1. NATURA
Sheila Araujo
Alicia Criado
Irantzu Díez
Itxaso Guzmán

2. IZAKI BIZIDUNAK
ZELULABAKARRAK ZELULANINTZAK
MONEROEN ERREINUA ANIMALI ERREINUA ONDOEN ERREINUA LANDAREEN ERREINUA
PROTISTOEN ERREINUA PORIFEROAK BRIOFITOAK
KNIDARIOAK PTERIDOFITOAK
PLATELMINDOAK ESPERMATOFITOAK
NEMATODOAK GIMNOSPERMOAK
ANELIDOAK ANGIOSPERMOAK
MOLUSKUAK
EKINODERMATUAK
ARTROPODOAK

3. ERREINUAK
MONERA PROTISTA ONDDOA LANDARE ANIMALIA
ERREINUA ERREINUA ERREINUA ERREINUA ERREINUA
Eukariotiko, Eukariotiko,
Eukariotiko, Eukariotikoa,
zelulabakar, Zelulanitz,
Prokariotikoa zelulabakar, zelulanitz,
zelulanitz, Heterotrofoak
zelulanitz autotrofoak
heterotrofo
Adibidez:
Adibidez: Adibidez:
Adibidez: Iratzeak,
Adibidez: legamiak, Anemonak,
ameba, ekiloreak,
bakterioak lizunak, Intsektuak,
algak akaziak,
perretxikoak katagorriak
kaktusak

4. BIOANIZTASUNA
BIOANIZTASUNA biosfera
osatzen duten espezieen
multzoari esaten diogu.
BIOSFERA lurrean bizitza
garatzen den eremua da.
Han baldintzak egokiak
dira izaki bizidunak
garatzeko: ur likidoa,
argia, oxigeno eta
karbono dioxidoa eta
temperatura egokia.

5. ZERGAITIK DAGO
BIONIZTASUNA?
 Izaki bizidunek inguruko egoera oso
desberdinetara egokitzeko moldaera ugari eta oso
bestelakoak dituzte, eta horri ezker daude
hainbeste organismo.

6. MOLDAERA:
izaki bizidunek inguruko baldintzetara egokitzeko
duten gaitasunari esaten diogu.
• MUGITZEKO MOLDAERAK: • ELIKATZEKO MOLDAERAK:
Hegalak, hegoak, hankak … Sustraiak, hagin sorrotzak, mokoak …
• BIZITZEKO MOLDAERAK: Izaki
bizidun guztiok, inguru konkretu batean
bizitzeko moldatuta daude.

7. EBOLUZIO
• Lurraren historian izaki
bizidunetan gertatu diren • Adibidez: jirafa-populazio bat
aldaketa mantso eta gradualei dagoela, beste jirafa-populazioa
batzuetatik bakartuta bizi dena.
eboluzio biologiko esaten diegu. Eta populazio horretan indibiduo
batzuek beste batzuek baino lepo
luzeagoa dutela joko dugu.
Arrazoiren batengatik belar-
eskasia badago eta populazio
horren jaki bakarra zuhaitzetako
hostoak badira, lepo luzeko
jirafek bakarrik iraungo dute,
zuhaitzetako hostoetara heldu eta
elikatu ahal izando direlako.
Txarrago egokituta dauden
gainerako jirafak hil egindo dira,
jan ezinik.
Handik denbora batera,
populaziono indibiduo guztiek
lepo luzea izango dute.
Egokitzapena izaki bizidunak
inguruko baldintzetara moldatzea
da.

8. Gizakien eboluzioa

9. BIOANIZTASUNA BALIABIDE BAT
DA
Bioaniztasuna baliabide natural oso baliotsua
da.
Hona emen adibide batzuk:
• Elikagaien iturri.
• Sendagaien iturri.
• Lehengaien iturri.
• Energia-iturri.
• Gozamenerako iturri.

10. Zergaitik bioaniztasuna arriskuan
dago?
• Lurraren istorioan zehar, 500 milloi espezie desberdin bizi izan dira.
Horietatik %1 gutxi gorabehera gaur egun arte iritsi da.
Bi desagerpen-mota daude:
• Naturalak: inguruneko baldintzatan gertaturiko bat-bateko aldaketa
esplikagaitzen ondorioz. Famatuena Kretazoaren amaierakoa da – Desagerpen
honen barruan dinosauruen suntsipena sar daiteke.
• Ez-naturalak: Gizakien ekintzen eraginez naturan bioaniztasuna galtze
azkarra gertatzen ari da. Kausa garrantzitsuenak hauek dira:
- Obra publiko handien eraikuntza
- Nekazaritza praktikak
- Animalien ehiza
- Espezie exotikoen merkataritza
- Turismo ugaria
- Espesie berrien sarrera
- Jarduera industriala

11. • Iberiar penintsulan
espezieen %26
arriskuan edo
desagertatzeko zorian
dago.
Egoera lantzenean
dauden espezie batzuk
hauek dira:
- Kalamotz iberiarra
- Sai beltza
- Amiamoko beltza
- Arrano inperiala
- Hartz arrea
- Kamaleoia

12. NOLA BABESTEN DIRA ESPEZIE HORIEK?
• Bizilekutzat dituzten
ekosistemak babesteko
ahalegina egiten da.
• Espezieak babesteko plan
bereziak egiten dira.
• Ezin dugu arrain txikiak jan
edo arrantza egin.
• Zaborra edozein lekuan ez
bota.
• Birziklatzea.
• Mendira joaten zarenean
sua baimendutako lekuetan
piztu.