Ngrohja globale i referohet rritjes së temperaturës në planetin Tokë në një periudhë të caktuar. Një tjetër kuptim i ngrohjes globale është ai i një hipoteze sipas të cilës ngrohja e Tokës vjen si pasojë e përdorimit nga njeriu të lëndëve fosile.
Ndryshimet klimatike në Tokë kanë ndodhur me cikle të caktuara gjatë gjithë historisë së planetit, përfshirë ardhjen dhe largimin e akullnajave në epokat e akullta përkatëse.
2. CFARE ESHTE NGROHJA GLOBALE?
Ngrohja globale i referohet ndryshimeve te temperatures mesatare te
siperfaqes se tokes. Matjet tregojne se temperatura globale eshte rritur
me 0.78oC nga viti 1900 deri ne vitin 2005. Ngrohja globale eshte e lidhur
ngushte me nje spekter te gjere ndryshimesh klimatike sic jane rritja e
shpeshtesise se reshjeve intensive, zvogelimi i siperfaqes se mbuluar me
bore dhe i akujve detare, shpeshtesimi dhe intensifikimi i valeve te te
nxehtit, rritja e nivelit te oqeaneve dhe acidifikimi ne mase i oqeaneve.
Cikli aktual i ngrohjes globale po ndryshon ritmet klimatike mbi te cilat
mbeshteten te gjitha qeniet e gjalla.
Ngrohja globale eshte nje problem ne rritje. Rritja e numrit te popullsise
ne bote dhe rritja e konsumit con ne nje prodhim gjithnje e ne rritje te
emetimeve te karbonit. Ju mund te keni degjuar te flitet shume per
ngrohjen globale, por nese ne duam qe t’a zvogelojme ate, atehere duhet
qe te zvogelojme shume sasine e karbonit qe leshojme ne atmosfere.
3. CILET JANE SHKAKTARET E NGROHJES
GLOBALE?
Shkencetaret, per dekada me rradhe, kane kryer studime per te gjetur
shkaktaret e ngrohjes globale. Ata kane studiuar ciklet dhe ngjarjet
natyrore te cilat ndikojne ne ndryshimet klimatike. Kombet e Bashkuara
formuan nje prej grupeve me te specializuara te shkencetareve, te quajtur
Paneli Nderqeveritar per Ndryshimet Klimatike, te cilet u angazhuan qe te
studionin dhe te analizonin shkaqet dhe pasojat e ngrohjes globale.
1.Leshimet ne atmosfere te dioksidit te karbonit nga djegia e
karburanteve fosile me origjine bimore Varesia jone gjithnje e ne rritje
nga energjia e krijuar nga djegia e qymyrit dhe e karburanteve me
origjine bimore, ben qe sasia e dioksidit te karbonit te leshuar ne
atmosfere te jete shume e madhe.
4. 2.Leshimet e dioksidit te karbonit nga lendet e djegshme qe perdoren per
transport. Kultura moderne e makinave dhe oreksi per te mira materiale
eshte pergjegjese per 33% te sasise se dioksidit te karbonit ne ajer. Me nje
popullsi e cila ka nje rritje alarmante, kerkesa per me shume makina dhe
per konsumim te te mirave materiale sjell rritjen e sasise se perdorimit te
lendeve djegese fosile per transport dhe prodhim industrial. Konsumi yne
eshte shume here me i madh sesa menyrat dhe zgjidhjet qe ne kemi gjetur
per te zbutur sadopak keto efekte.
5. 3.Leshimet e metanit nga kafshet, bujqesia dhe shelfi i Arktikut. Metani
eshte nje gaz “serre” shume i fuqishem dhe renditet i dyti pas dioksidit te
karbonit. Kur lenda organike shperbehet nga bakteriet, nen veprimin e
oksigjenit (dekompozim anaerobik), si per shembull ne rastin e orizit te
paqeruar, prodhohet metani. Procesi zhvillohet gjithashtu edhe ne zorret e
kafsheve barngrenese dhe me rritjen e sasise se prodhimit te bagetive,
rritet edhe niveli i metanit te leshuar ne atmosfere. Nje tjeter burim i
prodhimit te metanit jane edhe masivet akullnajore te cilat mbajne te
mberthyer sasi te medha metani. Meqenese akulli i Arktikut po shkrin,
edhe sasia e metanit ne atmosfere rritet duke ndikuar keshtu ne ngrohjen
globale.
4.Shpyllezimi, vecanerisht pyjet tropikale te cilat perdoren per dru dhe per
hapjen e tokave bujqesore. Perdorimi i pyjeve per lende djegese (dru dhe
qymyr) eshte nje nga shkaqet e shpyllezimit por me alarmant eshte oreksi
yne per dru dhe produktet e letres apo edhe per produktet si vaji i
palmes, etj. Gjithe ky konsum i madh i drureve ka cuar ne nje dukuri
masive te shpyllezimit ne bote. Pyjet thithin karbonin qe ndodhet ne
atmosfere.
6.
7. PASOJAT E NGROHJES GLOBALE
Disa dukuri te shkaktuara nga rritja e temperatures qe po ndodhin tani
jane:
• Ndryshimet e temperatures.
• Akulli po shkrin ne te gjithe
boten, sidomos ne pole.
• Pinguinet e zones Adelie’ ne
Antarktide nga 32 000 cifte jane
reduktuar ne 11 000 cifte, brenda
nje periudhe 30 vjecare.
• Niveli i detit eshte rritur me
shpejtesi gjate shekullit te fundit.
• Disa flutura, dhelpra dhe disa
bimesi alpine jane zhvendosur drejt
zonave me te ftohta.
• Precipitimi i reshjeve te shiut
dhe te bores eshte rritur shume
ne mbare globin.
• Sasia e oksigjenit e tretur ne
ujerat oqeanike mund te
zvogelohet duke krijuar
probleme serioze per gjallesat
qe jetojne ne keto ujera.
• Qeniet njerezore jane me te
ekspozuara ndaj ndryshimeve
klimatike dhe elementeve te
motit.
