SlideShare una empresa de Scribd logo
1 de 10
Descargar para leer sin conexión
NABARD Dairy
Farming Project in
Hindi
डेयी पार्भिंग
1. प्रस्तावना
रघु/सीभ ांत कृ षकों औय कृ षष भजदूयों के लरए डेयी क मय ऩूयक आभदनी क एक भहत्वऩूणय स धन है.
इस गततषवधध भें दूध के अर व ऩशुओां से ख द बी लभरती है जोकक लभट्टी की उवययत औय पसर
उत्ऩ दन भें सुध य के लरए जैषवक स भग्री क फहुत अच्छ स्रोत होत है. ऩशुओां के गोफय से गोफय
गैस लभरती है जजसक उऩमोग घयेरू क मों के लरए ईंधन औय कुां ओां से ऩ नी तनक रने के लरए ईंजन
चर ने भें बी होत है. अततरयक्त च ये औय कृ षष के सह-उत्ऩ दों क र बप्रद उऩमोग ऩशुओां को
खखर ने भें ककम ज त है. कृ षष ऩरयच रनों औय ऩरयवहन के लरए खीांचने की रगबग सांऩूणय शजक्त
फैरों से लभरती है. चूांकक कृ षष क मय भुख्मत: भौसभी होत है, इसलरए डेयी क मय के भ ध्मभ से फहुत
से रोगों को ऩूये वषय लभरने की सांब वन है. इस प्रक य डेयी से ऩूये वषय योजग य बी लभरत है. डेयी
क मयक्रभ के प्रभुख र ब थी रघु/सीभ ांत कृ षक औय कृ षष भजदूय हैं.
2. डेयी पार्भिंग की संबावनाएं औय इसका याष्ट्रीम भहत्व
षवश्व भें सव यधधक ऩशु सांख्म ब यत भें है. षवश्व की बैंसों की कु र सांख्म क 57.3 प्रततशत औय
कु र ऩशु सांख्म क 14.7 प्रततशत मह ां हैं. 2011-12 भें `3,05,484 कयोड़ क दुग्ध उत्ऩ दन हुआ.
ग्म यहवीां ऩांचवषीम मोजन के अांत भें (2011-12) देश क कु र दुग्ध उत्ऩ दन 127.9 लभलरमन टन
प्रतत वषय थ औय 2020 तक इसकी भ ांग फढ़कय 180 लभलरमन टन होने की सांब वन है. इस भ ांग
को ऩूय कयने के लरए दुग्ध उत्ऩ दन की वृद्धध दय वतयभ न के 2.5% से फढ़कय 5% होनी च हहए.
2011-12 भें दुग्ध उत्ऩ दन की व षषयक वृद्धध दय रगबग 5% यही. इस प्रक य इस र बद मक दुध रू
ऩशुऩ रन के भ ध्मभ से दुग्ध उत्ऩ दन फढ़ ने की अऩ य गुांज इश / सांब व्मत है.
3. डेयी पार्भिंग के र्रए फैंकों से उऩरब्ध ववत्तीम सहामता
फड़े ऩरयव्मम व री डेयी मोजन ओां के लरए षवस्तृत ऩरयमोजन रयऩोटय तैम य कयनी होती है. षवत्तऩोषण
की भदों भें ऩूांजी आजस्त भदें जैसे दुध रू ऩशुओां की खयीद, ऩशुश र ओां क तनभ यण, मांत्रों आहद की
खयीद श लभर हैं. एक/दो भ ह की प्र यांलबक अवधध के लरए ऩशुओां को च य खखर ने की र गत को
ऩूांजीकृ त ककम ज त है औय स वधध ऋण के रूऩ भें दी ज ती है. बूलभ षवक स, कुां आ खोदने, डीजर
इांजन/ऩांऩसेट को च रू कयने, बफजरी कनेक्शनों, नौकयों के लरए आवश्मक क्व टययों, गोद भों, ऩरयवहन
व हनों, दुग्ध प्रसांस्कयण सुषवध ओां आहद को ऋण के लरए स्वीक य ककम ज त है. उच्च र गत व री
ऩरयमोजन ओां के लरए ऋणकत य, न फ डय कन्सल्टेन्सी सषवयसेज (नैफकॉन्स) जजन्हें व्म ऩक ऩरयमोजन
रयऩोटें तैम य कयने क फृहद अनुबव है, की सेव ओां क उऩमोग कय सकते हैं.
4. फैंक ऋण के र्रए ऩरयमोजना फनाना
4.1 र ब थी द्व य य ज्म सयक य के ऩशुऩ रन षवब ग, जजर ग्र भीण षवक स अलबकयण, डेयी
सहक यी सलभतत / मूतनमन / पे डयेशन / व खणजज्मक डेयी ककस नों के स्थ नीम तकनीकी व्मजक्तमों से
ऩय भशय कयने के फ द ऩरयमोजन फन ई ज सकती है. महद सांबव हो, तो र ब थी को नजदीकी
प्रगततशीर डेयी प भों औय सयक यी / सैन्म / कृ षष षवश्वषवद्म रमों के डेयी प भों क दौय कयन
च हहए औय डेयी प लभिंग की र बप्रदत के फ ये भें षवच य-षवभशय कयन च हहए. अच्छ व्म वह रयक
प्रलशऺण औय डेयी प लभिंग क अनुबव अत्मधधक व ांछनीम है. महद ग ांव भें डेयी सहक यी सलभततम ां
हैं, तो वे षवशेष रूऩ से तयर दुग्ध की बफक्री के लरए सबी सह मक सुषवध एां उऩरब्ध कय एांगी. डेयी
प भय की इस प्रक य की सलभतत, ऩशु सह मत के न्र, कृ बत्रभ गब यध न के न्र से नजदीकी सुतनजश्चत की
ज नी च हहए.
4.2 इक ई के प्रक य औय ऺभत के आध य ऩय ऩरयमोजन भें तनम्नलरखखत तकनीकी, षवत्तीम औय
प्रफांधकीम ऩहरुओां की सूचन होनी च हहए.
तकनीकी :
क. बूलभ औय बूलभ षवक स (स्थ न, ऺेत्र, उऩमुक्तत , सड़क से नज़दीकी, स इट भैऩ अहद)
ख. प्रस्त षवत ऺभत / दुध रु ऩशुओां की सांख्म
ग. लसषवर तनभ यण (शेड्स, बांड य कऺ, दुग्ध कऺ, क म यरम कऺ, स्ट प कऺ आहद)
घ. उऩकयण औय सांमांत्र एवां भशीनयी (च य कट ई भशीन, लसरो षऩट, दूध दुहने की भशीन, द न
चक्की एवां लभक्सय, लभजल्कां ग ऩेल्स/दूध के कै न, फ मो गैस सांमांत्र, फल्क कू रसय, उत्ऩ दों के तनभ यण के
लरए उऩकयण, ट्रक/वैन)
ङ. ऩशुश र - ऩशुश र क प्रक य [आवश्मक ऺेत्र-एडल्ट्स, ओसय (1-3 वषय), ऩड़व /ऩडडम (एक
वषय से कभ)]
च. ऩशु (प्रस्त षवत प्रज तत, प्रस्त षवत नस्र, खयीद यी क स्रोत, खयीद यी क स्थ न, दूयी, ऩशु की
र गत)
छ. उत्ऩ दन भ नदण्ड [दूध देने की अवधध क क्रभ, दुग्ध की भ त्र (रीटय प्रतत हदन), दूध देने
की अवधध के हदन, दूध न देने के हदन, गब यध न दय, भृत्मु दय (%) - एडल्ट, कभ उम्र ऩशु]
ज. च य (च ये औय द ने क स्रोत - हय च य , सूख च य , द न , च ये की पसरे - फदरन -
खयीप, यफी, ग्रीष्भ. च य उग ने के खचे, आवश्मकत औय र गतें)
झ. प्रजनन सुषवध एां (स्रोत, स्थ न - दूयी (ककभी), वीमय की उऩरब्धत , स्ट प की उऩरब्धत , प्रतत
ऩशु / वषय खचय)
ञ. ऩशु धचककत्स सह मत स्रोत (स्थ न - दूयी (ककभी), श्रलभक औय अन्म स्ट प की उऩरब्धत ,
उऩरब्ध सुषवध ओां के प्रक य, महद तनजी व्मवस्थ है - ऩशु धचककत्सक/स्टॉकभैन/ऩय भशयद त यख
गम , षवजजट की आवधधकत , अद की गई य लश / षवजजट (`), प्रतत ऩशु प्रतत वषय व्मम)
ट. बफजरी (स्रोत, य ज्म षवद्मुत फोडय से अनुभोदन, मोजजत ब य, बफजरी न आने की सभस्म एां,
जेनयेटय के लरए व्मवस्थ एां)
ठ. ऩ नी (स्रोत, ऩ नी की गुणवत्त , ऩीने के लरए ऩम यप्त भ त्र भें उऩरब्धत , सप ई औय च य
उग ने के लरए, महद तनवेश ककम ज न है, तो ढ ांचे क प्रक य, डडज इन औय र गत)
ड. दुग्ध क षवऩणन (बफक्री के स्रोत, डडस्ऩोजर क स्थ न, दूयी (ककभी), प्र प्त भूल्म (` प्रतत
रीटय दूध), बुगत न क आध य, बुगत न की आवधधकत )
ढ. अन्म उत्ऩ दों क षवऩणन (ऩशु - उम्र, बफक्री क स्थ न, व ांतछत भूल्म, ख द भ त्र /ऩशु, भूल्म/
इक ई (`), ख री फोये - सांख्म , भूल्म/फोय (`))
ववत्तीम :
क. षवत्तीम व्मवह मयत (आांतरयक प्रततपर दय, र ब र गत अनुऩ त, तनवर वतयभ न भ लरमत)
ख. उध यकत य की षवत्तीम जस्थतत (र बप्रदत अनुऩ त, ऋण इजक्वटी अनुऩ त, क्म आमकय औय
अन्म कय देमत ओां क बुगत न अद्मतन ककम गम है, क्म रेख ऩयीऺ अद्मतन है)
ग. ऋण की शतें (ब्म ज दय, अनुग्रह अवधध, चुकौती अवधध, प्रततबूतत क प्रक य)
प्रफंधकीम :
उध यकत य क प्रोप इर
क. व्मजक्त / स झेद य / कां ऩनी / क ऩोयेशन / सहक यी सलभतत / अन्म
ख. प्रस्त षवत व्मवस म के प्रफांध की ऺभत
ग. प्रस्त षवत गततषवधध अथव अन्म क अनुबव
घ. षवत्तीम भजफूती
ङ. तकनीकी औय अन्म षवशेष मोग्मत एां
च. तकनीकी / प्रफांधकीम स्ट प औय उसकी ऩम यप्तत
अन्म :
क. षवत्तऩोषक फैंक क न भ
ख. प्रलशऺण सुषवध एां
ग. य ज्म / के न्र सयक य से उऩरब्ध सह मत
घ. तनम भक अनुभतत, महद कु छ हो.
5. ऩरयमोजना का भूलमांकन
इस प्रक य तैम य की गई मोजन फैंक की नजदीकी श ख भें जभ की ज नी च हहए. फैंक क
अधधक यी मोजन तैम य कयने अथव तनध यरयत आवेदन प भय बयने भें भदद कय सकत है. इसके
फ द तकनीकी व्मवह मयत औय आधथयक स ध्मत के लरए फैंक द्व य मोजन की ज ांच की ज एगी.
6. फैंक ऋण की भंजूयी औय ववतयण
मोजन की तकनीकी व्मवह मयत औय आधथयक स ध्मत सुतनजश्चत कयने के फ द फैंक द्व य भांजूयी दी
ज ती है. ऋण क षवतयण षवलशष्ट आजस्तमों जैसे शेड्स के तनभ यण, उऩकयण औय भशीनयी की
खयीद, ऩशुओां की खयीद, 1/2 भ ह की प्र यांलबक अवधध के लरए द ने / च ये की खयीद की आवती
र गत के सभऺ 2 से 3 चयणों भें जजन्स के रूऩ भें ऋण षवतयण ककम ज त है. फैंक द्व य
तनधधमों के अांततभ उऩमोग क सत्म ऩन ककम ज त है औय रग त य अनुवतयन ककम ज त है.
7. ऋण ववतयण की शतें - साभान्म
7.1 ऩरयव्मम
ऩरयमोजन क ऩरयव्मम स्थ नीम जस्थततमों, इक ई के आकरन औय ऩरयमोजन भें श लभर घटकों ऩय
तनबयय कयत है. ऩरयव्मम की गणन के लरए प्रचलरत फ ज य भूल्मों को ध्म न भें यख ज न च हहए.
7.2 भार्जित यार्श
भ जजयन उध यकत यओां के श्रेणी ऩय तनबयय कयत है औय मह 10 से 25% के फीच ह त है.
7.3 अंततभ राबाथी के र्रए ब्माज दय
सभग्र भ गयतनदेशों के अांतगयत ब्म ज दय तनध यरयत कयने के लरए फैंक स्वतांत्र है. तथ षऩ, भॉडर
ऩरयमोजन ओां की षवत्तीम व्मवह मयत औय फैंक ग्र ह्मत की गणन के लरए हभने ब्म ज दय 12% प्रतत
वषय भ नी है.
7.4 प्रततबूतत
प्रततबूतत न फ डय / ब यतीम रयज़वय फैंक द्व य ज यी सभम-सभम ऩय ज यी भ गयतनदेशों के अनुस य होगी.
7.5 ऋण की चुकौती अवधध
चुकौती अवधध मोजन भें सभग्र अधधशेष ऩय तनबयय कयती है. ऋण की चुकौती सभुधचत भ लसक /
ततभ ही ककस्तों भें स भ न्मत: 5 से 7 वषय की अवधध भें की ज एगी.
7.6 फीभा
ऩशुओां औय ऩूांजीगत आजस्तमों क व षषयक रूऩ से अथव दीघयक रीन भ स्टय ऩॉलरसी द्व य , जह ां बी
र गू हो, फीभ कय म ज न च हहए.
8. डेयी पार्भिंग की आधथिक गणना
10 बैंसों व री भॉडर ऩरयमोजन नीचे दी गई है. मह तनदशयन त्भक है औय प्रमोज्म तनषवजष्टमों औय
आउटऩुट के स थ-स थ ऺेत्र स्तय ऩय देखे गए भ नदण्ड बी श लभर ककए ज एां.
अ. ऩूंजी रागत
ऩशुओां की र गत 500000
ऩरयवहन र गत 10000
ऩशुश र क तनभ यण 60000
क प शेड क तनभ यण 24000
च य कट ई भशीन औय उऩकयणों की र गत 60000
जोड़ 654000
आ. तकनीकी-आधथिक भानदण्ड
ऩशुओां क प्रक य ग्रेडेड भुय य बैंस
ऩशुओां की सांख्म 10
ऩशुओां की सांख्म /फैच 5
ऩशु की कीभत (`/ऩशु) 50000
कल्ड ऩशुओां की कीभत 5000
ऩरयवहन र गत/ऩशु 1000
औसत दुग्ध उत्ऩ दन (रीटय/हदन) 10
प्रतत वमस्क ऩशु पशय क ऺेत्र (वगय पु ट) 50
प्रतत क प पशय क ऺेत्र (वगय पु ट) 20
प्रतत वगय पु ट तनभ यण र गत (`) 120
च य कट ई भशीन की र गत (बफजरी च लरत) (`) 50000
प्रतत ऩशु उऩकयण की र गत 1000
फीभ की ककस्त (% प्रतत वषय) 5
ऩशु धचककत्स सह मत /ऩशु/वषय (`) 1000
एक फोयी भें ठोस आह य की भ त्र (ककग्र ) 50
ठोस आह य की कीभत (`/ककग्र ) 12
सूखे च ये की कीभत (`/ककग्र ) 2
हये च ये की कीभत (`/ककग्र ) 1
भजदूयों की सांख्म 1
भजदूय क वेतन प्रतत भ ह (`) 4500
बफजरी औय ऩ नी की र गत/ऩशु/वषय (`) 150
भ जजयन (%) 25
ब्म ज दय (%) 12
चुकौती अवधध (वषय) 5
दुग्ध क बफक्री भूल्म / रीटय (`/रीटय) 26
जूट के फोयों क बफक्री भूल्म (` प्रतत फोय ) 10
दूध देने के हदन 270
दूध् न देने के हदन 150
इ. i) चाया खिराने की सायणी
चाये का प्रकाय रैक्टेशन शुष्ट्क
भूलम (`)
भात्रा
(ककग्रा)
प्रतत ददन रागत
(`)
भात्रा
(ककग्रा)
प्रतत ददन रागत (`)
ठोस आह य
12 5
60
2
24
हय च य 1 25 25 20 20
सूख च य 2 4 8 5 10
जोड़ 93 54
ii) उऩमोग ककमा गमा कु र ठोस आहाय (ककग्रा)
वषि रैक्टेशन शुष्ट्क जोड़ फोयों की संख्मा
वषय 1 8250 300 8550 171
वषय 2 11250 2700 13950 279
वषय 3 11250 2700 13950 279
वषय 4 12000 2400 14400 288
वषय 5 12000 2400 14400 288
iii) प्रतत ऩशु रैक्टेशन चाटि
वषि
I फैच II फैच
दूध देने के ददन शुष्ट्क ददन दूध देने के हदन शुष्क हदन
I 240 30 90 0
II 240 120 210 150
III 210 150 240 120
IV 210 150 270 90
V 210 150 270 90
ई. आधथिक गणना
वववयण
वषि
1 2 3 4 5
दूध की बफक्री 429000 585000 585000 585000 624000
फोयों की बफक्री 1710 2790 2790 2880 2880
जोड़ 430710 587790 587790 587880 626880
दूध देने के दौय न च ये की
र गत
153450 209250 209250 223200 223200
शुष्क अवधध के दौय न च ये 8100 72900 72900 64800 64800
की र गत
ऩशु धचककत्स सह मत औय
प्रजनन व्मम
10000 10000 10000 10000 10000
भजदूयी प्रब य 54000 54000 54000 54000 54000
बफजरी औय षवषवध प्रब य 1500 1500 1500 1500 1500
फीभ प्रब य 25000 25000 25000 25000 25000
जोड़ 252050 372650 372650 378500 378500
अधधशेष 178660 215140 215140 209380 248380
उ. फीसीआय एवं आईआयआय
1 2 3 4 5
ऩूांजी र गत 654000
आवती र गत 252050 372650 372650 378500 378500
कु र र गतें 906050 372650 372650 378500 378500
र ब 430710 587790 587790 587880 626880
तनवर र ब -475340 215140 215140 209380 248380
ऩीडब्ल्मू र गतें @ 15% 1719259.92
ऩीडब्ल्मू र ब @ 15% 1853258.04
एनऩीडब्ल्मू 133998.11
फी.सी.अनुऩ त 1.08
आई.आय.आय (%) 30%
ए. ऋण चुकौती अनुसूची
वषि फकामा ऋण सकर अधधशेष ब्माज भूरधन
कु र
चुकौती
अधधशेष
1 490500 178660 58860 98100 156960 21700
2 392400 215140 47088 98100 145188 69952
3 294300 215140 35316 98100 133416 81724
4 196200 209380 23544 98100 121644 209380
5 98100 248380 11772 98100 109872 138508
नाबार्ड डेयरी फार्मिंग प्रोजेक्ट हिंदी में

Más contenido relacionado

La actualidad más candente

ग्रामीण मुर्गीपालन गाइड
ग्रामीण मुर्गीपालन गाइडग्रामीण मुर्गीपालन गाइड
ग्रामीण मुर्गीपालन गाइड
Growel Agrovet Private Limited
 
कुखुरा पालन पुस्तिका
कुखुरा पालन पुस्तिका कुखुरा पालन पुस्तिका
कुखुरा पालन पुस्तिका
Growel Agrovet Private Limited
 
Establishing a Dairy Farm
Establishing a Dairy Farm Establishing a Dairy Farm
Establishing a Dairy Farm
himosh
 
How to Start Dairy Farming and Manufacture of Milk Products ( Butter, Cheese,...
How to Start Dairy Farming and Manufacture of Milk Products ( Butter, Cheese,...How to Start Dairy Farming and Manufacture of Milk Products ( Butter, Cheese,...
How to Start Dairy Farming and Manufacture of Milk Products ( Butter, Cheese,...
Ajjay Kumar Gupta
 
Heifer management
Heifer managementHeifer management
Heifer management
mithu mehr
 

La actualidad más candente (20)

Dairy cattle farm presentation
Dairy cattle farm presentationDairy cattle farm presentation
Dairy cattle farm presentation
 
Farmson Company Presentation
Farmson Company PresentationFarmson Company Presentation
Farmson Company Presentation
 
FEED TECHNOLOGY.pptx
FEED TECHNOLOGY.pptxFEED TECHNOLOGY.pptx
FEED TECHNOLOGY.pptx
 
ग्रामीण मुर्गीपालन गाइड
ग्रामीण मुर्गीपालन गाइडग्रामीण मुर्गीपालन गाइड
ग्रामीण मुर्गीपालन गाइड
 
कुखुरा पालन पुस्तिका
कुखुरा पालन पुस्तिका कुखुरा पालन पुस्तिका
कुखुरा पालन पुस्तिका
 
Overview of indian dairy industry
Overview of indian dairy industryOverview of indian dairy industry
Overview of indian dairy industry
 
Animal Feed Industry in India / Livestock Feed Industry / Poultry Feed Industry
Animal Feed Industry in India / Livestock Feed Industry / Poultry Feed IndustryAnimal Feed Industry in India / Livestock Feed Industry / Poultry Feed Industry
Animal Feed Industry in India / Livestock Feed Industry / Poultry Feed Industry
 
Establishing a Dairy Farm
Establishing a Dairy Farm Establishing a Dairy Farm
Establishing a Dairy Farm
 
cobb500 broiler performance nutrition supplement 2022
cobb500 broiler performance nutrition supplement 2022 cobb500 broiler performance nutrition supplement 2022
cobb500 broiler performance nutrition supplement 2022
 
Le marché de la viande ovine boosté par de faibles disponibilités
Le marché de la viande ovine boosté par de faibles disponibilitésLe marché de la viande ovine boosté par de faibles disponibilités
Le marché de la viande ovine boosté par de faibles disponibilités
 
Project report / Pre-feasibility report on dairy farming
Project report / Pre-feasibility report on dairy farmingProject report / Pre-feasibility report on dairy farming
Project report / Pre-feasibility report on dairy farming
 
How to Start Dairy Farming and Manufacture of Milk Products ( Butter, Cheese,...
How to Start Dairy Farming and Manufacture of Milk Products ( Butter, Cheese,...How to Start Dairy Farming and Manufacture of Milk Products ( Butter, Cheese,...
How to Start Dairy Farming and Manufacture of Milk Products ( Butter, Cheese,...
 
Presentation
PresentationPresentation
Presentation
 
Commercial dairy farming India
 Commercial dairy farming India  Commercial dairy farming India
Commercial dairy farming India
 
Heifer management
Heifer managementHeifer management
Heifer management
 
Role of fci in food security
Role of fci in food securityRole of fci in food security
Role of fci in food security
 
[TECH-OVIN 2023] Etat des lieux du marché de la viande ovine
[TECH-OVIN 2023] Etat des lieux du marché de la viande ovine[TECH-OVIN 2023] Etat des lieux du marché de la viande ovine
[TECH-OVIN 2023] Etat des lieux du marché de la viande ovine
 
New cattle breeds of india
New cattle breeds of indiaNew cattle breeds of india
New cattle breeds of india
 
MMX2023 Viande - Les échanges d'animaux vivants dans le bassin méditerranéen
MMX2023 Viande - Les échanges d'animaux vivants dans le bassin méditerranéenMMX2023 Viande - Les échanges d'animaux vivants dans le bassin méditerranéen
MMX2023 Viande - Les échanges d'animaux vivants dans le bassin méditerranéen
 
16 kışlatma
16 kışlatma16 kışlatma
16 kışlatma
 

Destacado

दुधारू पशुओं का आहार कैसा हो ?
दुधारू पशुओं का आहार कैसा हो ?दुधारू पशुओं का आहार कैसा हो ?
दुधारू पशुओं का आहार कैसा हो ?
Growel Agrovet Private Limited
 
ग्रोवेल का पशुपालन गाइड
ग्रोवेल का पशुपालन गाइडग्रोवेल का पशुपालन गाइड
ग्रोवेल का पशुपालन गाइड
Growel Agrovet Private Limited
 
नाबार्ड लेयर पोल्ट्री फार्मिंग प्रोजेक्ट हिंदी में
नाबार्ड लेयर पोल्ट्री फार्मिंग प्रोजेक्ट हिंदी मेंनाबार्ड लेयर पोल्ट्री फार्मिंग प्रोजेक्ट हिंदी में
नाबार्ड लेयर पोल्ट्री फार्मिंग प्रोजेक्ट हिंदी में
Growel Agrovet Private Limited
 
दुग्ध कूलिंग यूनिट मॉडल प्रोजेक्ट हिंदी में
दुग्ध कूलिंग यूनिट मॉडल प्रोजेक्ट हिंदी मेंदुग्ध कूलिंग यूनिट मॉडल प्रोजेक्ट हिंदी में
दुग्ध कूलिंग यूनिट मॉडल प्रोजेक्ट हिंदी में
Growel Agrovet Private Limited
 
बछड़े की देखभाल कैसे करें ?
बछड़े की देखभाल कैसे करें ?बछड़े की देखभाल कैसे करें ?
बछड़े की देखभाल कैसे करें ?
Growel Agrovet Private Limited
 
मछली पालन की प्राथमिक जानकारी
मछली पालन की प्राथमिक जानकारीमछली पालन की प्राथमिक जानकारी
मछली पालन की प्राथमिक जानकारी
Growel Agrovet Private Limited
 
Nabard Layer Farming Project
Nabard Layer Farming ProjectNabard Layer Farming Project
Nabard Layer Farming Project
Growel Agrovet Private Limited
 
मछली पालन मॉडल प्रोजेक्ट
मछली पालन मॉडल प्रोजेक्टमछली पालन मॉडल प्रोजेक्ट
मछली पालन मॉडल प्रोजेक्ट
Growel Agrovet Private Limited
 
Dairy Farming Practice Guide
Dairy Farming Practice GuideDairy Farming Practice Guide
Dairy Farming Practice Guide
Growel Agrovet Private Limited
 

Destacado (13)

दुधारू पशुओं का आहार कैसा हो ?
दुधारू पशुओं का आहार कैसा हो ?दुधारू पशुओं का आहार कैसा हो ?
दुधारू पशुओं का आहार कैसा हो ?
 
ग्रोवेल का पशुपालन गाइड
ग्रोवेल का पशुपालन गाइडग्रोवेल का पशुपालन गाइड
ग्रोवेल का पशुपालन गाइड
 
नाबार्ड लेयर पोल्ट्री फार्मिंग प्रोजेक्ट हिंदी में
नाबार्ड लेयर पोल्ट्री फार्मिंग प्रोजेक्ट हिंदी मेंनाबार्ड लेयर पोल्ट्री फार्मिंग प्रोजेक्ट हिंदी में
नाबार्ड लेयर पोल्ट्री फार्मिंग प्रोजेक्ट हिंदी में
 
दुग्ध कूलिंग यूनिट मॉडल प्रोजेक्ट हिंदी में
दुग्ध कूलिंग यूनिट मॉडल प्रोजेक्ट हिंदी मेंदुग्ध कूलिंग यूनिट मॉडल प्रोजेक्ट हिंदी में
दुग्ध कूलिंग यूनिट मॉडल प्रोजेक्ट हिंदी में
 
Dairy Farming Guide
Dairy Farming GuideDairy Farming Guide
Dairy Farming Guide
 
पशुपालन कैलेंडर
पशुपालन कैलेंडरपशुपालन कैलेंडर
पशुपालन कैलेंडर
 
बछड़े की देखभाल कैसे करें ?
बछड़े की देखभाल कैसे करें ?बछड़े की देखभाल कैसे करें ?
बछड़े की देखभाल कैसे करें ?
 
मछली पालन की प्राथमिक जानकारी
मछली पालन की प्राथमिक जानकारीमछली पालन की प्राथमिक जानकारी
मछली पालन की प्राथमिक जानकारी
 
Nabard Layer Farming Project
Nabard Layer Farming ProjectNabard Layer Farming Project
Nabard Layer Farming Project
 
मछली पालन मॉडल प्रोजेक्ट
मछली पालन मॉडल प्रोजेक्टमछली पालन मॉडल प्रोजेक्ट
मछली पालन मॉडल प्रोजेक्ट
 
Dairy Farming Practice Guide
Dairy Farming Practice GuideDairy Farming Practice Guide
Dairy Farming Practice Guide
 
मुर्गीपालन में रोजगार अवसर
मुर्गीपालन में रोजगार अवसर मुर्गीपालन में रोजगार अवसर
मुर्गीपालन में रोजगार अवसर
 
How To Implement Bio-Security in Poultry
How To Implement Bio-Security in PoultryHow To Implement Bio-Security in Poultry
How To Implement Bio-Security in Poultry
 

Similar a नाबार्ड डेयरी फार्मिंग प्रोजेक्ट हिंदी में

Colorimeteric ayurveda serum test
Colorimeteric ayurveda serum testColorimeteric ayurveda serum test
Colorimeteric ayurveda serum test
Dr. Desh Bandhu Bajpai
 
आयुर्वेद सिध्धान्तों का आधुनिक हाई टेक्नोलाजी इलेक्ट्रि त्रिदोष ग्राफ ई०टी०जी...
आयुर्वेद सिध्धान्तों का आधुनिक हाई टेक्नोलाजी इलेक्ट्रि त्रिदोष ग्राफ ई०टी०जी...आयुर्वेद सिध्धान्तों का आधुनिक हाई टेक्नोलाजी इलेक्ट्रि त्रिदोष ग्राफ ई०टी०जी...
आयुर्वेद सिध्धान्तों का आधुनिक हाई टेक्नोलाजी इलेक्ट्रि त्रिदोष ग्राफ ई०टी०जी...
Dr. Desh Bandhu Bajpai
 
employvacancy Indian Nationals for the post of Executive Trainee.pdf
employvacancy Indian Nationals for the post of Executive Trainee.pdfemployvacancy Indian Nationals for the post of Executive Trainee.pdf
employvacancy Indian Nationals for the post of Executive Trainee.pdf
soumita869
 

Similar a नाबार्ड डेयरी फार्मिंग प्रोजेक्ट हिंदी में (20)

Budget speech 2017-18
Budget speech 2017-18Budget speech 2017-18
Budget speech 2017-18
 
Jobs in hoshangabad, M.P
Jobs in hoshangabad, M.PJobs in hoshangabad, M.P
Jobs in hoshangabad, M.P
 
Gst concept-
Gst concept-Gst concept-
Gst concept-
 
Hindi Natural Hydrogels for Sustainable & Resilient Agriculture
Hindi Natural Hydrogels for Sustainable & Resilient Agriculture Hindi Natural Hydrogels for Sustainable & Resilient Agriculture
Hindi Natural Hydrogels for Sustainable & Resilient Agriculture
 
Doubling farmers income
Doubling farmers incomeDoubling farmers income
Doubling farmers income
 
Colorimeteric ayurveda serum test
Colorimeteric ayurveda serum testColorimeteric ayurveda serum test
Colorimeteric ayurveda serum test
 
Practicing 5 yoga after c section best positions & precautions to take
Practicing 5 yoga after c section best positions & precautions to takePracticing 5 yoga after c section best positions & precautions to take
Practicing 5 yoga after c section best positions & precautions to take
 
Agriculture
AgricultureAgriculture
Agriculture
 
PMMSY सहकारिता.ppt
PMMSY सहकारिता.pptPMMSY सहकारिता.ppt
PMMSY सहकारिता.ppt
 
दुग्ध विकास विभाग, जनपद- बाँदा, उ. प्र.
दुग्ध विकास विभाग, जनपद- बाँदा, उ. प्र. दुग्ध विकास विभाग, जनपद- बाँदा, उ. प्र.
दुग्ध विकास विभाग, जनपद- बाँदा, उ. प्र.
 
INTRODUCTION TO E.T.G. AYURVEDASCAN TECHNOLOGY ई०टी०जी० आयुर्वेदास्कैन टेक्नो...
INTRODUCTION TO E.T.G. AYURVEDASCAN TECHNOLOGY ई०टी०जी० आयुर्वेदास्कैन टेक्नो...INTRODUCTION TO E.T.G. AYURVEDASCAN TECHNOLOGY ई०टी०जी० आयुर्वेदास्कैन टेक्नो...
INTRODUCTION TO E.T.G. AYURVEDASCAN TECHNOLOGY ई०टी०जी० आयुर्वेदास्कैन टेक्नो...
 
The india gadget
The india gadget The india gadget
The india gadget
 
DAILY NEWS ANALYSIS
DAILY NEWS ANALYSISDAILY NEWS ANALYSIS
DAILY NEWS ANALYSIS
 
BANDA SUPOSHAN MODEL
BANDA SUPOSHAN MODELBANDA SUPOSHAN MODEL
BANDA SUPOSHAN MODEL
 
November2013
November2013November2013
November2013
 
आयुर्वेद सिध्धान्तों का आधुनिक हाई टेक्नोलाजी इलेक्ट्रि त्रिदोष ग्राफ ई०टी०जी...
आयुर्वेद सिध्धान्तों का आधुनिक हाई टेक्नोलाजी इलेक्ट्रि त्रिदोष ग्राफ ई०टी०जी...आयुर्वेद सिध्धान्तों का आधुनिक हाई टेक्नोलाजी इलेक्ट्रि त्रिदोष ग्राफ ई०टी०जी...
आयुर्वेद सिध्धान्तों का आधुनिक हाई टेक्नोलाजी इलेक्ट्रि त्रिदोष ग्राफ ई०टी०जी...
 
employvacancy Indian Nationals for the post of Executive Trainee.pdf
employvacancy Indian Nationals for the post of Executive Trainee.pdfemployvacancy Indian Nationals for the post of Executive Trainee.pdf
employvacancy Indian Nationals for the post of Executive Trainee.pdf
 
Tariff policy resolution-dated_28012016
Tariff policy resolution-dated_28012016Tariff policy resolution-dated_28012016
Tariff policy resolution-dated_28012016
 
NEP-2020 ppt 11-08-2021.pptx
NEP-2020 ppt 11-08-2021.pptxNEP-2020 ppt 11-08-2021.pptx
NEP-2020 ppt 11-08-2021.pptx
 
12 best yoga exercises for your strong eyesight
12 best yoga exercises for your strong eyesight12 best yoga exercises for your strong eyesight
12 best yoga exercises for your strong eyesight
 

Más de Growel Agrovet Private Limited

बंगुरपालन ब्यवसाय पुस्तिका
बंगुरपालन ब्यवसाय पुस्तिका बंगुरपालन ब्यवसाय पुस्तिका
बंगुरपालन ब्यवसाय पुस्तिका
Growel Agrovet Private Limited
 
मुर्गियों के रोग और उपचार की विस्तृत जानकारी
मुर्गियों के रोग और उपचार की विस्तृत जानकारीमुर्गियों के रोग और उपचार की विस्तृत जानकारी
मुर्गियों के रोग और उपचार की विस्तृत जानकारी
Growel Agrovet Private Limited
 
गाय एवं भैंस पालन पुस्तिका
गाय एवं भैंस पालन पुस्तिकागाय एवं भैंस पालन पुस्तिका
गाय एवं भैंस पालन पुस्तिका
Growel Agrovet Private Limited
 
Sheep Farming
Sheep FarmingSheep Farming

Más de Growel Agrovet Private Limited (20)

Importance of Vitamins and Minerals for Dairy Cattle , Published in Dairy Pla...
Importance of Vitamins and Minerals for Dairy Cattle , Published in Dairy Pla...Importance of Vitamins and Minerals for Dairy Cattle , Published in Dairy Pla...
Importance of Vitamins and Minerals for Dairy Cattle , Published in Dairy Pla...
 
How To Do Poultry Farming in Summer? Published in Poultry Square magazine, Ma...
How To Do Poultry Farming in Summer? Published in Poultry Square magazine, Ma...How To Do Poultry Farming in Summer? Published in Poultry Square magazine, Ma...
How To Do Poultry Farming in Summer? Published in Poultry Square magazine, Ma...
 
Causes & Treatment of Diarrhoea in Cattle
Causes & Treatment of Diarrhoea in CattleCauses & Treatment of Diarrhoea in Cattle
Causes & Treatment of Diarrhoea in Cattle
 
Rabbit Diseases & Parasites
Rabbit Diseases & ParasitesRabbit Diseases & Parasites
Rabbit Diseases & Parasites
 
नेपाली भाषामा बाख्रापालन पुस्तिका
नेपाली भाषामा बाख्रापालन पुस्तिका नेपाली भाषामा बाख्रापालन पुस्तिका
नेपाली भाषामा बाख्रापालन पुस्तिका
 
बंगुरपालन ब्यवसाय पुस्तिका
बंगुरपालन ब्यवसाय पुस्तिका बंगुरपालन ब्यवसाय पुस्तिका
बंगुरपालन ब्यवसाय पुस्तिका
 
मुर्गियों के रोग और उपचार की विस्तृत जानकारी
मुर्गियों के रोग और उपचार की विस्तृत जानकारीमुर्गियों के रोग और उपचार की विस्तृत जानकारी
मुर्गियों के रोग और उपचार की विस्तृत जानकारी
 
गाय एवं भैंस पालन पुस्तिका
गाय एवं भैंस पालन पुस्तिकागाय एवं भैंस पालन पुस्तिका
गाय एवं भैंस पालन पुस्तिका
 
How To Do Profitable Pig Farming
How To Do Profitable Pig FarmingHow To Do Profitable Pig Farming
How To Do Profitable Pig Farming
 
Fish Farming Business Planning
Fish Farming Business PlanningFish Farming Business Planning
Fish Farming Business Planning
 
Sheep Farming
Sheep FarmingSheep Farming
Sheep Farming
 
Feed Planning for Sheep Farmer
Feed Planning for Sheep FarmerFeed Planning for Sheep Farmer
Feed Planning for Sheep Farmer
 
Poultry Vaccination Guide
Poultry Vaccination Guide Poultry Vaccination Guide
Poultry Vaccination Guide
 
Basics of Veterinary Anatomy & Physiology
Basics of Veterinary Anatomy & PhysiologyBasics of Veterinary Anatomy & Physiology
Basics of Veterinary Anatomy & Physiology
 
Anatomy & Physiology of Animals
Anatomy & Physiology of AnimalsAnatomy & Physiology of Animals
Anatomy & Physiology of Animals
 
Importance of Nutritional Supplement for Pet Birds
Importance of Nutritional Supplement for Pet BirdsImportance of Nutritional Supplement for Pet Birds
Importance of Nutritional Supplement for Pet Birds
 
Understanding Pet Bird Nutrition
 Understanding Pet Bird Nutrition Understanding Pet Bird Nutrition
Understanding Pet Bird Nutrition
 
A Practical Approach To Canine Nutrition
A Practical Approach To Canine NutritionA Practical Approach To Canine Nutrition
A Practical Approach To Canine Nutrition
 
Breeds of Dogs & Cats
Breeds of Dogs & CatsBreeds of Dogs & Cats
Breeds of Dogs & Cats
 
Biosecurity for Successful Poultry
Biosecurity for Successful PoultryBiosecurity for Successful Poultry
Biosecurity for Successful Poultry
 

नाबार्ड डेयरी फार्मिंग प्रोजेक्ट हिंदी में

  • 2. डेयी पार्भिंग 1. प्रस्तावना रघु/सीभ ांत कृ षकों औय कृ षष भजदूयों के लरए डेयी क मय ऩूयक आभदनी क एक भहत्वऩूणय स धन है. इस गततषवधध भें दूध के अर व ऩशुओां से ख द बी लभरती है जोकक लभट्टी की उवययत औय पसर उत्ऩ दन भें सुध य के लरए जैषवक स भग्री क फहुत अच्छ स्रोत होत है. ऩशुओां के गोफय से गोफय गैस लभरती है जजसक उऩमोग घयेरू क मों के लरए ईंधन औय कुां ओां से ऩ नी तनक रने के लरए ईंजन चर ने भें बी होत है. अततरयक्त च ये औय कृ षष के सह-उत्ऩ दों क र बप्रद उऩमोग ऩशुओां को खखर ने भें ककम ज त है. कृ षष ऩरयच रनों औय ऩरयवहन के लरए खीांचने की रगबग सांऩूणय शजक्त फैरों से लभरती है. चूांकक कृ षष क मय भुख्मत: भौसभी होत है, इसलरए डेयी क मय के भ ध्मभ से फहुत से रोगों को ऩूये वषय लभरने की सांब वन है. इस प्रक य डेयी से ऩूये वषय योजग य बी लभरत है. डेयी क मयक्रभ के प्रभुख र ब थी रघु/सीभ ांत कृ षक औय कृ षष भजदूय हैं. 2. डेयी पार्भिंग की संबावनाएं औय इसका याष्ट्रीम भहत्व षवश्व भें सव यधधक ऩशु सांख्म ब यत भें है. षवश्व की बैंसों की कु र सांख्म क 57.3 प्रततशत औय कु र ऩशु सांख्म क 14.7 प्रततशत मह ां हैं. 2011-12 भें `3,05,484 कयोड़ क दुग्ध उत्ऩ दन हुआ. ग्म यहवीां ऩांचवषीम मोजन के अांत भें (2011-12) देश क कु र दुग्ध उत्ऩ दन 127.9 लभलरमन टन प्रतत वषय थ औय 2020 तक इसकी भ ांग फढ़कय 180 लभलरमन टन होने की सांब वन है. इस भ ांग को ऩूय कयने के लरए दुग्ध उत्ऩ दन की वृद्धध दय वतयभ न के 2.5% से फढ़कय 5% होनी च हहए. 2011-12 भें दुग्ध उत्ऩ दन की व षषयक वृद्धध दय रगबग 5% यही. इस प्रक य इस र बद मक दुध रू ऩशुऩ रन के भ ध्मभ से दुग्ध उत्ऩ दन फढ़ ने की अऩ य गुांज इश / सांब व्मत है. 3. डेयी पार्भिंग के र्रए फैंकों से उऩरब्ध ववत्तीम सहामता फड़े ऩरयव्मम व री डेयी मोजन ओां के लरए षवस्तृत ऩरयमोजन रयऩोटय तैम य कयनी होती है. षवत्तऩोषण की भदों भें ऩूांजी आजस्त भदें जैसे दुध रू ऩशुओां की खयीद, ऩशुश र ओां क तनभ यण, मांत्रों आहद की खयीद श लभर हैं. एक/दो भ ह की प्र यांलबक अवधध के लरए ऩशुओां को च य खखर ने की र गत को ऩूांजीकृ त ककम ज त है औय स वधध ऋण के रूऩ भें दी ज ती है. बूलभ षवक स, कुां आ खोदने, डीजर इांजन/ऩांऩसेट को च रू कयने, बफजरी कनेक्शनों, नौकयों के लरए आवश्मक क्व टययों, गोद भों, ऩरयवहन व हनों, दुग्ध प्रसांस्कयण सुषवध ओां आहद को ऋण के लरए स्वीक य ककम ज त है. उच्च र गत व री
  • 3. ऩरयमोजन ओां के लरए ऋणकत य, न फ डय कन्सल्टेन्सी सषवयसेज (नैफकॉन्स) जजन्हें व्म ऩक ऩरयमोजन रयऩोटें तैम य कयने क फृहद अनुबव है, की सेव ओां क उऩमोग कय सकते हैं. 4. फैंक ऋण के र्रए ऩरयमोजना फनाना 4.1 र ब थी द्व य य ज्म सयक य के ऩशुऩ रन षवब ग, जजर ग्र भीण षवक स अलबकयण, डेयी सहक यी सलभतत / मूतनमन / पे डयेशन / व खणजज्मक डेयी ककस नों के स्थ नीम तकनीकी व्मजक्तमों से ऩय भशय कयने के फ द ऩरयमोजन फन ई ज सकती है. महद सांबव हो, तो र ब थी को नजदीकी प्रगततशीर डेयी प भों औय सयक यी / सैन्म / कृ षष षवश्वषवद्म रमों के डेयी प भों क दौय कयन च हहए औय डेयी प लभिंग की र बप्रदत के फ ये भें षवच य-षवभशय कयन च हहए. अच्छ व्म वह रयक प्रलशऺण औय डेयी प लभिंग क अनुबव अत्मधधक व ांछनीम है. महद ग ांव भें डेयी सहक यी सलभततम ां हैं, तो वे षवशेष रूऩ से तयर दुग्ध की बफक्री के लरए सबी सह मक सुषवध एां उऩरब्ध कय एांगी. डेयी प भय की इस प्रक य की सलभतत, ऩशु सह मत के न्र, कृ बत्रभ गब यध न के न्र से नजदीकी सुतनजश्चत की ज नी च हहए. 4.2 इक ई के प्रक य औय ऺभत के आध य ऩय ऩरयमोजन भें तनम्नलरखखत तकनीकी, षवत्तीम औय प्रफांधकीम ऩहरुओां की सूचन होनी च हहए. तकनीकी : क. बूलभ औय बूलभ षवक स (स्थ न, ऺेत्र, उऩमुक्तत , सड़क से नज़दीकी, स इट भैऩ अहद) ख. प्रस्त षवत ऺभत / दुध रु ऩशुओां की सांख्म ग. लसषवर तनभ यण (शेड्स, बांड य कऺ, दुग्ध कऺ, क म यरम कऺ, स्ट प कऺ आहद) घ. उऩकयण औय सांमांत्र एवां भशीनयी (च य कट ई भशीन, लसरो षऩट, दूध दुहने की भशीन, द न चक्की एवां लभक्सय, लभजल्कां ग ऩेल्स/दूध के कै न, फ मो गैस सांमांत्र, फल्क कू रसय, उत्ऩ दों के तनभ यण के लरए उऩकयण, ट्रक/वैन) ङ. ऩशुश र - ऩशुश र क प्रक य [आवश्मक ऺेत्र-एडल्ट्स, ओसय (1-3 वषय), ऩड़व /ऩडडम (एक वषय से कभ)] च. ऩशु (प्रस्त षवत प्रज तत, प्रस्त षवत नस्र, खयीद यी क स्रोत, खयीद यी क स्थ न, दूयी, ऩशु की र गत)
  • 4. छ. उत्ऩ दन भ नदण्ड [दूध देने की अवधध क क्रभ, दुग्ध की भ त्र (रीटय प्रतत हदन), दूध देने की अवधध के हदन, दूध न देने के हदन, गब यध न दय, भृत्मु दय (%) - एडल्ट, कभ उम्र ऩशु] ज. च य (च ये औय द ने क स्रोत - हय च य , सूख च य , द न , च ये की पसरे - फदरन - खयीप, यफी, ग्रीष्भ. च य उग ने के खचे, आवश्मकत औय र गतें) झ. प्रजनन सुषवध एां (स्रोत, स्थ न - दूयी (ककभी), वीमय की उऩरब्धत , स्ट प की उऩरब्धत , प्रतत ऩशु / वषय खचय) ञ. ऩशु धचककत्स सह मत स्रोत (स्थ न - दूयी (ककभी), श्रलभक औय अन्म स्ट प की उऩरब्धत , उऩरब्ध सुषवध ओां के प्रक य, महद तनजी व्मवस्थ है - ऩशु धचककत्सक/स्टॉकभैन/ऩय भशयद त यख गम , षवजजट की आवधधकत , अद की गई य लश / षवजजट (`), प्रतत ऩशु प्रतत वषय व्मम) ट. बफजरी (स्रोत, य ज्म षवद्मुत फोडय से अनुभोदन, मोजजत ब य, बफजरी न आने की सभस्म एां, जेनयेटय के लरए व्मवस्थ एां) ठ. ऩ नी (स्रोत, ऩ नी की गुणवत्त , ऩीने के लरए ऩम यप्त भ त्र भें उऩरब्धत , सप ई औय च य उग ने के लरए, महद तनवेश ककम ज न है, तो ढ ांचे क प्रक य, डडज इन औय र गत) ड. दुग्ध क षवऩणन (बफक्री के स्रोत, डडस्ऩोजर क स्थ न, दूयी (ककभी), प्र प्त भूल्म (` प्रतत रीटय दूध), बुगत न क आध य, बुगत न की आवधधकत ) ढ. अन्म उत्ऩ दों क षवऩणन (ऩशु - उम्र, बफक्री क स्थ न, व ांतछत भूल्म, ख द भ त्र /ऩशु, भूल्म/ इक ई (`), ख री फोये - सांख्म , भूल्म/फोय (`)) ववत्तीम : क. षवत्तीम व्मवह मयत (आांतरयक प्रततपर दय, र ब र गत अनुऩ त, तनवर वतयभ न भ लरमत) ख. उध यकत य की षवत्तीम जस्थतत (र बप्रदत अनुऩ त, ऋण इजक्वटी अनुऩ त, क्म आमकय औय अन्म कय देमत ओां क बुगत न अद्मतन ककम गम है, क्म रेख ऩयीऺ अद्मतन है) ग. ऋण की शतें (ब्म ज दय, अनुग्रह अवधध, चुकौती अवधध, प्रततबूतत क प्रक य) प्रफंधकीम : उध यकत य क प्रोप इर क. व्मजक्त / स झेद य / कां ऩनी / क ऩोयेशन / सहक यी सलभतत / अन्म
  • 5. ख. प्रस्त षवत व्मवस म के प्रफांध की ऺभत ग. प्रस्त षवत गततषवधध अथव अन्म क अनुबव घ. षवत्तीम भजफूती ङ. तकनीकी औय अन्म षवशेष मोग्मत एां च. तकनीकी / प्रफांधकीम स्ट प औय उसकी ऩम यप्तत अन्म : क. षवत्तऩोषक फैंक क न भ ख. प्रलशऺण सुषवध एां ग. य ज्म / के न्र सयक य से उऩरब्ध सह मत घ. तनम भक अनुभतत, महद कु छ हो. 5. ऩरयमोजना का भूलमांकन इस प्रक य तैम य की गई मोजन फैंक की नजदीकी श ख भें जभ की ज नी च हहए. फैंक क अधधक यी मोजन तैम य कयने अथव तनध यरयत आवेदन प भय बयने भें भदद कय सकत है. इसके फ द तकनीकी व्मवह मयत औय आधथयक स ध्मत के लरए फैंक द्व य मोजन की ज ांच की ज एगी. 6. फैंक ऋण की भंजूयी औय ववतयण मोजन की तकनीकी व्मवह मयत औय आधथयक स ध्मत सुतनजश्चत कयने के फ द फैंक द्व य भांजूयी दी ज ती है. ऋण क षवतयण षवलशष्ट आजस्तमों जैसे शेड्स के तनभ यण, उऩकयण औय भशीनयी की खयीद, ऩशुओां की खयीद, 1/2 भ ह की प्र यांलबक अवधध के लरए द ने / च ये की खयीद की आवती र गत के सभऺ 2 से 3 चयणों भें जजन्स के रूऩ भें ऋण षवतयण ककम ज त है. फैंक द्व य तनधधमों के अांततभ उऩमोग क सत्म ऩन ककम ज त है औय रग त य अनुवतयन ककम ज त है. 7. ऋण ववतयण की शतें - साभान्म 7.1 ऩरयव्मम ऩरयमोजन क ऩरयव्मम स्थ नीम जस्थततमों, इक ई के आकरन औय ऩरयमोजन भें श लभर घटकों ऩय तनबयय कयत है. ऩरयव्मम की गणन के लरए प्रचलरत फ ज य भूल्मों को ध्म न भें यख ज न च हहए.
  • 6. 7.2 भार्जित यार्श भ जजयन उध यकत यओां के श्रेणी ऩय तनबयय कयत है औय मह 10 से 25% के फीच ह त है. 7.3 अंततभ राबाथी के र्रए ब्माज दय सभग्र भ गयतनदेशों के अांतगयत ब्म ज दय तनध यरयत कयने के लरए फैंक स्वतांत्र है. तथ षऩ, भॉडर ऩरयमोजन ओां की षवत्तीम व्मवह मयत औय फैंक ग्र ह्मत की गणन के लरए हभने ब्म ज दय 12% प्रतत वषय भ नी है. 7.4 प्रततबूतत प्रततबूतत न फ डय / ब यतीम रयज़वय फैंक द्व य ज यी सभम-सभम ऩय ज यी भ गयतनदेशों के अनुस य होगी. 7.5 ऋण की चुकौती अवधध चुकौती अवधध मोजन भें सभग्र अधधशेष ऩय तनबयय कयती है. ऋण की चुकौती सभुधचत भ लसक / ततभ ही ककस्तों भें स भ न्मत: 5 से 7 वषय की अवधध भें की ज एगी. 7.6 फीभा ऩशुओां औय ऩूांजीगत आजस्तमों क व षषयक रूऩ से अथव दीघयक रीन भ स्टय ऩॉलरसी द्व य , जह ां बी र गू हो, फीभ कय म ज न च हहए. 8. डेयी पार्भिंग की आधथिक गणना 10 बैंसों व री भॉडर ऩरयमोजन नीचे दी गई है. मह तनदशयन त्भक है औय प्रमोज्म तनषवजष्टमों औय आउटऩुट के स थ-स थ ऺेत्र स्तय ऩय देखे गए भ नदण्ड बी श लभर ककए ज एां. अ. ऩूंजी रागत ऩशुओां की र गत 500000 ऩरयवहन र गत 10000 ऩशुश र क तनभ यण 60000 क प शेड क तनभ यण 24000 च य कट ई भशीन औय उऩकयणों की र गत 60000 जोड़ 654000
  • 7. आ. तकनीकी-आधथिक भानदण्ड ऩशुओां क प्रक य ग्रेडेड भुय य बैंस ऩशुओां की सांख्म 10 ऩशुओां की सांख्म /फैच 5 ऩशु की कीभत (`/ऩशु) 50000 कल्ड ऩशुओां की कीभत 5000 ऩरयवहन र गत/ऩशु 1000 औसत दुग्ध उत्ऩ दन (रीटय/हदन) 10 प्रतत वमस्क ऩशु पशय क ऺेत्र (वगय पु ट) 50 प्रतत क प पशय क ऺेत्र (वगय पु ट) 20 प्रतत वगय पु ट तनभ यण र गत (`) 120 च य कट ई भशीन की र गत (बफजरी च लरत) (`) 50000 प्रतत ऩशु उऩकयण की र गत 1000 फीभ की ककस्त (% प्रतत वषय) 5 ऩशु धचककत्स सह मत /ऩशु/वषय (`) 1000 एक फोयी भें ठोस आह य की भ त्र (ककग्र ) 50 ठोस आह य की कीभत (`/ककग्र ) 12 सूखे च ये की कीभत (`/ककग्र ) 2 हये च ये की कीभत (`/ककग्र ) 1 भजदूयों की सांख्म 1 भजदूय क वेतन प्रतत भ ह (`) 4500 बफजरी औय ऩ नी की र गत/ऩशु/वषय (`) 150 भ जजयन (%) 25 ब्म ज दय (%) 12 चुकौती अवधध (वषय) 5 दुग्ध क बफक्री भूल्म / रीटय (`/रीटय) 26 जूट के फोयों क बफक्री भूल्म (` प्रतत फोय ) 10 दूध देने के हदन 270 दूध् न देने के हदन 150 इ. i) चाया खिराने की सायणी चाये का प्रकाय रैक्टेशन शुष्ट्क भूलम (`) भात्रा (ककग्रा) प्रतत ददन रागत (`) भात्रा (ककग्रा) प्रतत ददन रागत (`)
  • 8. ठोस आह य 12 5 60 2 24 हय च य 1 25 25 20 20 सूख च य 2 4 8 5 10 जोड़ 93 54 ii) उऩमोग ककमा गमा कु र ठोस आहाय (ककग्रा) वषि रैक्टेशन शुष्ट्क जोड़ फोयों की संख्मा वषय 1 8250 300 8550 171 वषय 2 11250 2700 13950 279 वषय 3 11250 2700 13950 279 वषय 4 12000 2400 14400 288 वषय 5 12000 2400 14400 288 iii) प्रतत ऩशु रैक्टेशन चाटि वषि I फैच II फैच दूध देने के ददन शुष्ट्क ददन दूध देने के हदन शुष्क हदन I 240 30 90 0 II 240 120 210 150 III 210 150 240 120 IV 210 150 270 90 V 210 150 270 90 ई. आधथिक गणना वववयण वषि 1 2 3 4 5 दूध की बफक्री 429000 585000 585000 585000 624000 फोयों की बफक्री 1710 2790 2790 2880 2880 जोड़ 430710 587790 587790 587880 626880 दूध देने के दौय न च ये की र गत 153450 209250 209250 223200 223200 शुष्क अवधध के दौय न च ये 8100 72900 72900 64800 64800
  • 9. की र गत ऩशु धचककत्स सह मत औय प्रजनन व्मम 10000 10000 10000 10000 10000 भजदूयी प्रब य 54000 54000 54000 54000 54000 बफजरी औय षवषवध प्रब य 1500 1500 1500 1500 1500 फीभ प्रब य 25000 25000 25000 25000 25000 जोड़ 252050 372650 372650 378500 378500 अधधशेष 178660 215140 215140 209380 248380 उ. फीसीआय एवं आईआयआय 1 2 3 4 5 ऩूांजी र गत 654000 आवती र गत 252050 372650 372650 378500 378500 कु र र गतें 906050 372650 372650 378500 378500 र ब 430710 587790 587790 587880 626880 तनवर र ब -475340 215140 215140 209380 248380 ऩीडब्ल्मू र गतें @ 15% 1719259.92 ऩीडब्ल्मू र ब @ 15% 1853258.04 एनऩीडब्ल्मू 133998.11 फी.सी.अनुऩ त 1.08 आई.आय.आय (%) 30% ए. ऋण चुकौती अनुसूची वषि फकामा ऋण सकर अधधशेष ब्माज भूरधन कु र चुकौती अधधशेष 1 490500 178660 58860 98100 156960 21700 2 392400 215140 47088 98100 145188 69952 3 294300 215140 35316 98100 133416 81724 4 196200 209380 23544 98100 121644 209380 5 98100 248380 11772 98100 109872 138508