธรรมชาติ เช่น การปลูกป่า เป็นต้น
- น้ำที่ใช้งานประเภทหนึ่งแล้วสามารถนำไปใช้งานประเภทอื่นอีกได้ เช่น น้ำสุดท้ายจากการซักผ้าหรือล้างจาน นำมาใช้ถูพื้นหรือรดน้ำต้นไม่ได้