Samenvatting van ons advies aan de gemeente Amsterdam hoe ze de ambitieuze doelstelling op gebied van zonne-energie kunnen behalen. Op naar 2020: het jaar van de zon

1. Op naar 1 miljoen
zonnepanelen in Amsterdam
September 2019

2. Amsterdam:
naar 1 miljoen
zonnepanelen
in 2022
• De gemeente Amsterdam heeft de ambitie in 2022 één miljoen
zonnepanelen op Amsterdamse daken te hebben.
• Dit is een verviervoudiging van het huidig geïnstalleerd vermogen.
• De gemeente Amsterdam heeft nlmtd gevraagd om te
onderzoeken wat de ze moet doen om deze ambitie te realiseren.
• Om de doelstelling te toetsen en een gedegen advies te geven
hebben we diverse data-bronnen geanalyseerd en meer dan 25
experts en belanghebbenden gesproken.
• Onze conclusies is dat de doelstelling uiterst ambitieus maar
haalbaar is mits Amsterdam dit op programmatische manier
aanpakt.
• Hierin is het cruciaal dat de gemeente zelf het goede voorbeeld
geeft, de ambitie breed en duidelijk communiceert en focust op
de belangrijkste doelgroepen.
• We verwachten dat dit advies de gemeente Amsterdam extra
energie en richting geeft om dit ambitieuze en zonnige doel na te
streven.
2

3. Inhoud
I. Samenvatting
II. Doelstelling en achtergrond
III. Analyse en advies per doelgroep
IV. Bijlages
3

4. 4
Wanneer Amsterdam zelf het goede voorbeeld geeft, duidelijk communiceert en focust
op bepalende kerngroepen, kan Amsterdam de zonnigste stad van Nederland blijven
GEEF HET GOEDE VOORBEELD VERTEL HET VERHAAL FOCUS OP KERNGROEPEN
Practice what you preach.
De gemeente moet haar eigen panden zo
snel mogelijk van zonnepanelen gaan
voorzien.
• Straalt uit dat de gemeente haar eigen
ambitie serieus neemt
• Inspireert omwonenden om te volgen
• Geeft de gemeente de mogelijkheid
om het proces en mogelijke obstakels
zelf te ervaren en daarop in te spelen
Schreeuw het van de daken!
Communiceer de ambitie aan alle inwoners
van Amsterdam en deel succesverhalen.
Hoewel Amsterdam alle doelgroepen
nodig hebt om het doel te realiseren, loont
het om in het begin de focus te leggen op
bedrijven en woningcorporaties.
• Maakt duidelijk dat iedereen kan
profiteren van de zonnerevolutie
• Succesverhalen laten zien dat het niet
altijd ‘gedoe’ hoeft te zijn
• Maakt het een gedeelde ambitie van
de stad, in plaats van een puur
ambtelijke ambitie
• Brengt focus aan op de interne en
externe communicatie-uitingen
• Snelle meters in de eerste jaren,
waardoor successen gevierd kunnen
worden
• Bewijs dat het werkt op grote schaal
stimuleert ook anderen met
onzekerheden
Sam
envatting

5. 5
Naast de drie randvoorwaarden zijn er zes succesfactoren in kaart gebracht die
gezamenlijk de kans op succes vergroten
Zorg ervoor dat de ambitie van 1 miljoen
zonnepanelen bij alle medewerkers van de gemeente
bekend is, en daag ze uit om hieraan hun bijdrage te
leveren en vereenvoudig waar mogelijk
vergunningsprocedures.
INTERNALISEER
Zoek contact met de G5 en lobby in
samenwerking met Holland Solar voor
differentiatie in SDE regeling zodat “zon op dak”
even rendabel als ”zon op land” wordt.
LOBBY
Help bijvoorbeeld woningbouwcorporaties bij het
opstellen en realiseren van eerste projecten. Door
leveren van kennis en kunde kunnen samen resultaten
worden geboekt. Faciliteer kennissessies met G5 om
ervaring uit te wisselen.
WERK SAMEN
ONDERSTEUN
De daken van VVE’s hebben enorme potentie.
Ondersteun VVE’s in het besluitvormingsproces
door procesbegeleiding te financieren.
Maak er een feest van. Zorg ervoor dat grote
installaties feestelijk worden geopend met een
zonneborrel. Feliciteer en bedank bewoners op
het moment dat ze zelf een installatie realiseren.
VIER SUCCES
INSPIREER
Inspireer woningeigenaren met collectieve
inkoopacties, en bedrijven door het goede
voorbeeld te geven en PV-leiders in het
zonnetje te zetten.
Sam
envatting

6. 6
: het jaar van de Zon!
januari februari maart april mei juni
juli augustus september oktober november december
oktober november december
2 2
Uitwerken op hoofdlijnen, begroting, ideën
verzamelen, partners betrekken.
Eerste campagne voor
medewerkers van de
gemeente
2020 Solar nieuwjaarsborrel
voor alle zonprofessionals en
vrijwilligers (coöperaties) in
Amsterdam
21 dec: afsluiting van
Zonnig jaar; vieren van
successen
Bedrijfscampagne ‘Daken jagen’ I
• Maandelijks: opening/feestje nieuwe installatie
• Elk kwartaal update van nieuwe cijfers, gerealiseerde projecten etc
Collectieve inkoopactie wijk 1 Collectieve inkoopactie wijk 2
Laten we 2020 uitroepen tot jaar van de Zon!
Hiermee een eerste schets hoe volgend jaar (020!)
gevuld kan worden met activiteiten en campagnes.
Bedrijfscampagne ‘Daken jagen’ II
Abricampagne met bekende Amsterdammers
Hunt for the VVE’s. Task force om grootste VVE’s te
benaderen met ‘offer they can’t refuse’
Team up with WoCo’s: 3mnd challenge om te komen tot concrete plan met 6
corporaties
Solar
Week
Sam
envatting
Collectieve inkoopactie wijk 2
21 juni : longest day borrel
/ event /seminar voor solar
stakeholders
CONCEPT
EERSTE IDEE

7. Inhoud
I. Samenvatting
II. Doelstelling en achtergrond
III. Analyse en advies per doelgroep
IV. Bijlages
7

8. Amsterdam heeft relatief veel zonnepanelen in vergelijking met andere steden.
De doelstelling van Amsterdam is de meest ambiteuze van de grote steden.
Overzicht van doelstellingen G5
8
Bron: CBS: Zonnestroom; vermogen bedrijven en woningen, regio (indeling 2018)
Bron opwek 2018: CBS zonnestroom; vermogen bedrijven en woningen, regio (indeling 2018)
Bron doelstelling: Websites en internet
* Doelstelling Rotterdam obv recente uitspraak wethouder: 1M zonnepanelen in 2030 (*300Wp)
Stad Opwek
(2018)
Doelstelling Belangrijkste wapenfeit
Amsterdam 51 MW
250 MW
(2022)
Meest ambitieus en breed
pakket aan ondersteuning
Den Haag 28 MW -
Wil alle daken inzetten voor
duuzaam doel. Nu in
exploratieve fase.
Eindhoven 37 MW
63 MW
(2020)
Oproep aan 250 grootste
daken. Volledige ontzorging
voor particulier dakeigenaren
Rotterdam 33 MW
300 MW*
(2030)
Focus op bedrijfsterreinen,
zonneparken en zon op water
Utrecht 45 MW
20% van
daken in 2025
Ontwikkeling PV op
sportlocaties gaat
voortvarend
0
10
20
30
40
50
60
70
80
Borsele
Em
m
en
Noordoostpolder
Goeree-O
verflakkee
Cranendonck
Am
sterdam
Haarlem
m
erm
eer
Utrecht
Leeuwarden
Tilburg
Delfzijl
Zw
olle
Groningen
M
eierijstad
Hollands
Kroon
Alm
ere
Eindhoven
Súdw
est-Fryslân
M
edem
blik
Apeldoorn
Venlo
Rotterdam
W
estland
Dronten
Ede
Ooststellingwerf
Den
Haag
MW
Top-27 gemeenten zonne-energie (2018)
Bedrijven Woningen
D
oelstelling
en
achtergrond

9. D
oelstelling
en
achtergrond
Het aantal zonnepanelen in Amsterdam groeit gestaag.
De doelstelling van 250MW in 2022 is echter zeer ambitieus:
het aantal panelen moet met een factor vier toenemen in de komende drie jaar.
Groei
Van 2012 tot halverwege 2019 is het aantal zonnepanelen in Amsterdam jaarlijks met 54% gegroeid.
Dat is iets minder dan het landelijk gemiddelde (58%). Zonne-energie in Amsterdam groeit harder
dan in Den Haag (47%), maar langzamer dan in Utrecht en Rotterdam (beide 62% per jaar)*.
Medio 2019 zijn er volgens Liander 12.000 kleinverbruikers- en 260 grootverbruikersaansluitingen
met zonnepanelen in Amsterdam.
Doelstelling
De doelstelling van 250 MW komt overeen met grofweg 1 miljoen zonnepanelen. Als dit gerealiseerd
wordt, kunnen hiermee 100.000 huishoudens van elektriciteit worden voorzien.
9
Doelstelling:250MW
2020 2021 2022
• Bron groei andere steden: CBS gegevens
• Grafiek obv : Lianderdata (data einde jaar, behalve 2019 t/m september)
Grootverbruik
Kleinverbruik
0
10
20
30
40
50
60
70
2012 2013 2014 2015 2015 2016 2017 2018 2019
MW
Groei zonnepanelen in Amsterdam

10. In 2018 waren de Grootverbruik (SDE+) installaties de motor achter de groei.
Gezien het aantal toegekende maar nog niet gerealiseerde SDE+ projecten, is de
verwachting dat dit zo blijft.
10
160MW aan SDE+ in de pijplijn
Het aantal SDE+ aanvragen is, vooral in 2017, enorm
toegenomen. De oprichting van de Zoncoalitie (die in 2016
door de gemeente werd geïnitieerd) lijkt hier mede aanleiding
van te zijn. Gezamenlijk zijn deze 425 toegekende SDE+
projecten goed voor 160MW*.
0
20
40
60
80
100
120
140
SDE+ 2016 I SDE+ 2016 IISDE+ 2017 I SDE+ 2017 IISDE+ 2018 I SDE+ 2018 II
Ontwikkeling SDE+ in Amsterdam
Aantal aanvragen Som van vermogen (MW)
* Data SDE+ 2019 I is nog niet vrijgegeven. In SDE rondes van 2014 werd ±70% van
de toegekende subsidies daadwerkelijk gebruikt.
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018
Gemiddeld vermogen per installatie
Grootverbruik Kleinverbruik
kW
D
oelstelling
en
achtergrond
Vermogen per aansluiting
De grootte van de installaties is afgelopen jaren flink gegroeid.
Van 6 kWp per installatie eind 2012, tot 86 kWp per installatie
eind 2018.
Het gemiddelde vermogen per aansluiting voor kleinverbruikers
is logischerwijs constant rond 3 kWp (±12 panelen).

11. Liander verwacht dat de groei afvlakt.
Om de doelstelling te halen zijn, is een programmatische aanpak noodzakelijk
Als de groei van 54% in de komende jaren aanhoudt, dan zal de doelstelling van 250 MW in 2022 gehaald worden (grijze lijn in de
grafiek).
De toekomstige ontwikkeling van zonne-energie wordt geprognotiseerd door netbeheerder Liander. Dit doet Liander op basis van
landelijke gegevens en historische ontwikkelingen. Liander ontwikkelt hiermee 3 scenario's: Laag, Midden en Hoog*. In het ‘Midden’-
scenario zal er eind 2022 ‘slechts’ 181 MW aan zonvermogen gerealiseerd zijn in Amsterdam (gestapelde staven in grafiek).
Dit resulteert in een verschil van 70 MW met de doelstelling. De prognose wordt momenteel nog door Liander gecontroleerd.
Het feit blijft dat de huidige groei niet vanzelfsprekend doorzet en dat een programmatische aanpak noodzakelijk is.
11
0
50
100
150
200
250
2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022
MW
Grootverbruik Kleinverbruik extrapolatie obv huidige groei
70 MW
CONCEPT
* Het ”Midden” scenario is het meest waarschijnlijk. Het ‘Hoog” scenario verwacht een groei tot 268MW, waarmee de doelstelling (ruim) gehaald zou worden.
D
oelstelling
en
achtergrond

12. Er is meer dan voldoende dak.
De verschillende belanghebbenden meekrijgen is de grote uitdaging.
Potentie
De potentie* van zonne-energie op daken in Amsterdam is
enorm: ± 1.100 MW, dat is ruim 4x de ambitie.
De potentieberekeningen gaan uit van het beschikbare dak. Er
wordt hierbij echter geen rekening gehouden met de
dakconstructie (die juist bij grote daken vaak onvoldoende is)
en de elektrische installatie van een pand (die is uitgerust op
verbruik en niet op potentiele opwek). De realistische potentie
zal daarom substantieel lager zijn.
Daktypes
Door de opbouw van de stad zijn er vijf categorieën ‘daktypes’
gedefinieerd. Onder deze daken bevinden zich één maar vaker
meerdere stakeholders.
De werkelijke uitdaging in het behalen van de doelstelling van
250MW in 2022, is het feit dat de doelstelling niet gehaald
gaat worden met één ‘daktype’. Alle daktypes en daarmee alle
stakeholders moeten een bijdrage leveren om de doelstelling
te realiseren.
12
* Op basis van gegevens IOS & Zon-atlas
-
50
100
150
200
250
300
M
aat. Vastgoed
Bedrijven
VVE's
W
oCo's
Grondgebonden
Overig
W
onen
"Onbekend"
MW
Potentie van de vijf ‘daktypes’
1 2 3 4 5
* Toekenning van daktype is niet altijd eenduidig, waardoor de ‘rest’-categorie “onbekend”, vrij groot is
D
oelstelling
en
achtergrond

13. WONINGBOUW
CORPORATIE
VVE
HUURDER MAATSCHAPPELIJK ZAKELIJK HUURDER
MKB’er GEBOUWEIGENAAR INVESTEERDER
HUISEIGENAAR
13
• Elke doelgroep heeft behoefte aan maatwerk. Wat werkt
voor de ene partij werkt niet (per se) voor de andere
• De gemeente moet per partij kunnen putten uit een
interne toolbox met materialen, communicatiemiddelen,
incentives en ondersteuning
• De gemeente heeft momenteel al maatregelen voor elke
doelgroep. Zie bijlage voor een overzicht.
Er zijn veel verschillende betrokkenen partijen met elk hun eigen voorwaarden en
verwachtingen. Het is essentieel om per partij de juiste ondersteuning te bieden.
D
oelstelling
en
achtergrond

14. Inhoud
I. Samenvatting
II. Doelstelling en achtergrond
III. Analyse en advies per doelgroep
IV. Bijlages
14

15. 1 miljoen zonnepanelen in 2022: dit is uitermate ambitieus. Het doel is wellicht
haalbaar mits Amsterdam het doel op een projectmatig manier najaagt.
15
Gemeente
& maatsch
vastgoed
WoCo’s
Grote
VVE’s
Bedrijven
(industrie)
Bestaand
vermogen
Daktype Wat moet de gemeente doen om doel te realiseren?
Aantal
panden
kWp/
pand
MWp
Totaal
1
Gemeentelijk &
maatschappelijk
vastgoed
• Beleg verantwoordelijkheid om alle eigen daken op termijn te voorzien van PV.
• Focus of scholen, ziekenhuizen en sportaccommodaties. Ontzorg deze organisaties waar mogelijk.
• Werk samen met energiecoöperaties zodat Amsterdammers kunnen investeren in zon op gemeentelijke
en maatschappelijke panden.
• Informeer, inspireer en werf ambassadeurs onder de 10.000 medewerkers van de gemeente
• Vier successen en communiceer deze.
160 150 24
2
Bedrijven
(Industrie)
• Ga met de groot-dakeigenaren in gesprek.
• Benader bedrijven met reeds toegekende SDE-subsidie.
• Breng de mogelijkheid voor vrijblijvende dakscan onder de aandacht bij de top 500 grootste bedrijven.
• Zet goede voorbeelden in het zonnetje.
250 300 80
3 VVE’s
• Informeer en enthousiasmeer de grootste 1.000 VVE’s.
• Gebruik ambassadeurs om het concept “Voor niets gaat de zon op” onder de aandacht te brengen en
bied voorfinanciering voor de proceskosten.
• Werk samen met woningcorporaties voor gemengde VVE’s.
300 100 30
4
Woningbouw-
corporaties
• Ga naast in plaats van tegenover woningbouw corporaties staan.
• Maak samen een plan om een overzichtelijk aantal gebouwen/gebieden van PV te voorzien.
• Bied procesondersteuning en kennis gedurende de uitvoering van het project.
• Laat bewoners profiteren en gebruik gerealiseerde projecten als voorbeeld.
320 50 16
5
Grondgebonden
woningen
• Herhaal collectieve inkoopacties
• Vind (on)bekende Amsterdammers om collectieve inkoopacties via (social) media te ondersteunen
• Communiceer over resultaten en laat bewoners aan het woord
• Schrijf de meest kansrijke woningen aan in bestaand gemeentebericht (bv vaststelling WOZ of
gemeentebelasting)
10.000 3,5 35
TOTAAL 11.030 190
Grond
gebonden
woningen
Doelstelling:250MW
* Om 190MWp in 3 jaar te realiseren (volgens bovenstaande verdeling) is ± 50 fte full time bezig om zonnepanelen panelen te installeren. De helft hiervan is voor de 10.000 woningen.
DIT IS EEN VOORBEELD BEREKENING (AFGELEID VAN DE POTENTIE) EN VOORAL BEDOELD OM GEVOEL VAN DE OPGAVE TE GEVEN
Analyse
en
advies

16. 28
1 miljoen zonnepanelen in Amsterdam
Amsterdam is ambitieus en goed op weg
Als Amsterdam
Zelf het goede voorbeeld geeft
De doelstelling beter en breder communiceert
Op projectmatige manier de belangrijkste partijen
blijft informeren, ontzorgen en enthousiasmeren
Dan is Amsterdam niet alleen de hoofd-
maar ook de zonstad van Nederland!
Meer informatie: joost@nlmtd.com 0612603053