Recomendados
Más contenido relacionado
Destacado
Destacado (20)
Similar a paidagogiko_institouto_eidiko_meros_PE02
Similar a paidagogiko_institouto_eidiko_meros_PE02 (12)
Más de Nikos Koukis
Más de Nikos Koukis (14)
Último
Último (20)
paidagogiko_institouto_eidiko_meros_PE02
- 1. ΥΠΟΕΡΓΟ 4 ΕΚΠΟΝΗΣΗ ΕΠΙΜΟΡΦ ΤΙΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ ΕΚΠΟΝΗΣΗ ΕΠΙΜΟΡΦ ΤΙΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ ΕΠΙΜΟΡΦ ΣΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑ 2 ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΤΙΚ Ν. Οµογενοποιηµένο επιµορφωτικό υλικό για την επιµόρφωση των Παραδοτέο 4.2.3α: εκπαιδευτικών, µέρος Α΄ Έκδοση παραδοτέου Τελική Ηµεροµηνία 30/8/2006 ΕΙ∆ΙΚΟ ΜΕΡΟΣ ΠΕ02 ΠΑΙ∆ΑΓ ΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ
- 2. Το παρόν εκπονήθηκε στο πλαίσιο του ΥΠΟΕΡΓΟΥ 4 «ΕΚΠΟΝΗΣΗ ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ» «ΕΚΠΟΝΗΣΗ ΥΛΙΚΟΥ» της Πράξης «Επιµόρφωση εκπαιδευτικών στη χρήση και αξιοποίηση των ΤΠΕ στην εκπαιδευτική διδακτική διαδικασία» (Γ’ ΚΠΣ, ΕΠΕΑΕΚ, Μέτρο 2.1, Ενέργεια 2.1.1, Κατηγορία Πράξεων 2.1.1 θ) που συγχρηµατοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση / Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταµείο Φορέας Υλοποίησης και Τελικός ∆ικαιούχος Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευµάτων Ειδική Υπηρεσία Εφαρµογής Προγραµµάτων ΚΠΣ Φορέας Λειτουργίας Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευµάτων ∆ιεύθυνση Συµβουλευτικής, Επαγγελµατικού Προσανατολισµού και Εκπαιδευτικών ∆ραστηριοτήτων Επιστηµονικοί Τεχνικοί Σύµβουλοι Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Ερευνητικό Ακαδηµαϊκό Ινστιτούτο Τεχνολογίας Υπολογιστών Υπεύθυνος Πράξης Προϊστάµενος Μονάδας Α1-Ειδική Υπηρεσίας Εφαρµογής Προγραµµάτων ΚΠΣ-ΥπΕΠΘ.
- 3. Επιµορφωτικό υλικό για το Ειδικό µέρος του Προγράµµατος Σπουδών Ειδικότητα ΠΕ02
- 4. ΠΑΙ∆ΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ Επιµορφωτικό υλικό-Ειδικό µέρος-Κλάδος ΠΕ02 Συγγραφική οµάδα Αναστασία Κυρκίνη Βασίλειος Τσάφος Ελένη Βλαχογιάννη Μαρία Καλλιάδου Ανδρέας Παπαδαντωνάκης Λάµπρος Πόλκας σελίδα 2
- 5. ΠΑΙ∆ΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ Επιµορφωτικό υλικό-Ειδικό µέρος-Κλάδος ΠΕ02 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ______________________________________________________________ 6 3.8 ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΒΑΣΙΚΩΝ ΕΡΓΑΛΕΙΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΑΝΑ ΕΙ∆ΙΚΟΤΗΤΑ ___________________________________________________________ 8 Επεξεργαστής Κειµένου και γλωσσική διδασκαλία __________________ 8 Ηλεκτρονικό Ταχυδροµείο ____________________________________________ 9 Φυλλοµετρητές _______________________________________________________ 10 Λογιστικά φύλλα______________________________________________________ 10 Λογισµικό παρουσίασης ______________________________________________ 11 4.5 ΕΚΜΑΘΗΣΗ ΤΗΣ ΧΡΗΣΗΣ ΛΟΓΙΣΜΙΚΩΝ ΕΙ∆ΙΚΟΤΗΤΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥΣ ΣΤΗ ∆Ι∆ΑΣΚΑΛΙΑ ΚΑΙ ΤΗ ΜΑΘΗΣΗ ΤΟΥ ΓΝΩΣΤΙΚΟΥ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ – ∆ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ – ΠΑΡΑ∆ΕΙΓΜΑΤΑ ______________________________________________________ 12 Α. ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΤΙΚΑ ΛΟΓΙΣΜΙΚΑ ΓΙΑ ΤΗ ∆Ι∆ΑΣΚΑΛΙΑ ΤΩΝ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ________________________________________ 12 1.«∆ΗΜΟΣΙΟΣ ΚΑΙ Ι∆Ι ΤΙΚΟΣ ΒΙΟΣ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑ∆Α»_____________________ 13 2. ΣΕΙΡΑ «ΘΥΜΗΣΙΣ»_____________________________________________________ 15 Ηρόδοτος+ _________________________________________________________________________ 15 Οµηρικά Έπη _______________________________________________________________________ 17 Ανθολόγιο _________________________________________________________________________ 18 3. «ΑΠΟ ΤΟ ΠΑΡΟΝ ΣΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ» ΘΕΜΑΤΑ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ _____________________________________________________________________________ 20 4. «ΣΤΑ ΙΧΝΗ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ ΜΑΣ ΠΡΟΓΟΝΩΝ» (ΙΣΤΟΡΙΑ Α΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ) ______________________________________________________________ 24 5. «ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ ΑΤΛΑΝΤΑΣ CENTENNIA»________________________________ 25 6. «ΚΑΣΤΑΛΙΑ» ___________________________________________________________ 27 7. «ΜΥΚΗΝΑΪΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ» ________________________________________ 28 8. «ΤΟ ΄21 ΕΝ ΠΛΩ» _____________________________________________________ 30 Β. ΤΟΠΟΙ ΣΤΟ ∆ΙΑ∆ΙΚΤΥΟ ___________________________________________ 32 Αρχαία Ελληνική Γλώσσα και Γραµµατεία ________________________________ 33 Νεοελληνική Λογοτεχνία__________________________________________________ 34 Νεοελληνική Γλώσσα _____________________________________________________ 37 Ιστορία ____________________________________________________________________ 38 6.1 ΒΑΣΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΗΣ ΕΞΕΛΙΞΗΣ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΕΡΓΑΛΕΙΩΝ Τ.Π.Ε. ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΘΗΣΗ ΤΩΝ ΕΠΙΜΕΡΟΥΣ ΓΝΩΣΤΙΚΩΝ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΩΝ ______________________________________________________ 40 σελίδα 3
- 6. ΠΑΙ∆ΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ Επιµορφωτικό υλικό-Ειδικό µέρος-Κλάδος ΠΕ02 Λογοτεχνία ________________________________________________________________ 41 Νεοελληνική Γλώσσα _____________________________________________________ 43 Αρχαία Ελληνικά __________________________________________________________ 45 Ιστορία ____________________________________________________________________ 51 6.2 ΣΥΓΧΡΟΝΟ ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΓΙΑ ΤΗ ∆Ι∆ΑΣΚΑΛΙΑ ΚΑΙ ΤΗ ΜΑΘΗΣΗ ΤΟΥ ΓΝΩΣΤΙΚΟΥ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ _________________________ 53 Λογοτεχνία ________________________________________________________________ 53 Νεοελληνική Γλώσσα _____________________________________________________ 54 Αρχαία Ελληνικά __________________________________________________________ 55 Ιστορία ____________________________________________________________________ 58 6.3 ΡΟΛΟΙ, ΑΝΤΙΛΗΨΕΙΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑ∆ΟΧΕΣ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΜΑΘΗΤΩΝ ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΓΝΩΣΤΙΚΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΚΑΙ ΥΠΟ ΤΟ ΠΡΙΣΜΑ ΤΩΝ Τ.Π.Ε. _______________________________________________ 60 Λογοτεχνία ________________________________________________________________ 61 Αρχαία Ελληνικά __________________________________________________________ 63 Ιστορία ____________________________________________________________________ 64 6.4 ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ, ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙ∆ΡΑΣΗ ΤΩΝ Τ.Π.Ε. ΣΤΗ ∆ΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΗΣ ∆Ι∆ΑΚΤΙΚΗΣ ΤΟΥ ΓΝΩΣΤΙΚΟΥ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ_________________________________________ 65 Λογοτεχνία ________________________________________________________________ 65 Νεοελληνική Γλώσσα _____________________________________________________ 70 Αρχαία Ελληνικά __________________________________________________________ 74 Ιστορία ____________________________________________________________________ 77 6.5 ΣΧΕ∆ΙΑ ∆Ι∆ΑΚΤΙΚΩΝ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ ΣΤΑ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑΜΕ ΤΗΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ Τ.Π.Ε. ______________________ 84 Α. Ενδεικτικές διδακτικές προτάσεις στη Λογοτεχνία ____________________ 84 Β. Ενδεικτικές διδακτικές προτάσεις στη Νεοελληνική Γλώσσα _________ 88 1. Λόγοι ένταξης των Τ.Π.Ε. στην προτεινόµενη δραστηριότητα / Εισαγωγικά____________________ 88 2. Προτεινόµενες διδασκαλίες µε την αξιοποίηση του δικτυακού κόµβου της ελληνικής γλώσσας _____ 96 Γ. Ενδεικτικές διδακτικές προτάσεις στην Ιστορία_______________________ 98 ∆. Ενδεικτικές διδακτικές προτάσεις στην Αρχαία Ελληνκή Γλώσσα και Γραµµατεία _______________________________________________________________ 107 6.6 ΕΝΤΑΞΗ ΤΗΣ ΧΡΗΣΗΣ ΤΩΝ Τ.Π.Ε. ΣΤΑ ΑΠΣ ΕΙ∆ΙΚΟΤΗΤΑΣ ΜΕΣΩ ΣΕΝΑΡΙΩΝ ___________________________________________________________ 115 1. «Ελένη του Ευριπίδη: Από το Κείµενο στην Όψη» __________________ 120 2α. «Ποιητικός λόγος και εικόνα στο επεισόδιο των Σειρήνων της οµηρικής Οδύσσειας (ραψωδία µ 37-54 και 166-200)» _______________ 129 σελίδα 4
- 7. ΠΑΙ∆ΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ Επιµορφωτικό υλικό-Ειδικό µέρος-Κλάδος ΠΕ02 2β. Ερωτηµατολόγιο για την αξιολόγηση του σεναρίου «Ποιητικός λόγος και εικόνα στο επεισόδιο των Σειρήνων της οµηρικής Οδύσσειας» ____________________________________________________________________________ 154 3. «Απολείπειν ο Θεός Αντώνιον» - Η ποίηση του Καβάφη ____________ 157 4. «Επιλογή Επαγγέλµατος»_____________________________________________ 171 5. «Παρουσίαση τόπου» _________________________________________________ 194 6. «Οι Σταυροφορίες και οι συνέπειές τους για την τύχη του Βυζαντίου» ____________________________________________________________________________ 214 7. «Η καθηµερινή ζωή στην Αθήνα του 5ου αι. π.Χ.» __________________ 231 σελίδα 5
- 8. ΠΑΙ∆ΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ Επιµορφωτικό υλικό-Ειδικό µέρος-Κλάδος ΠΕ02 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Στα πλαίσια του εγχειρήµατος ενσωµάτωσης και αξιοποίησης των σύγχρονων τεχνολογικών εργαλείων στη διδασκαλία των µαθηµάτων στη ∆ευτεροβάθµια Εκπαίδευση, σχεδιάστηκε το Πρόγραµµα Επιµόρφωσης Εκπαιδευτικών στη χρήση και αξιοποίηση των Τ.Π.Ε. στην εκπαιδευτική διδακτική διαδικασία, σε µια προσπάθεια να αξιοποιήσει τις σύγχρονες τάσεις, λαµβάνοντας παράλληλα υπόψη τα πορίσµατα της παιδαγωγικής εµπειρίας και έρευνας των τελευταίων ετών Το Πρόγραµµα Επιµόρφωσης Εκπαιδευτικών Κλάδου ΠΕ02 -Φιλολόγων, διαρθρώνεται σε: 1. Γενικό Μέρος: ΤΠΕ ΚΑΙ ΘΕΩΡΙΕΣ ΜΑΘΗΣΗΣ- ΟΙ ΤΠΕ ΩΣ ΚΑΙΝΟΤΟΜΟΣ ∆ΡΑΣΗ. 2. Ειδικό Μέρος: ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΤΙΚΩΝ ΣΤΗ ΧΡΗΣΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΤΠΕ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΤΙΚΗ ∆Ι∆ΑΚΤΙΚΗ ∆ΙΑ∆ΙΚΑΣΙΑ ΓΙΑ ΤΑ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Το Ειδικό µέρος του Προγράµµατος για τους Φιλολόγους αναφέρεται στα µαθήµατα της Νεοελληνικής Γλώσσας και Λογοτεχνίας, της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας και Γραµµατείας και της Ιστορίας. Οι Νέες Τεχνολογίες Πληροφορίας και Επικοινωνιών (ΤΠΕ) έχουν ήδη ενταχθεί στην εκπαιδευτική διαδικασία τόσο σε Ευρωπαϊκό όσο και σε Εθνικό επίπεδο µε σκοπό τη δηµιουργία νέων περιβαλλόντων µάθησης. Προτεραιότητα στο πλαίσιο της εισαγωγής των ΤΠΕ στην εκπαίδευση, αποτελεί η διασαφήνιση του ρόλου των εκπαιδευτικών καθώς η εισαγωγή των ΤΠΕ προβλέπεται να µεταβάλλει την τυπική εκπαιδευτική διαδικασία αλλά και να επαναπροσδιορίσει το ρόλο των εκπαιδευτικών στο µαθησιακό γίγνεσθαι καθώς και να αλλάξει τον χαρακτήρα της σχέσης εκπαιδευτικού - µαθητή. Οι εκπαιδευτικοί, καλούνται πλέον να είναι κατάλληλα εφοδιασµένοι έτσι ώστε να ανταποκρίνονται στις εξελισσόµενες προκλήσεις της κοινωνίας της γνώσης, αλλά και να συµµετέχουν ενεργά σε αυτή και να προετοιµάζουν τους µαθητές για τη διά βίου µάθηση. H επιµόρφωση των εκπαιδευτικών επιβάλλεται να τους δίνει τη δυνατότητα να παρακολουθούν τις εξελίξεις σε θέµατα διδακτικής, παιδαγωγικής και επιστηµολογικής φύσης, να παρακολουθούν στενά τις εξελίξεις της τεχνολογίας, να προσαρµόζονται στις σύγχρονες κοινωνικές και επαγγελµατικές απαιτήσεις, να αντιλαµβάνονται τις ανάγκες του µαθητή και του σχολείου και να αξιολογούν συνεχώς τα επιτεύγµατα και τις ανάγκες, τόσο των ίδιων όσο και των µαθητών. σελίδα 6
- 9. ΠΑΙ∆ΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ Επιµορφωτικό υλικό-Ειδικό µέρος-Κλάδος ΠΕ02 Αντικείµενο της επιµόρφωσης εκπαιδευτικών στις ΤΠΕ Β΄ επιπέδου είναι η εκµάθηση των αρχών παιδαγωγικής αξιοποίησης των ΤΠΕ, η απόκτηση δεξιοτήτων, για την παιδαγωγική αξιοποίηση εκπαιδευτικού λογισµικού και εργαλείων γενικής χρήσης και η καλλιέργεια του τρίπτυχου: γνώσεις, δεξιότητες και στάσεις. Απαραίτητη κρίνεται η επιµόρφωση των εκπαιδευτικών σε παιδαγωγικά και διδακτικά θέµατα χρήσης των ΤΠΕ ώστε να µπορούν οι ίδιοι να δηµιουργούν δραστηριότητες µε τη χρήση των Λογισµικών. Ως συνέπεια αυτού απαιτείται παράλληλα µε την επιµόρφωση στις ΤΠΕ και η επιµόρφωση σε θέµατα που να συνδυάζουν τις ΤΠΕ µε τις θεωρίες µάθησης σε συνδυασµό µε βασικές αρχές σχεδιασµού και διαχείρισης εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων και διαδικασιών που αξιοποιούν τις ΤΠΕ Η αξιοποίηση των Τ.Π.Ε. στην εκπαιδευτική πρακτική συνεπάγεται µοιραία µία αλλαγή στον ρόλο του µαθητή και του δασκάλου. Οι δάσκαλοι µπορούν να είναι τροφοδότες «µετα»-πληροφοριών και σηµαντικοί υποστηρικτές της διαδικασίας, παρέχοντας την σηµαντική εµπειρία τους, χωρίς να εµποδίζουν τη µάθηση του µαθητή από πολλαπλές πηγές πληροφοριών, να συνεργάζονται µε συναδέλφους από όλο τον κόσµο στη συλλογή και παραγωγή µαθησιακού υλικού, καθώς και στη σχεδίαση αλλά και στην διεκπεραίωση ενός µαθήµατος σε διαφορετικές χώρες. Οι µαθητές τοποθετούνται πλέον στο κέντρο της µαθησιακής διαδικασίας και έχουν πολλαπλά εκπαιδευτικά µέσα και εργαλεία για την απόκτηση της γνώσης και την ανάπτυξη ποικίλων δεξιοτήτων. Οι ΤΠΕ προσφέρουν στους εκπαιδευτικούς και στους µαθητές πηγές πληροφόρησης, µέσα επικοινωνίας, νέους τρόπους αξιολόγησης και αυτοαξιολόγησης, εργαλεία διερεύνησης και έκφρασης και διαµορφώνουν ένα πλαίσιο για την ανανέωση των πρακτικών της διδασκαλίας και των στρατηγικών µάθησης και για τον επαναπροσδιορισµό της σχέσης και των ρόλων εκπαιδευτικού- µαθητή. Και το Πρόγραµµα Επιµόρφωσης στις ΤΠΕ σχεδιάζεται προκειµένου να ανταποκριθεί στις ανάγκες των εκπαιδευτικών για την προσαρµογή τους στις νέες εκπαιδευτικές συνθήκες που διαµορφώνονται στην Κοινωνία της Πληροφορίας και της Γνώσης. σελίδα 7
- 10. ΠΑΙ∆ΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ Επιµορφωτικό υλικό-Ειδικό µέρος-Κλάδος ΠΕ02 3.7 ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΒΑΣΙΚΩΝ ΕΡΓΑΛΕΙΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΑΝΑ ΕΙ∆ΙΚΟΤΗΤΑ ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ Οι εκπαιδευτικοί θα πρέπει να γνωρίζουν τις δυνατότητες και να χρησιµοποιούν µε ευχέρεια τα περιβάλλοντα γενικής χρήσης (Προγράµµατα Επεξεργασίας Κειµένου, Παρουσίασης, Ηλεκτρονικού Ταχυδροµείου, Φυλλοµετρητές, Λογιστικά Φύλλα), καθώς και να είναι σε θέση να τα αξιοποιούν στη διδασκαλία των φιλολογικών µαθηµάτων. Επεξεργαστής Κειµένου και γλωσσική διδασκαλία Τα σύγχρονα ερευνητικά δεδοµένα που αφορούν τις δυνατότητες των προγραµµάτων Επεξεργασίας Κειµένων να επηρεάσουν θετικά τη γλωσσική διδασκαλία καταδεικνύουν τα εξής: ∆υνατότητες Αντιµετώπιση του γραψίµατος ως µιας δυναµικής – µη στατικής διαδικασίας (αλληλοεγκιβωτισµός των σταδίων παραγωγής γραπτού λόγου). Η ευκολία παραγωγής διαδοχικών κειµένων και διόρθωσής τους δίνει τη δυνατότητα στο µαθητή να οδηγείται από το αρχικό σχεδιάγραµµα στο τελικό κείµενο, διαµορφώνοντάς το και εµπλουτίζοντάς το συνεχώς, χωρίς να χρειάζεται να το γράφει από την αρχή. Συνεργατική παραγωγή λόγου. Με την ύπαρξη της οθόνης το κείµενο είναι ορατό σε όλα τα µέλη µιας οµάδας και έτσι παύει να είναι απολύτως προσωπικό. ∆ηµιουργούνται έτσι προϋποθέσεις για διάλογο, συνεργασία και συλλογική παραγωγή λόγου. Η συνεργατική παραγωγή λόγου, άλλωστε, µπορεί να πραγµατοποιηθεί και µε µαθητές που βρίσκονται σε άλλο φυσικό χώρο, µε την αξιοποίηση των δυνατοτήτων που προσφέρει η υπηρεσία του ηλεκτρονικού ταχυδροµείου. Θετική στάση και διάθεση των µαθητών για εργασία µε Επεξεργαστή Κειµένου. Οι διευκολύνσεις που παρέχει ο ΕΚ κατά την παραγωγή λόγου (ευκολία διορθώσεων, µορφοποιήσεων, ύπαρξη ορθογράφου), το καλό αισθητικό αποτέλεσµα που µπορεί να αντικαθιστά την κακή εικόνα του γραπτού ενός κακογράφου µαθητή, η δυνατότητα συνεργασίας και η γοητεία του νέου µέσου συµβάλλουν στη θετική αντιµετώπιση του προγράµµατος αυτού από τους µαθητές. Ιδιαίτερα θετική καταγράφεται η αντίδραση µαθητών µε µαθησιακές δυσκολίες. σελίδα 8
- 11. ΠΑΙ∆ΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ Επιµορφωτικό υλικό-Ειδικό µέρος-Κλάδος ΠΕ02 ∆εκτικότητα στις διορθωτικές παρεµβάσεις του διδάσκοντος. Η ύπαρξη γραµµατοσειράς και όχι προσωπικού γραφικού χαρακτήρα οδηγεί στη µερική αποστασιοποίηση του γράφοντος από το δηµιούργηµά του, γεγονός που τον καθιστά θετικότερο στις υποδείξεις του καθηγητή. Γνωριµία µε τα χαρακτηριστικά του ψηφιακού κειµένου. Τα προγράµµατα επεξεργασίας κειµένου προσφέρουν στον διδάσκοντα τη δυνατότητα να ασκήσει τους µαθητές στην αποτελεσµατική παραγωγή λόγου σε ψηφιακή µορφή µε τη δηµιουργία κειµένων πολυτροπικών και ταξινοµηµένων σε διαφορετικά επίπεδα µε τη βοήθεια των υπερσυνδέσεων. Υιοθέτηση επικοινωνιακής προσέγγισης. Το ψηφιακό κείµενο που παράγεται µε τον Επεξεργαστή κειµένου µπορεί να στοχεύσει στην κάλυψη αυθεντικής επικοινωνιακής ανάγκης µε την αποστολή του σε πραγµατικό αποδέκτη µέσω του ηλεκτρονικού ταχυδροµείου ή µέσω της δηµοσίευσής του σε κάποιο διαδικτυακό τόπο. Ωστόσο οι διδάσκοντες που θα αξιοποιήσουν τον ΕΚ προς την κατεύθυνση της βελτίωσης της γλωσσικής διδασκαλίας, πρέπει να λάβουν υπόψη τους ότι το πρόγραµµα του Επεξεργαστή Κειµένου δηµιουργήθηκε για την κάλυψη επαγγελµατικών αναγκών των δυτικών κοινωνιών και όχι για διδακτικούς σκοπούς. Χαρακτηριστικά παραδείγµατα είναι τα κειµενικά πρότυπα που προτείνονται, καθώς και η περιορισµένη εγκυρότητα του γραµµατικού ελέγχου και του «θησαυρού» (Κουτσογιάννης, 2002). Ως εκ τούτου ο διδάσκων πρέπει να έχει τη δυνατότητα να προσαρµόζει τα στοιχεία του προγράµµατος στη διδακτική διαδικασία και στην ελληνική κουλτούρα και να ασκεί τους µαθητές στην κριτική χρήση του. Ηλεκτρονικό Ταχυδροµείο Με το λογισµικό του Ηλεκτρονικού Ταχυδροµείου δηµιουργούνται οι συνθήκες για την παραγωγή λόγου σε πραγµατικές επικοινωνιακές περιστάσεις. Οι εκπαιδευτικοί και οι µαθητές, µε στόχο την κάλυψη αυθεντικής επικοινωνιακής ανάγκης, συντάσσουν µε ιδιαίτερη επιµέλεια κείµενο του οποίου ο αποδέκτης είναι πραγµατικός. Οι εκπαιδευτικοί και οι µαθητές του ίδιου ή και διαφορετικών σχολείων µπορούν να δηµιουργήσουν ένα συλλογικό κείµενο µε την αφορµή κοινής θεµατικής ενότητας ή στα πλαίσια κάποιου σχολικού προγράµµατος (πρόγραµµα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, Σχολικού Επαγγελµατικού Προσανατολισµού, Αγωγής Υγείας κτλ.).Η δυνατότητα ανταλλαγής υλικού µέσω του ηλεκτρονικού ταχυδροµείου διευκολύνει επιπλέον τη συνεργασία και τη συµµετοχή σε κοινότητες µάθησης. σελίδα 9
- 12. ΠΑΙ∆ΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ Επιµορφωτικό υλικό-Ειδικό µέρος-Κλάδος ΠΕ02 Φυλλοµετρητές Η αξιοποίηση των φυλλοµετρητών του παγκόσµιου ιστού δίδει τη δυνατότητα για την προώθηση της µάθησης µέσω διερεύνησης, καθώς η φύση του διαδικτυακού περιβάλλοντος µε την πληθώρα των πληροφοριών, την αµφίβολη αξιοπιστία τους και τη µορφή παρουσίασής τους (µη γραµµική παρουσίαση, πολλοί τρόποι - φορείς νοήµατος) καθιστά απαραίτητη την επιλεκτική αναζήτηση. Οι διαφορετικές επικοινωνιακές συνθήκες που η χρήση του ∆ιαδικτύου και γενικότερα οι ΤΠΕ επέβαλαν, οδήγησαν σε αλλαγές στη γλώσσα και συνακόλουθα στην ανάδειξη µιας νέας µορφής γραµµατισµού, του ψηφιακού γραµµατισµού. Ο διδάσκων καλείται να αξιοποιήσει τους φυλλοµετρητές του παγκόσµιου ιστού, για να ασκήσει τους µαθητές σε νέες δεξιότητες. Συγκεκριµένα: • στη δεξιότητα κριτικής αναζήτησης πληροφοριών. ο µαθητής πρέπει να αποκτήσει την ικανότητα της γρήγορης αναζήτησης της ζητούµενης πληροφορίας και του ελέγχου της αξιοπιστίας της. • στην κατάλληλη χρήση γλωσσικού κώδικα για την αποτελεσµατική αναζήτηση των πληροφοριών. • στον αποτελεσµατικό χειρισµό του ψηφιακού κειµένου του ∆ιαδικτύου. ο µαθητής πρέπει να γνωρίζει τα χαρακτηριστικά της µορφής αυτής κειµένου: o ∆ιακειµενικότητα: το κείµενο δεν παρουσιάζεται γραµµικά, αλλά οργανωµένο σε διαφορετικά επίπεδα o Πολυτροπικότητα: το νόηµα φέρεται µε πολλούς τρόπους (γραπτός λόγος, εικόνα, video, ήχος κλπ.) o Χρήση συµβολικών κωδίκων (π.χ. εικονίδια). Λογιστικά φύλλα Ο εκπαιδευτικός µπορεί να δηµιουργήσει πίνακες και γραφήµατα, που είναι χρήσιµα στη διδασκαλία της Ιστορίας αλλά και της Γλώσσας και της Λογοτεχνίας (πίνακες γλωσσικού υλικού, χρονολογικοί πίνακες, πίνακες συγχρονιών, γραφήµατα στατιστικών στοιχείων στην οικονοµική και κοινωνική ιστορία, κτλ.). σελίδα 10
- 13. ΠΑΙ∆ΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ Επιµορφωτικό υλικό-Ειδικό µέρος-Κλάδος ΠΕ02 Λογισµικό παρουσίασης Ο εκπαιδευτικός µπορεί να δηµιουργήσει και να χειριστεί παρουσιάσεις, για τις ανάγκες τόσο της επιµόρφωσης όσο και της διδακτικής διαδικασίας, στις οποίες θα αξιοποιεί τις δυνατότητες του λογισµικού (δηµιουργία διαφανειών προβολής του γνωστικού υλικού µε ενδιαφέροντα και ελκυστικό τρόπο) και ταυτόχρονα θα ενσωµατώνει σε αυτές παραποµπές σε ειδικό εκπαιδευτικό λογισµικό και εργαλεία γενικής χρήσης, υπερδεσµούς µε διαδικτυακούς τόπους και κάθε είδους εκπαιδευτικό υλικό. σελίδα 11
- 14. ΠΑΙ∆ΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ Επιµορφωτικό υλικό-Ειδικό µέρος-Κλάδος ΠΕ02 4.4 ΕΚΜΑΘΗΣΗ ΤΗΣ ΧΡΗΣΗΣ ΛΟΓΙΣΜΙΚΩΝ ΕΙ∆ΙΚΟΤΗΤΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥΣ ΣΤΗ ∆Ι∆ΑΣΚΑΛΙΑ ΚΑΙ ΤΗ ΜΑΘΗΣΗ ΤΟΥ ΓΝΩΣΤΙΚΟΥ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ – ∆ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ – ΠΑΡΑ∆ΕΙΓΜΑΤΑ Α. ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΤΙΚΑ ΛΟΓΙΣΜΙΚΑ ΓΙΑ ΤΗ ∆Ι∆ΑΣΚΑΛΙΑ ΤΩΝ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ Παρουσίαση, συγκριτική µελέτη, ανάλυση και αξιολόγηση των βασικών λογισµικών για κάθε διδακτικό αντικείµενο. Οι εκπαιδευτικοί πρέπει: Να γνωρίζουν τις βασικές κατηγορίες εκπαιδευτικού λογισµικού, καθώς και τα εγκεκριµένα από το ΥΠΕΠΘ λογισµικά για τη διδασκαλία των φιλολογικών µαθηµάτων. Να είναι άριστα καταρτισµένοι στη χρήση εκπαιδευτικού λογισµικού ειδικότητας, να γνωρίζουν τα χαρακτηριστικά και τις δυνατότητες των λογισµικών. Να διαµορφώσουν απόψεις σχετικά µε την καταλληλότητα, το βαθµό ένταξης των λογισµικών στο συνολικό εκπαιδευτικό σχεδιασµό , και αναφορικά µε την επίτευξη µέσω αυτού των στόχων του συγκεκριµένου Προγράµµατος Σπουδών στο οποίο αναφέρεται. Να είναι σε θέση να εντοπίσουν και να αξιολογήσουν τον παιδαγωγικό προβληµατισµό και τις θεωρίες µάθησης που κάθε λογισµικό υιοθετεί, καθώς και τις εκπαιδευτικές δραστηριότητες που µπορεί αυτό να υποστηρίξει. Να είναι σε θέση να αξιολογήσουν υπάρχοντα σενάρια διδασκαλίας αλλά και να σχεδιάσουν και να εφαρµόσουν νέα σενάρια και εκπαιδευτικές δραστηριότητες µε την αξιοποίηση των λογισµικών της ειδικότητάς τους. σελίδα 12
- 15. ΠΑΙ∆ΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ Επιµορφωτικό υλικό-Ειδικό µέρος-Κλάδος ΠΕ02 1.«∆ΗΜΟΣΙΟΣ ΚΑΙ Ι∆ΙΩΤΙΚΟΣ ΒΙΟΣ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑ∆Α» Βαθµίδα εκπαίδευσης: Γυµνάσιο Γνωστικό Αντικείµενο: Αρχαία ελληνική γραµµατεία σε µετάφραση. Όµηρος, Ανθολόγιο, ∆ραµατική Ποίηση. ∆ιαθεµατικό εύρος: Αρχαία ελληνική γραµµατεία - Αρχαία ελληνική ιστορία. Ένταξη στο Πρόγραµµα Σπουδών: Το λογισµικό µπορεί να χρησιµοποιηθεί για τη διδασκαλία της αρχαίας ελληνικής γραµµατείας από µετάφραση στην Α΄ και στη Β΄ Γυµνασίου, καθώς και σε επιλεγµένα µέρη του, όπως αυτό του θεάτρου, στην Γ΄ τάξη. ∆υνατή ακόµη είναι η χρήση του ως συνοδευτικού υλικού για την ερµηνευτική προσέγγιση των αρχαιοελληνικών κειµένων από το πρωτότυπο και στις τρεις τάξεις του Γυµνασίου. Τέλος, µπορεί να αξιοποιηθεί στην ανάπτυξη διαθεµατικών σχεδίων εργασίας ή συνθετικών εργασιών στο µάθηµα της αρχαίας ελληνικής γραµµατείας σε µετάφραση. Προοριζόµενος ρόλος τελικού χρήστη: µαθητές/τριες των τριών τάξεων Γυµνασίου. Παιδαγωγική αρχή: Παρουσίαση-επίδειξη του πληροφοριακού υλικού, που µπορεί να εµπλουτίσει τη διαδικασία της µάθησης. Ωστόσο, το λογισµικό, κρατάει παθητικό το µαθητή καθώς παίζει το ρόλο του παντογνώστη δασκάλου. Ευνοείται επίσης θεωρητικά, η καθοδηγούµενη διερεύνηση και διδασκαλία, σε περιπτώσεις κυρίως που ο µαθητής αναζητά στοιχεία για εργασίες ή προσπαθεί να κρίνει την εγκυρότητα µιας παρουσίασης- αναπαράστασης και να προτείνει µε βάση κάποιο υλικό µια άλλη δική του. Γενική Περιγραφή Το λογισµικό προορίζεται να βοηθήσει τους µαθητές: o Να προσεγγίσουν τον αρχαίο κόσµο σε όλες τις εκφάνσεις του και τον αρχαίο Έλληνα ως ενεργό άτοµο και πολίτη. o Να ενεργοποιηθούν απέναντι στο µάθηµα της αρχαίας ελληνικής γραµµατείας µε διαφορετικό τρόπο, παρακολουθώντας το πληροφοριακού τύπου εικονικό υλικό και αξιοποιώντας στοιχεία για τις εργασίες τους. o Να συνειδητοποιήσουν ότι µε βάση στοιχεία που προκύπτουν από τα γραπτά κείµενα και το εικαστικό υλικό µπορούν να επιχειρήσουν να αναπαραστήσουν όψεις της δηµόσιας και ιδιωτικής ζωής στην Αρχαία Ελλάδα. σελίδα 13
- 16. ΠΑΙ∆ΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ Επιµορφωτικό υλικό-Ειδικό µέρος-Κλάδος ΠΕ02 Η όλη παρουσίαση βασίζεται σε αποσπάσµατα κειµένων από την αρχαία ελληνική γραµµατεία και σε αναπαραστάσεις που εµφανίζονται σε αγγεία και σε σαρκοφάγους, σε επιγραφές και αλλού. Η παρουσίαση βέβαια είναι θεµατική (για παράδειγµα ∆ηµόσιος βίος: θρησκεία, γράµµατα-επιστήµες, µουσική-θέατρο…, Ιδιωτικός βίος: Ένδυση, Εφηβική ηλικία, εκπαίδευση…) ενώ σε ορισµένα σηµεία παρατίθενται οι πηγές (αποσπάσµατα κειµένων στα οποία ακούγεται η µετάφραση). Οι θεµατικές αυτές αναπαραστάσεις συνοδεύονται από: α) το χρονολόγιο, µε βάση το οποίο οι µαθητές θα µπορούσαν, υπό προϋποθέσεις, να εντάξουν το υλικό που προσεγγίζουν στο χρόνο, και β) παιχνίδι, διαδραστικού σε κάποιο βαθµό τύπου, που επιτρέπει στους µαθητές να αντλήσουν κάποιες πληροφορίες παίζοντας. Συνολική αποτίµηση Το λογισµικό είναι χρήσιµο για την επένδυση του µαθήµατος µε εικαστικό υλικό, που µπορεί να προσδώσει αµεσότητα στην προσέγγιση του αρχαίου κόσµου. Είναι αρκετά γενικό στην παρουσίαση των περιεχοµένων του, παρέχει ωστόσο κάποτε και εξειδικευµένα στοιχεία στις επιµέρους ενότητες, οι οποίες θα µπορούσαν να µας αποµακρύνουν και από το στόχο µας (πρβλ. για παράδειγµα τις θαυµαστές γεννήσεις στην Ενότητα «Το παιδί και ο κόσµος του»). Τα στοιχεία που παραθέτει το λογισµικό είναι έγκυρα, και επιχειρείται αναπλαισίωση της γνώσης, προκειµένου να είναι προσιτή σε µαθητές αυτής της ηλικίας. Η επιλογή των κειµένων, παρότι εύστοχη για κάθε θεµατική ενότητα, δεν παρέχει τη δυνατότητα να αντιληφθούν οι µαθητές ότι τόσο η καθηµερινή όσο και η δηµόσια ζωή δεν ήταν η ίδια σε όλες τις εποχές ούτε σε όλες τις πόλεις. ∆εν παρουσιάζονται, δηλαδή, οι εξελικτικές φάσεις του αρχαίου κόσµου ούτε οι εντάσεις και οι διαφοροποιήσεις. Τόσο το εικαστικό υλικό όσο και ο ήχος είναι καλής ποιότητας. Το λογισµικό γενικότερα είναι εύκολο στην πλοήγησή του. Όµως, το υλικό που παρατίθεται είναι κατά βάση πληροφοριακό και συνοδευτικό της διδασκαλίας ενώ δε παρέχει παρά σε µικρό βαθµό τη δυνατότητα για διάδραση. σελίδα 14
- 17. ΠΑΙ∆ΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ Επιµορφωτικό υλικό-Ειδικό µέρος-Κλάδος ΠΕ02 Αξιοποίηση κατά τη διδασκαλία Ο εκπαιδευτικός µπορεί να χρησιµοποιήσει το λογισµικό σχεδόν και στις τρεις γυµνασιακές τάξεις. Στο συνοδευτικό υλικό µπορούν οι µαθητές να ανατρέχουν µε αφορµή παρόµοια θέµατα που προκύπτουν κατά την προσέγγιση των κειµένων στην τάξη (ποικιλία κατά την προσέγγιση, πολυτροπικότητα). Οι θεµατικές επίσης κατηγορίες µπορούν να αποτελέσουν αφορµές για συνθετικές εργασίες, που θα αναλάβουν οι µαθητές (για παράδειγµα: «Το οµηρικό σπίτι», «η ένδυση», «η κοινωνική ζωή στην οµηρική Ιθάκη»…). Οι µαθητές επίσης µπορούν να αντλήσουν στοιχεία για να επιχειρήσουν δικές τους αναπαραστάσεις (για παράδειγµα: «η περιγραφή και η εικονική αναπαράσταση ενός εφήβου στην Αθήνα του Περικλή», «Μια µέρα στο αρχαίο θέατρο παρακολουθώντας τραγωδίες του Ευριπίδη»…). Χρειάζεται, τέλος, προσοχή στην αξιοποίηση του λογισµικού µέσα στην τάξη, ώστε να µην καταλήξει η προσέγγιση ενός θέµατος αποκλειστικά «πολιτισµική». 2. ΣΕΙΡΑ «ΘΥΜΗΣΙΣ» Φορέας υλοποίησης: Ινστιτούτο Επεξεργασίας Λόγου (ΙΕΛ, http://www.ilsp.gr/thymisis.html ), σε συνεργασία µε τον Τοµέα κλασικής φιλολογίας ΑΠΘ, την Ελληνογερµανική αγωγή Παναγέα Σάββα Α.Ε. και τον εκδοτικό οίκο Παπασωτηρίου Α.Ε. ΗΡΟ∆ΟΤΟΣ+ Ηρόδοτος+, για τη διδασκαλία της αρχαίας ελληνικής γλώσσας, εµπλουτισµένη µε στοιχεία ιστορίας, πολιτισµού, αρχαιολογίας και βασισµένη σε κείµενα του Ηροδότου. Έκδοση: 1.0. Μορφή: 1 CD-ROM Προοριζόµενος ρόλος τελικού χρήστη: οι µαθητές/τριες Γυµνασίου ∆ιαθεµατικό εύρος / ένταξη στο πρόγραµµα σπουδών: (κυρίως) αρχαία ελληνική γλώσσα και γραµµατεία - αρχαία ελληνική ιστορία - νεοελληνική γλώσσα και λογοτεχνία. Βασικά περιεχόµενα-θεµατικές ενότητες: σελίδα 15
- 18. ΠΑΙ∆ΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ Επιµορφωτικό υλικό-Ειδικό µέρος-Κλάδος ΠΕ02 Ι. Εισαγωγή: α. Βιβλιογραφία για τον Ηρόδοτο β. Βίος και έργο του ιστορικού γ. Χαρτογραφική αναπαράσταση των αρχαίων ελληνικών διαλέκτων µε σχετικές πληροφορίες. ΙΙ. Τα ταξίδια: ∆ωδώνη, ∆ελφοί, Θερµοπύλες, Σαλαµίνα, Σάρδεις, Νείλος. Οδηγούν σε αποσπάσµατα αρχαιοελληνικών κειµένων, τα οποία αντικρίζονται µε τη νεοελληνική τους απόδοση. Στην κύρια αυτή ενότητα του λογισµικού προσφέρονται, επίσης, εισαγωγικά πληροφοριακά κείµενα, αφήγηση των κειµένων, λεξιλογικά ερµηνεύµατα (από το ενσωµατωµένο αρχαιοελληνικό λεξικό), µορφολογικές αναλύσεις λέξεων, γλωσσικές παρατηρήσεις σε επιλεγµένες αρχαιοελληνικές λέξεις και γραµµατικο-συντακτικές ασκήσεις, διακειµενικές αναφορές σε κείµενα νεοελληνικής λογοτεχνίας, σύνδεσµοι µε πραγµατολογικό και εικονικό υλικό, εικονικές ξεναγήσεις µε βίντεο σε αρχαιολογικές τοποθεσίες και µουσεία (∆ελφοί), χαρτογραφικές αναπαραστάσεις µαχών (Θερµοπύλες, Σαλαµίνα). ΙΙΙ. Βιβλιοθήκη: Περιλαµβάνεται το µεγαλύτερο µέρος του υλικού, το οποίο µοιράζεται στις εξής θεµατικές ενότητες: • αρχαία κείµενα (κύρια και υποστηρικτικά) και αποδόσεις (Κροίσος και Σόλων, 1.29- 33, ο Κροίσος στην πυρά, 1.86-87, ο Νείλος και η Αίγυπτος 2.19-27, το µαντείο της ∆ωδώνης, 2.52-58, η ναυµαχία των Θερµοπυλών, 7.206-212, η ναυµαχία της Σαλαµίνας, 8.56-64) • σύγχρονη νεοελληνική λογοτεχνία • τεχνολογία • εγκυκλοπαίδεια • «µέµνησο» (επιλεγµένες, αποφθεγµατικές ρήσεις) • αρχαία και σύγχρονη τέχνη • γλωσσικές παρατηρήσεις (όπου και οι ασκήσεις που αναφέρονται στα αποσπάσµατα των αρχαιοελληνικών κειµένων). σελίδα 16
- 19. ΠΑΙ∆ΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ Επιµορφωτικό υλικό-Ειδικό µέρος-Κλάδος ΠΕ02 ΟΜΗΡΙΚΑ ΕΠΗ Οµηρικά Έπη, για τη διδασκαλία της αρχαίας ελληνικής γλώσσας µε στοιχεία ιστορίας, πολιτισµού, αρχαιολογίας και µε βάση τα κείµενα του Οµήρου. Έκδοση: 1.0. Μορφή: 1 CD-ROM Προοριζόµενος ρόλος τελικού χρήστη: οι µαθητές/τριες (κυρίως) της Α′ και Β′ Γυµνασίου. ∆ιαθεµατικό εύρος / ένταξη στο πρόγραµµα σπουδών: (κυρίως) Αρχαία Ελληνική Γλώσσα και Γραµµατεία στην Α΄ και Β΄ Γυµνασίου. Βασικά περιεχόµενα-θεµατικές ενότητες: Ι. Εισαγωγή: α. Η ζωή και το έργο του Οµήρου β. Το οµηρικό ζήτηµα γ. Η επική ποίηση ΙΙ. Ιλιάδα: α. το προοίµιο της Ιλιάδας µε επιµέρους περιεχόµενα τις εισαγωγικές πληροφορίες και το αρχαιοελληνικό κείµενο (Α 1-83), αντικριζόµενο µε τη νεοελληνική του απόδοση β. Η Ελένη στα τείχη της Τροίας, που περιλαµβάνει: εισαγωγικές πληροφορίες και το αρχαιοελληνικό κείµενο (Γ 146-244), αντικριζόµενο µε τη νεοελληνική του απόδοση. γ. Μυκηναϊκός κόσµος: εικονική ξενάγηση σε χώρους του µουσείου των Μυκηνών. ΙΙΙ. Οδύσσεια: α. Το προοίµιο της Οδύσσειας, µε επιµέρους περιεχόµενα τις εισαγωγικές πληροφορίες και το αρχαιοελληνικό κείµενο (α 1-62) µε τη νεοελληνική του απόδοση. β. Ο Οδυσσέας στο νησί της Κίρκης, που περιλαµβάνει: εισαγωγικές πληροφορίες και απόσπασµα από τη συνάντηση του πρωταγωνιστή της Οδύσσειας µε την Κίρκη (κ 480- 540), αντικριζόµενο µε τη νεοελληνική του απόδοση. γ. Οι περιπλανήσεις του Οδυσσέα: χαρτογραφική αναπαράσταση µε αφήγηση των ταξιδιών του Οδυσσέα. Προσφέρονται επίσης: ακροαµατική αφήγηση των κειµένων, λεξιλογικά ερµηνεύµατα (από το ενσωµατωµένο αρχαιοελληνικό λεξικό), µορφολογικές αναλύσεις των αρχαίων λέξεων, σελίδα 17
- 20. ΠΑΙ∆ΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ Επιµορφωτικό υλικό-Ειδικό µέρος-Κλάδος ΠΕ02 γλωσσικές παρατηρήσεις σε επιλεγµένες αρχαιοελληνικές λέξεις, γραµµατικο-συντακτικές ασκήσεις στα αρχαιοελληνικά κείµενα, διακειµενικές αναφορές σε κείµενα νεοελληνικής λογοτεχνίας, σύνδεσµοι µε πραγµατολογικό και εικονικό υλικό. IV. Βιβλιοθήκη: Περιλαµβάνεται το µεγαλύτερο µέρος του υλικού, το οποίο µοιράζεται στις εξής θεµατικές ενότητες: • βιβλιογραφία • εγκυκλοπαίδεια • σύγχρονη λογοτεχνία • αρχαία κείµενα και αποδόσεις • χάρτες και σχέδια • αρχαία και σύγχρονη τέχνη • γλωσσικές παρατηρήσεις (όπου και οι γλωσσικές ασκήσεις των αρχαιοελληνικών κειµένων). ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ Ανθολόγιο, για τη διδασκαλία της αρχαίας ελληνικής γλώσσας µε στοιχεία ιστορίας, πολιτισµού, αρχαιολογίας βασισµένη σε κείµενα αρχαίων συγγραφέων. Έκδοση: 1.0. Μορφή: 1 CD-ROM Προοριζόµενος ρόλος τελικού χρήστη: οι µαθητές/τριες Γυµνασίου Βασικά περιεχόµενα-θεµατικές ενότητες: Ι. Θέµατα (από την αρχαία Ελλάδα): Αθλητισµός, άθλα και έπαθλα, η αγορά της αρχαίας Αθήνας, εκπαίδευση, µουσική, µύθοι του Αισώπου, οικογενειακές σχέσεις, το µουσείο της αρχαίας Ολυµπίας. ΙΙ. Βιβλιοθήκη: Περιλαµβάνεται το µεγαλύτερο µέρος του υλικού, το οποίο µοιράζεται στις εξής θεµατικές ενότητες: βιβλιογραφία, εγκυκλοπαίδεια, γλωσσικές παρατηρήσεις (µε τις ασκήσεις στα αρχαιοελληνικά κείµενα), αρχαία κείµενα (κύρια και υποστηρικτικά) µε αποσπάσµατα των: Αισώπου (Αλώπηξ και βοτρεύς, Λύκος και γραυς, ποιµήν παίζων, χελώνη και λαγωός, Αριστοτέλη (Πολ. 1336α), Ευριπίδη (Άλκηστις, 280-299), Ξενοφάνη (2D=B2D-K=2W), Ξενοφώντα (Οικον. 7.28-31), Παυσανία (Ελλάδος περιήγησις, Αττικά 3.1-5, 17.1) Πινδάρου (7ος Ολυµπ. 77-95), Πλάτωνα (Νόµοι 643-644, Πολιτεία Γ 401b-d), σελίδα 18
- 21. ΠΑΙ∆ΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ Επιµορφωτικό υλικό-Ειδικό µέρος-Κλάδος ΠΕ02 Σαπφούς (Ωδή στην Αφροδίτη) και του Σηµωνίδη του Αµοργίνου (Ίαµβοι κατά γυναικών), µαζί µε τις νεοελληνικές τους αποδόσεις. Γενικές παρατηρήσεις: Τα τρία λογισµικά της σειράς «Θύµησις» αναφέρονται, κατά κύριο λόγο, σε ανάγκες και σε στόχους του µαθήµατος της αρχαίας ελληνικής γλώσσας και γραµµατείας στο Γυµνάσιο. ∆ιέπονται από την ίδια σχεδιαστική λογική και εκπαιδευτική φιλοσοφία για το µάθηµα των αρχαίων ελληνικών στο Γυµνάσιο, επιχειρώντας µε άφθονα τεχνολογικά εργαλεία (ήχο, εικόνα, βίντεο, υπερκείµενα, χάρτες κλπ.) να συστεγάσουν τις παραδοσιακά διακεκριµένες περιοχές της αρχαίας γλώσσας µε τη γραµµατεία.της. Και τα τρία ηλεκτρονικά εργαλεία εντάσσονται στην κατηγορία των «κλειστών» λογισµικών, που δεν επιτρέπουν στον χρήστη να τροποποιήσει το υπάρχον µαθησιακό υλικό, ενώ προσφέρονται είτε για αυτοδιδασκαλία είτε για καθοδηγούµενη διδασκαλία. Η διασύνδεση ποκίλων πληροφοριών σε µια θεµατική περιοχή δεν αναιρεί ζητήµατα επάρκειας και ποιοτικής στάθµης των περιεχοµένων. Οι θεµατικές περιοχές στις οποίες αναφέρονται τα τρία λογισµικά, καθώς έχουν µακρά διδακτική παράδοση στο Γυµνάσιο, δηµιουργούν προσδοκίες για µια περισσότερο συστηµατική επεξεργασία, τουλάχιστον στα αρχαία κείµενα, των οποίων οι φιλοξενούµενες «αποδόσεις» δεν αντιστοιχούν µε τους τρέχοντες προβληµατισµούς για την ευστοχία και την ποιότητα της «σχολικής» µετάφρασης. Ο καθηγητής οφείλει να επινοήσει ευέλικτες µεθόδους και ευρετικές τεχνικές µε τις οποίες τα στιγµιότυπα αρχαιογνωστικής και αρχαιογλωσσικής µάθησης των τριών λογισµικών θα µπορούσαν να εµπλουτιστούν µε ερµηνευτικές εκδοχές, ώστε να αναδεικνύονται, εκτός από την πραγµατολογική τους διάσταση, η λογοτεχνική αξία των φιλοξενούµενων κειµένων. σελίδα 19
- 22. ΠΑΙ∆ΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ Επιµορφωτικό υλικό-Ειδικό µέρος-Κλάδος ΠΕ02 3. «ΑΠΟ ΤΟ ΠΑΡΟΝ ΣΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ» ΘΕΜΑΤΑ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ Ανάδοχοι υλοποίησης: ΥΠ.Ε.Π.Θ., Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, Πληροφορική Τεχνογνωσία Ε.Π.Ε., Μουσείο Ιστορίας της Παιδείας, Τοµέας Παιδαγωγικής Τµ. Φ.Π.Ψ. Παν/µίου Αθηνών, Ίδρυµα Μεσογειακών Μελετών Ηµεροµηνία έκδοσης: ∆εκέµβριος 2000 Σχέση µε το Πρόγραµµα Σπουδών: Οι θεµατικές ενότητες από το πρόγραµµα σπουδών της Β΄ Γυµνασίου που µπορούν να αναπτυχθούν µέσω του λογισµικού, είναι: Κτίση Κων/πολης Αγία Σοφία Μονές Αγίου Όρους – Μοναχισµός Η άλωση της Πόλης Μιστράς – Λατινοκρατία Το λογισµικό προτείνεται να αποτελέσει διδακτική ενότητα του αναλυτικού προγράµµατος διότι: 1. υιοθετεί τις παιδαγωγικές αρχές της διερευνητικής µάθησης και της οµαδικής διδασκαλίας 2. αξιοποιεί τις πολλαπλές αναπαραστάσεις και την ανάδειξη γνωστικών συγκρούσεων για την οικοδόµηση της γνώσης 3. γενικότερα στηρίζεται στα πορίσµατα του εποικοδοµητισµού. Στο επίπεδο της πλοήγησης , η εφαρµογή έχει ενσωµατώσει, εκείνα τα χαρακτηριστικά, που και ένα βαθµό ελευθερίας παρέχουν στο χρήστη αλλά και διασφαλίζουν την οµαλή και όσο το δυνατόν χωρίς «λάθη», πορεία προς το τελικό στάδιο. Αρκετά σηµαντικό είναι το υλικό σε εικόνες και η αξιόλογη βάση δεδοµένων σε µνηµεία και φωτογραφικές αναπαραστάσεις του παρελθόντος και του παρόντος. σελίδα 20
- 23. ΠΑΙ∆ΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ Επιµορφωτικό υλικό-Ειδικό µέρος-Κλάδος ΠΕ02 ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΤΙΚΟΣ ΑΞΟΝΑΣ α) ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ∆Ι∆ΑΣΚΑΛΙΑΣ ∆ιαχείριση Λογισµικού Οι οδηγίες για το «τρέξιµο» του προγράµµατος είναι σαφείς και δεν παρουσιάζεται πρόβληµα λειτουργίας ή εγκατάστασης. Υπάρχει αναλυτικό εγχειρίδιο σε µορφή .doc µε την παρουσίαση του προγράµµατος, που συνοδεύεται από πλούσιο υλικό εικόνων µε οθόνες, ώστε να µπορεί κανείς να πει ότι στο επίπεδο αυτό η εφαρµογή αγγίζει τα όρια της αρτιότητας. Υπάρχουν διαφορετικά εγχειρίδια για το δάσκαλο και το µαθητή και ένα ακόµα για την αναλυτική περιγραφή των τεχνικών χαρακτηριστικών, και των εφαρµογών που χρησιµοποιήθηκαν για την ανάπτυξη του λογισµικού. Υπάρχουν ακόµη προτάσεις των σχεδιαστών για διαχείριση της τάξης σε ατοµικό ή οµαδικό επίπεδο. β) Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ∆ΑΣΚΑΛΟΥ Η στρατηγική διδασκαλίας είναι η διερευνητική διαδικασία µαθητοκεντρική διδασκαλία, που επιφυλάσσει για τον εκπαιδευτικό περισσότερο το ρόλο του διευκολυντή, καθοδηγητή στην προσπάθεια των µαθητών να κατακτήσουν έννοιες και να διατυπώσουν συµπεράσµατα µε βάση τις αρχές του εποικοδοµητισµού, πάνω στις οποίες έχει στηριχτεί η ανάπτυξη του συγκεκριµένου λογισµικού. γ) Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΜΑΘΗΤΗ Επειδή το πρόγραµµα βασίζεται στη διερευνητική µάθηση, ωθεί τους µαθητές στον πειραµατισµό και στον έλεγχο των συµπερασµάτων µέσα από την αναζήτηση και την επιλογή του πρωτογενούς υλικού.Το λογισµικό δηλαδή επιφυλάσσει ένα ενεργητικό ρόλο για το µαθητή που υλοποιείται µέσα από µια καθοδηγούµενη διερεύνηση, χωρίς αυτό να αποκλείει και τη δυνατότητα εφαρµογής του αυτοδύναµου διερευνητικού µοντέλου. Περιγραφή σεναρίων- διδακτικής πορείας Στο λογισµικό προτείνονται πέντε σενάρια που βασίζονται σε πέντε αντίστοιχα θεµατικές ενότητες από το βιβλίο της B΄ Γυµνασίου. Τα σενάρια αυτά ακολουθούν µια πορεία που θα µπορούσε να επιµεριστεί στα εξής στάδια: σελίδα 21
- 24. ΠΑΙ∆ΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ Επιµορφωτικό υλικό-Ειδικό µέρος-Κλάδος ΠΕ02 στάδιο αφόρµησης, µε την παρατήρηση ενός µνηµείου του παρελθόντος, όπως το βλέπουµε σήµερα. στάδιο προβληµατισµού, µε το συσχετισµό µνηµείου και συγκεκριµένων ιστορικών γεγονότων, καταστάσεων ή φαινοµένων. στάδιο διερεύνησης του προς επίλυση προβλήµατος. στάδιο ελέγχου της διερευνητικής διαδικασίας 1. Κάθε σενάριο αρχίζει µε την παρουσίαση ενός µνηµείου, µέσα από την παρατήρηση του οποίου επιδιώκεται η σύνδεση µε συγκεκριµένα ιστορικά γεγονότα της περιόδου που εξετάζεται. Στο επίπεδο αυτό είναι δυνατή και η χρήση διαδραστικών χαρτών που επιτρέπει τη συσχέτιση των µεταβολών στην έκταση της βυζαντινής αυτοκρατορίας, µε ιστορικά γεγονότα. Στο σηµείο αυτό επισηµαίνεται ότι: Οι εικόνες εξυπηρετούν τις σεναριακές απαιτήσεις της αφόρµησης. Υπάρχει ποικιλία στη θεµατολογία τους. Ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις της βασικής αναπαράστασης µνηµείων του παρελθόντος, ανάλογα βέβαια µε τη θεµατική ενότητα που επιλέγεται. 2. Στη φάση της διατύπωσης του προς επίλυση ιστορικού προβλήµατος γίνεται µια προσπάθεια αναπαράστασης περιβάλλοντος τάξης, (κιµωλιοπίνακας, χάρακας, σπόγγος κ.λ.π.)Αν και η υλοποίηση είναι µάλλον «φτωχή» στο δηµιουργικό της κοµµάτι, ωστόσο επιτυγχάνει να είναι φιλική απλή και κατανοητή. Επισηµαίνεται –σε σχέση µε την επεκτασιµότητα των σεναρίων,- ότι τα προβλήµατα και οι προς διερεύνηση υποθέσεις µπορούν να τροποποιηθούν/ εµπλουτιστούν µε τη δηµιουργική παρέµβαση του δασκάλου ή και του µαθητή. 3. Στο στάδιο της έρευνας, ο µαθητής οδηγείται στην οθόνη του «γραφείου του ιστορικού». Στη φάση αυτή, θετικά σηµεία είναι: Η οπτικοποίηση των λειτουργιών µέσα από τα κατάλληλα εικονίδια. Η άµεση πρόσβαση σε οθόνη βοήθειας. Η ύπαρξη επεξηγηµατικών σχολίων στα εικονίδια. Η ποικιλία των διακλαδώσεων, σελίδα 22
- 25. ΠΑΙ∆ΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ Επιµορφωτικό υλικό-Ειδικό µέρος-Κλάδος ΠΕ02 όµως, η συνθετότητα των υπερσυνδέσµων, απαιτεί κάποια εξοικείωση. Εδώ ο µαθητής έχει τη δυνατότητα: Να οργανώσει την αναζήτηση λύσεων µε βάση τις θεµατικές ενότητες. Να έρθει σε επαφή µε πρωτογενείς και δευτερογενείς ιστορικές πηγές, να τις µελετήσει και να τις αξιολογήσει. Να αξιολογήσει και να τροποποιήσει – επεκτείνει τα αποτελέσµατα της ιστορικής έρευνας. 4. Το σενάριο ολοκληρώνεται µε τη συζήτηση των ευρηµάτων στην τάξη, τον έλεγχο και την ανάπτυξη των επιχειρηµάτων. ∆ιδακτική προσέγγιση Το λογισµικό µπορεί να αξιοποιηθεί παιδαγωγικά, στο βαθµό που θα υιοθετηθούν συγκεκριµένες διδακτικές αρχές, όπως: Έµφαση στη διαδικασία ανακάλυψης της γνώσης Πρόκληση κινήτρων µάθησης Οµαδική εργασία ∆ιαθεµατική προσέγγιση Πολλαπλές αναπαραστάσεις – ανάδειξη γνωστικών συγκρούσεων Ανταλλαγή απόψεων. σελίδα 23
- 26. ΠΑΙ∆ΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ Επιµορφωτικό υλικό-Ειδικό µέρος-Κλάδος ΠΕ02 4. «ΣΤΑ ΙΧΝΗ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ ΜΑΣ ΠΡΟΓΟΝΩΝ» (ΙΣΤΟΡΙΑ Α΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ) Ανάδοχοι υλοποίησης: Αναπτύχθηκε από το ΥπΕΠΘ (ΕΠΕΑΕΚ , Ενέργεια 1.1.1 Α, Προγράµµατα-Βιβλία) και το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο µε τη συνδροµή των εκδόσεων Καστανιώτη-Interactive. Ηµεροµηνία έκδοσης: Μάιος 2000 Σχέση µε το Αναλυτικό Πρόγραµµα: Αναφέρεται στην ύλη της Ιστορίας Α΄ Γυµνασίου. Μπορεί να αξιοποιηθεί διδακτικά και στην Ιστορία Α΄ Λυκείου. Αποτελεί ένα εκπαιδευτικό εργαλείο που προωθεί την ενεργητική, διερευνητική µάθηση. Οι µαθητές, εµπλεκόµενοι µε τρόπο προσοµοιωτικό στην επίλυση προβληµάτων, υποβοηθούνται στην οικοδόµηση της γνώσης µέσω (γνωστικών) συγκρούσεων µε τις προϋπάρχουσες αναπαραστάσεις τους (εποικοδοµητισµός). Ένας σηµαντικός αριθµός αξιόλογων πρωτογενών και δευτερογενών πηγών, σε µορφή κειµένων και εικόνων, είναι στη διάθεση των µαθητών οι οποίοι αυτενεργώντας επιλέγουν και επεξεργάζονται τις πηγές, ενώ ο διδάσκων αρκείται σε ρόλο διευκολυντή της µαθησιακής διαδικασίας. Η αισθητική της σχεδίασης είναι πολύ καλή, ενώ υπάρχει ισορροπία και επάρκεια στη χρήση των συµβόλων και των εικονιδίων, των χρωµάτων, των εικόνων των γραφικών και βίντεο. Η πλοήγηση είναι εύκολη και ο χρήστης έχει περιθώρια ευελιξίας ως προς την πορεία που θα ακολουθήσει. Στο λογισµικό περιέχονται πέντε σενάρια που αναφέρονται σε αντίστοιχες ενότητες του Προγράµµατος Σπουδών: Η εποχή του Λίθου, Η εποχή του χαλκού στην Ελλάδα, Τα Γεωµετρικά χρόνια και ιδιαίτερα η ενότητα: Τα Γράµµατα, Η πόλις-κράτος και Η αθηναϊκή συµµαχία γίνεται αθηναϊκή ηγεµονία. Θα µπορούσε κάλλιστα το λογισµικό να χρησιµοποιηθεί και στη διδασκαλία της Ιστορίας της Α’ Λυκείου, καθώς τα σενάρια που προτείνονται δεν θα µπορούσαν σε καµία περίπτωση να χαρακτηριστούν απλοϊκά για το µαθητή του Λυκείου. Μέσω των σεναρίων προτείνονται οι ακόλουθες φάσεις διδασκαλίας: αφόρµηση, γνωριµία µε το πρόβληµα, διερεύνηση (σε πηγές µε τη χρήση λέξεων- κλειδιών), επινόηση (διατύπωση νέας υπόθεσης και επιβεβαίωσή της από τις πηγές), έλεγχος (έκφραση συµπερασµάτων, απόψεων, διενέργεια διαλόγου), προέκταση (µελέτη νέων προς διερεύνηση προβληµάτων). σελίδα 24
- 27. ΠΑΙ∆ΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ Επιµορφωτικό υλικό-Ειδικό µέρος-Κλάδος ΠΕ02 Το λογισµικό συνοδεύεται από εγχειρίδιο µαθητή και καθηγητή στα οποία περιγράφεται αναλυτικά η λειτουργία του προγράµµατος, οι στόχοι του και οι διδακτικές µέθοδοι που υιοθετήθηκαν για το σχεδιασµό του. Επίσης αναλύονται τα ερευνητικά προβλήµατα και οι επιµέρους υποθέσεις τους και παρέχονται ενδεικτικά φύλλα εργασίας. 5. «ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ ΑΤΛΑΝΤΑΣ CENTENNIA» Πλαίσιο ανάπτυξης: Έργο Κίρκη «Κοινωνία της Πληροφορίας»,ΥΠΕΠΘ, Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, Ινστιτούτο Τεχνολογίας Υπολογιστών, Multimedia Mls Πληροφορική Α.Ε. Σχέση µε το Αναλυτικό Πρόγραµµα: Ιστορία Β΄ Γυµνασίου και Γ΄ Γυµνασίου, Ιστορία Β΄Λυκείου και Γ΄Λυκείου. Θεµατικές ενότητες: Ιστορία της Ευρώπης και δευτερευόντως της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής από το 1000 µ.Χ. ως το 1997 µ.Χ. Γενική περιγραφή Ο Ιστορικός Άτλαντας Centennia είναι ένα λογισµικό διαδραστικών χαρτών, που οπτικοποιεί τις εδαφικές µεταβολές των κρατών της Ευρώπης µέσα σε µια χιλιετία, από το 1000 µ.Χ. έως το 1997 µ.Χ. Η οπτικοποίηση των εδαφικών διαφοροποιήσεων γίνεται δυνατή µέσω µιας αλληλουχίας χαρτών που απεικονίζουν περισσότερες από 9000 αλλαγές συνόρων. Οι χάρτες, -που αφορούν την Ευρώπη και ένα µέρος της Βόρειας Αφρικής και της Μέσης Ανατολή-, συνδέονται µε χρονοµηχανή και µε βάση δεδοµένων που δίδει συνοπτικά πληροφορίες για κύρια γεγονότα, τόπους και πρόσωπα της περιόδου. Όταν ενεργοποιηθεί η χρονοµηχανή, οι χάρτες εµφανίζονται να µεταβάλλονται στην οθόνη καθώς ο χρόνος τρέχει, ενώ ο χρήστης έχει τη δυνατότητα να επιλέξει οποιαδήποτε από τις χρονολογίες για να µελετήσει τη διαµόρφωση των συνόρων σε επιλεγµένο τµήµα του χάρτη και να πάρει συµπληρωµατικές πληροφορίες για τοποθεσίες, σηµαντικά πρόσωπα και ιστορικά γεγονότα που σχετίζονται µε τη συγκεκριµένη χρονολογία. Επιπλέον παρέχεται η δυνατότητα υποβολής ερωτήσεων σε πίνακες προσώπων, τόπων και σελίδα 25
- 28. ΠΑΙ∆ΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ Επιµορφωτικό υλικό-Ειδικό µέρος-Κλάδος ΠΕ02 γεγονότων, ενώ τα λήµµατα που εµφανίζονται σε αυτό το µενού, συνδέονται µε τους αντίστοιχους χάρτες που εµφανίζονται αυτόµατα στην οθόνη. Στο λογισµικό, εκτός από το CD, περιλαµβάνονται και τα εγχειρίδια: α) Εγχειρίδιο Χρήσης Λογισµικού, β) Βιβλίο για τον Καθηγητή, γ) Βιβλίο για τον Μαθητή Ένταξη στο Πρόγραµµα Σπουδών Το λογισµικό µπορεί να χρησιµοποιηθεί για τη διδασκαλία της Ιστορίας Β΄ και Γ΄ Γυµνασίου και για τη διδασκαλία της Ιστορίας Β΄ και Γ΄ Λυκείου, αφού αφορά την Ύστερη Βυζαντινή και Νεότερη Ελληνική Ιστορία καθώς και τη Μεσαιωνική και Νεότερη Ευρωπαϊκή Ιστορία . Σενάρια διδασκαλίας Τα συνοδευτικά εγχειρίδια του µαθητή και του καθηγητή παρέχουν σηµαντικό αριθµό σεναρίων διδασκαλίας, σχεδιασµένων για σύντοµες ή εκτεταµένες διερευνητικές δραστηριότητες, οι οποίες οδηγούν το µαθητή στη µελέτη και κατανόηση των γεωπολιτικών αλλαγών και των ιστορικών εξελίξεων της περιόδου που αναφέρονται, µέσω της διερεύνησης των χαρτών και των κειµένων, µέσω της σύγκρισης και της συσχέτισης χρονολογιών, γεγονότων και γεωγραφικών περιοχών. Συνολική αποτίµηση Το λογισµικό, ακολουθώντας τις αρχές της διερευνητικής οικοδόµησης της γνώσης, µεταβάλλει το ρόλο του µαθητή από παθητικό δέκτη της γνώσης σε ενεργό υποκείµενο που δραστηριοποιείται στην ανακάλυψη του γνωστικού του αντικειµένου. Ο µαθητής – στο βαθµό που δεν κατευθύνεται από αυστηρά καθοδηγητικά σενάρια διδασκαλίας- έχει τη δυνατότητα να θέσει ερωτήµατα, να αναζητήσει απαντήσεις παρατηρώντας, συγκρίνοντας και αξιοποιώντας τα εργαλεία του λογισµικού, να οδηγηθεί σε συµπεράσµατα, να οξύνει την κρίση του, να καλλιεργήσει την αφαιρετική σκέψη, να αναλάβει την ευθύνη της γνώσης που θα προσεγγίσει µε την ενεργητική συµµετοχή του. Σε αυτή τη διερευνητική προσέγγιση, ο καθηγητής συµµετέχει επικουρικά, καθοδηγεί και εποπτεύει τη µαθησιακή διαδικασία. Η οπτική απεικόνιση των γεγονότων µέσα από τους χάρτες διευκολύνει στην αφοµοίωση της γνώσης, επιτρέπει τη σύνδεση του χώρου µε το χρόνο και συµβάλλει στην κατανόηση των γεωπολιτικών µεταβολών στην Ελλάδα και στην Ευρώπη και των αλλαγών στο ιστορικό γίγνεσθαι. σελίδα 26
- 29. ΠΑΙ∆ΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ Επιµορφωτικό υλικό-Ειδικό µέρος-Κλάδος ΠΕ02 6. «ΚΑΣΤΑΛΙΑ» Πλήρης τίτλος: Μαθησιακό Περιβάλλον ∆ιαλογικών Πολυ έσων για τη ∆ιερευνητική Μελέτη της Ιστορίας και της Τέχνης ε τη Χρήση των Ιστορικών Πηγών. Πλαίσιο ανάπτυξης: ΥΠΕΠΘ, ΕΑΙΤΥ, Π Ι, Εθνικό και Καποδιστριακό Παν/µιο Αθηνών, Τοµέας Υπολογιστικών Συστηµάτων και Εφαρµογών Παν/µιο Θεσσαλίας, ΠΤ∆Ε, 01 ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ Α.Ε. Σχέση µε το Αναλυτικό Πρόγραµµα: Ιστορία Α΄ Γυµνασίου και Ιστορία Α΄ Λυκείου και Β΄ Λυκείου Θεµατικές ενότητες: Αρχαϊκή Κόρινθος και Αρχαϊκή Αθήνα Γενική περιγραφή Το λογισµικό υποστηρίζει τη µελέτη του αρχαϊκού κόσµου, µε διδακτικό υλικό κατανεµηµένο σε ενότητες που αφορούν την αρχαϊκή Κόρινθο και την αρχαϊκή Αθήνα. Αποτελεί ένα µαθησιακό περιβάλλον διαλογικών πολυµέσων, που υποστηρίζει τη διερευνητική προσέγγιση στην Ιστορία µε την αξιοποίηση πηγών. Παρέχει µία σειρά εργαλείων (βιβλιοθήκες, εικονικό µουσείο, χάρτες, ευρετήρια) για την επεξεργασία των πηγών, ενώ παράλληλα έχει δυνατότητες εµπλουτισµού της βάσης δεδοµένων του µε νέες θεµατικές ενότητες και ιστορικές πηγές. Επιπλέον, παρέχει τη δυνατότητα χρήσης δικτύου για ενδοσχολική και διασχολική επικοινωνία. Στο λογισµικό, εκτός από το CD, περιλαµβάνονται και τα παρακάτω εγχειρίδια: α) Εγχειρίδιο Χρήσης, β) Βιβλίο Καθηγητή, γ) Τετράδιο Μαθητή Ένταξη στο πρόγραµµα σπουδών Οι θεµατικές ενότητες του λογισµικού αφορούν κυρίως τη διδασκαλία της Ιστορίας στην Α΄ και Β΄ τάξη του Λυκείου, µπορεί όµως να αξιοποιηθεί το λογισµικό και στην Α΄ τάξη του Γυµνασίου, µε κατάλληλα προσαρµοσµένες δραστηριότητες. Σενάρια διδασκαλίας Το λογισµικό σχεδιάσθηκε επί τη βάσει σεναρίων που αποτελούν τους άξονες για τον προσανατολισµό της µελέτης και επιτρέπουν να φωτισθούν διάφορες όψεις των θεµατικών ενοτήτων, µέσω εργασιών και δραστηριοτήτων. Για τη µελέτη κάθε θεµατικής ενότητας έχουν αναπτυχθεί σενάρια βαθµιαία αυξανόµενης πολυπλοκότητας. Επιπλέον, παρέχονται σελίδα 27
- 30. ΠΑΙ∆ΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ Επιµορφωτικό υλικό-Ειδικό µέρος-Κλάδος ΠΕ02 δυνατότητες εµπλουτισµού µε νέες θεµατικές ενότητες - σενάρια - δραστηριότητες και αντίστοιχο υλικό ιστορικών πηγών. Συνολική αποτίµηση Η ΚΑΣΤΑΛΙΑ είναι ένα µαθησιακό περιβάλλον διαλογικών πολυµέσων, υποστηριζόµενο από υπολογιστές και δίκτυο, για τη διερευνητική µελέτη της ιστορίας µε τη χρήση των ιστορικών πηγών. Παρέχει τη δυνατότητα εντοπισµού του ιστορικού υλικού µέσα από την µελέτη των πηγών, ώστε οι µαθητές να εµπλακούν σε συνθήκες ιστορικής έρευνας, να καλλιεργήσουν την ιστορική κρίση και να οικοδοµήσουν διερευνητικά την ιστορική γνώση. 7. «ΜΥΚΗΝΑΪΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ» Πλήρης τίτλος: Λογισµικό διερευνητικού χαρακτήρα ε δυνατότητες εκ ετάλλευσης του internet, και αντικεί ενο την ελέτη του Μυκηναϊκού πολιτισµού µέσα από αρχαιολογικά ευρήµατα. Το λογισµικό έχει υλοποιηθεί ε το αθησιακό περιβάλλον E-Slate. Πλαίσιο ανάπτυξης: ΕΑΙΤΥ, ΠΙ Σχέση µε το Αναλυτικό Πρόγραµµα: Ιστορία Α΄ Γυµνασίου και Ιστορία Α΄ Λυκείου Γενική περιγραφή Το λογισµικό είναι ένας µικρόκοσµος που σχεδιάσθηκε µε το e-slate για να διευκολύνει τη διερευνητική µάθηση στο µάθηµα της Ιστορίας. Ο µαθητής τίθεται στο ρόλο του αρχαιολόγου-ερευνητή και διενεργεί πλασµατικές ανασκαφές σε αρχαιολογικούς χώρους της επιλογής του, αναζητώντας αρχαιολογικά ευρήµατα που θα τον οδηγήσουν σε εξαγωγή συµπερασµάτων σχετικά µε τον µυκηναϊκό πολιτισµό. Τα εργαλεία του µικρόκοσµου επιτρέπουν την αναζήτηση και εύρεση αρχαιολογικών ευρηµάτων, την επεξεργασία τους, τη διατύπωση απλών ή σύνθετων ερωτηµάτων που θα οδηγήσουν σε πρόσθετη πληροφορία για την οικοδόµηση της ιστορικής γνώσης. Επιπλέον παρέχονται σελίδα 28
- 31. ΠΑΙ∆ΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ Επιµορφωτικό υλικό-Ειδικό µέρος-Κλάδος ΠΕ02 δυνατότητες πρόσθεσης αρχαιολογικών ευρηµάτων και οργάνωσης των σηµειώσεων του µαθητή σε τετράδιο, καθώς επίσης και δυνατότητες διασχολικής επικοινωνίας. Ένταξη στο πρόγραµµα σπουδών Το λογισµικό αξιοποιείται διδακτικά στις ενότητες της Αρχαίας Ιστορίας της Α Γυµνασίου και της Α Λυκείου, που αφορούν τον Μυκηναϊκό Πολιτισµό. Σενάρια διδασκαλίας Τα σενάρια που προτείνει το εγχειρίδιο του λογισµικού, εστιάζουν σε διαφορετικές όψεις της ζωής των Μυκηναίων, που καλούνται να διερευνήσουν οι µαθητές, αναλαµβάνοντας εικονικές ανασκαφές στο χάρτη, ώστε να ανακαλύψουν τα αρχαιολογικά ευρήµατα που θα τους οδηγήσουν σε εξαγωγή συµπερασµάτων σχετικά µε διάφορες πτυχές του µυκηναϊκού πολιτισµού. Συνολική αποτίµηση Το λογισµικό είναι σχεδιασµένο για την ενεργοποίηση των µαθητών στη µαθησιακή διαδικασία, για την υποστήριξη της διερευνητικής µάθησης και της διασχολικής επικοινωνίας. Η διδασκαλία που υποστηρίζει το λογισµικό είναι µαθητοκεντρική και ο ρόλος που επιφυλάσσει στο δάσκαλο είναι αυτός του καθοδηγητή, που συντονίζει και διευκολύνει την πορεία της µάθησης για την οικοδόµηση της ιστορικής γνώσης µέσα από την επεξεργασία πρωτογενούς ιστορικού υλικού. σελίδα 29
- 32. ΠΑΙ∆ΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ Επιµορφωτικό υλικό-Ειδικό µέρος-Κλάδος ΠΕ02 8. «ΤΟ ΄21 ΕΝ ΠΛΩ» Πλήρης τίτλος: Τα πλοία του 1821: Ο Ναυτικός Αγώνας στον Πόλεµο της Ανεξαρτησίας. Πλαίσιο ανάπτυξης: ΙΤΥ, Ναυτικό Μουσείο της Ελλάδας, Παν/µιο Αθήνας, Τµήµα ΜΜΕ, Εργαστήριο Νέων Τεχνολογιών στην Επικοινωνία, Finatec A.E. Σχέση µε το Αναλυτικό Πρόγραµµα: Ιστορία Γ΄ Γυµνασίου και Ιστορία Γ΄Λυκείου Θεµατικές ενότητες: Ο ελληνικός ναυτικός κόσµος προ και κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του 1821. Γενική περιγραφή Το λογισµικό έχει τη µορφή ηλεκτρονικού βιβλίου που επιχειρεί να προσεγγίσει τον Ελληνικό αγώνα της ανεξαρτησίας του 1821, µέσα από την περιήγηση στη νησιώτικη Ελλάδα και τα πλοία της, στις παραµονές και στη διάρκεια του αγώνα. Η ναυσιπλοΐα και ο ναυτικός κόσµος του νησιωτικού κυρίως χώρου (τα πλοία στην ειρήνη και στον πόλεµο, η ζωή, τα ήθη και το εµπόριο, τα λιµάνια και οι ασχολίες των ναυτικών), χρησιµοποιούνται ως µέσο σύνδεσης των ιστορικών γεγονότων µεταξύ τους και µε την κοινωνική πραγµατικότητα της εποχής. Περιλαµβάνει ευρετήριο γεγονότων, ιστορική αφήγηση, οπτικοακουστικό υλικό και σηµειωµατάριο του µαθητή. Στο λογισµικό, εκτός από το CD, περιλαµβάνονται και τα παρακάτω εγχειρίδια: α) Εγχειρίδιο Τεχνικού, β) Εγχειρίδιο Καθηγητή, γ) Εγχειρίδιο Μαθητή. Ένταξη στο πρόγραµµα σπουδών Το λογισµικό αξιοποιείται στη διδασκαλία της Νεότερης Ιστορίας της Γ τάξης του Γυµνασίου και της Γ τάξης του Λυκείου, σε ενότητες που αφορούν τα ιστορικά γεγονότα και παράλληλα την ελληνική ναυτική παράδοση, από την εποχή της άλωσης της Κωνσταντινούπολης και της Τουρκοκρατίας µέχρι την Ελληνική Επανάσταση και την ίδρυση του νέου Ελληνικού κράτους. Συνολική αποτίµηση Η παιδαγωγική προσέγγιση που επιχειρεί το λογισµικό έγκειται στην παρουσίαση των γεγονότων και των κοινωνικοοικονοµικών συνθηκών της εποχής που πραγµατεύεται, µε τρόπο που να τονίζεται η µεταξύ τους σχέση, αλλά και µε ανοιχτή ιεράρχηση των σελίδα 30
- 33. ΠΑΙ∆ΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ Επιµορφωτικό υλικό-Ειδικό µέρος-Κλάδος ΠΕ02 γεγονότων, ώστε να ενισχύεται η ενεργοποίηση και η πρωτοβουλία του µαθητή και του δασκάλου για τη διαχείριση του υλικού και την προσέγγιση της γνώσης. Το λογισµικό αποτελεί ένα καλό και αξιόπιστο ηλεκτρονικό βιβλίο που µπορεί να αξιοποιηθεί σε δραστηριότητες αναζήτησης και επεξεργασίας του υλικού που παρέχει. σελίδα 31
- 34. ΠΑΙ∆ΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ Επιµορφωτικό υλικό-Ειδικό µέρος-Κλάδος ΠΕ02 Β. ΤΟΠΟΙ ΣΤΟ ∆ΙΑ∆ΙΚΤΥΟ ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ Παρουσίαση επιλεγµένων διαδικτυακών τόπων (θεµατικών καταλόγων, ψηφιακών βιβλιοθηκών µαθησιακών πόρων, on-line λογισµικού, εκπαιδευτικών πυλών) για την αξιοποίησή τους στη διδασκαλία των Φιλολογικών µαθηµάτων. Οι εκπαιδευτικοί πρέπει: Να γνωρίσουν το περιεχόµενο, τα τεχνικά χαρακτηριστικά, τη χρήση των διαδικτυακών τόπων και τις δυνατότητες διδακτικής αξιοποίησής τους στα φιλολογικά µαθήµατα. Να κατανοήσουν τις θεωρίες µάθησης και τις αρχές που εφαρµόζονται, καθώς και το είδος των εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων που µπορούν να υποστηρίξουν αυτοί. Να είναι σε θέση να εκτιµήσουν τη διδακτική καταλληλότητα των διαδικτυακών τόπων και τους πιθανούς κινδύνους-προβλήµατα της χρήσης τους στο σχολικό περιβάλλον. Να κατανοήσουν τον επικοινωνιακό ρόλο του διαδικτύου και τις δυνατότητες διαµόρφωσης και διαχείρισης κοινοτήτων µάθησης. Να είναι σε θέση να αξιολογήσουν υπάρχοντα σενάρια διδασκαλίας αλλά και να σχεδιάσουν και να εφαρµόσουν νέα σενάρια και εκπαιδευτικές δραστηριότητες µε την αξιοποίηση των διαδικτυακών τόπων που αναφέρονται στην ειδικότητά τους. σελίδα 32