1. HIDROPONIK
(sumbangan : Jabatan Pertanian Sabah)
APAKAH HIDROPONIK?
Hidroponik ialah satu kaedah penanaman sayur-sayuran yang tidak menggunakan tanah.
KELEBIHAN HIDROPONIK
Hidroponik ini mempunyai beberapa kelebihan berbanding dengan sistem penanaman biasa
yang menggunakan tanah seperti berikut:
• Sistem ini boleh dipraktikkan pada kawasan yang tidak sesuai untuk penanaman secara
biasa seperti tanah bertoksik, padang pasir dan lain-lain;
• Sayur-sayuran akan cepat tumbuh dan mengeluarkan hasil yang berkualiti tinggi;
• Bersih dan bebas daripada sebarang racun makhluk perosak;
• Tidak perlu merumpai, menyiram dan mencangkul;
• Penggunaan air dan baja yang terkawal dan efisien;
• Pulangan hasil seunit kawasan bagi seunit masa adalah tinggi.
KAEDAH HIDROPONIK
Sistem Pengaliran Nutrien
Kaedah hidroponik memerlukan perbelanjaan agak rendah jika dibandingkan dengan kaedah
biasa bagi mendapatkan alat-alat seperti berikut:
i) Pam air untuk aknarium.
ii) Tempat tanaman (diperbnat daripada paip PVC, dulang plastik dan bahan-bahan lain seperti
kayu, papan lapis, tin besi, yang perlu dialas dengan kepingan plastik yang tebal). iii) Tangki
untuk larutan nutrien. iv) Tenaga elektrik. v) Pasu plastik kecil (jika perlu).
Rajah 1 : Sistem Pengaliran Nutrien
Sistem Takung

2. Bagi sistem takung punca peralatan berikut adalah diperlukan:i) Takung tanaman.
ii) Penutup (diperbuat daripada polisterin, plastik). iii) Pasu plastik kecil (jika perlu).
Rajah 2 : Sistem Takung
KAEDAH PENANAMAN
Kedua-dua sistem penanaman di atas boleh menggunakan kaedah penanaman seperti berikut:-
Cara Mengubah:
• Semai biji benih menggunakan pasir kasar atau sabut kelapa halus
• Keluarkan anak benih (bersihkan akar anak benih)
• Pindahkan anak benih ke tempat tanaman (Letakkan 1-2 pokok benih untuk satu lubang
tanaman. Takung tanaman hannya mengandungi air sahaja.)
• Selepas dua hari baja separuh kepekatan dilarutkan untuk menyokong pokok
• Selepas tujuh hari, masukkan baki baja supaya larutan nutrien mencapai kepekatan
penuh
Cara Semaian terus
• Sumbatkan benang basah dan tarik untuk buat sumbu
• Masukkan dalam lubang tempat tanaman yang mengandungi air
• Semaikan 2-3 biji benih atas benang basah
• Selepas 7-10 hari, masukkan baja (kepekatan penuh) dalam air
*Larutan nutrien perlu ditambah (tertakluk kepada keperluan) sehingga hasil dituai untuk kedua-
dua kaedah penanaman.

3. Larutan Nutrien
Kadar baja yang diperlukan untuk sayur jenis daun jika larutan nutrien disediakan sendiri adalah
seperti berikut :-
BAJA BERAT (g) UNSUR KEPEKATAN (bsj)
Ammonium nitrat 75 N 300
Kalium fosfat 40 P 80
Kalium nitrat 32 K 230
Kalsium klorida 55 Ca 200
Magnesium sulfat 18 Mg 36
Besi/Ferum (Fe-EDTA) 3.29 Fe 5
Boron 0.56 B 1.0
Manganous chloride 0.18 Mn 0.5
Kuprum sulfat 0.04 Cu 0.1
Zingkam sulfat 0.05 Zn 0.1
Ammonium molybate trace Mo trace
Baja komersil (Gred)
Pertanian atau industri
• Gred teknikal
BERITA KEMENTERIAN PERTANIAN DAN PERIKANAN, JANUARI-JUN 1998, M/S 21-22

4. Selasa, 27 Julai 1999
Oleh: NOOR HAZANI MUSA
SARANAN kerajaan agar sektor pertanian menumpukan kepada pengeluaran makanan
menjadi dorongan kepada Sime Darby, sebuah syarikat yang terkenal dengan ladang-
ladangnya yang luas, untuk beralih kepada pertanian intensif dalam bentuk pengeluaran
sayur-sayuran.
Menerusi anak syarikatnya, Sime Aerogreen Technology Sdn. Bhd. (Sime Aerogreen), ia
telah berjaya mewujudkan satu kawasan penanaman berteknologi tinggi di kawasan
seluas lima hektar berhampiran Seremban. Ladang terletak di sebelah Lebuh Raya Utara-
Selatan itu mencatatkan sejarah tersendiri sebagai ladang aeroponik pertama di Malaysia.
Menurut Pengarah Urusan Sime Aerogreen, Abdul Shukor Nagor, ladang tersebut
sebenarnya mempunyai ciri-ciri yang lebih menyamai sebuah kilang kerana ia tidak
menggunakan tanah, tidak berbau dan tidak bergantung kepada cuaca.
”Pengeluaran tanaman daripada ladang ini boleh dilakukan 365 hari setahun, dalam apa
jua cuaca, sama seperti sebuah kilang,” katanya semasa memperkenalkan ladang itu
kepada sekumpulan wartawan baru-baru ini.
Beliau berkata, peralihan kepada sektor pengeluaran makanan merupakan satu tindakan
strategik bagi kumpulan Sime Darby. Projek tersebut, yang menumpu kepada penanaman
sayuran iklim sederhana dan sub-tropika, menelan belanja RM13 juta dan telah
beroperasi pada Februari lalu.
Adalah diharapkan dengan adanya projek tersebut, import makanan negara yang kini
berjumlah RM800 juta dapat dikurangkan pada masa depan. Ladang ini dijangka mampu
mengeluarkan 400 tan metrik sayur-sayuran setahun.
Sayur yang dipasarkan di bawah jenama Sime Fresh itu kini boleh didapati di kira-kira 60
buah pasar raya di sekitar Lembah Klang dan Seremban. Orang ramai juga boleh
membeli sayur-sayuran tersebut terus dari ladangnya yang terletak di Kilometer 4 Jalan
Labu.
Di samping rumah hijau berautomasi, ladang itu juga mempunyai kawasan membersih
dan membungkus, kemudahan penyelidikan, bilik persidangan dan asrama kakitangan.
Menurut Abdul Shukor, antara keistimewaan sayur aeroponik ialah kandungan bahan
galian seperti kalsium, potasium, magnesium dan zat besi yang lebih tinggi daripada
sayuran biasa, tidak menggunakan sebarang pestisid, lebih segar dan tahan lebih lama
dalam simpanan, kurang pembaziran (semua bahagian sayuran itu boleh digunakan) serta
lebih sedap. Sayur iklim sederhana yang ditanam di situ ialah salad jenis Golden

5. Butterhead, Royal Romaine, Imperial Batavia dan Grand Lollo Rossa, manakala jenis
sayuran sub-tropika pula ialah Kai Lan Jepun, Sawi Shantong, Sawi Putih Emperor, Sawi
Putih Princess dan Sawi Putih Nai.
”Kami melihat kaedah ini berpotensi untuk berkembang, dan kami sedang mengkaji
kemungkinan untuk mengeksport sayur-sayuran ini serta memperluaskan kawasan
penanaman ke negara-negara yang tinggi kadar pengambilan sayur-sayuran atau ke
negara yang sumber airnya terhad,” kata Abdul Shukor.
Selain sayur-sayuran hijau, bahagian penyelidikan syarikat tersebut juga sedang mengkaji
kaedah penanaman sayuran berbuah seperti tomato dan timun, serta herba masakan
secara aeroponik.
”Penanaman sayuran berbuah ini akan dibuat di bahagian atas ladang, yang bakal
dimajukan sebagai kawasan pelancongantani (agrotourism) menjelang akhir tahun ini,”
kata Pengarah Penyelidikan Sime Aerogreen, Joseph Tek Choon Yee.
Beliau berkata bahagian penyelidikan telah memperoleh 10 peratus daripada peruntukan
modal ladang untuk menjalankan kajian terhadap jenis sayur-sayuran yang sesuai
dimajukan.
Katanya, penanaman herba masakan yang dibuat di bahagian penyelidikan bukanlah
untuk pasaran besar kerana matlamatnya adalah pasaran herba basah, dan pada masa ini
‘pasaran herba basah agak kecil di negara kita’.
Antara herba masakan yang boleh didapati di ladang ini ialah selasih (basil), oregano, dil,
thyme dan lemon balm.
Menurut Joseph, sayur-sayuran yang ditanam secara aeroponik boleh dimakan terus
(tanpa dibasuh) kerana proses penanamannya bersih disebabkan ia terlindung daripada
hujan manakala semburan nutrien pula hanya terkena pada bahagian akar dan tidak pada
batang atau daun pokok.
Penanaman aeroponik adalah kaedah penanaman tanpa tanah yang dapat menjimatkan
penggunaan air. Berbeza dengan kaedah hidroponik yang memerlukan akar tanaman
terendam dalam nutrien, kaedah aeroponik memerlukan ruang udara antara akar pokok
dan paip yang menyemburkan nutrien dan air untuk melembapkan dan menyuburkan
pokok.
Proses penanaman bermula dengan percambahan biji benih. Setelah dua hari di dalam
bilik percambahan, anak pokok itu dipindahkan ke tapak semaian dan dibiarkan selama
dua minggu sebelum diletakkan di atas palong di dalam rumah hijau. Di rumah hijau itu,
sayur-sayur berkenaan akan dibiarkan membesar sehingga sampai masa untuk dituai.

6. Palong-palong di rumah hijau itu diperbuat daripada polistyrene untuk mengelak
penyerapan haba. Di bahagian tengah palong diletakkan paip yang mempunyai alat
semburan yang direka khas pada jarak yang tertentu.
”Alat penyembur itu akan menyemburkan nutrien dan air yang telah disejukkan ke
bahagian akar tanaman pada kekerapan tertentu. Ruang yang ada antara paip dan akar
tumbuhan itu membolehkan tanaman memperoleh oksigen secukupnya untuk pembesaran
yang lebih cepat dan sihat.
”Semburan air sejuk itu dapat ‘menipu’ tanaman sehingga membolehkan kita menanam
sayur iklim sederhana di kawasan rendah dan panas seperti di sini,” kata Joseph.
Menurutnya, dua elemen penting dalam proses aeroponik ialah air dan bekalan elektrik.
Kaedah aeroponik merupakan kaedah yang paling menjimatkan air, iaitu menggunakan
kira-kira 10 peratus air yang digunakan dalam kaedah hidroponik. Lebihan air semburan
di palong akan dikumpulkan dan disalurkan kembali ke tempat penyejuk untuk dikitar
semula dalam proses semburan berikutnya.
”Sistem aeroponik merupakan sistem penanaman paling efisien dari segi penggunaan air.
Pengaliran air dilakukan dalam satu aliran tertutup, dan ini bermakna, tidak ada sebarang
bahan cemar terlepas ke persekitaran,” kata Joseph.
Manakala tenaga elektrik pula penting untuk menggerakkan alat penyejuk serta peralatan
komputer canggih yang digunakan untuk mengawal setiap peringkat proses penanaman
itu. Kawalan komputer ini memudahkan proses memantau parameter-parameter penting
dalam proses berkenaan.
Seperkara lagi unik mengenainya ialah tidak ada racun serangga digunakan dalam proses
penanaman itu. Menggunakan sistem Pengurusan Serangga Bersepadu (IPM), ladang itu
hanya meletakkan perangkap lekit, perangkap hormon dan perangkap lampu sebagai
kaedah tambahan untuk mengawal serangga yang sebahagian besarnya dapat
disingkirkan dengan adanya skrin halus di rumah hijau itu.
”Kaedah penanaman ini mempunyai hasil tuai yang lebih tinggi, lebih baik peluang untuk
hidup dan paling jimat menggunakan air,” katanya.
Memandangkan segala proses penanaman dikawal komputer, ladang ini memerlukan
tenaga kerja minimum tetapi berpengetahuan tinggi, kata Pengurus Ladang, Lee Cheng
Yee.
Cuma 15 pekerja termasuk lima di peringkat pengurusan, diperlukan untuk melakukan
kerja-kerja di kawasan ladang seluas 5 hektar ini. Panel kawalan akan membunyikan alat
penggera jika berlaku sebarang masalah dalam proses penanaman itu dan tiga kakitangan,
yang terdiri daripada seorang jurutera dan dua orang penyelia yang tinggal dalam
kawasan ladang, akan membuat pemeriksaan mengesan puncanya. Konsep aeroponik ini

7. telah dimajukan oleh seorang profesor di Singapura yang telah mewujudkan ladang
aeroponik pertama di Republik itu.
”Di ladang ini, kami cuma mengambil konsepnya manakala segala reka bentuk bangunan
dan kawasan dilakukan sendiri,” ujar Lee.
Pada masa ini ladang itu mampu mengeluarkan hasil antara 10 hingga 11 tan metrik
sebulan, namun ia mampu menghasilkan kira-kira 1 tan metrik sehari.
Pengenalan AEROPONIK
Aeroponik merupakan satu cara penanaman sayuran yang terbaik menggunakan udara
serta ekosistem air/nutrien tanpa penggunaan tanah.
Pemasangan Aeroponik
LANGKAH1:Letakkan rangka pada posisinya.
LANGKAH 2:Pasangkan rangka.
LANGKAH 3:Letakkan bekas di atas rangka
LANGKAH 4:Sambungkan unit mengawal air.
LANGKAH 5:Pasangkan paip semburan

8. LANGKAH 6:Pasangkan adaptor parit
LANGKAH 7:Pasangkan parit dan pengawalnya.
LANGKAH 8:Pasangkan parit dan unit kawal suhu.
LANGKAH 9:Sambungkan hos bertekanan tinggi.
LANGKAH 10:Pasangkan kuasa GFP
LANGKAH 11:Uji penyembur.
LANGKAH 12:Pasangkan penutup bekas.
LANGKAH 13:Sambungkan bikar berlubang.

9. LANGKAH 14:Sambungkan penapis wap.
LANGKAH 15:Selaraskan lubang semburan.
LANGKAH 16:Sambungkan bekas nutrien.
Cara Aeroponik Berfungsi
Pengawal mikrokomputer akan menyembur satu campuran air, nutrien dan bahan
penggalak pada permukaan udara bekas. Mikrokomputer akan menjaga masa semburan
tersebut. Semburan air ini akan membekalkan kelembapan yang seimbang.
Penanaman dimulakan dengan meletakkan anak-
anak pokok di atas “chamber”. Dahan pokok yang
dikerat dan diasingkan juga boleh ditanam.
Penanaman juga boleh dilakukan dengan
meletakkan biji benih di dalam bekas yang
berasingan.

10. Cara meletakkan anak benih di dalam “chamber”
dengan betul.
Pastikan kedudukan akar anak pokok agar tidak
terlalu dalam dan boleh mengena pancutan air .
Jika anak pokok sudah mengeluarkan daun dan
akar yang banyak, maka anak pokok boleh
dipindahkan ke dalam pasu atau “chamber” yang
lebih besar.
Rajah menunjukkan kedudukan pucuk dan akar
anak pokok yang ditanam di dalam “chamber”
yang lebih besar.
Rajah menunjukkan bagaimana anak pokok
dipindahkan ke dalam pasu .
Rajah menunjukkan begitu mudahnya
memindahkan anak pokok daripada “chamber” ke
dalam pasu.
Kelebihan Sistem
1. Tiada penggunaan tanah bagi percambahan benih.
2. Persekitaraan pembesaran sayuran tanpa penyakit dan tiada pestisid diperlukan.
3. Mudah digunakan hanya “tanam & tuai”.
4. Kebolehan menyimpan air & nutrien.
5. Memberi hasil yang banyak dengan cepat.
6. Pelbagai sayuran ditanam pada masa yang sama.
7. Lebih effisien berbanding Hidroponik.
8. Persekitaraan yang terkawal bagi semua jenis sayura
Pengenalan AEROPONIK

11. Aeroponik merupakan satu cara penanaman sayuran yang terbaik menggunakan udara
serta ekosistem air/nutrien tanpa penggunaan tanah.
Pemasangan Aeroponik
LANGKAH1:Letakkan rangka pada posisinya.
LANGKAH 2:Pasangkan rangka.
LANGKAH 3:Letakkan bekas di atas rangka
LANGKAH 4:Sambungkan unit mengawal air.
LANGKAH 5:Pasangkan paip semburan
LANGKAH 6:Pasangkan adaptor parit
LANGKAH 7:Pasangkan parit dan pengawalnya.

12. LANGKAH 8:Pasangkan parit dan unit kawal suhu.
LANGKAH 9:Sambungkan hos bertekanan tinggi.
LANGKAH 10:Pasangkan kuasa GFP
LANGKAH 11:Uji penyembur.
LANGKAH 12:Pasangkan penutup bekas.
LANGKAH 13:Sambungkan bikar berlubang.
LANGKAH 14:Sambungkan penapis wap.
LANGKAH 15:Selaraskan lubang semburan.

13. LANGKAH 16:Sambungkan bekas nutrien.
Cara Aeroponik Berfungsi
Pengawal mikrokomputer akan menyembur satu campuran air, nutrien dan bahan
penggalak pada permukaan udara bekas. Mikrokomputer akan menjaga masa semburan
tersebut. Semburan air ini akan membekalkan kelembapan yang seimbang.
Penanaman dimulakan dengan meletakkan anak-
anak pokok di atas “chamber”. Dahan pokok yang
dikerat dan diasingkan juga boleh ditanam.
Penanaman juga boleh dilakukan dengan
meletakkan biji benih di dalam bekas yang
berasingan.
Cara meletakkan anak benih di dalam “chamber”
dengan betul.
Pastikan kedudukan akar anak pokok agar tidak
terlalu dalam dan boleh mengena pancutan air .

14. Jika anak pokok sudah mengeluarkan daun dan
akar yang banyak, maka anak pokok boleh
dipindahkan ke dalam pasu atau “chamber” yang
lebih besar.
Rajah menunjukkan kedudukan pucuk dan akar
anak pokok yang ditanam di dalam “chamber”
yang lebih besar.
Rajah menunjukkan bagaimana anak pokok
dipindahkan ke dalam pasu .
Rajah menunjukkan begitu mudahnya
memindahkan anak pokok daripada “chamber” ke
dalam pasu.
Kelebihan Sistem
1. Tiada penggunaan tanah bagi percambahan benih.
2. Persekitaraan pembesaran sayuran tanpa penyakit dan tiada pestisid diperlukan.
3. Mudah digunakan hanya “tanam & tuai”.
4. Kebolehan menyimpan air & nutrien.
5. Memberi hasil yang banyak dengan cepat.
6. Pelbagai sayuran ditanam pada masa yang sama.
7. Lebih effisien berbanding Hidroponik.
8. Persekitaraan yang terkawal bagi semua jenis sayura
Dikirim oleh harizamrry
Dikirim dalam Agro - Journal Pertanian
11 komen »
PENANAMAN HIDROPONIK
Disember 15, 2007
PERALATAN

15. Takung mestilah tidak telus cahaya matahari dan
berukuran 21inci x 16inci x 5inci.
Penutup takung diletak diatas bakul-bakul
semaian.
Biji benih diletakkan didalam bakul yang diisi
sabut kelapa. Kira-kira 1/4 bahagian bakul
semaian mesti terendam dalam larutan baja.
Masukkan 2 atau 3 butir biji benih dalam satu
bakul.
Sabut kelapa dimasukkan ke dalam bakul
tanaman hingga menutupi lubang dibahagian
dasar bakul.Selain sabut anda boleh guna
bebenang,span,perca dan kain kapas.
Baja yang sesuai dengan sayuran yang ditanam
boleh didapati di Institusi Pertanian atau kedai
jual peralatan pertanian.
Penapis ini digunakan untuk mengeluarkan
lumut dari takung tanaman.
PENYEDIAAN LARUTAN BAJA
Penyediaan Larutan Pekat:
Serbuk baja (500g) dijadikan larutan pekat dalam 5 liter air.
Penyediaan Larutan Tipis:
25 ml larutan pekat dijadikan larutan tipis dalam 1 liter air.

16. LANGKAH PENANAMAN
Gunting bebenang kepada setengah
saiz bakul semaian . Selain bebenang
anda boleh meggunakan lain-lain
bahan yang telap air.
Masukkan bebenang kedalam bakul
kecil dan tarik dari lubang bawah
bakul supaya berkeadaan berjuntai
2-3cm. Ratakan permukaan
bebenang untuk memudahkan benih
disemai. Keadaan bebenang
hendaklah tidak terlalu padat.
Basahkan bebenang sebelum
menyemai biji benih.
Semaikan 3-5 biji benih dalam bakul
kecil. Tutup bakul-bakul kecil
dengan suratkhabar selama 3-5 hari
untuk mengelakkan bakul dan
bebenang dihinggapi algae. Buang
lindungan suratkhabar setelah semua
biji benih bercambah.
Selepas 2-4 hari benih bercambah,
tuang air bersih sehingga paras 10-12
cm dan tutup dengan penutup
takung. Masukkan bakul-bakul
semaian yang mengandungi anak
benih kedalam lubang pada penutup
lubang. Pastikan bebenang mencecah
air pada takung. Jika tidak tarik
sehingga mencecah air.

17. Selepas 2-4 hari anak benih dalam
takung, tuang baja campuran khas
yang disediakan. Kacau sehingga
campuran baja larut dan serata.
LANGKAH PENGAWALAN
1. Letakkan alat hidroponik di bahagian patio atau balkoni rumah yang terlindung dari
hujan.
2. Pastikan ia menerima sinaran matahari sekurang-kurangnya separuh hari.
3. Pastikan air hujan tidak masuk ke dalam takung supaya larutan baja tidak menjadi cair.
4. Kawal serangga perosak dengan menyembur racun perosak. Elakkan menyembur
racun kimia sekurang-kurangnya 1 minggu sebelum memungut hasil.
TEMPOH TANAMAN
SALAD 28-30 HARI
SAWI JEPUN 25-30 HARI
BAYAM HIJAU 25-30 HARI
KAILAN 35-45 HARI
SAWI KERITING 20-30 HARI
Dikirim oleh harizamrry
Dikirim dalam Agro - Journal Pertanian
14 komen »
Kompos: Cara-cara Penyediaan Secara Sendiri

18. Disember 15, 2007
Kompos boleh dibuat menggunakan bahan-bahan buangan dan najis binatang
peliharaan.Kebaikan kompos ialah ianya mudah dibuat dan membekalkan tumbuhan
dengan berbagai nutrien. Kompos yang ditambah di atas tanah juga mengurangkan
hakisan tanah asli dan membantu penyerapan air.
Kompos boleh dibuat sendiri melalui cara-cara berikut:
1. Sebaiknya gali lubang kerana tanah yang digali akan diperlukan untuk membuat
kompos.Tetapi kompos boleh juga dibuat di atas permukaan tanah.
2. Masukkan bahan buangan dan najis binatang peliharaan ke dalam lubang dan
ratakan
3. Jika perlu, tambahkan sedikit quicklime untuk meneutralkan bahan buangan yang
terlalu berasid
4. Lapis bahan buangan dengan lapisan tanah dan diikuti dengan satu lagi lapisan
bahan buangan
5. Buat beberapa lapisan bahan buangan – tanah dan akhiri dengan lapisan tanah
6. Biarkan kompos selama lebih kurang sebulan untuk pereputan
7. Periksa suhu dan apabila suhu kompos sama dengan suhu tanah biasa, kompos
boleh digunakan.
Dikirim oleh harizamrry
Dikirim dalam Agro - Journal Pertanian
6 komen »
HIDROPONIK

19. Pengenalan
Hidroponik merupakan dua ungkapan Greek ia itu hidro yang berarti air dan phonos
bearti kerja. Ia membawa maksud aktiviti pertanian yang dijalankan dengan
menggunakan air sebagai medium menggantikan tanah. Teknik ini telah digunakan
sejak tamaddun awal sebelum masehi lagi. Taman Tergantung Babyloon antara sistem
tanaman secara hidroponik yang masyur diikuti dengan Tamaddun Aztez di Mexico di
mana masyarakat Indian menanam secara terapung di permukaan tasik yang cetek atau
dapat di katakan sebagai sistem rakit. Marco Polo dalam pengembaraannya
mencatatkan bahawa terdapat penduduk di negara China menanam secara hidroponik.
Dalam Tamaddun Mesir juga terdapat aktiviti penanaman secara hidroponik dijalankan.
Pada 1699, Woodward saintis England telah menjalankan kajian menanam dengan
menggunakan air sebagai medium, garam mineral dilarutan kedalam air dengan
dimasukkan sedikit tanah. Keputusannya pokok tumbuh dengan baik dan tanah yang
dicampur didapati tidak berkurang. Pada 1930an saintis Amerika , Gerice dari
Universiti California telah berjaya menanam tomato dengan kaedah hidroponik yang
mana tomato tumbuh sehingga 7.5 meter. Perkembangan Teknologi Greenhouse di
negara barat telah membantu perkembangan hidroponik, yang mana aktiviti pertanian
hidroponik dalam greenhouse dapat dijalankan sepanjang tahun.
Pada awal 70an, saintis England Dr. Allen Cooper telah berjaya memperkenalkan
teknik NFT yang merupakan sistem hidroponik terbaik. Dalam kaedah ini larutan baja
dari tangki hidroponik dialirkan keakar tanaman dalam palung, larutan ini
dikembalikan semula kedalam tangki. Teknik ini telah berkembang selaras dengan
perkembangan teknologi digital yang mana terdapat operasi sistem ini yang dikawal
dengan komputer.
Kebaikan Hidroponik
Hidroponik mempunyai banyak kelebihan berbanding dengan bertani secara
konvensional. Kelebihan utama ialah kawalan sepenuhnya keatas tanaman. Tumbuhan
dapat di tanam dengan kepadatan tinggi dengan kadar penggunaan baja yang lebih kecil
kerana baja tidak di larutresap kedalam tanah. Tanaman lebih cepat matang, tanpa
kerosakan akibat gangguan cuaca, penggunaan racun makhluk perosak yang minima
pasti mengurangkan kos pengeluaran.
Daya pengeluaran amat tinggi berbanding dengan cara kovensional. Sebagai contoh
tomato yang ditanam atas tanah mengeluarkan hasil 5 hingga 10 tan seekar setahun
berbanding 200 tan jika diusahakan secara hidroponik.
Tanaman Yang Sesuai
Sayur-sayuran - termasuk salad, sawi, kobis, tomato, cili, timun, kacang dan sebagainya
Bunga - ros, orkid, marigold dsb.
Foliage - palms, paku, ficus, dan house plants.

20. Herba - basil, chives, mint, parsley, sage, thyme, dan lain-lain.
Buah - pisang ,tembikai dan lain-lain.
Keperluan Untuk Pertumbuahan
Sistem hidroponik tidak akan berjaya tanpa persekitaran yang baik. Seperti teknik
penanaman atas tanah, ia memerlukan suhu yang sesuai, cahaya matahari yang panjang
antara 8 hingga 10 jam bagi proses fotosintisis. Cahaya tiruan boleh digunakan tapi
memerlukan perbelanjaan yang tinggi.
Kualiti air yang baik diperlukan bagi melarutkan garam mineral ( baja) bagi
pembesaran pokok. Air hujan yang diambil pada pertengahan hujan boleh digunakan.
Air paip perlu disimpan sekurang-kurannya satu hari sebelum digunakan bagi
mengelakan kandungan klorin dan lain-lain unsur yang tinggi.
Serangga perosak dan penyakit perlu dikawal untuk pertumbuhan tanaman yang
sempurna.Penggunaan jaring atau kelambu dapat mengelak serangan serangga serta
tidak perlu menggunakan racun makhluk perosak. Jika menggunakan racun serangga
pastikan pemetikan hasil dibuat selepas seminggu dari semburan.
Jika bekas hidroponik diletakkan ditempat terbuka, larutkan bersama abate mengikut
kadar yang dibenarkan bagi mengelakan pembiakkan nyamuk. Adalah menjadi
kesalahan mengikut undang-undang sekiranya anda membiarkan nyamuk addes
membiak dan anda akan dikenakan tindakan undang-undang oleh pihak berkuasa.

21. Tanaman secara hidroponik perlu diberi sokongan untuk tumbuh tegak. Tanaman
sayuran daun yang kecil dapat tegak terus dari medium tanaman. Bagaimanapun
tanaman yang lebih besar seperti tomato, cili, terung dan lain-lain perlu diberi sokongan
untuk tumbuh tegak.
Lolla Blonda Sawi Manis Kailan dan Salad Webb Wonder
Teknologi hidroponik telah membolihkan salad spesis tanah tinggi atau yang memerlukan
iklim sederhana ditanam ditanah rendah di Malaysia. Ketiga-tiga spesis di atas biasanya
diimpot dari kawasan sejuk dengan harga yang tinggi. Oleh itu pelaburan dalam
hidroponik mampu memberi pulangan yang baik disamping mengurangkan perbelanjaan
impot. Kerajaan diharap akan memainkan peranan yang positif dalam memajukan
aktiviti ini.
SISTEM HIDROPONIK
Terdapat sistem hidroponik pasif.sistem hidroponik aktif

22. Sistem hidroponik pasif di mana air yang digunakan kekal statik dala takung atau
kolam. Sesuai digunakan untuk tanaman jangka pendek seperti sayuran daun seperti
salad, sawi, kailan dan bayam. Tidak memerlu perbelanjaan yang besar dan sesuai untuk
amatur atau hobi, namun bolih dijalankan secara komersial. contoh sistem ini ialah sistem
hidroponik takung dan sistem hidroponik rakit.
Sistem hidroponik aktif merupakan sistem dimana larutan baja dibekalkan melalui
tangki dan dipumkan keakar tanaman, kemudian larutan berkenaan akan dikembalikan
semula kedalam tangki. Proses ini akan berpusing sehinggalah tanaman matang untuk
dituai. Sistem ini sesuai untuk sayuran buah seperti tomato, cili, terung, tembikai, tiun
dan sebagainya. Contoh sistem ini ialah DFT, NFT, Takung Aktif, Aggredate Calture dan
Aeroponik.
Pembahagian Lain
Boleh juga dibahagikan kepada sistem tertutup dan sistem terbuka
.Sistem Tertutup
Sistem yang menggunakan aiir sepenuhnya termasuk teknik nutrien cetek (NFT), kultur
air dalam (DFT) dan modifikasi NFT.
Sistem Terbuka
Sistem ini menggunakan bahan penganti tanah seperti rockwool, gambut hancur, habuk
papan, sabuk kelapa, perlit dan pasir. Seperti sistem penanaman dalam pasu tetapi tidak
menggunakan tanah.
TEKNOLOGI TANAMAN SALAD HIDROPONIK SISTEM RAKIT
(UNTUK HOBI)
Peringkat Percambahan Benih
Benih dicambah dengan menggunakan kiub oisis (span pencuci periuk boleh jadi
pengganti) sebagai medium semaian bagi percambahan biji.. Kiub oisis yang
mengandungi biji benih diletakkan dalam takung mengandungi air bersih untuk
percambahan biji.
Gambar Aktiviti Semaian

23. Takung kecil, kiub oasis(medium percabahan) lidi satey
biji benih dan baja merupakan pealatan dan bahan perlu
untuk seamian beneh.
Biji beneh (3-4 biji) dimasukkan kedalam medium semaian
(kiub oisis) yang telah diguris dibahagian tengahnya bagi
memasukkan biji benih kedalamnya.
Air bersih dimasukkan kedalam takung semaian. Medium
semaian yang sudah dimasukkan biji benih kedalanya
ditekan-tekan dengan tangan bagi membolihkan air
meresap kedalamnya bagi tujuan percabahan benih.
Pada hari kedua (biji benih mula bercabah), larutam baja
dengan setengah kadar kepekatan dimasukkan kedalam
takung semaian.
Pada hari ke 10 atau ke 11 anak benih telah mula membesar
dalam kiub oisis dan sedia untuk dipindahkan ke takung
pembesaran.(tinggalkan satu pokok yang subur sahaja bagi
setiap satu kiub oasis)
Peringkat Pebesaran

24. Anak benih dalam kiub oasis dari semaian yang telah
sedia untuk dipindahkan kerakit bagi diapungkan dalam
kolam atau takung untuk pembesaran.
Gambar Rakit polistrin berukuran 15cm x 15 cm (6in x 6
in ) dengan lubang atau tingkap di bahagian tengah bagi
memasukkan anak benih beserta medium semaian. Rakit
ini digunakan untuk mengapungkan tanaman dalam
takung atau kolam bagi dibesarkan.
Anak benih dalam kiub oasis dimasukkan kedalam
tingkap rakit.
Anak benih bersama medium semaian dimasukkan
kedalam tetingkap rakit untuk diapungkan kedalam
larutan baja.
Kelihatan akar pokok di bahagian bawah tingkap rakit

25. Rakit yang mengandungi anak benih diapungkan
kedalam takung. Takung telah terlebih dahulu dimasukan
larutan baja dengan kepekatan penuh.
Rakit-rakit yang mengandungi anak benih diapungkan
kedalam takung bagi tujuan pebesaran.
ph meter diguna untuk uji ph larutan
ppm meter diguna untuk ukur kepekatan larutan
Rakit yang mengandungi pokok diapongkan untuk
pembesaran. Takung dibuat daripada kayu 0.5 in x 6 inci.
Tanah bertindak sebagai tapak takung. Plastik dialas
dibahagian dalam takung untuk menahan air.

26. Rakit yang mengandungi pokok yang matang pada hari
ke 30.
TEKNOLOGI 2
TEKNOLOGI TANAMAN SALAD HIDROPONIK SISTEM
TAKUNG PLASTIK (UNTUK HOBI)
Peringkat Percambahan Benih (sama dengan teknologi rakit diatas).
Peringkat Pembesaran
Gambar Aktiviti
Bahan dan peralatan yang diperlukan ialah takung plastik,
penutup takung, cawan atau bakul hidroponik, ppm meter
(ukur kepekatan larutan), ph meter (ukur ph larutan)
Stok baja dimasuk dan dilarutkankkan kedalam takung yang
telah diisi dengan air bersih.

27. Ph diukur untuk menentukan bacaannya antara 5.5 hingga
6.5. Jika bacaan rendah daripada 5.5 masukkan soda
bikarbonat (biasa diguna untuk buat kueh) kacau dan sukat
semula ph bagi dapat bacaan yang sesuai.
Jika ph tinggi daripada 6.5 masukkan cuka makan atau air
bateri kedalam larutan dan kacau, sukat semula hingga dapat
bacaan yang sesuai.
PPM diukur bagi menentukan kepekatan larutan baja sesuai
untuk pertumbuhan pokok. Bacaan yang sesuai ialah 1280
ppm. Jika bacaan lebih rendah ,tambah lagi stok baja,
sebaliknya tambah air bersih sekiranya kepekatan lebih
tinggi.
Anak benih dalam kiub oasis dari semaian yang telah sedia
untuk dipindahkan kedalam cawan hidroponik
Masukkan anak benih bersama medium percambahan
kedalam bakul atau cawan hidroponik.
Masukkan cawan l yang telah mempunyai anak benih
kedalam lubang pada penutup takung untuk tujuan
pembesaran. Pastikan akar pokok bersentuh dengan larutan
baja dalam takung.
Penjagaan- air mesti sentiasa ditambah hingga keparas yang
sesuai kerana pokok memerlukan air dalam
pembesarannya. Pada hari ke 30 salad sedia untuk dituai.
CATITAN : Takung hidroponik hendaklah diletakkan di bahagian patio
atau balkoni yang terlindung dari hujan serta menerima

28. cahaya matahari Air hujan hendaklah dipastikan tidak
masuk ke dalam takung agar larutan baja tidak menjadi cair.
Elakkan menyembur racun serangga sebelum 1 minggu
memungut hasil.
Nutrien (Baja)
Keperluan Larutan Nutrien Mengikut Sukatan
Unsur Makro Kepekatan (ppm) Unsur Mikro Kepekatan (ppm)
N 125 Fe 0.94
P 31 Mn 0.14
K 215 H 0.16
Ca 84 Cu 0.03
Mg 24 Zn 0.13
S 35 Mo
Nutrien (Baja)
Tumbuhan dalam sistem hidroponik adalah sama dengan tanaan yang ditanam atas tanah,
masing-masing memerlukan 16 unsur untuk tumbuh dengan baik. ia itu C, H, O, N, P, K,
Ca, Mg, S, Zn, Cu, Fe, Mn, B, Mo dan Cl. Dalam sistem hidroponik unsur ini dilarutkan
kedalam air bagi diserap oleh sistem akar. Larutan ini dipanggil larutan nutrium atau
larutan baja.
Terdapat pelbagai formula larutan nutrien dipasaran. Harga pasaran adalah berasaskan
kepada harga bahan mentah yang digunakan. Bahan yang digunakan biasanya dalam
bentuk garam mineral atau cecair. Bahan berkenaan mungkin dalam bentuk bahan organik
atau bukan organik atau campuran keduanya.
Menggunakan larutan nutrien yang siap dijual di pasaran adalah lebih mudah, cuma ikut
sahaja arahan pada lebel yang berkenaan. Walau bagaimanapun menyediakan sendiri
larutan nutrien adalah lebih menyoronokkan !. Kekurangan sesuatu unsur akan memberi
kesan terus kepada pertubuhan pokok kerana tanaan bergantung sepenuhnya kepada
larutan nutrien yang dibekalkan.
PH Larutan Nutrien
PH merujuk samada larutan nutrien berasid atau beralkali. Ukuran yang digunakan ialah nilai 1
hingga 14. Nilai 7 bagi larutan nuteral, jika nilai ph kurang daripada 7 larutan berkenaan adalah
berasid. Bagi nilai melebihi 7 larutan berkenaan berasid. Ph yang sesuai untuk pertumbuhan

29. secara umum ialah antara 5.5 hingga 6.5.
Tumbuhan akan menyerap zat makanan dan melepaskan bahan kimia kedalam larutan . Proses ini
akan menyebabkan larutan baja akan berubah menjadi lebih berakali. Gunakan pH meter untuk
menentukannya. Apabila nilai pH melehi 7, larutan berkenaan adalah beralkali dan perlu
diturunkan kepada antara 5.5 hingga 6.5 ia itu nilai yang sesuai untuk pertumbuhan. Untuk
mencapai nilai ini campurkan asid sulfrik atau air bateri kedalam larutan nutrien berkenaan.
Sekiranya larutan nutrien berasid ia itu nilai pH nya kurang daripada 5.5, ia perlu ditingkatkan
sehingga 5.5. Peningkatan pH dapat dilakukan dengan menambah potassium hydroxide (KOH)
atau sodium hydroxide (NaOH) atau soda bikarbonat yang digunakan untuk membuat kueh.
Gunakan ph meter atau kertas litmus bagi menyukat ph larutan.
PH Untuk Tanaman Terpilih
PH 6.0-6.7 PH 5.5-6.7 PH 5.2-6.7 PH 4.5-6.7
Asparagus Kekacang Tomato Ubi Kentang
Cauliflower Broccoli Lobak Merah
Tembikai Kobis
Salad
Kepekatan Larutan
Kepekatan larutan nutrien diukur dengan unit ppm (part per million) atau satu bahagian dalam
sejuta. Sukatan ini merujuk kepada nisbah bahagian nutrien dilarutkan kedalam air. Jika 1
miligram baja A dilarutkan dalam 1 litter air bersih, kepekakatan larutan di baca sebagai 1 ppm.
Air bersih yang belum dicampurkan baja kedalam nya mempunyai nilai ppm kosong.
Anggaran purata keperluan unsur nirojen untuk pertumbuhan ialah 300 ppm, posforos 80 ppm,
kalium 250 ppm, salfur 400 ppm, Magnesium 75 ppm, kalsium 400 ppm, Iron 5 ppm, tembaga 0.5
ppm, Mangam 2 ppm, Molbednum 0.001 ppm dan boron 1 ppm. Nilai standard kerja kepekatan
larutan baja hidroponik ialah 1280 ppm, dikira setelah semua unsur yang diperlukan oleh
pertumbuhan dilarutkan dalam air.
Bagi menjamin pertumbuhan tanaman yang baik nilai ppm hendaklah sentiasa diukur nilai
kepekatan standart kerja ialah 1280 ppm, Jika perlu larutan nutrien hendak lah ditambah bagi
mencapai nilai standard kerja yang diperlukan.
Limit Pengunaan Unsur Nutrien Oleh Pokok Mengikut Sukatan PPM

30. Unsur Makro Kepekatan (ppm) Unsur Mikro Kepekatan (ppm)
N 70-1000 Fe 0.5-10
P 30-100 Mn 0.1-5
K 100-400 H 0.16
Ca 80-400 Cu 0.02-0.5
Mg 24-100 Zn 0.02-1
S 35-1000 Mo 0.01-0.1
Kesan Kekurangan Unsur Nutrien Kepada Pokok
Unsur Nutrien Kesan (symptoms)
Daun kecil, warna hijau muda,daun mati pada pokok dan daun
Nitrojan
sukar gugur.
Daun hijau tua. Daun bawah bewarna kuning pada bahagian
Posforus
hujung daun.
Potassium Daun bawah mati.terutama bahagian antara tulang daun.
Kalsium Pucuk dan daun muda mati. Daun muda berkedut.
Magnesium Bawah daun kuning akhirnya mati.
Salfur Pucuk dan daun muda warna hijau muda
Iron Pucuk dan daun muda warna kuning, akhirnya mati
Mangan Mata burung atau tompok warna coklat pada daun.
Boron Tunas dan pucuk mati
CARA MENYEDIAKAN LARUTAN NUTRIEN (BAJA)
Ada beberapa formula baja yang dapat digunakan untuk hidroponik, tapi dari beberapa formula
tersebut yang terpenting adalah kandungan unsur-unsurnya sesuai dengan keperluan tanaman.
Karena itu secara praktis, kita sebaiknya memahami berapa banyak unsur nutrien yang
diperlukan oleh setiap tanaman. Dari sini kita menyusun formulasi campuran sendiri yang
mencukupi keperluan tersebut. Hal ini lebih bermanfaat karena kita boleh jimatkan perbelanjaan
membeli larutan baja., kita boleh menemukan keperluan unsur dengan bahan yang murah tapi
fungsinya tetap mencapai apa yang kita harapkan.
Larutan nutrien hidroponik telah dibangunkan oleh D. R. Hoagland dari University of California.
Larutan ini boleh dibuat sendiri (bagi tujuan hobi) dengan mencampur daripada baja dalam bentuk
garam mineral yang terdapat dalam pasaran. Mudah disediakan dan dapat memberi hasil yang
memuaskan bagi tujuan hobi..
Bagi tujuan komersial ketepatan penggunaan garam mineral amatlah penting dalam kejayaan
projek. Formula yang telah dibangunkan oleh Terengganu Hydroponics Society adalah
sebagaimana di bawah:-

31. UNSUR MAKRO
Garam Mineral Gram/1000 liter larutan baja
Nutri Fosfat (P) 18
Nutri Potasium (K) 30
Nutri Nitrat (N) 60
Nutri Magnesium
31
(Mg)
Garam mineral mesti dilarutkan dalam air panas secara berasingan dan ditambahkan kedalam
tangki larutan. Gunakan bahan grade kimia. Gred baja boleh juga digunakan kerana harganya
lebih murah. Garam mineral gred kimia adalah mudah larut berbanding dengan gred baja.
Elemen mikro cuma diperlukan dalam kuantiti yang kecil. Disebabkan sukar untuk disukat kerana
keperluan yang kecil, larutan stok perlu perlu dibuat terlebih dahulu. Larutan stok ini
kemudiannya untuk ditambah dalam air bagi dijadikan larutan nutrien (baja)
UNSUR MIKRO
Gram/1000 liter
Garam Mineral
larutan baja
Nutri Borium (B) 1.7
Nutri Manganes
3.2
(Mn)
Nutri Zink (Zn) 0.45
Nutri Cuprum (Cu) 0.28
Nutri Ferrum (Fe) 30
Nutri Molibdenum
0.13
(Mo)
Jika air paip digunakan , Nutri zink dan cuprum mungkin tidak diperlukan kerana bahan
berkenaan telah hadir dalam air paip.
Elemen mikro cuma diperlukan dalam kuantiti yang kecil. Disebabkan sukar untuk disukat kerana
keperluan yang kecil, larutan stok perlu perlu dibuat terlebih dahulu. Larutan stok ini
kemudiannya untuk ditambah dalam air bagi dijadikan larutan nutrien (baja)

32. Sebahagian Kailan dan salad Webb Wonderful
merupakan salad yang ditanam dikawasan beriklim
sederhana. bersaiz besar apabila matang, mempunyai
rasa yang enak. Teknik hidroponik telah mebolihkan
spesis ini ditanam ditanah rendah di Malaysia.
Suatu hari nanti kita akan menjadi negara pengekspot
salad yang biasa ditanam dikawasan sederhana.
Gambar menunjukan salad jenis Lollo Rosse talah
berjaya ditanam ditanah rendah di sini dengan teknik
hidroponik takung !.
Tanam, tunggu dan tuai, begitulah mudahnya teknik
hidroponik dalam menghasilkan sayur yang berutu
tinggi dan bebas racun serangga.
Salad kerinting tempatan merupakan satu spesis salad
kegemaran masyarakat tempatan . Begitulah hebatnya
teknik hidroponik !

33. Penggunaan rumah hijau mebolehkan salad tumbuh
bebas dari serangga dan bebas dari penggunaan racun
makhluk perosak.
Kesuburan salad spesis Eropah yang berjaya ditanam
ditanah rendah di negara ini sungguh mengasyikkan
mata memandangan yang hanya gunakan sistem
takung.
Hidroponik satu pelaburan yang menguntungkan dan
satu era baru dalam indusrti tani di Malaysia.
Sekiranya anda berminat perlu aklumat lanjut sila
hubungi pembimbing hidroponik dengan klik dibawah
ini. atau hubungi e-mail assiffah@yahoo.com
Untuk maklumat lanjut hubungi PEMBIBING HIDROPONIK
HOME

34. BAJA HIDROPONIK
NUTRI A - garam mineral membekalkan N, P, K, Mg
NUTRI B - garam mineral membekalkan N, P, K, Mg
NUTRI C - garam mineral membekalkan N, P, K, Mg
NUTRI MIKRO - Larutan mengandungi unsur B, Mo, Cu, Zn, Mo, Fe
PENYEDIAAN 100 LITTER LARUTAN BAJA HIDROPONIK UNTUK
SAYURAN DAUN
(SAWI, SALAD, BAYAM, DLL)
Bahan-bahan
Nutri A yang mengandungi kompaun 4 kampit kecil g Garam Mineral A1, A2, A3 da
A4.
Bahan-bahan ini membekalkan elemen makro iaitu Nitrojan, Fosfat, Pottasium
dan Magnesium
Nutri Mikro merupakan larutan yang mengandungi elemen mikro iaitu Boron, Mangan,
Kuprum, Zink
Molebdenum dan Ferum.
Alat-Alatan
1) Tangki atau takung
2) 4 biji gelas atau kelalang
3) Pengacau
4) Ph Meter (untuk dapat ketepatan)
Cara-Cara
1) Penuhi satu pertiga tangki dengan air bersih
2) Larutkan setiap satu jenis garam mineral dalam satu gelas berasingan dengan
menggunakan air panas.
bagi menjadikan larutan dengan kadar 58gm A1, 29gm A2, 31gm A3 dan 18gm A4.
3) Masukkan larutan A1 kedalam tangki
4) Tambah air kedalam tangki menjadi tiga perempat tangki
5) Masukkan larutan A2 kedalam tangki
6) Masukkan larutan A3 kedalam tangki
7) Secara perlahan masukan larutan A4 kedalam tangki dan kacau hingga rata
8) Tambahkan 120 ml larutan Nutri C kedalam tangki dan kacau.
9) Uji dan adjus ph supaya berada pada tahap 5.8 - 6.4.

35. PENYEDIAAN LARUTAN BAJA HIDROPONIK UNTUK SAYURAN BUAH
(TOMATO, CILI, TERUNG DLL ) HARI KE 7 HINGGA HARI KE 30
Bahan-bahan
Nutri B yang mengandungi kompaun 4 kampit kecil g Garam Mineral A1, A2, A3, A4
dan A5
Bahan-bahan ini membekalkan elemen makro iaitu Nitrojan, Fosfat, Pottasium
dan Magnesium
Nutri Mikro merupakan larutan yang mengandungi elemen mikro iaitu Boron, Mangan,
Kuprum, Zink
Molebdenum dan Ferum.
Alat-Alatan
1) Tangki atau takung
2) 4 biji gelas atau kelalang
3) Pengacau
4) Ph Meter (untuk dapat ketepatan)
Cara-Cara
1) Penuhi satu pertiga tangki dengan air bersih
2) Larutkan setiap satu jenis garam mineral dalam satu gelas berasingan dengan
menggunakan air panas.
bagi menjadikan larutan dengan kadar 58gm A1, 14gm A2, 31gm A3 , 25gm
A4.dan 39gm A5
3) Masukkan larutan A1 dan A5 kedalam tangki
4) Tambah air kedalam tangki menjadi tiga perempat tangki
5) Masukkan larutan A2 kedalam tangki
6) Masukkan larutan A3 kedalam tangki
7) Secara perlahan masukan larutan A4 kedalam tangki dan kacau hingga rata
8) Tambahkan 120 ml larutan Nutri C kedalam tangki dan kacau.
9) Uji dan adjus ph supaya berada pada tahap 5.8 - 6.4.
PENYEDIAAN LARUTAN BAJA HIDROPONIK UNTUK SAYURAN BUAH
(TOMATO, CILI, TERUNG DLL ) HARI KE 31 HINGGA MATANG
Bahan-bahan
Nutri C yang mengandungi kompaun 4 kampit kecil Garam Mineral A1, A3, A4 dan
A5
Bahan-bahan ini membekalkan elemen makro iaitu Nitrojan, Fosfat, Pottasium
dan Magnesium

36. Nutri Mikro merupakan larutan yang mengandungi elemen mikro iaitu Boron, Mangan,
Kuprum, Zink
Molebdenum dan Ferum.
Alat-Alatan
1) Tangki atau takung
2) 4 biji gelas atau kelalang
3) Pengacau
4) Ph Meter (untuk dapat ketepatan)
Cara-Cara
1) Penuhi satu pertiga tangki dengan air bersih
2) Larutkan setiap satu jenis garam mineral dalam satu gelas berasingan dengan
menggunakan air panas.
bagi menjadikan larutan dengan kadar 82gm A1, 46gm A3 , 30gm A4.dan 71gm A5
3) Masukkan larutan A1 dan A5 kedalam tangki
4) Tambah air kedalam tangki menjadi tiga perempat tangki
5) Masukkan larutan A3 kedalam tangki
6) Secara perlahan masukan larutan A4 kedalam tangki dan kacau hingga rata
7) Tambahkan 120 ml larutan Nutri C kedalam tangki dan kacau.
8) Uji dan adjus ph supaya berada pada tahap 5.8 - 6.4.
Jika anda berminat sila e-mail kepada:-
hodroponik_malaysia@yahoo.com
KURSUS PENYEDIAAN BAJA HIDROPONIK
Pakej mengandungi senarai bahan-bahan yang digunakan, tatacara menyediakan
larutan nutrien (baja) secara terus dan juga tatacara menyediakan larutan stok (stok A
dan B) bagi tanaman sayur daun dan sayur buah samada untuk hobi dan komersial.
Jika anda berminat sila e-mail kepada:-
hodroponik_malaysia@yahoo.com
HOME
© Copyright 2002, Terengganu Hydroponics Society
All Rights Reserved