gfngfngfnfgnfghfnh

1. Tarixde iz qoymuslar
Hazirlayan:Hebib Agayev

2. Eynsteyn
Albert Eynşteyn (alm. Albert Einstein; 14 mart
1879[1][2][3][…], Ulm, Vürtemberq krallığı[d],
Almaniya imperiyası[1][4][10] – 18 aprel
1955[4][2][3][…], Prinstom, Nyu Cersi,
ABŞ[11][4]) — alman fiziki[17]; nəzəriyyəçi,
müasir nəzəri fizikanın yaradıcılarından biri,
fizika üzrə Nobel mükafatı laureatı 1921-ci il,
ictimai xadim. Almaniya (1879–1893, 1914–
1933), İsveçrə (1893–1914) və ABŞ-da
yaşayıb (1933–1955). Dünyanın 20-dən çox
nüfuzlu universitetlərinin, o cümlədən bir çox
elmlər akademiyasının, SSRİ EA-nın fəxri
xarici üzvü (1926).[18]
Adı tarixdə 100 ən nüfuzlu şəxs və tarixdə
100 ən çox öyrənilmiş şəxsiyyətlər siyahısına
daxil edilib.
İlk təhsilini Münhendəki Luitpold
Gimnaziyasında alıb. 1894-cü ildə Hermann
Eynşteynin iflası nəticəsində onlar İtaliyaya
köçürlər. Albert təhsilini Münhendə davam
etdirir. 1896-cı ildə İsveçrəyə təhsilini davam
etdirmək üçün gedir və İsveçrə Federal
Politexnik Məktəbində fizika və riyaziyyat
müəllimi ixtisası üzrə təhsilini davam etdirir.
1903-cü ildə Mileva Maric ilə evlənir.

3. Qaliley
Qalileo Qaliley (it. Galileo Galilei; d. 15
fevral 1564, Piza — ö. 8 yanvar 1642,
Arçetri) — italyan alimi, mexaniki,
fiziki, astronomu, riyaziyyatçısı, müasir
fizika və astronomiya elmlərinin və
elmi düşüncənin banilərindən biri. Adı
tarixdə 100 ən çox öyrənilmiş
şəxsiyQalileo Qaliley italyan fiziki,
riyaziyyatçısı, astronomu və filosofu
olub. Elmi inqilabda böyük bir rol
oynamışdır. Qalileo, "müasir
astronomiyanın atası", "müasir
fizikanın atası", "elmin atası" və
"müasir elmin atası" olaraq
adlandırılmaqdadır. Stiven Hokinq
"Qalileo, bəlkə digər insanlardan
müasir elmin doğuşundan məsul
olduğu üçün daha çox insan idi"
deyir.[4]yətlər siyahısına daxil edilib.

4. Nyuton
İsaak Nyuton Yuli təqviminə görə 25
dekabr 1642-ci il tarixində Likolnşir
qraflığında, Qrentem şəhəri
yaxınlığında yerləşən Vulstrop (ing.
Woolshrope) adlı kiçik bir kənddə xırda
fermer ailəsində doğulmuşdur. Onun
atası İsaak Nyuton (1606–1642)
doğulmasına 3 ay qalmış vəfat
etmişdir. Körpə vaxtından qabaq
doğulduğundan həddən artıq zəif olub.
Çoxları onun yaşayacağına inanmırdı.
Əfsanəyə görə, onu qoyun dərisindən
tikilmiş əlcəyə qoyublar, o, bir dəfə
yerə düşüb və başı əzilib. O, uzun
müddət xaç suyuna salınmamışdır.
Nəhayət, bir müddət keçəndən sonra 1
yanvar tarixində xaç suyuna salınmış
və körpənin adını atası İsaakın şərəfinə
adlandırılmışdır.

5. Strabon
"Tarix" kitabının (saxlanılmayıb) və 17 kitabda
çap edilmiş "Coğrafiya" müəllifi. Onun kitabı
qədim dövrün coğrafiyasının öyrənilməsi
üçün ciddi mənbə sayılır. Eyni Zamanda
Qafqaz Albaniyası və Atropotena haqqında
qiymətli məlumatlar vardır. Strabonun
"Coğrafiya əsəri bir növ onun itmiş "Tarixi
qeydlər" əsərinin davamıdır. Müəllif
"Coğrafiya" əsərinin 11-ci kitabında
Azərbaycan haqqında məlumat vermişdir.
Strabonun atasının nənəsinin adı Jalə
olmuşdur. Maraqlıdır ki, o dövrdə Jalə adı
yayılmamış ad idi. 17 coğrafiya kitabından ilk
ikisi, bir giriş təşkil edir və əsasən sələfləri ilə
polemika şəklində, Strabonun fəlsəfi bir elm
kimi torpaq yazısı ilə bağlı yönləndirici
konsepsiyalarının, hər bir savadlı şəxs üçün,
xüsusən də bir komandir və hökmdar üçün
coğrafi biliklərin faydaları haqqında bir
açıqlama ehtiva edir; coğrafiya ilə əlaqəli
Eratosfenin tənqidləri və ona qarşı Homerin
müdafiəsi, coğrafiya ilə əlaqəli, eləcə də yerin
suyunun və quru səthinin dəyişdirilməsi
məsələsində Hipparxa qarşı Eratosfenin
müdafiəsi böyük bir yer tutur; burada yerin
həcmini, uzunluğunu və enini təyin edərkən,
üç yerə böldüyündə və s.-də Eratosfenə
düzəlişlər verilmişdir, Posidonius və
Polybius'un yerin kəmərləri haqqında
təlimlərini tənqid etmək və s.

6. Con Dalton
Con Dalton (ing. John Dalton, 6
sentyabr 1766, İqlsfild, Kamberlend,
İngiltərə — 27 iyul 1844, Mançester,
İngiltərə) — ingilis fiziki və kimyaçısı.
Atom və Molekul təliminin baş
direktoru. Con Dalton 1803-cü ildə bir
sıra elementlərin nisbi atom
kütlələrinin birinci cədvəlini tərtib
etmiş, atom-molekul təliminin
inkişafında böyük rol oynamışdır. Eləcə
də Daltonun adıyla görmə
qabiliyyətindəki problem - daltonizm
adlandırılmışdır. O özü də bu
xəstəlikdən əziyyət çəkmişdir və 1794-
cü ildə bu haqda yazmışdır.[3][2

7. Eduard Franklend
Eduard Franklend (ing. Edward Frankland;
doğum 18 yanvar, 1825 - ölüm 9 avqust,
1899) – ingilis kimyaçısı. O, su keyfiyyəti
və analizi üzrə ekspert idi. O həmçinin
orqanometallik kimyanın yaradıcılarından
biri idi.
1852-ci ildə birləşdirici qüvvə haqqında
anlayışı elmə daxil etmişdir. Atomların bu
xassələrini sonralar valeDoğum tarixi
18 yanvar 1825
Doğum yeri
Lankaster[d], Lankaşir, İngiltərə, Böyük
Britaniya və İrlandiya Birləşmiş Krallığı
Vəfat tarixi 9 avqust 1899 (74 yaşında)
Dəfn yeri
İngiltərə
Vətəndaşlığı
Böyük Britaniya və İrlandiya Birləşmiş
Krallığı
Təhsili
Marburq Universiteti[1]
Fəaliyyəti kimyaçıntlik adlandırmışlar.

8. Bertselius
Bertselius İsveçdə Östergötlənd
bölgəsinin Linköping şəhərində anadan
olub. O, Uppsala Universitetinin fizika
üzrə məzunu olub. 1807-ci ildə
Stokholm Cərrahiyyə Universitetində
cərrahlıq və müalicə üzrə professor
olub. 1810-cu ildə bu universitet
Mediko Çirurqiska İnstitunun (sonralar
Karloniska İnstitutu) bir hissəsi oldu və
Bertselius kimya və əczaçılıq üzrə
professor oldu.
1814-cü ildə kimyəvi elementlərin
müasir işarələrini elmə daxil
etmişdir.[2] 1807-1818-ci illərdə 45
kimyəvi elementin atom kütləsini təyin
etmişdir.[2] Bir sıra başqa kəşflərin
müəllifidir.[2]
Bertselius, Con Dalton və Antuan
Lavuazye müasir kimyanın atası hesab
olunurlar.

9. Demokrit
Demokrit (m.ö. yun. Δημόκριτος, e. ə.
460-cı illər[1][2], Abdera, Makedoniya
və Frakiya[3] – e. ə. 360-cı illər,
Yunanıstan) — Qədim yunan filosofu,
Levkippusun tələbəsi, atomçuluğun
əsasını qoyanlardan biri.
O, tanınmış alim olmuş; psixologiya,
siyasət, pedaqogika, riyaziyyat, fizika,
kosmologiya elmləri üzrə zamanımıza
çatmayan kitablar qələmə almışdır.
Demokrit hesab edirdi ki, yalnız
hissələrdən ibarət olan bölünən şeylər
doğulur, dəyişmiş, ölür və dağılır.
Belədirsə, deməli dünyanın əsasında
bölünməz bir şey durur ki, hər şey
ondan ibarətdir. Bu da kiçicik
hissəciklər olan atomlardır. Onlar
əbədidir: olub, var və olacaq.

10. Mendeleyev
Dmitri Mendeleyev 1834-cü ildə
Tobolskda anadan olmuşdur. Onun
portretinə və tərtib etdiyi kimyəvi
elementlərin dövri cədvəlinə hər bir
orta məktəbin kimya kabinetində rast
gəlmək olar. Maraqlıdır ki, o, özünün
elementlər cədvəlini yuxuda görmüş
və bunu öz dostunaD. Mendeleyev
fotoqrafiyaya böyük maraq göstərirdi.
Fotoaparatla elmi təcrübələrin
müxtəlif məqamlarını çəkirdi. Sonralar
incəsənəti təbliğ etmək üçün
rəssamların əsərlərinin
fotoreproduksiyalarını toplamağa
başladı. O, hətta "Qolos" qəzetində
mənzərə əsərinin insanın psixikasına,
özünü təbiətin bir parçası kimi dərk
etməsinə necə təsir göstərdiyi barədə
məqalə dərc etdirmişdi. danışmışdı:

11. Aristotel
Qədim yunan filosofu və
ensiklopediyaçı alimi, Platonun şagirdi,
Peripatetik məktəbinin banisi, klassik
yunan fəlsəfəsinin Sokrat və Platondan
sonra üçüncü nümayəndəsi. Spontan
Absurte nəzəriyyəsinin banisi. Şərq
ölkələrində və Azərbaycanda Ərəstun
adı ilə də tanınır. Eramızdan əvvəl 384-
cü ildə Yunanıstanın Staqir şəhərində
anadan olub (buna görə ona çox
zaman "Staqirit" deyirdilər). Onun
fəlsəfəsi bəşəriyyətin ictimai fikrinin
sonrakı inkişafına çox ciddi təsir
göstərib. Aristotel təlimi iki istiqamətə
ayrılaraq mistik idealizm və materialist
fəlsəfi fikrin inkişafı üçün mənbə olub.
Aristotel bizim eramızdan əvvəl 322-ci
ildə Yunanıstanın Kalkida şəhərində
vəfat edib.

12. Amedoe Avoqadro
Doğum adı Lorenzo Romano Amede
Doğum tarixi 9 avqust
1776
Doğum yeri Turin
Vəfat tarixi 9 iyul 1856 (79 yaşında)
Vəfat yeri
Turin, Turin əyaləti, Pyemont, İtaliya
Vətəndaşlığı İtaliya
Elm sahələri Fizika, kimya
İş yeri
Turin Universiteti[d] (1820–1850)
Təhsili
Turin Universiteti[d]
Üzvlüyü
Leopoldin Alman Milli Elmlər
Akademiyası (1840–)

13. Karl Linney
Doğum adı Carl Nilsson Linnaeus
Doğum tarixi 23 may 1707[1][2][3][…]
Vəfat tarixi 10 yanvar 1778[4][1][2][…] (70
yaşında)
Dəfn yeri
Uppsala kilsəsi[d][7]
Vətəndaşlığı
İsveç[8]
Uşaqları
Karl Linney[5]
Elm sahələri Tibb, təbiət elmləri
Elmi dərəcəsi
tibb doktoru[d]
İş yeri
Uppsala Universiteti
Təhsili
Harderveyk Universiteti[d] (1735–1735),
Lund Universiteti (1727–),
Uppsala Universiteti (1728–)
Tanınmış yetirmələri Martin Val, Pehr
Löflinq, Yakob Fridrix Erhart
Üzvlüyü
Prussiya Elmlər Akademiyası[d],
Leopoldin Alman Milli Elmlər Akademiyası,
London Kral Cəmiyyəti (1753–),
İsveç Kral Elmlər Akademiyası (1739–),
Peterburq Elmlər Akademiyası (1753–),
Fransa Elmlər Akademiyası,
Amerika Fəlsəfə Cəmiyyəti[d][6]
Mükafatları Knight of the Order of the Polar Star

14. Alp Arslan
Alp Arslanın doğum tarixi müxtəlif
mənbələrdə 1029–1032-ci illər
arasında götürülür. Böyük Səlcuq
Dövlətinin qurucularından olan Çağrı
bəyin oğlu və Səlcuqlu sultanı Toğrul
bəyin qardaşı oğlu olan Alp Arslan,
kiçik yaşlarından hərbi işlərlə məşğul
olurdu.
Şərqin və Qərbin hakimi Toğrul bəy
1063-cü ildə təxminən 70 yaşında
dünyasını dəyişəndə, onun övladı
olmadığı üçün hakimiyyətə Alp
Arslanın ögey qardaşı Əmir Süleyman
keçdi. Lakin onun hakimiyyəti uzun
sürmədi. Alp Arslan öz tərəfdarlarının
köməyi ilə Reyə gələrək Əmir sultanı
və onun yaxın köməkçisi olan
Qutalmışın silahlı qüvvələrini məğlub
edərək hakimiyyəti ələ aldı. 1064-cü il
aprelin 27-də 36 yaşlı Alp Arslan sultan
elan olundu. Onun dövründə Səlcuq
dövləti qüdrətli bir dövlətə çevrildi.[1]

15. Platon
Platon Afinada aristokrat ailəsində dünyaya
gəlmiş, orada yaşayıb yaratmışdır. Platonun
atası Ariston (m. ö. 465–424) Attika çarı
Kodrunun, anası isə Afinalı islahatçı Solonun
nəslindən idilər. Platonun Adimant və
Qlavkon adında iki qardaşı və Poton adında
bacısı var idi.[5]
Platon və Sokrat. Orta əsr rəsmi
Platonun İlk müəllimi Kratiles olmuş, sonra
isə o Sokratdan dərs almışdır. Ona görə də
Sokrat Platonun dialoq formasında yazılmış
əsərlərinin iştirakçısıdır. Dioqenes Laertiusa
görə, Platonun əsl adı Aristokl idi[6]. Platon
(yunan sözü olan "Plato" — genişlik) adını isə
ona Sokrat vermişdir. Ancaq bu rəvayətin
ellinizim dövründə uydurulduğunu iddia
edənlər də var[7].
M.ö. 389-cu ildə Sokratın ölümündən sonra
Platon çoxlu səyahətlər etmişdir. Siciliya
adasında olarkən orada təsəvvür etdiyi ideal
dövləti qurmaq niyyətində olmuşdur[8].
Onun dünyagörüşünün formalaşmasına
qədim Misir elmi, mədəniyyəti, inancı və
düşüncəsi əhəmiyyətli dərəcədə təsir
etmişdir.

16. Pifaqor
Pifaqor haqqında bütün bilgilər onun
ardıcılları tərəfindən verilmişdir. O, Samos
şəhərində dünyaya gəlmişdir. Sonra isə
Cənubi İtaliyanın Krotona şəhərinə
köçmüşdür.
Bir çox araşdırmaçılar hesab edirlər ki,
onun öz əsərləri olmamışdır. Ancaq antik
tarixçi Diogenes Laertius yazmışdır ki, o
"Tərbiyə haqqında", "Dövlət haqqında"
və "Təbiət haqqında" adlı dövrümüzə
gəlib çatmayan kitabların yazarı
olmuşdur.[3] Pifaqorun elmi bilgiləri
qədim Babil və Misir kahinlərindən alması
haqqında rəvayətlər də vardır.[4] Belə ki,
o, uzun illər səyahətdə olmuş, 30 il
Misirdə kahinliyin sirlərini və hikmətini
mənimsəmişdi. O, vətənə yetkin yaşında
qayıtmış və Delfadakı Apollon məbədinin
ali kahini olmuşdur. Bu, Qədim
Yunanıstanda baş məbəd idi. Delfa
alimləri bütün Yunanıstanda tanınmışdı.

17. Arximed
Arximed e.ə. 287–ci ildə Siciliya
adasında yerləşən Sirakuza şəhərində
riyaziyyatçı ailəsində anadan olmuşdur.
Onun atası Fidia (yun. Phidias),
Siciliyanın şahı II Heronun dostu,
riyaziyyatçı və astronom olub, oğluna
yaxşı təhsil vermişdir. Arximed bir
müddət İsgəndəriyyənin Musey
məktəbində təhsil aldıqdan sonra
Sirakuzayaya qayıdır və ömrünün
sonuna kimi orada yaşayır.
İsgəndəriyyədə olduğu vaxtda o
riyaziyyatçı və astronom Eratosfenlə
görüşür və ondan dərs alır. Arximed
geriyə qayıtdıqdan sonra uzun müddət
onunla yazışır. Muzeyin kitabxanasında
məşğul olan Arximed Demokritin,
Evdokisin, Evklidin və başqa məşhur
alimlərin işləri ilə yaxından tanış olur.

18. Hippokrat
Hippokrat (yun. Ἱπποκράτης, lat. Hippocrates;
təxminən e.ə. 460 – e.ə. 370) — ən tanınmış
qədim yunan həkimi olmuşdur. Onu
"təbabətin atası" adlandırmışdırlar. O, həm
də təbabətdə əxlaq məsələlərinə toxunaraq
həkimin davranış qaydalarına dair fikirlərini
açıqlamışdır. "Hippokrat andı"nda hər bir
həkimin riayət edəcəyi əxlaqi məsələlər öz
əksini tapmışdır.
Həyatı
Hippokrat, atası tərəfindən yetişdirilib, Taşoz,
Abdera, Larissa və Kyzikosda həkimlik etdi.
Anadolunun şimal ellərini gəzdikdən sonra,
İstanköy adasına dönərək həkimliyini davam
etdirdi.
Ölümündən sonra, İstanköy Adası Həkimlik
Məktəbinin bütün kəşfləri Hippokrata aid
edilmişdir; amma bunların hamısının olmasa
belə, böyük bir hissəsinin həqiqətən onun
kəşfi olduğuna şübhə yoxdur. Onun müalicəsi
orqanizmdəki qan, limfa, öd kimi mayelərin
xəstəliklərinə qarşıdır. Dövrünün bütün
həkimlik məlumatlarına malik olması və
bunları ən yaxşı şəkildə tətbiq etməsi
əsərlərindən aydın olur.insan bədənindəki
qan limfa və öd kimi mayelərin tarazlığının
pozulduğunu və xəstəliklərin baş göstərdiyini
müdafiə etdi.

19. Sokrat
Antik yunan filosofu Sokrat e.ə. 469-cu
ildə Afinada dünyaya göz açıb. Atası
Safroniks daşyonan, anası Fenareta
mamaça imiş. Sokrat həlim amma öz
düşüncələrini qətiyyətlə müdafiə edən
birisi olub. Gəncliyində orduda xidmət
edib. Olimpiya oyunlarında yumruq
döyüşlərində iştirak etmişdi. İlk həyat
yoldaşı Mirton adlı qadın olmuşdur ki o,
Lamproklı dünyaya gətirərkən vəfat etdi
(Lamprokl Peloponnes döyüşündə həlak
olub) Ksantippa adında qadınla evləndi
ondan Sofroniks və Meksen adlı oğulları
oldu.[4]
Müdrik insan kimi şöhrət qazanan Sokrat
həm də mübahisə ustası idi, ona
çəkişmələrdə heç kəs qalib gələ bilməyib.
Özünəməxsus mübahisə üslubu o
cümlədən, həqiqət və doğruluq naminə
açıq sözlü olması o dövrdə, müxtəlif
kateqoriyadan olan bəzi insanlar
tərəfindən bəyənilməmiş və
münasibətləri düşmənçilik müstəvisinə
daşımışlar.

20. Ibn Sina
İbn Sina (Avisenna) uşaqlıq illərində əlifbanı
öyrəndikdən sonra kitabları oxumağa başlayır.
O vaxt Çinin dövləti ərazisinin şərqindən
başlanan Böyük İpək yolunun bir şaxəsi də
Buxara şəhərindən keçirdi. Onuncu əsrdə
Asiya dövlətlərinin çiçəklənən dövrü
olduğundan Buxara şəhərinin bazarında
Böyük İpək yolu üstündə təşkil edilən kitab
ticarəti də mühüm yer tutmuşdu. İbn Sina
gənc yaşlarında Buxara bazarına gedər,
kitabları alıb oxuyar və öz biliyini artırardı.
Bazara çıxarılan kitabların hamısını oxuyub
başa çatdırdıqdan sonra İbn Sinanın əmirin
sarayında işləyərkən atası Buxara əmirindən
xahiş edir ki, oğlu İbn Sinanı əmirin
kitabxanasında olan kitablardan mütaliə
etməyə icazə versin. Əmirin icazəsini alan
cavan oğlan kitabxanada olan bütün kitabları
oxuyur. Sonra atası İbn Sinaya elm öyrətmək
üçün müəllim tutur. XI əsrdə Buxara xanlığının
görkəmli müəllimləri İbn Sinaya dərs
verməkdən yayınırlar, İbn Sinanın
müəllimlərinə verdiyi sualların əksəriyyətinə
cavab tapa bilmədiklərindən ona müəllimlik
etməkdən imtina edirdilər.[8] Çox kiçik
yaşlarından qeyri-adi istedadı ilə seçilən İbn
Sina 10 yaşında sərbəst Quran oxuyur, ərəb
klassiklərinin əsərlərini əzbər bilirdi. 16 yaşa
qədər hüquq və fəlsəfə ilə maraqlansa da
sonralar təbabətə meyl göstərir və dünya
şöhrətli təbib olur.

21. M . Iskender
Eramızdan əvvəl 356-cı ildə Pellada
doğulan İsgəndər atası Makedoniyalı II
Filipdən ölümündən sonra 20 yaşında
taxta çıxmışdır. O, 30 yaşına qədər qədim
dünyanın ən böyük imperiyalarından
birini (Yunanıstandan Misirə və Şimal-
qərbi Hindistana qədər) yaradana qədər
hakimiyyətinin çox hissəsini Asiya və
Şimal-şərqi Afrika boyunca hərbi
kampaniyalarda keçirib.[5] O, döyüşdə
məğlub edilməz idi və tarixdəki ən
müvəffəqiyyətli hərbi komandanlardan
biri hesab edilir.[6]
Gəncliyində İsgəndər filosof Aristoteldən
16 yaşına qE.ə. 334-cü ildə o, Anatoliyanı
idarə edən Əhəmənilər imperiyasını işğal
edib və 10 il davam edən hərbi
əməliyyatlara başlayıb. İsgəndər həlledici
döyüşlərdə, xüsusilə İss və Qavqamel
döyüşlərində İranın gücünü məhv edib. O,
axırda İran hökmdarı III Daranı
hakimiyyətdən salıb və ilk İran
imperiyasının tamamını işğal edib. Bu
zaman onun imperiyası Adriatik
dənizindən Hind çayına qədər
uzanırdı.ədər dərs alib.

22. Nesireddin Tusi
Məhəmməd ibn Həsən ət-Tusi 1201-ci il
cümə günü 17 fevralda (11 camadiyul
əvvəl 597-ci il) Tus şəhərində anadan
olmuşdur. Bəzi mənbələrdə qeyd edilir ki,
onun əsli Zəncanla Həmədan arasında
yerləşən Savə şəhərindəndir, Tusda
doğulduğu üçün "Tusi" nisbəsi ilə
tanınmışdır.[10]
İlk təhsilini atasından almış, sonra
Həmədan və Tus şəhərlərində dövrünün
tanınmış alimlərinin – İbn Sina və
Bəhmənyar əl-Azərbaycaninin
davamçılarının yanında təhsil görmüşdür.
Aldığı hərtərəfli və dərin biliklər
Məhəmmədi az bir vaxtda elmi mühitdə
məşhurlaşdırır. Hələ gənc yaşlarından
etibarən o, bir sıra hökmdarların diqqətini
cəlb edir.
Otuz yaşında ikən Kuhistan ismaililərinin
rəhbəri Nasirəddin Möhtəşəm onu
sarayına qonaq çağırır və gənc alimdən
əxlaq barədə kitab yazmasını xahiş edir.

23. Anders Selsi
Doğum tarixi 27 noyabr (8 dekabr)
1701[1][2][3][…]
Doğum yeri
Uppsala[d], İsveç
Vəfat tarixi 25 aprel (6 may)
1744[1][2][3][…] (42 yaşında)
Vəfat yeri
Uppsala[d], İsveç[5][2]
Vəfat səbəbi vərəm[6]
Vətəndaşlığı
İsveç[7]
Elm sahəsi astronomiya
İş yeri
Uppsala Universiteti
Təhsili
Uppsala Universiteti[4]
Üzvlüyü
London Kral Cəmiyyəti (1736–),
Leopoldin Alman Milli Elmlər
Akademiyası,
İsveç Kral Elmlər Akademiyası,
Prussiya Elmlər Akademiyası[d]
İmza

24. Ceyms Kuk
Ceyms Kuk (27 oktyabr 1728[1][2] – 14
fevral 1779[3][4][5][…]) — ingilis dəniz
səyyahı. Bütün materiklərə ayaq basmış
ilk insan.
Onun həyata keçirdiyi ən böyük kəşflər
sayəsində Yerin cənub yarımkürəsinin
xəritəsi özünün müasir şəklini ala
bilmişdir. Kuk böyük elmi nəticələr verən
üç dünya səyahCeyms Kukun birinci
ekspedisiyasının (1768–1771) qarşısına
qoyulan əsas vəzifə Naməlum Cənub
torpağını tapmaq idi. Bu ekspedisiya
zamanı Cənub torpağının tapılması ilə ilk
dəfə sübut edildi ki, Yeni Zelandiya cənub
materikinin bir hissəsi olmayan və boğazla
iki yerə ayrılan adalardan ibarətdir
(sonralar bu boğaza C.Kukun adı verilir).
O, Avstraliyanın şərq sahillərini öyrənib
onu xəritəyə köçürdü. Yeni Qvineya
adasının Avstraliyadan ayrı olduğu
müəyyən edildi.
əti etmişdir.

25. Kolumb 1451-ci ildə oktyabrın 27-də
İtaliyanın Genuya şəhərində doğulmuş,
ömrünü İspaniyada başa vurmuşdur. O, ilk
dəniz səyahətinə 1472-ci ildə doğma
şəhərindən başlamışdı. 1476-ci ildə
Portuqaliyaya gedən Kolumb ilk dəfə
buradan uzaq dəniz səyahətinə çıxdı.
İngiltərəyə, Atlantik okeanındakı Madeyra
adasına, Qvineya körfəzinə üzdü. Bir
müddət Madeyra adasında yaşadı.
Xristofor Kolumb Portuqaliyada ailə
həyatı qurdu. Portusantu adasının
hakiminin qızı ilə evləndi. 1479-cu ildən
etibarən Kolumb birdəfəlik olaraq
Portuqaliyada məskunlaşdı. Bu zaman
geniş cografi biliklərə yiyələnən Kolumb,
artıq dənizçilik işində də çox təcrübə
toplamışdı. O, qəti olaraq yerin kürə
formasında olmasına inanırdı. Bu dövrdə
iki dövlət — İspaniya və Portuqaliya
Hindistana dəniz yolu tapmaq üstündə
bəhsə girmişdilər. Buna görə də Kolumb
Hindistana dəniz yolunu tapmaq barədə
öz layihəsini Portuqaliya kralı II Xuana
(1481–1495) təqdim etdi. Amma kral bu
layihəni rədd etdi. Bu səbəbdən Kolumb
Portuqaliyanın rəqibi olan İspaniyaya
köçmək qərarına gəldi. O, 1484-cü ildə
İspaniyaya köçdü. Bundan iki il sonra o
İspaniya kraliçası İsabellaya öz layihəsini
təqdim etdi və kraliça bu layihəni
bəyəndi.

26. Vasko Da Qama
Manuel Vasko da Qama 1469-cu ildə
anadan olub. 1497-ci ildə Portuqaliya kralı
I Manuel Hindistana dəniz yolunu kəşf
etmək üçün Vasko da Qamanın başçılığı
ilə o ölkəyə dəniz ekspedisiyası göndərdi.
O, Afrika qitəsini keçərək Hind okeanına
çıxmış və qitənin şərq sahilindəki Malindi
limanında ərəb dənizçisi Əhməd ibn
Məcidi özünə losman götürərək, onun
köməyi ilə Hindistanın Kalikut (indiki
Kojikode) şəhərinə gəlir və bununla da
Hindistana dəniz yolunu Doğum tarixi
1469[1] və ya təq. 1460[2]
Doğum yeri
Sineş[d]
Vəfat tarixi 24 dekabr 1524
Vəfat yeri
Koçin[d]
Vəfat səbəbi malyariya
Dəfn yeri
Jeronimuş monastrı[d]
Vətəndaşlığı
Portuqaliya krallığı[3]
Fəaliyyəti tədqiqatçı-səyyah[d],
dənizçi[d], donanma zabiti[d]
İmzakəşf edir.

27. Fernan Magellan
Doğum tarixi təq. 1480
Doğum yeri
Ponti-da-Barka, Portuqaliya krallığı
Vəfat tarixi 27 aprel 1521
Vəfat yeri
Maktan adası, Mərkəzi Visay[d], Visay
adaları, Filippin
Vəfat səbəbibilinmir
Dəfn yeri
bilinmir
Vətəndaşlığı Portuqaliya
Həyat yoldaşı
Beatris Barboza
Atası Ruy de Maqalyaynş[d]
Fəaliyyəti Dəniz səyyahı

28. El –Biruni
Əl-Biruni 4 sentyabr 973-cü ildə Xarəzmdə
anadan olmuşdur. Əbu Reyhan Məhəmməd
əl-Biruni Xarəzm şəhərinin qadim paytaxtı
"Kayat" şəhərində dünyaya gəlib. Uşaqalıqdan
valideynlərini itrib, tərbiyəsi ilə bir yunan
məşğul olub və onda təbiətşünaslığa maraq
yaranıb.[6]
Elmi fəaliyyəti
Əl-Biruni XI əsrin ən böyük coğrafiyaşünası
hesab olunur. Əl-Biruni tarix, etnoqrafiya,
təbiət elmləri, riyaziyyat, astronomiya,
mineralogiya və s. elm sahələrinə aid 150-
dən çox əsərin müəllifidir. Özünün uzun
səyahətləri zamanı İran yaylasını, Xəzər
dənizinin şərq və cənub sahillərindəki
ölkələri, Mərkəzi Asiyanın böyük hissəsini
öyrənmişdir. Bu səyahətlər zamanı Biruni türk
xalqlarının yaşadıqları ərazilər, onların adət-
ənənə və mərasimləri barədə ətraflı
məlumatlar əldə etmişdir. O, özündən əvvəlki
coğrafiyaşünaslardan irəli gedərək, Hind
okeanı ilə Atlantik okeanının Afrikanın
cənubunda dar bir boğaz vasitəsilə
birləşdirildiyini söyləmişdir. Əl-Biruni Pəncaba
etdiyi səyahət zamanı hind elminə və
mədəniyyətinə aid topladığı materiallar və
özünün empirik müşahidələri əsasında
Hindistana həsr olunmuş iri həcmli əsər
yazmışdır.

29. El –Xarezmi
Doğum tarixi ən geci
799[1] və ya təq. 780
Doğum yeri
ehtimal ki, Xivə, Xivə xanlığı
Vəfat tarixi təq. 846
Vəfat yeri
Bağdad
Vətəndaşlığı
Abbasilər
Milliyyəti Xarəzm türkü
Elm sahələri Astronomiya, Fizika,
Riyaziyyat
Elmi adı Cəbr
İş yeri
Hikmətlər evi
Tanınır Alim

30. Aleksandr Qraham Bell
Aleksandr Qrem Bell (ing. Alexander
Graham Bell; 3 mart 1847[2][3][1][…],
Edinburq[1] – 2 avqust 1922[2][1][4][…])
— şotland mənşəli görkəmli alim, ixtiraçı,
mühəndis və ilk real telefonun ixtiraçısı
kimi tanınan novator. ABŞ-ın
telekommunikasiya sahəsinin inkişafında
əsas yeri tutan Bell Labs telefon şirkətinin
qurucularından biri olmuşdur.
Bellin atası, babası və qardaşı natiqlik və
nitq üzrə işlə əlaqəli olublar. Anası və
həyat yoldaşı Bellin həyat təcrübəsindən
dərindən təsirlənərək kar olmuşlar. Onun
eşitmə və nitq ilə bağlı axtarışları
gələcəkdə eşitmə cihazları ilə bağlı sınağa
gətirib çıxartdı və nəhayət Bell 1876-cı
ildə ABŞ-ın ilk telefon patenti olaraq
mükafatlandırıldı. Bell özünün ən məşhur
ixtirasını onun əsl işi olan alimlik
fəaliyyətinə ən böyük müdaxilə hesab
edirdi və öz fəaliyyətində telefondan
imtina etmişdir.

31. SON