Ատանմներ

1. Ատամներ

2.  Ատամները մարդու օրգանիզմի ամենակարծր մասերից են:
Նրանց օգնությամբ մարդը ծամում, մանրացնում է
սնունդը, ուստի ատամները պետք է շատ ամուր լինեն:
Մարդկանց ատամները կարևոր դեր ունեն նաև խոսքում՝
որոշ հնչյունների արտաբերման համար:
Կենդանիների ատամները պաշտպանության, հարձակման և
որսը բռնելու միջոց են:Տարբեր կենդանիների ատամների
ձևերը տարբեր են. ձկների ատամներն ավելի հասարակ
են, կոնաձև, կաթնասուններինը բարդ են՝ առանձին խմբերի
(կտրիչներ, ժանիքներ, աղորիքներ) բաժանված: Առավել
զարգացած են կրծողների կտրիչները, գիշատիչների`
ժանիքները: Հաճախ ժանիքները որոշ կենդանիների
(վարազ, ծովափիղ, փիղ) արական սեռի հատկանիշ են: Լավ
զարգացած են խոտակեր կենդանիների աղորիքները:

3.  Հասուն մարդու յուրաքանչյուր
ատամնաշար պարունակում է 16
ատամ՝ 4 կտրիչ, 2 ժանիք, 4 փոքր և 6
մեծ աղորիքներ, որոնք տարբերվում
են իրենց ձևերով:
 Ատամների զարգացումն սկսվում է
սաղմի զարգացման վաղ փուլում և
շարունակվում է մինչև 18–20
տարեկանը:
 Յուրաքանչյուր ատամնաշարում
կաթնատամները 10-ն են՝ 4 կտրիչ, 2
ժանիք, 4 աղորիք:
 Ատամների բնականոն ձևավորման
համար կարևոր նշանակություն ունի
մոր և երեխայի լիարժեք (հատկապես
վիտամինների, կալցիումի և ֆոսֆորի
աղերով հարուստ) սնունդը:

Մեծ աղորիքի կտրվածքը. 1.
արծն, 2. դենտին, 3.կակղենի, 4.
ցեմենտ, 5. ատամի խոռոչ, 6.
լնդի լորձաթաղանթ, 7.
շրջոսկր, 8. արմատային
խողովակ, 9. ատամի
արմատ, 10. ատամի պսակ

4. Ատամների կազմությունը
 Ատամը բաղկացած է պսակից, որը լնդի մակերևույթից բարձր
մասն է, և արմատից, որը տեղակայված է ծնոտոսկրի
ատամնաբնային փոսում: Պսակը և արմատն իրարից
բաժանված են վզիկով, որը կիպ գրկված է դրան հարող լնդի
լորձաթաղանթով: Ատամը հիմնականում կազմված է
դենտինից, որը պսակի շրջանում ծածկված է արծնով
(էմալ), արմատի շրջանում՝ ոսկրանման ցեմենտով: Ատամի
խոռոչը և արմատային խողովակները լցված են փափուկ
հյուսվածքով՝ կակղենիով (պուլպա): Այն բաղկացած է փուխր
շարակցական հյուսվածքից, անոթներից, նյարդերից և տարբեր
բջիջներից:
 Մնայուն ատամներն առավել հանքայնացված են, քան
կաթնատամները: Աճող ատամների արմատները ձևավորվում
են բավականին ուշ:

5. Ատամների ծկթումը
Նախ ծկթում են ներքևի, ապա՝ վերևի
ատամնաշարերի կենտրոնական կտրիչները
(կյանքի 6–8-րդ ամիսներին), կողմնային
ստորին, ապա վերին կտրիչները ծկթում են 8–
12-րդ ամիսներին: Հաջորդաբար ծկթում են 1-
ին աղորիքները՝ 12–16-րդ
ամիսներին, ժանիքները՝ 16–20-րդ
ամիսներին, ապա` 2-րդ աղորիքները՝ 20–30-
րդ ամիսներին: Մնայուն ատամները ծկթում
են 5 և 6 տարեկանից սկսած. սկզբում՝ 1-ին
մնայուն մեծ աղորիքը, 6 տարեկանում՝
կենտրոնական մնայուն կտրիչները, 9-10
տարեկանում՝ կողմնային կտրիչները, 10-14
տարեկանում՝ ժանիքները և փոքր
աղորիքները, 14-16 տարեկանում՝ 2-րդ մեծ
աղորիքները, իսկ 15-16 տարեկանում՝
իմաստության ատամները:

6.  Ատամների ծկթումը
բնականոն
ֆիզիոլոգիական երևույթ
է և սովորաբար չի
առաջացնում
հիվանդագին
վիճակ, սակայն երբեմն
այդ շրջանում երեխայի
մարմնի ջերմաստիճանը
կարող է
բարձրանալ, այդ
դեպքում հարկավոր է
դիմել բժշկի:

7.  Նյութը պատրաստեցին Գրիգոր Մելքոնյանը
և Գևորգ Դումանյանը: