4. SAKOP
Pinaka-Kanlurang bahagi ng Cape Baba
(Turkey) hanggang sa pinaka-Silangang
bahagi into sa Cape Dezhnev (H. Siberia)!
Katimugang dulo ng Malay Peninsula
hanggang Cape Chelyuskin sa (H. Siberia)
10. GITNANG ASYA (GA)
BANSA KABISERA
Armenia Yerevan
Azerbaijan Baku
Georgia T’bilisi
Kazakhstan Alma Ata
Kyrgyzstan Bishkek
Tajikistan Dushanbe
Turkmenistan Ashgabat
Uzbekistan Tashkent
12. KANLURANG ASYA (KA)
BANSA KABISERA
Bahrain Manama
Cyprus Nicosia
Iran Tehran
Iraq Baghdad
Israel Jerusalem
Jordan Amman
Kuwait Kuwait
Lebanon Beirut
Oman Muscat
Qatar Doha
Saudi Arabia Riyadh
Syria Damascus
Turkey Ankara
Yemen Sana’a
18. TIMOG SILANGANG ASYA (TSA)
BANSA KABISERA
Brunei Darussalam Bandar Seri Begawan
Cambodia Phnom Penn
Indonesia Jakarta
Laos Vientiane
Malaysia Kuala Lumpur
Myanmar Rangoon
Pilipinas Manila
Singapore Singapore
Thailand Bangkok
Timor-Leste Dili
Vietnam Hanoi
23. KAHALAGAHAN NG
ANYONG LUPA
Tirahan!
Malaki ang impluwensya sa kultura at
pamumuhay!
Likas na tanggulan o depensa!
Gamit para sa pagsasaka, pagpapastol, at
pinagkukunan ng yamang mineral
32. PACIFIC RING OF FIRE
Hilera ng mga bulkan sa
paligid ng Pacific Ring!
Tinagurian ding “seismic
belt”!
Katatagpuan ng 75% ng
mga bulkan sa daigdig!
REHIYON: Silangan at
Timog Silangang Asya
40. MGA LAMBAK SA
ASYA
Pawang masasaganang lam bak na sinilangan ng
sinaunang kabihasnan!
May mga kapatagan at lambak sa halos lahat ng
rehiyon sa kontinente!
Sa mga lupaing ito nagsimulang namuhay at
alining ang mga sinaunang kabihasnang Asyano
60. Nagtataglay ng malalim na kanlungan
at strahetikong lokasyon ay nalinang
bilang sentro ng kalakalan at daungan!
Naghandog sa mga Asyanong
naninirahan dito ng pagkakataong
mapagyaman ang kanilang kultura,
dahilan upang tawagin tong “Melting
Pot of the World”
61. Subkontinente ng India (Timog
Asya)!
Arabia (Kanlurang Asya)!
Hilaga at Timog Korea (Silangang
Asya)!
Malay Peninsula, Indotsina,
Kowloon (Timog Silangang Asya)
74. KAHALAGAHAN NG
ANYONG TUBIG
Nagsisilbing likas na depensa!
Rutang pangkalakalan at paggagalugad!
Pinagkukunan ng yamang dagat at yamang
mineral!
Naghuhubog sa uri ng pamumuhay ng mga
taong nakatira
78. ILOG SA ASYA
Dumadaloy mula sa nagtataasang bundok at
talampas sa H. Asya ay karaniwan nang
bumabaybay sa higit na mataong lupain sa
continent!
Halimbawa: Ilog Indus (India), Ganges
(Bangladesh) , at Brahmaputra (Pakistan)
81. Huang/Yellow River,
Yangtze, at Yalu
mahahalagang ilog sa Silangang Asya!
Yellow River (Tsina) bumabagtas ng 4,670 km
papasok ng H. Tsina!
Yangtze- may habang 6,380 km at kilalang
pinakamahabang ilog sa Asya
83. Ilog Mekong
(Myanmar)
4,189 km ang haba!
Nagmumula sa
Qinghai, Tsina na
dumadaloy sa
pagitan ng Thailand
at Laos patawid sa
mga bans ng tangway
ng Indotsina
90. Ilog Tigris at Ilog
Euphrates
1,899 km ang haba!
dumadaloy patungong Timog Silangan sa
pagitan ng Turkey at Syria papasok sa Iraq
hanggang sa Golpo ng Persia.
92. CASPIAN SEA
itinuturing na pinakamalaking laws sa daigdig!
matatagpuan sa Hilagang Kanluran ng
kontinente; Hilagang Asya na nahahangganan
ng Kazakhstan, Turkmenistan, Azerbaijan, at
Russia!
may sukat na 370, 992 km2
95. LAWA NG BAIKAL
Pinakamalalim na lawa sa daigdig (1,620 m)!
may sukat na 31,494 km2 !
nagtataglay ng pinakamasaganang tubing
tabang sa Asya!
Matatagpuan sa Silangang bahagi ng Russia
96. DEAD SEA
Pinakamaalat at pinakamahabang bah aging
tubig mula sa kapatagan ng dagat sa daigdig!
Walang anumang yamang tubig na nabubuhay
ditto!
Nahahangganan ng Israel at Jordan
100. Golpo ng
Aden
Ang tubig mula sa
Golpo ng Aden ay
isinusulong ng Kipot
ng Babel Mandeb
patungong Red Sea.!
Matatagpuan sa
pagitan ng Somalia
at Yemen ay
kasudlong ng
Karagatang Indian
103. Kilala bilang isa sa mga pinaka-
abalang daang dagat sa daigdig dahil
ito ang nagsisilbing lagusan
patungong kanluran para sa langis na
nagmumula sa Persian Gulf na
karugtong naman ng Arabian Sea
108. KLIMA
tumutukoy sa kalagayan ng atmosphere sa isang
lupain sa loob ng mahabang panahon!
maaaring maging batayan ng uri ng
pamumuhay ng mga tao sa isang lupain !
maaaring mating batayan ng uri ng kanilang
hanapbuhay, panahanan, gawi, at iba pang
aspekto ng pamumuhay.
110. SALIK NA SANHI NG
PAGKAKAROON NG IBA’T
IBANG URI NG KLIMA SA ASYA
Kinaroroonang Latitud!
Distansiya sa Karagatan at Hanay ng
Nagtataasang mga Bundok!
Pagkalantad sa Halumigmig at Ekwador!
Direksyon ng umiiral na hangin!
Altitud o twas ng lupin
112. KINAROROONANG
LATITUD
*LATITUD-distansya mula sa hilaga o timog na
nasusukat sa digri!
KLIMANG POLAR: rehiyong nakalatag mula
60 digri hang gang sa polong hilaga o polong
timog = mataas na latitud
113. KLIMANG TEMPERATE: Ang rehiyong
nakalatag sa pagitan ng 60 digri latitude at
23 digri latitude sa pahilaga at patimog ay
tinatawag na ginning latitude!
KLIMANG TROPIKAL - rehiyong
nakalatag sa pagitan ng ekwador, Tropic of
Cancer (23 digri sa Hilaga) at Tropic of
Capricorn (23 digri sa Timog) ang
mababang latitud. Dito nararanasan ang
pinakamataas na preston ng klima sa
daigdig
114. DISTANSYA SA KARAGATAN
AT NAGTATAASANG BUNDOK
Bukod sa layo ng ibang lupain sa karagatan, ang
mga lupaing ito ay nagkukubli rin sa
nagtataasang mga bundok!
Ang mga ito ang nagsisilbing balakid
115. PAGKALANTAD SA
HALUMIGMIG AT EKWADOR
Ang pagkalantad ng Timog Asya at
Timog Silangang Asya sa
halumigmig at ekwador ay
nagdudulot ng masaganang ulan at
matataas na temperatura sa buong
taon.
116. DIREKSYON NG
UMIIRAL NA HANGIN
MONSOON: natatanging hang in na
nararanasan sa Asya!
HANGING HABAGAT: (Mayo-Setyembre)!
Dulot into ang kabaligtarang dami ng hamog at
ulang nagmumula sa Karagatang Indian
117. HANGING AMIHAN
nagaganap tuwing panahon ng taglamig!
walang dalang ulan ang uri ng monsoon na ito!
nararanasa sa pagitan ng Enero-Agosto!
nagdadala ng tagtuyot sa Timog Asya sa buwan
ng Setyembre-Marso
118. ALTITUD O TAAS NG
LUPAIN
ALTITUD: tawag sa twas ng lupain mula sa sea
level o kapantay ng dagat!
HIGIT NA LAMIG ang nararanasan sa mas
mataas na lupin , ang hang in ay numinipis at
nawawalan ng kapasidad na makasipsip ng init
119. KLIMA SA ASYA
Nauuri sa sonang tropikal, arid/semi arid,
temperate, continental, at polar!
Nagkakaiba-iba ang klima sa bawat rehiyon
dahil sa lawak ng sakop nito sa latitude, altitud,
lap it o kayo sa karagatan, atbp.
121. Mainit at mahalumigmig sa buong taon na
nakakaranas ng madalas na pag-ulan!
Ang lupain ay nakakaranas din ng panahong tag-init at
tag-ulan na bunsod ng monsoon!
Ang mga lupain sa hilagang kabundukang bahagi ng
rehiyon ay karaniwang nakakaranas ng katamtamang
panahon na sanhi ng kinalulugaran ng mga itong
matataas na talampas
122. Monsoon ang nagdudulot ng masaganang ulan
upang makapagsaka at makapag-ani ng 2-3 ulit!
Ang palay na naaayon sa klima ang
pangunahing produkto ng mga bansa sa
rehiyong may ganitong uri ng klima!
Hal. Pilipinas, Malaysia, Indonesia, Vietnam,
Timor-Leste
124. Madalas na nakakaranas ng tagtuyot
ang mga lupain sa rehiyon!
Ang rehiyon ay binubuo ng grassland,
disyerto, at kabundukan!
Karaniwang hamon sa rehiyon ang
kakulangan sa tubig
125. Nararanasan sa rehiyon ang sharqi at
shamal—pana-panahong ihip ng hangin
na karaniwang nararanasan sa buwan
ng Abril-Hunyo at Setyembre-
Nobyembre!
Hal. Saudi Arabia, Hilagang Kanlurang
India, Kanlurang Mongolia, Afghanistan
126. SHARQI AT SHAMAL
SHARQI- hanging tuyo at may dalang buhangin
na karaniwang umihip sa lakas na 80 km sa loob
ng isang oras!
SHAMAL- nararanasan sa panahon ng tag-init
na nagmumula sa Hilagang Kanluran ng
Rehiyon (K. Asya)
128. Nararanasan sa katimugang bahagi ng rehiyon na
nakakaranas ng monsoon sa panahon ng tag-init!
Nakakapghandog ang masaganang ulan sa tag-
init ng 2-3 siklo ng pagsasaka at pag-ani sa isang
taon!
Mahalumigmig na subtropikal naman ang
nararanasan sa hilagang bahagi ng Korea at Japan
dahil nakalatag ito sa mataas na latitud habang
humid continental naman sa katimugang bahagi
nito.
129. Mahabang panahon ng taglamig ang
nararanasan sa mga bahaging ito ng
rehiyon!
Hal. Tsina, Hapon, Timog Korea,
Hilagang Korea
131. Karaniwang umaabot ang temperature
ng halos 10C at ang taglamig naman
ay inaabot pa ng mas mababa sa 0C!
Karaniwang nararanasan sa silangang
baybayin at hilagang kanlurang
baybayin ng mga kontinente!
Hal. Turkey, Iran, Hilagang Asya,
Timog Silangang Japan at Korea
133. Buong taong napakalamig ng
temperatura sa mga lupaing nagtatamasa
ng klimang polar!
Ang pinakamainit na temperatura ay
umaabot lamang ng 10C!
Karaniwang nadarama sa pinakahilagang
bahagi ng kontinente!
Hal. Hilagang Silangang Siberia
135. SILANGANG ASYA
Mongolia at Silangang Tsina ay nasa mataas at
gitnang latitude (Mongolia, Hilagang Tsina—
steppe; klimang polar)!
Paghahayupan ang karaniwang uri ng
kabuhayan ng mga tao rito.!
Temperate- nararanasan sa katimugang bahagi;
nakakaranas ng ulang monsoon sa tag-init
136. KOREA AT HAPON
HILAGA: Mahalumigmig na subtropical dahil
nakalatag ito sa mataas na latitude!
TIMOG: Continental; mahabang panahon ng
taglamig
137. TIMOG ASYA
matatagpuan sa katimugang bahagi ng
Himalayas at Silangan ng Caspian Sea!
nakakaranas ng apat na uri ng panahon; tag-
sibol (Dis-Peb), tag-init (Marso-Mayo), tag-lagas
(Hunyo-Agosto), taglamig (Set-Nob)
138. KLIMANG ALPINE
nararanasan sa panahon ng taglamig sa
pinakahilagang bahagi ng rehiyon at iba pang
bahagi ng rehiyon ay nakakaranas ng tag-ulan at
tag-init
139. MONSOON: nararanasan sa ilang
bahagi ng Hilaga, Gitna, at baybaying
bahagi ng India; ang panahon ay main it
at mahalumigmig na may kadalasang
pag-ulan!
SEMI DESERT: kondisyon ng panahon
kapag tagtuyot
140. TIMOG SILANGANG
ASYA
Karaniwang tropikal, mainit, mahalumigmig sa
loon ng buong taon na nakakaranas ng madalas
na pag-ulan!
Nakakaranas rin ng monsoon na
nakakapagdulot ng masaganang ulan spat
upang makapagsaka at makapag-ani
141. KLIMANG TROPIKAL
RAINFOREST
sanhi ng pagkakaroon ng rehiyon ng malalawak
na kagubatan at malalawak at masasaganang
lam bak na karaniwang natatamnan ng
naglalakihan puno at plantation
142. KANLURANG ASYA
karaniwang arid o semi arid ang klima sa rehiyon!
madalas na nakakaranas ng tagtuyot ang mga
lupain sa rehiyon!
Binubuo ng mga lupaing grassland, disyerto at
kabundukan!
Karaniwang hamon sa rehiyon ang kakulangan
ng tubing
143. HILAGA/GITNANG
ASYA
nagkakaiba-iba rin ang klima sa kabundukan sa
rehiyon!
Karaniwan ang sonang arctic sa hilagang bahagi
nito !
Ang vegetation cover ay maaaring tundra and
taiga
145. VEGETATION COVER
tumutukoy sa iba’t ibang uri ng pananim na
nakabalot sa lupin ng daigdig !
pinakahayag na bunga ng pagkakabahagi ng
temperature at presipitasyon sa iba’t ibang
bahagi ng munro!
hayagang bunga ng klima sa isang lupain
146. MGA URI NG VEGETATION
COVER SA ASYA
Tundra!
Taiga!
Grassland o steppe!
Disyerto!
Tropical Rainforest
148. TUNDRA
kapatagang latian or marshy plains (Ruso)!
mga look na ito ay karaniwang nababalutan
lamang ng lumot at lichen (pinakamabagal na
halamang lumalagong halaman at lumalaki
lamang ito nang isang sentimentro sa loob ng
isang taon)
153. GRASSLAND O STEPPE
malalawak na damuhang lupain!
ang uri ng mga damong tumutubo dito ay
nakatatagal sa mga lupaing tuyo at temperate!
Halamang herbaceous ang tumutubo
159. TROPICAL
RAINFOREST
Likas sa ganitong uri ng lupain ang mga punong
tropical deciduous na nagtatagal sa klimang
mayroong mahabang tuyong panahon at
napakalakas na tag-ulan
161. 3 URI NG TROPICAL
RAINFOREST VEGETATION
1. ang nagtataasang punong matatagpuan
100-120 talampakan!
2. ang mga punong may taas na 80 talampakan !
3 ang mga punong may taas na 60 talampakan
