1. ประวัติศาสตร / การเปลี่ยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475
การเปลี่ยนแปลงการปกครอง
พุทธศักราช 2475
พัฒนาโดย ผูชวยศาสตราจารยกนก จันทรทอง โรงเรียนสาธิตมหาวิทยาลัยสงขลานครินทร

2. ประวัติศาสตร / การเปลี่ยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475
ภายหลังการปฏิรูปการปกครองและการปฏิรูปการศึกษาในรัชกาลที่ 5 พระองค
ไดมีกระแสความคิดที่จะใหประเทศไทยมีการเปลี่ยนแปลงการปกครองจากระบอบ
สมบูรณาญาสิทธิราชยมาเปนระบอบการปกครองที่มีรัฐธรรมนูญเปนกฎหมาย
สูงสุดในการปกครองประเทศ โดยมีรัฐสภาเปนสถาบันหลักที่จะใหประชาชนมีสวน
รวมในการปกครองมากขึ้นเปนลําดับ จนกระทั่งไดมีคณะนายทหารชุดกบฏ
ร.ศ.130 ซึ่งมีความคิดที่ปฏิบัติการใหบรรลุความมุงหมายดังกลาว แตไมทันลงมือ
กระทําการก็ถูกจับไดเสียกอนเมื่อ พ.ศ.2454 ในตนรัชกาลที่ 6
พัฒนาโดย ผูชวยศาสตราจารยกนก จันทรทอง โรงเรียนสาธิตมหาวิทยาลัยสงขลานครินทร

3. ประวัติศาสตร / การเปลี่ยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475
อยางไรก็ตาม เสียงเรียกรองใหมีการเปลี่ยนแปลง
การปกครองก็ยังคงมีออกมาเปนระยะๆ ทางหนา
หนังสือพิมพ แตยังไมผลตอการเปลี่ยนแปลงใดๆ มาก
นัก นอกจากการปรับตัวของรัฐบาลทางดานการเมือง
การปกครองใหทันสมัยยิ่งขึ้นกวาเดิมเทานั้น แตก็ยัง
ไมไดมีการประกาศใชรัฐธรรมนูญเปนกฎหมายสูงสุด
ในการปกครองประเทศแตประการใด จนกระทั่งใน
สมัยรัชกาลที่ 7 ไดมีคณะผูกอการภายใตการนําของ
พ.อ.พระยาพหลพลพยุหเสนา ซึ่งไดกอการ
เปลี่ยนแปลงการปกครองเปนผลสําเร็จใน พ.ศ. 2475
ดังนั้นการเปลี่ยนแปลงการปกครองใน พ.ศ.
2475 จึงเปนการเปลี่ยนแปลงทางการเมืองที่สําคัญ
http://www.oknation.net/blog/home/blog_data/
666/3666/images/pa1.jpg
ของประวัติศาสตรชาติไทย
พัฒนาโดย ผูชวยศาสตราจารยกนก จันทรทอง โรงเรียนสาธิตมหาวิทยาลัยสงขลานครินทร

4. ประวัติศาสตร / การเปลี่ยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475
สภาพการณโดยทั่วไปของบานเมืองกอนเกิดการเปลี่ยนแปลงการปกครอง
1.สภาพการณทางสังคม
สังคมไทยกําลังอยูในชวงเวลาของการเปลี่ยนแปลงเขาสูความทันสมัยตามแบบ
ตะวันตกในทุกๆ ดาน อันเปนผลสืบเนื่องมาจากการปฏิรูปแผนดินเขาสูความ
ทันสมัยในรัชกาลที่ 5 (พ.ศ.2411-2453) ความจริงแลวสังคมไทยเริ่มปรับตัวให
เขากับกระแสวัฒนธรรมตะวันตกมาตั้งแตสมัยรัชกาลที่ 4 ภายหลังไดทําสนธิสัญญา
บาวริงกับอังกฤษใน พ.ศ.2398 และกับประเทศอื่นๆในภาคพื้นยุโรปอีกหลาย
ประเทศ และทรงเปดรับรับประเพณีและวัฒนธรรมของตะวันตก เชน การจาง
ชาวตะวันตกใหเปนครูสอนภาษาอังกฤษแกพระราชโอรสและพระราชธิดาใน
พระบรมมหาราชวัง การใหขาราชการสวมเสื้อเขาเฝา การอนุญาตใหชาวตางประเทศ
เขาเฝาพรอมกับขุนนางขาราชการไทยในงานพระบรมราชาภิเษก เปนตน
พัฒนาโดย ผูชวยศาสตราจารยกนก จันทรทอง โรงเรียนสาธิตมหาวิทยาลัยสงขลานครินทร

5. ประวัติศาสตร / การเปลี่ยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475
ในสมัยรัชกาลที่ 5 ไดทรงดําเนินพระบรมราโชบายปลดปลอยไพรใหเปนอิสระ
และทรงประกาศเลิกทาสใหเปนไทแกตนเอง พรอมกันนั้นยังทรงปฏิรูปการศึกษา
ตามแบบตะวันตก เพื่อใหคนไทยทุกคนไดรับการศึกษาถึงขั้นอานออกเขียนไดและ
คิดเลขเปน ไมวาจะเปนเจานาย บุตรหลานขุนนาง หรือราษฎรสามัญชนที่พนจาก
ความเปนไพรหรือทาส ถาบุคคลใดมีสติปญญาเฉลียวฉลาดก็จะมีโอกาสเดินทางไป
ศึกษาตอยังประเทศตะวันตกโดยพระบรมราชานุเคราะหจากผลการปฏิรูปการศึกษา
ทําใหคนไทยบางกลุมที่ไดรับการศึกษาตามแบบตะวันตก เริ่มรับ เริ่มรับเอากระแส
ความคิดเกี่ยวกับการเมืองสมัยใหม ที่ยึดถือรัฐธรรมนูญเปนกฎหมายสูงสุดในการ
ปกครองประเทศมาจากตะวันตก และมีความปรารถนาที่จะเห็นการเปลี่ยนแปลง
การปกครองเกิดขึ้นในประเทศไทย
พัฒนาโดย ผูชวยศาสตราจารยกนก จันทรทอง โรงเรียนสาธิตมหาวิทยาลัยสงขลานครินทร

6. ประวัติศาสตร / การเปลี่ยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475
ดังจะเห็นไดจากคํากราบบังคมทูลถวายถึง
ความคิดเห็นในการเปลี่ยนแปลงการปกครองของ
คณะเจานายและขาราชการใน พ.ศ.2427
(ร.ศ.103) หรือการเรียกรองใหมีการปกครองใน
ระบบรัฐสภาของ เทียนวรรณ (ต.ว.ส. วัณณาโภ)
ในหนาหนังสือพิมพในสมัยรัชกาลที่ 5 เปนตน
และกระแสความคิดนี้ก็ดําเนินสืบเนื่องมาโดย
ตลอดในหมูผูนําสมัยใหมที่ไดรับการศึกษาจาก
ประเทศตะวันตก และจากผูที่ไดรับการศึกษาตาม
แบบตะวันตก http://www.uppicweb.com/x/i/io/spd_20050321
211400_b.jpg
พัฒนาโดย ผูชวยศาสตราจารยกนก จันทรทอง โรงเรียนสาธิตมหาวิทยาลัยสงขลานครินทร

7. ประวัติศาสตร / การเปลี่ยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475
อยางไรก็ตามกลุมผูนําสมัยใหมบางสวนที่ไดรับผลประโยชนจากระบบราชการ
สมัยใหมที่ตนเองเขาไปมีหนาที่รับผิดชอบอยู ก็ถูกระบบราชการดูดกลืนจนปฏิเสธ
ที่จะยอมรับการเปลี่ยนแปลงทางการเมืองสมัยใหมในระยะเวลาอันใกล เพราะมี
ความเห็นวาประชาชนชาวไทยยังขาดความพรอมที่จะรับการเปลี่ยนแปลง
พัฒนาโดย ผูชวยศาสตราจารยกนก จันทรทอง โรงเรียนสาธิตมหาวิทยาลัยสงขลานครินทร

8. ประวัติศาสตร / การเปลี่ยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475
สมัยรัชกาลที่ 5 ทรงปฏิรูปประเทศเขาสูความทันสมัย สังคมไทยก็เริ่มกาวเขาสู
ความมีเสรีในการแสดงความคิดเห็นมากขึ้น โดยเริ่มเปดโอกาสสื่อมวลชนเสนอ
ความคิดเห็นตอสาธารณชนไดคอนขางเสรี ดังนั้นจึงปรากฏวาสื่อมวลชนตางๆ เชน
น.ส.พ.สยามประเภท, ตุลวิภาคพจนกิจ, ศิริพจนภาค, จีนโนสยามวารศัพท ซึ่ง
ตีพิมพจําหนายในรัชกาลที่ 5 น.ส.พ. บางกอกการเมือง ซึ่งพิมพจําหนายในสมัย
รัชกาลที่ 6 และ น.ส.พ.สยามรีวิว ซึ่งพิมพจําหนายในสมัยรัชกาลที่ 7 ไดเรียกรอง
และชี้นําใหมีการเปลี่ยนแปลงการปกครองประเทศไปสูระบบรัฐสภา โดยมี
รัฐธรรมนูญเปนหลักในการปกครองประเทศอยางตอเนื่อง
พัฒนาโดย ผูชวยศาสตราจารยกนก จันทรทอง โรงเรียนสาธิตมหาวิทยาลัยสงขลานครินทร

9. ประวัติศาสตร / การเปลี่ยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475
อยางไรก็ตาม เนื่องจากการปลดปลอยไพรและทาสใหเปนอิสระในสมัย
รัชกาลที่ 5 ไดผานพนไปไดเพียง 20 ปเศษ ดังนั้นสภาพสังคมสวนใหญในสมัย
รัชกาลที่ 7 กอนที่จะเกิดการเปลี่ยนแปลงการปกครอง จึงยังตกอยูภายใต
อิทธิพลของวัฒนธรรมในระบบเจาขุนมูลนาย นอกจากนี้คนสวนนอยยังคงมี
ฐานะ สิทธิ ผลประโยชนตางๆ เหนือคนไทยสวนใหญ คนสวนใหญมักมี
ความเห็นคลอยตามความคิดที่สวนนอยซึ่งเปนชนชั้นนําของสังคมไทยชีนํา ถาจะ
้
มีความขัดแยงในสังคมก็มักจะเปนความขัดแยงในทางความคิด และความ
ขัดแยงในเชิงผลประโยชนในหมูชนชั้นนําของสังคมที่ไดรับการศึกษาจาก
ประเทศตะวันตก มากกวาจะเปนความขัดแยงระหวางชนชั้นผูนําของสังคมไทย
กับราษฎรทั่วไป
พัฒนาโดย ผูชวยศาสตราจารยกนก จันทรทอง โรงเรียนสาธิตมหาวิทยาลัยสงขลานครินทร

10. ประวัติศาสตร / การเปลี่ยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475
2.สภาพการณทางเศรษฐกิจ
ในสมัยรัชกาลที่ 4 ไดเริ่มมีการสงขาวออกไปขายยังตางประเทศมากขึ้น เพราะ
ระบบการคาที่เปลี่ยนแปลงไปและความตองการของตลาดโลก ชาวนาจึงหันมาปลูก
ขาวเพื่อสงออกมาขึ้น ทําใหมีการปลูกพืชอื่นๆ นอยลง ผลผลิตที่เปนอุตสาหกรรมใน
ครัวเรือนก็ลดลงดวยบางที่ก็เลิกผลิตไปเลย เพราะแรงงานสวนใหญจะนําไปใชในการ
ผลิตขาวแทน
พัฒนาโดย ผูชวยศาสตราจารยกนก จันทรทอง โรงเรียนสาธิตมหาวิทยาลัยสงขลานครินทร

11. ประวัติศาสตร / การเปลี่ยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475
สมัยรัชกาลที่ 5 พระองคทรงเห็นวาถึงแมรายไดของแผนดินจะเพิ่มพูนมากขึ้น
อันเปนผลมาจากระบบเศรษฐกิจเปลี่ยนไป แตการที่ระบบการคลังของแผนดินยังไม
รัดกุมพอ ทําใหเกิดการรั่วไหลไดงาย จังทรงจัดการปฏิรูปการคลังโดยจัดตั้งหอ
รัษฎากรพิพัฒนขึ้น เพื่อการปรับปรุงและการจัดระบบภาษีใหทันสมัยใน พ.ศ.2416
มีการประกาศใชพระราชบัญญัติงบประมาณ พ.ศ.2434 เริ่มโครงการปฏิรูปเงินตรา
ใหม พ.ศ.2442 จัดการสงเสริมการเกษตรและการผลิตเพื่อการสงออกใหมากขึ้น
ปรับปรุงการคมนาคมใหทันสมัยโดยการสรางทางรถไฟ ตัดถนนสายตางๆ ขุดคลอง
เพื่อใหเกิดความสะดวกในการคมนาคม การขนสงสินคาและผลผลิต ซึ่งผลการ
ปฏิรูปเศรษฐกิจในสมัยรัชกาลที่ 5 ทําใหรายไดของประเทศเพิ่มมากขึ้น 15 ลานบาท
ใน พ.ศ.2435 เปน 46 ลานบาทใน พ.ศ.2447 โดยไมไดเพิ่มอัตราภาษีและชนิด
ของภาษีขึ้นอยางใด ทําใหเงินกองคลังของประเทศ ซึ่งเคยมีอยูประมาณ 7,500,000
บาท ใน พ.ศ.2437 เพิ่มเปน 32,000,000 บาทใน พ.ศ.2444
พัฒนาโดย ผูชวยศาสตราจารยกนก จันทรทอง โรงเรียนสาธิตมหาวิทยาลัยสงขลานครินทร

12. ประวัติศาสตร / การเปลี่ยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475
สมัยรัชกาลที่ 6 (พ.ศ.2453-2468) ไดมีการสงเสริมธุรกิจดานอุตสาหกรรม
ปูนซีเมนต กิจการไฟฟา มีการจัดตั้งบริษัทพาณิชยนาวีสยาม สงเสริมดานชลประทาน
และการบํารุงพันธุขาว จัดตั้งธนาคารออมสิน สรางทางรถไฟเพิ่มเติมจากเดิม ทั้งนี้
เพื่อหวังผลทางเศรษฐกิจที่เจริญกาวหนายิ่งขึ้น แตเนื่องจากไดอุทกภัยใน พ.ศ.2460
และเกิดฝนแลงใน พ.ศ. 2462 ทําใหการผลิตขาวอันเปนที่มาของรายไดหลักของ
ประเทศประสบความเสียหายอยางหนัก สงผลกระทบตอภาวะการคลังของประเทศ
อยางไมมีทางหลีกเลี่ยง ทําใหงบประมาณรายจายสูงกวารายรับมาโดยตลอดระหวาง
พ.ศ.2465-2468
พัฒนาโดย ผูชวยศาสตราจารยกนก จันทรทอง โรงเรียนสาธิตมหาวิทยาลัยสงขลานครินทร

13. ประวัติศาสตร / การเปลี่ยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475
สมัยรัชกาลที่ 7 (พ.ศ. 2468-2475) พระองคไดทรงแกปญหาเศรษฐกิจ
อยางเต็มพระสติกําลังความสามารถ โดยทรงเสียสละดวยการตัดทอนรายจายใน
ราชสํานัก เพื่อเปนตัวอยางแกหนวยราชการตางๆ โดยโปรดใหลดเงินงบประมาณ
รายจายสวนพระองค จากเดิมปละ 9 ลานบาท เหลือปละ 6 ลานป พ.ศ.2469
และมีการเปลี่ยนแปลงอัตราภาษีศุลกากรใหมหลายอยาง ทําใหงบประมาณรายรับ
รายจายเกิดความสมดุล พ.ศ.2472-2474 เศรษฐกิจโลกเริ่มตกต่ําอันเปนผล
เนื่องมาจากสงครามโลกครั้งที่ 1 จึงสงผลกระทบตอประเทศโดยตรง ทําให
งบประมาณรายจายสูงกวารายรับเปนจํานวนมาก
พัฒนาโดย ผูชวยศาสตราจารยกนก จันทรทอง โรงเรียนสาธิตมหาวิทยาลัยสงขลานครินทร

14. ประวัติศาสตร / การเปลี่ยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475
รัชกาลที่ 7 ไดทรงดําเนินนโยบายตัดทอนรายจายอยางเขมงวดที่สุด รวมทั้ง
ปลดขาราชการออกจากตําแหนงเปนจํานวนมากเพื่อการประหยัด ตลอดจน
จัดการยุบมณฑลตางๆทั่วประเทศ งดจายเบี้ยเลี้ยงและเบี้ยกันดารแกขาราชการ
ประกาศใหเงินตราของไทยออกจากมาตรฐานทองคํา และกําหนดคาเงินตราตาม
เงินปอนดสเตอรลิง รวมทั้งการประกาศเพิ่มภาษีราษฎรโดยเฉพาะขาราชการซึ่ง
จะตองเสียภาษีที่เรียกวา ภาษเงินเดือน แตถึงแมวาจะทรงดําเนินนโยบายแกไข
ปญหาเศรษฐกิจดวยการประหยัดและตัดทอนรายจายตางๆ รวมทั้งการเพิ่มภาษี
บางอยางแลว แตสถานการณทางเศรษฐกิจก็ยังไมไดเปลี่ยนแปลงในทางที่ดีขึ้น
พัฒนาโดย ผูชวยศาสตราจารยกนก จันทรทอง โรงเรียนสาธิตมหาวิทยาลัยสงขลานครินทร

15. ประวัติศาสตร / การเปลี่ยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475
3.สภาพการณทางการเมือง
สภาพการณทางการเมืองและการปกครองของไทยกําลังอยูในระยะปรับตัวเขาสู
แบบแผนการปกครองของตะวันตก เห็นไดจากพระบรมราโชบายของพระมหากษัตริย
ไทยทุกพระองค ภายหลังที่ไทยไดมีการติดตอกับประเทศตะวันตกอยางกวางขวาง
นับตั้งแตสมัยรัชกาลที่ 4-7สมัยรัชกาลที่ 4 ยังไมไดทรงดําเนินนโยบายปรับปรุงการ
ปกครองใหเปนแบบตะวันตก แตก็ทรงมีแนวพระราชดําริโนมเอียงไปในทางเสรีนิยม
เชน ประกาศใหเจานายและขาราชการเลือกตั้งตําแหนงมหาราชครูปุโรหิตและ
ตําแหนงพระมหาราชครูมหิธร อันเปนตําแหนงตุลาการที่วางลง แทนที่จะทรงแตงตั้ง
ผูพิพากษาตามพระราชอํานาจของพระองค และเปลี่ยนแปลงวิธีถวายน้ําพิพัฒนสัตยา
ดวยการที่พระองคทรงเสวยน้ําพิพัฒนสัตยารวมกับขุนนางขาราชการและทรงปฏิญาณ
ความซื่อสัตยของพระองคตอขุนนางขาราชการทั้งปวงดวย
พัฒนาโดย ผูชวยศาสตราจารยกนก จันทรทอง โรงเรียนสาธิตมหาวิทยาลัยสงขลานครินทร

16. ประวัติศาสตร / การเปลี่ยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475
สมัยรัชกาลที่ 5 ทรงปฏิรูปการเมืองการปกครองครั้งใหญ เพื่อใหการปกครอง
ของไทยไดเจริญกาวหนาทัดเทียมกับชาติตะวันตก โดยจัดตั้ง สภาที่ปรึกษาราชการ
แผนดิน (Council of State) และสภาที่ปรึกษาสวนพระองค (Privy Council) ใน
พ.ศ.2417 เพื่อถวายคําปรึกษาเกี่ยวกับการบริหารราชการแผนดินและในเรื่อง
ตางๆ ที่พระองคของคําปรึกษาไป นอกจากนี้พระองคยังทรงปฏิรูปการปกครองที่
สําคัญคือ การจัดตั้งกระทรวงแบบใหมจํานวน 12 กระทรวงขึ้นแทนจตุสดมภใน
สวนกลางและจัดระบบการปกครองหัวเมืองตางๆในรูปมณฑลเทศาภิบาลในภูมภาค ิ
โดยเริ่มตั้งแต พ.ศ.2435 เปนตนมา นอกจากนี้พระองคทรงริเริ่มทดลองการจัดการ
ปกครองทองถิ่นในรูป สุขาภิบาล จัดตั้ง รัฐมนตรีสภา เพื่อทําหนาที่ตามกฎหมาย
ใน พ.ศ.2437 ตามแบบอยางตะวันตก
พัฒนาโดย ผูชวยศาสตราจารยกนก จันทรทอง โรงเรียนสาธิตมหาวิทยาลัยสงขลานครินทร

17. ประวัติศาสตร / การเปลี่ยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475
สมัยรัชกาลที่ 6 ทรงริเริ่มทดลองการปกครองแบบประชาธิปไตยโดยการ
จัดตั้ง ดุสิตธานี เมืองประชาธิปไตยขึ้นในบริเวณพระราชวังดุสิต พ.ศ.2461 เพื่อ
ทดลองฝกฝนใหบรรดาขาราชการไดทดลองปกครองตนเองในนครดุสิตธานี
เหมือนกับการจดรูปแบบการปกครองทองถิ่นที่เรียกวา เทศบาล”
นอกจากนี้ยังทรงจัดตั้งกระทรวงขึ้นมาใหมจากที่มีอยูเดิม และยุบเลิก
กระทรวงบางกระทรวงเพื่อใหมีความทันสมัยมากขึ้น โดยทรงจัดตั้งมณฑลเพิ่มขึ้น
และทรงปรับปรุงการบริหารงานของมณฑลดวยการยุบรวมมณฑลเปนหนวย
ราชการที่เกี่ยวกับการปกครองเรียกวา มณฑลภาค เพื่อใหการปกครองแบบมณฑล
เทศาภิบาลมีความคลองตัวมากขึ้น
พัฒนาโดย ผูชวยศาสตราจารยกนก จันทรทอง โรงเรียนสาธิตมหาวิทยาลัยสงขลานครินทร

18. ประวัติศาสตร / การเปลี่ยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475
สมัยรัชกาลที่ 7 (พ.ศ.2468-2475) ทรงเล็งเห็นความจําเปนที่จะตอง
เปลี่ยนแปลงการปกครองใหทันสมัย และตองเตรียมการใหพรอมเพิ่มมิใหเกิด
ความผิพลาดได โดยพระองคไดทรงจัดตั้งอภิรัฐมนตรีสภา เพื่อเปนที่ปรึกษา
ราชการแผนดิน พ.ศ.2468 และทรงมอบหมายใหอภิรัฐมนตรีสภาวางระเบียบ
สําหรับจัดตั้งสภากรรมการองคนตรี เพื่อเปนสภาที่ปรึกษาสวนพระองคอีกดวย
นอกจากนี้ทรงมอบหมายใหอภิรัฐมนตรีวางรูปแบบการปกครองทองถิ่นใน
รูปเทศบาล ดวยการแกไขปรับปรุงสุขาภิบาลที่มีอยูใหเปนเทศบาล แตไมมี
โอกาสไดประกาศใช เพราะไดเกิดการเปลี่ยนแปลงการปกครองขึ้นกอน
นอกจากนี้ยังทรงโปรดเกลาฯ ใหพระยาศรีวิศาลวาจาและนายเรยมอนด บี.
สตีเวนส ซึ่งเปนที่ปรึกษากระทรวงการตางประเทศชวยกันรางรัฐธรรมนูญ ตาม
กระแสพระราชดําริใน พ.ศ.2474 มีสาระสําคัญดังนี้
พัฒนาโดย ผูชวยศาสตราจารยกนก จันทรทอง โรงเรียนสาธิตมหาวิทยาลัยสงขลานครินทร

19. ประวัติศาสตร / การเปลี่ยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475
อํานาจนิติบัญญัติจะมีการเลือกตั้งสมาชิกสภาผูแทนราษฎรทางออม โดยมี
สมาชิก 2 ประเภท คือ มาจากการเลือกตั้งและการแตงตั้ง สวนผูที่มีสิทธิ์สมัคร
เลือกตั้งจะตองมีอายุไมต่ํากวา 30 ป มีพื้นฐานความรูอานออกเขียนได สวน
อํานาจบริหารใหพระมหากษัตริยทรงเลือกนายกรัฐมนตรี แตเนื่องจาก
อภิรัฐมนตรีมีความเห็นประชาชนยังไมพรอม ดังนั้นการประกาศใชรัฐธรรมนูญ
ควรระงับไวชั่วคราว จนกระทั่งไดเกิดการเปลี่ยนแปลงการปกครองเสียกอนจึง
มิไดมีการประกาศใชแตอยางใด
พัฒนาโดย ผูชวยศาสตราจารยกนก จันทรทอง โรงเรียนสาธิตมหาวิทยาลัยสงขลานครินทร

20. ประวัติศาสตร / การเปลี่ยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475
สาเหตุการเปลี่ยนแปลงการปกครองใน พ.ศ. 2475
1.ความเสื่อมของระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย
การที่คณะนายทหารหนุมภายใตการนําของ ร.อ.ขุนทวยหาญพิทักษ (เหล็ง
ศรีจันทร) ไดวางแผนยึดอํานาจการปกครอง เพื่อเปลี่ยนแปลงการปกครองจากระบอบ
สมบูรณาญาสิทธิราชยมาเปนระบอบที่จํากัดพระราชอํานาจของพระมหากษัตริยใหอยู
ในฐานะประมุขของประเทศภายใตรัฐธรรมนูญเมื่อ พ.ศ.2454 แตไมประสบ
ความสําเร็จเพราะถูกจับกุมกอนลงมือปฏิบัติงาน แสดงใหเห็นถึงความเสื่อมของ
ระบอบนี้อยางเห็นไดชัด ขณะเดียวกันในสมัยรัชกาลที่ 6 ไดมีการวิพากษวิจารณกัน
อยางกวางขวางเกี่ยวกับการใชจายเงินงบประมาณที่ไมดุลกับรายรับ ทําใหมีการกลาว
โจมตีรัฐบาลวาใชจายฟุมเฟอยเกินไป ครั้งตอมาในสมัยรัชกาลที่ 7 พระองคก็ถูกโจมตี
วาทรงตกอยูใตอิทธิพลของอภิรัฐมนตรีสภา ซึ่งเปนสภาที่ปรึกษาที่ประกอบดวยสมาชิก
ที่เปนพระบรมวงศานุวงศชั้นสูง และบรรดาพระราชวงศก็มีบทบาทในการบริหาร
บานเมืองมากเกินไป ควรจะใหบุคคลอื่นที่มีความสามารถเขามีสวนรวมในการบริหาร
บานเมืองดวย
พัฒนาโดย ผูชวยศาสตราจารยกนก จันทรทอง โรงเรียนสาธิตมหาวิทยาลัยสงขลานครินทร

21. ประวัติศาสตร / การเปลี่ยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475
2.การไดรับการศึกษาตามแนวความคิดตะวันตกของบรรดาชนชั้นนําใน
สังคมไทย
อิทธิพลจากการปฏิรูปการศึกษาในสมัยรัชกาลที่ 5 ทําใหคนไทยสวนหนึ่งที่ไป
ศึกษายังประเทศตะวันตก ไดรับอิทธิพลแนวคิดทางการเมืองสมัยใหม และนํา
กลับมาเผยแพรในประเทศไทย ทําใหคนไทยบางสวนที่ไมไดไปศึกษาตอใน
ตางประเทศรับอิทธิพลแนวความคิดดังกลาวดวย อิทธิพลของปฏิรูปการศึกษาได
สงผลกระตุนใหเกิดความคิดในการเปลี่ยนแลปงการปกครองมากขึ้น นับตั้งแต
คณะเจานายและขาราชการเสนอคํากราบบังคมทูลใหเปลี่ยนแปลงการปกครองใน
พ.ศ.2427 นักหนังสือพิมพอยาง เทียนวรรณ (ต.ว.ส.วัณณาโภ) ก.ศ.ร. กุหลาบ
(ตรุษ ตฤษณานนท) ไดเรียกรองใหปกครองบานเมืองในระบบรัฐสภา เพื่อให
ประชาชนมีสวนรวมในการปกครอง และยังไดกลาววิพากษวิจารณสังคม กระทบ
กระเทียบชนชั้นสูงที่ทําตัวฟุงเฟอ ซึ่งตัวเทียนวรรณเองก็ไดกราบบังคมทูลถวาย
โครงรางระบบการปกครองที่เปนประชาธิปไตยแดรัชกาลที่ 5
พัฒนาโดย ผูชวยศาสตราจารยกนก จันทรทอง โรงเรียนสาธิตมหาวิทยาลัยสงขลานครินทร

22. ประวัติศาสตร / การเปลี่ยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475
ตอมาในรัชกาลที่ 6 กลุมกบฏ ร.ศ.130 ที่วางแผนยึดอํานาจการเปลี่ยนแปลง
การปกครอง ก็เปนบุคคลที่ไดรับการศึกษาแบบตะวันตกแตไมเคยไปศึกษาใน
ตางประเทศ แตคณะผูกอการเปลี่ยนแปลงการปกครองใน พ.ศ.2475 เปนคณะ
บุคคลที่สวนใหญผานการศึกษามาจากประเทศตะวันตกแทบทั้งสิ้น แสดงใหเห็น
ถึงอัทธิพลของความคิดในโลกตะวันตกที่มีตอชนชั้นผูนําของไทยเปนอยางยิ่ง เมื่อง
คนเลหานี้เห็นความสําคัญของระบอบประชาธิปไตยที่มีพระมหากษัตริยเปนประมุข
การเปลี่ยนแปลงกรปกครองจึงเกิดขึ้น
พัฒนาโดย ผูชวยศาสตราจารยกนก จันทรทอง โรงเรียนสาธิตมหาวิทยาลัยสงขลานครินทร

23. ประวัติศาสตร / การเปลี่ยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475
3.ความเคลื่อนไหวของบรรดาสื่อมวลชน
สื่อมวลชนมีบทบาทในการกระตุนใหเกิดความตื่นตัวในการปกครองแบบใหม
และปฏิเธระบบการปกครองแบบสมบูรณาญาสิทธิราชย เชน น.ส.พ.ตุลวิภาคพจน
กิจ (พ.ศ.2443-2449) น.ส.พ.ศิริพจนภาค (พ.ศ.2451) น.ส.พ.จีนโนสยาม
วารศัพท (พ.ศ.2446-2450) น.ส.พ.บางกอกการเมือง (พ.ศ.2464) น.ส.พ.
สยามรีวิว (พ.ศ.2430) น.ส.พ.ไทยใหม (พ.ศ.2474) ตางก็เรียกรองใหมีการ
ปกครองในระบบรัฐสภาที่มีรัฐธรรมนูญเปนหลักในการปกครองประเทศ โดย
ชี้ใหเห็นถึงความดีงามของระบอบประชาธิปไตยที่จะเปนแรงผลักดันใหประชาชาติ
มีความเจริญกาวหนามากกวาที่เปนอยู ดังเชนทีปรากฎเปนตัวอยางในหลายๆ
่
ประเทศที่มีการปกครองในระบอบรัฐธรรมนูญ การะแสเรียกรองของสื่อมวลชนใน
สมัยนั้นไดมีสวนตอการสนับสนุนใหการดําเนินของคณะผูกอการในอันที่จะ
เปลี่ยนแปลงการปกครองบรรลุผลสําเร็จไดเหมือนกัน
พัฒนาโดย ผูชวยศาสตราจารยกนก จันทรทอง โรงเรียนสาธิตมหาวิทยาลัยสงขลานครินทร

24. ประวัติศาสตร / การเปลี่ยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475
4.ความขัดแยงทางความคิดเกี่ยวกับการปกครองในระบอบประชาธิปไตย
รัชกาลที่ 7 ทรงเล็งเห็นความสําคัญของการมีรัฐธรรมนูญเปนกฎหมายสูงสุดใน
การปกครองประเทศและทรงเต็มพระทัยที่จะสละพระราชอํานาจมาอยูภายใต
รัฐธรรมนูญเมื่อถึงเวลาที่เหมาะสม แตเมื่อพระองคทรงมีกระแสรับสั่งใหพระยาศรี
วิศาลวาจาและนายเรยมอนด บี.สตีเวนสรางรัฐธรรมนูญขึ้นมาเพื่อประกาศใช
พระองคไดทรงนําเรื่องนี้ไปปรึกษาอภิรัฐมนตรีสภา แตอภิรัฐมนตรีสภากลับไมเห็น
ดวย โดยอางวาประชาชนยังขาดความพรอมและเกรงจะเปนผลเสียมากกวาผลดี ทั้งๆ
ที่รัชกาลที่ 7 ทรงเห็นดวยกับการประกาศใชรัฐธรรมนูญ แตเมื่ออภิรัฐมนตรีสภาคัด
คาน พระองคจึงมีน้ําพระทัยเปนประชาธิปไตยโดยทรงฟงเสียงทัดทานจากอภิรัฐมนตรี
สภาสวนใหญ ดังนั้นรัฐธรรมนูญจึงยังไมมีโอกาสไดรับการประกาศใช เปนผลใหคณะ
ผูกอการชิงลงมือทําการเปลี่ยนแปลงการปกครองในวันที่ 24 มิถุนายน 2475 ไดใน
ที่สุด
พัฒนาโดย ผูชวยศาสตราจารยกนก จันทรทอง โรงเรียนสาธิตมหาวิทยาลัยสงขลานครินทร

25. ประวัติศาสตร / การเปลี่ยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475
5.สถานะการคลังของประเทศและการแกปญหา
การคลังของประเทศเริ่มประสบปญหามาตั้งแตสมัยรัชกาลที่ 6 เพราะการผลิต
ขาวประสบความลมเหลว เนื่องจากเกิดภาวะน้ําทวมและฝนแลงติดตอกันใน พ.ศ.
2460 และ พ.ศ.2462 ซึ่งกอใหเกิดผลเสียหายตอการผลิตขาวอยางรุนแรง
ภายในประเทศก็ขาดแคลนขาวที่จะใชในการบริโภค และไมสามารถสงขาวไปขายยัง
ตางประเทศได ทําใหรัฐขาดรายไดเปนจํานวนมาก รัฐบาลจึงตองจัดสรรเงิน
งบประมาณชวยเหลือชาวนา ขาราชการ และผูประสบกับภาวะคาครองชีพที่สูงขึ้น มี
ทั้งรายจายอื่นๆ เพิ่มขึ้นจนเกินงบประมาณรายได ซึ่งใน พ.ศ. 2466 งบประมาณ
ขาดดุลถึง 18 ลานบาท นอกจากนี้รัฐบาลไดนําเอาเงินคงคลังที่เก็บสะสมไวออกมา
ใขจายจนหมดสิ้น ในขณะที่งบประมาณรายไดต่ํา รัชกาลที่ 6 ทรงแกปญหาดวยการ
กูเงินจากตางประเทศ เพื่อใหมีเงินเพียงพอกับงบประมาณรายจาย ทําใหเกิดเสียง
วิพากษวิจารณวารัฐบาลใชจายเงินงบประมาณอยางไมประหยัด ในขณะที่เศรษฐกิจ
ของประเทศกําลังคับขัน
พัฒนาโดย ผูชวยศาสตราจารยกนก จันทรทอง โรงเรียนสาธิตมหาวิทยาลัยสงขลานครินทร

26. ประวัติศาสตร / การเปลี่ยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475
ตอมาสมัยรัชกาลที่ 7 ทรงดําเนินนโยบายตัดทอนรายจายของรัฐบาลลด
จํานวนขาราชการในกระทรวงตางๆใหนอยลง และทรงยินยอมตัดทอน
งบประมาณรายจายสวนพระองคใหนอยลง เมื่อ พ.ศ.2469 ทําใหรัฐบาลมีรายได
เพิ่มขึ้นปละ 3 ลานบาท แตเนื่องจากเศรษฐกิจของโลกเริ่มตกต่ํามาเปนลําดับ
ตั้งแต พ.ศ. 2472 ทําใหมีผลกระทบตอประเทศไทยอยางไมมีทางหลีกเลี่ยง
รัฐบาลตองตัดทอนรายจายอยางเขมงวดที่สุด รวมทั้งปลดขาราชการออกจาก
ตําแหนงเปนอันมาก จัดการยุบมณฑลตางๆทั่วประเทศ งดจายเบี้ยเลี้ยงและเบี้ย
กันดารของขาราชการ รวมทั้งการประกาศใหเงินตราของไทยออกจากมาตรฐาน
ทองคํา
พัฒนาโดย ผูชวยศาสตราจารยกนก จันทรทอง โรงเรียนสาธิตมหาวิทยาลัยสงขลานครินทร

27. ประวัติศาสตร / การเปลี่ยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475
พ.ศ. 2475 รัฐบาลไดประกาศเพิ่มภาษีราษฎรโดยเฉพาะการเก็บภาษี
เงินเดือนจากขาราชการ แตมาตรการดังกลาวมก็ไมสามารถจะกอบกูสถานะการ

คลังของประเทศไดกระเตื้องขึ้นได จากปญหาเศรษฐกิจการคลังที่รัฐบาลไม
สามารถแกไขใหมีสภาพเปนปกติได ทําใหคณะผูกอการใชเปนขออางในการ
โจมตีประสิทธิภาพการบริหารงานของรัฐบาล จนเปนเงื่อนไขใหคณะผูกอการ
ดําเนินการเปลี่ยนแปลงการปกครองเปนผลสําเร็จ
พัฒนาโดย ผูชวยศาสตราจารยกนก จันทรทอง โรงเรียนสาธิตมหาวิทยาลัยสงขลานครินทร

28. ประวัติศาสตร / การเปลี่ยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475
การยึดอํานาจการปกครอง
1.วิธีการดําเนินงาน
กลุมบุคคลซึ่งเปนผูริเริ่มความคิดที่จะ
ดําเนินการเปลี่ยนแปลงการปกครองในครั้งแรก
หรือที่เรียกวา คณะผูกอการ นั้นมี 7 คน ที่สําคัญ
คือ นายปรีดี พนมยงค ร.ท.แปลก ขีตตะวังคะ
ร.ท.ประยูร ภมรมนตรี เปนตน
http://chaloke2.chaloke.com/spaw/images/0
90511_12.jpg
พัฒนาโดย ผูชวยศาสตราจารยกนก จันทรทอง โรงเรียนสาธิตมหาวิทยาลัยสงขลานครินทร

29. ประวัติศาสตร / การเปลี่ยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475
คณะบุคคลทั้ง 7 คนไดเริ่มเปดประชุมอยางเปนทางการครั้งแรกเมื่อวันที่ 5
กุมภาพันธ 2469 ที่พักแหงหนึ่งในถนน รู เดอ ซอมเมอรารด ณ กรุงปารีส การ
ประชุมครั้งนั้นดําเนินตอเนื่องเปนเวลา 5 วัน โดยที่ประชุมไดมีมติเปนเอกฉันทใหนาย
ปรีดี พนมยงค เปนประธานที่ประชุม และที่ประชุมตกลงดําเนินการจัดตั้งคณะ
ผูกอการขึ้นมา เพื่อเปนศูนยรวมในการดําเนินงานตอไป โดยที่ประชุมไดมีมติเปนเอก
ฉันทใหนายปรีดี พนมยงค เปนหัวหนาคณะผูกอการ จนกวาจะมีบุคคลที่เหมาะสม
เปนหัวหนาคณะผูกอการตอไป ที่ประชุมไดตกลงในหลักการที่จะทําการเปลี่ยนแปลง
การปกครองประเทศไทย จากระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชยมาเปนระบอบการ
ปกครองที่มีพระมหากษัตริยใหอยูภายใตกฎหมายหรือที่เรียกกันวา ระบอบ
ประชาธิปไตยที่มีพระมหากษัตริยเปนประมุขภายใตรัฐธรรมนูญ
พัฒนาโดย ผูชวยศาสตราจารยกนก จันทรทอง โรงเรียนสาธิตมหาวิทยาลัยสงขลานครินทร

30. ประวัติศาสตร / การเปลี่ยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475
คณะผูกอการไดกําหนดหลักการในการปกครองประเทศไว 6 ประการ
1) รักษาความเปนเอกราชของชาติในทุกๆดาน เชน เอกราชทางการเมือง
ทางเศรษฐกิจ ทางการศาล ฯลฯ ใหมีความมั่นคง
2) รักษาความปลอดภัยในประเทศ ใหมีการประทุษรายตอกันลดนอยลง
3) บํารุงความสุขของราษฎรในทางเศรษฐกิจ โดยรัฐบาลใหมจะหางานให
ราษฎรทําทุกคน โดยจะวางโครงการเศรษฐกิจแหงชาติและไมปลอยใหราษฎรอด
อยาก
4) ใหราษฎรมีสิทธิเสมอภาคทัดเทียมกัน
5) ใหราษฎรมีเสรีภาพที่ไมขัดตอหลัก 4 ประการขางตน
6) ใหการศึกษาแกราษฎรทุกคนอยางเต็มที่
พัฒนาโดย ผูชวยศาสตราจารยกนก จันทรทอง โรงเรียนสาธิตมหาวิทยาลัยสงขลานครินทร

31. ประวัติศาสตร / การเปลี่ยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475
ภายหลังจากเสร็จการประชุมในครั้งนั้นแลว นายปรีดี พนมยงค ซึ่งขณะนั้น
สําเร็จการศึกษาไดรับปริญญาดุษฎีบัณฑิตทางกฎหมายแลว ไดเดินทางกลับสู
ประเทศไทย ทางสมาชิกที่อยุในกรุงปารีสจึงไดเลือกเฟนผูที่สมควรเขารวมเปน

สมาชิกตอไป และไดสมาชิกเพิ่มในคณะผูกอการอีก 8 คน ที่สําคัญ คือ พ.อ.พระยา
ทรงสุรเดช (เทพ พันธุมเสน) ร.อ.สินธุ กมลนาวิน เปนตน
พัฒนาโดย ผูชวยศาสตราจารยกนก จันทรทอง โรงเรียนสาธิตมหาวิทยาลัยสงขลานครินทร

32. ประวัติศาสตร / การเปลี่ยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475
ภายหลังเมื่อบรรดาสมาชิกของคณะผูกอการที่กรุงปารีสกลับคืนสูประเทศไทย
แลว ก็ไดมีการชักชวนบุคคลที่มีความเห็นรวมกันเขารวมเปนสมาชิกคณะผูกอการอีก
เปนจํานวนมาก จนกระทั่งปลายป พ.ศ.2474 จึงได พ.อ.พระยาพหลพลพยุหเสนา
เปนหัวหนาคณะผูกอการ ดังนั้นสมาชิกคณะผูกอการฝายทหารที่สําคัญ ไดแก พ.อ.
พระยาทรงสุรเดช พ.อ.หลวงพิบูลสงคราม น.ต.หลวงสินธุสงครามชัย ฯลฯ สําหรับ

สมาชิกคณะผูกอการหัวหนาฝายพลเรือนที่สําคัญคือ นายปรีดี พนมยงค นายทวี
บุญยเกตุ นายควง อภัยวงค เปนตน
พัฒนาโดย ผูชวยศาสตราจารยกนก จันทรทอง โรงเรียนสาธิตมหาวิทยาลัยสงขลานครินทร

33. ประวัติศาสตร / การเปลี่ยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475
คณะผูกอการไดวางแผนเปลี่ยนแปลงการปกครองดําเนินไปอยางละมุนละมอม
และหลีกเลี่ยงการเสียเลือดเนื้อใหมากที่สุด โดยมีแผนจับกุมผูสําเร็จราชการรักษา
พระนคร คือ สมเด็จเจาฟากรมพระนครสวรรควรพินิตเอาไวกอน ในขณะที่
พระบาทสมเด็จพระปกเกลาเจาอยูหัวประทับอยูที่พระราชวังไกลกังวล หัวหิน
นอกจากนี้ยังมีแผนการจับกุมพระบรมวงศานุวงศองคอื่นๆ รวมทั้งเสนาบดี ปลัดทูล
ฉลองกระทรวงตางๆ และผูบังคับบัญชาทหารที่สําคัญๆ อีกหลายคนดวยกัน เพื่อเปน
ขอตอรองใหพระบาทสมเด็จพระปกเกลาเจาอยูหัวทรงพระราชทานรัฐธรรมนูญใหแก
ปวงชนชาวไทย
พัฒนาโดย ผูชวยศาสตราจารยกนก จันทรทอง โรงเรียนสาธิตมหาวิทยาลัยสงขลานครินทร

34. ประวัติศาสตร / การเปลี่ยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475
2.ขั้นตอนการยึดอํานาจ
คณะผูกอการไดเริ่มลงมือปฏิบัติงานในวันที่ 24 มิถุนายน 2475 โดยมี พ.อ.
พระยาพหลพลพยุหเสนา หัวหนาคณะผูกอการ เปนผูนําในการเปลี่ยนแปลงการ
ปกครอง โดยการนําคณะนายทหารพรอมดวยกําลังหนวยทหารที่เตรียมการเอาไว เขา
ยึดพระที่นั่งอนันตสมาคมเปนฐานบัญชาการ และไดสงกําลังทหารเขายึดวังบางขุน
พรหม พรอมทั้งไดทูลเชิญสมเด็จเจาฟากรมพระนครสวรรควรพินิตเสด็จมาประทับ
ยังพระที่นั่งอนันตสมาคมเปนผลสําเร็จ จากการที่คณะผูกอการไดพยายามดําเนินการ
อยางละมุนละมอมดังกลาว ทําใหสถานการณตางๆ คลี่คลายไปในทางที่ดีซึ่งมีผลตอ
ชาติบานเมืองโดยสวนรวม
พัฒนาโดย ผูชวยศาสตราจารยกนก จันทรทอง โรงเรียนสาธิตมหาวิทยาลัยสงขลานครินทร

35. ประวัติศาสตร / การเปลี่ยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475
สําหรับทางฝายพลเรือนนั้น สมาชิกคณะผูกอการกลุมหนึ่งภายใตการนํา
ของหลวงโกวิทอภัยวงศ (นายควง อภัยวงศ) ไดออกตระเวนตัดสายโทรศัพท
และโทรเลขทั้งในพระนครและธนบุรี เพื่อปองกันมิใหสมเด็จเจาฟากรมพระ
นครสวรรควรพินิตและผูบังคับบัญชาหนวยทหารในกรุงเทพฯ ขณะนั้น
โทรศัพทและโทรเลขติดตอกับพระบาทสมเด็จพระปกเกลาเจาอยูหัว ซึ่ง
ประทับอยูที่พระราชวังไกลกังวล หัวหิน สวนนายปรีดี พนมยงค ไดจัดทํา
ใบปลิว คําแถลงการณของคณะผูกอการออกแจกจายประชาชน
พัฒนาโดย ผูชวยศาสตราจารยกนก จันทรทอง โรงเรียนสาธิตมหาวิทยาลัยสงขลานครินทร

36. ประวัติศาสตร / การเปลี่ยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475
คณะผูกอการสามารถยึดอํานาจและจับกุมบุคคลสําคัญฝายรัฐบาลไวไดโดย
เรียบรอย และไดรวมกันจัดตั้ง คณะราษฎร ขึ้นมาเพื่อทําหนาที่รับผิดชอบ
รวมทั้งออกประกาศแถลงการณของคณะราษฎร เพื่อชี้แจงที่ตองเขายึดอํานาจ
การปกครองใหประชาชนเขาใจ นอกจากนี้คณะราษฎรไดแตงตั้งผูรักษาการพระ
นครฝายทหารขึ้น 3 นาย ไดแก พ.อ.พระยาพหลพลพยุหเสนา พ.อ.พระยาทรง
สุรเดช พ.อ.พระยาฤทธิอัคเนย โดยใหทําหนาที่เปนผูบริหารราชการแผนดิน
์
ขณะที่ยังไมมีรัฐธรรมนูญเปนหลักในการบริหารประเทศ
พัฒนาโดย ผูชวยศาสตราจารยกนก จันทรทอง โรงเรียนสาธิตมหาวิทยาลัยสงขลานครินทร

37. ประวัติศาสตร / การเปลี่ยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475
หลังจากนั้น คณะราษฎรไดมีหนังสือกราบบังคับทูลอันเชิญพระบาทสมเด็จ
พระปกเกลาเจาอยูหัวเสด็จกลับคืนสูพระนคร เพื่อดํารงฐานะเปนพระมหากษัตริย
ภายใตรัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรตอไป ดวยความที่พระองคทรงมีน้ําพระทัยที่
เปนประชาธิปไตย และทรงพรอมที่จะเสียสละเพื่อประชาชนและประเทศชาติ
พระองคทรงตอบรับคํากราบบังคับทูลอัญเชิญของคณะราษฎร โดยพระองคทรง
ยินยอมที่จะสละพระราชอํานาจของพระองคดวยการพระราชทานรัฐธรรมนูญตามที่
คณะราษฎรไดมีเปาหมายเอาไวในการเปลี่ยนแปลงการปกครอง และไดเสด็จพระ
ราชดําเนินกลับคืนสูพระนครเพื่อพระราชทานรัฐธรรมนูญใหกับปวงชนชาวไทย
พัฒนาโดย ผูชวยศาสตราจารยกนก จันทรทอง โรงเรียนสาธิตมหาวิทยาลัยสงขลานครินทร

38. ประวัติศาสตร / การเปลี่ยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475
การประกาศใชรัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรสยาม
การที่คณะราษฎรภายใตการนําของ พ.อ.พระยาพหลพลพยุหเสนา ไดทําการ
เปลี่ยนแปลงการปกครองจากระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชยมาเปนระบอบการปกครอง
ที่มีพระมหากษัตริยเปนประมุขภายใตรัฐธรรมนูญ เมื่อวันที่ 24 มิถุนายน 2475 เปน
ผลสําเร็จ โดยมิตองสูญเสียเลือดเนื้อแตประการใดนั้น เปนเพราะพระมหากรุณาธิคุณ
ของพระบาทสมเด็จพระปกเกลาเจาอยูหัวที่รงยอมรับการเปลี่ยนแปลงดังกลาว โดย
มิไดทรงตอตานเพื่อคิดตอบโตคณะราษฎรดวยการใชกําลังทหารที่มีอยูแตประการใด
และทรงพระราชทานรัฐธรรมนูญใหกับปวงชนชาวไทยตามที่คณะราษฎรไดเตรียมราง
เอาไว เพื่อนําขึ้นทูลเกลาฯ ถวายใหทรงลงพระปรมาภิไธย นอกจากนี้พระองคก็ทรงมี
พระราชประสงคมาแตเดิมแลววาจะพระราชทานรัฐธรรมนูญใหเปนกฎหมายสูงสุดใน
การปกครองประเทศแกประชาชนอยูแลว จึงเปนการสอดคลองกับแผนการของ
คณะราษฎร ประกอบกับพระองคทรงเห็นแกความสงบเรียบรอยของบานเมืองและ
ความสุขของประชาชนเปนสําคัญ ยิ่งกวาการดํารงไวซึ่งพระราชอํานาจของพระองค
พัฒนาโดย ผูชวยศาสตราจารยกนก จันทรทอง โรงเรียนสาธิตมหาวิทยาลัยสงขลานครินทร

39. ประวัติศาสตร / การเปลี่ยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475
รัฐธรรมนูญที่คณะราษฎรไดนําขึ้นทูลเกลาฯ ถวาย เพื่อทรงลงพระ
ปรมาภิไธยมี 2 ฉบับ คือ พระราชบัญญัติธรรมนูญการปกครองแผนดินสยาม
ชั่วคราว พ.ศ.2475 และ รัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรสยาม พ.ศ. 2475
http://library.stou.ac.th/king7/image/p7-1_1.jpg
พัฒนาโดย ผูชวยศาสตราจารยกนก จันทรทอง โรงเรียนสาธิตมหาวิทยาลัยสงขลานครินทร

40. ประวัติศาสตร / การเปลี่ยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475
1.พระราชบัญญัติธรรมนูญการปกครองแผนดินสยามชั่วคราว พ.ศ.
2475
ภายหลังจากที่พระบาทสมเด็จพระปกเกลาอยูเจา เสด็จพระราชดําเนินจาก
พระราชวังไกลกังวล หัวหิน กลับคืนสูพระนครแลว คณะราษฎรไดนํา
พระราชบัญญัติธรรมนูญการปกครองแผนดินสยามชั่วคราว ซึ่งนายปรีดี พนมยงค
และคณะราษฎรบางคนไดรางเตรียมไวขึ้นทูลเกลาฯ ถวายเพื่อทรงพระปรมาภิไธย
พระองคไดพระราชทานกลับคืนมาเมื่อวันที่ 27 มิถุนายน 2475 และไดมีพิธีเปด
สภาผูแทนราษฎรครั้งแรกในประเทศไทยเมื่อวันที่ 28 มิถุนายน 2475 ซึ่ง
รัฐธรรมนูญนี้มีชื่อเรียกวา พระราชบัญญัติธรรมนูญการปกครองแผนดินสยาม
ชั่วคราว
พัฒนาโดย ผูชวยศาสตราจารยกนก จันทรทอง โรงเรียนสาธิตมหาวิทยาลัยสงขลานครินทร

41. ประวัติศาสตร / การเปลี่ยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475
รัฐธรรมนูญชั่วคราวนี้กําหนดวา อํานาจสูงสุดในแผนดินประกอบดวย
อํานาจนิติบัญญัติ อํานาจบริหาร และอํานาจตุลาการ ซึ่งแตเดิมเปนของ
พระมหากษัตริย จึงไดเปลี่ยนเปนของปวงชนชาวไทยตามหลักการของระบอบ
ประชาธิปไตยเกี่ยวกับการไดมาของสมาชิกสภาผูแทนราษฎรนั้น ไดกําหนด
แบงระยะเวลาออกเปน 3 สมัยคือ
พัฒนาโดย ผูชวยศาสตราจารยกนก จันทรทอง โรงเรียนสาธิตมหาวิทยาลัยสงขลานครินทร

42. ประวัติศาสตร / การเปลี่ยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475
1) สมัยที่ 1 นับแตวันใชรัฐธรรมนูญนี้เปนตนไป จนกวาจะถึงเวลาที่
สมาชิกในสมัยที่ 2 จะเขารับตําแหนง ใหคณะราษฎรซึ่งมีผูรักษาพระนครฝายทหาร
เปนผูใชอํานาจแทน และจัดตั้งผูแทนราษฎรชั่วคราวขึ้นเปนจํานวน 70 นาย เปน
สมาชิกในสภา
2) สมัยที่ 2 ภายในเวลา 6 เดือน หรือจนกวาจะจัดประเทศเปนปกติ
เรียบรอย สมาชิกในสภาจะตองมีบุคคล 2 ประเภท ทํากิจกรรมรวมกัน คือ ประเภท
ที่หนึ่ง ไดแกผูแทนราษฎรซึ่งราษฎรไดเลือกขึ้นมาจังหวัดละ 1 นาย ตอราษฎร
จํานวน 100,000 คน ประเภทที่สอง ผูเปนสมาชิกอยูในสมัยที่หนึ่งมีจํานวนเทากับ
สมาชิกประเภทที่หนึ่ง ถาจํานวนเกินใหเลือกกันเองวาผูใดจะยังเปนสมาชิกตอไป ถา
จํานวนขาดใหผูที่มีตัวอยูเลือกบุคคลใดๆเขาแทนจนครบ
พัฒนาโดย ผูชวยศาสตราจารยกนก จันทรทอง โรงเรียนสาธิตมหาวิทยาลัยสงขลานครินทร

43. ประวัติศาสตร / การเปลี่ยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475
3) สมัยที่ 3 เมื่อจํานวนราษฎรทั่วราชอาณาจักรไดสอบไลวิชาประถมศึกษา
ไดเปนจํานวน กวาครึ่ง และอยางชาตองไมเกิน 10 ป นับตั้งแตวันใชรัฐธรรมนูญนี้
สมาชิกในสภาผูแทนราษฎรจะเปนผูที่ราษฎรไดเลือกตั้งขึ้นเองทั้งสิ้น สวนสมาชิก
ประเภทที่สองเปนอันสิ้นสุดลง ผูแทนราษฎรชั่วคราวจํานวน 70 นาย ซึ่งผูรักษาการ
พระนครฝายทหารจะเปนผูจัดตั้งขึ้นในระยะแรกนั้น ประกอบดวยสมาชิกคณะราษฎร
ขาราชการชั้นผูใหญ ผูประกอบอาชีพสาขาตางๆ ซึ่งมีความปรารถนาจะชวยบานเมือง
และกลุมกบฏ ร.ศ.130 บางคน ซึ่งสมาชิกทั้ง 70 คน ภายหลังจากการไดรับการ
แตงตั้งแลว 6 เดือน ก็จะมีฐานะเปนสมาชิกสภาผูแทนราษฎรประเภทที่ 2 ตามที่ระบุ
ไวในรัฐธรรมนูญฉบับชั่วคราว
พัฒนาโดย ผูชวยศาสตราจารยกนก จันทรทอง โรงเรียนสาธิตมหาวิทยาลัยสงขลานครินทร

44. ประวัติศาสตร / การเปลี่ยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475
ทางดานอํานาจบริหารนั้นในรัฐธรรมนูญไดบัญญัติไวซึ่งตําแหนงบริหารที่
สําคัญเอาไวคือ ประธานคณะกรรมการราษฎร (เทียบเทานายกรัฐมนตรี) ซึ่ง
จะตองเปนบุคคลที่สามารถประสานความเขาใจระหวางคณะราษฎรกับ
พระบาทสมเด็จพระปกเกลาเจาอยูหัวเปนอยางดี และเพื่อความราบรื่นในการ
บริหารประเทศตอไป คณะราษฎรจึงตกลงเห็นชอบที่จะให พระยามโนปกรณนิติ
ธาดา (กอน หุตะสิงห) เปนประธานคณะกรรมการราษฎร
คณะกรรมการราษฎร (คณะรัฐมนตรี) ในรัฐบาลของพระยามโนปกรณนิติ
ธาดา ซึ่งเปนคณะรัฐมนตรีชุดแรกที่ตั้งขึ้นตามพระราชบัญญัติธรรมนูญการ
ปกครองสยามชั่วคราว พ.ศ.2475 มีจํานวนทั้งสิ้น 15 นาย เปนผูบริหาร
ราชการแผนดิน
พัฒนาโดย ผูชวยศาสตราจารยกนก จันทรทอง โรงเรียนสาธิตมหาวิทยาลัยสงขลานครินทร

45. ประวัติศาสตร / การเปลี่ยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475
2. รัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรสยาม พ.ศ.2475
ภายหลังที่พระบาทสมเด็จพระปกเกลาเจาอยูหัวไดทรงลงพระปรมาภิไธย
ในรัฐธรรมนูญปกครองแผนดินสยามชั่วคราวแลวสภาผูแทนราษฎรไดแตงตั้ง
อนุกรรมการขึ้นคณะหนึ่ง เพื่อรางรัฐธรรมนูญฉบับถาวรเพื่อใชเปนหลักในการ
ปกครองประเทศสืบไป ในที่สุดสภาผูแทนราษฎรไดพิจารณาแกไขราง
รัฐธรรมนูญครั้งสุดทายในวันที่ 16 พฤศจิกายน 2475 และสภาผูแทนราษฎร
ไดลงมติรับรองใหใชเมื่อวันที่ 29 พฤศจิกายน 2475 โดยพระบาทสมเด็จ
พระปกเกลาเจาอยูหัวไดทรงลงพระปรมาภิไธยในรัฐธรรมนูญแหง
ราชอาณาจักรสยามเมื่อวันที่ 10 ธันวาคม 2475 หลังจากนั้นไดทรงมีพระบรม
ราชโองการโปรดเกลาฯแตงตั้งพระยามโนปกรณนิติธาดา เปนนายกรัฐมนตรี
ตอไป
พัฒนาโดย ผูชวยศาสตราจารยกนก จันทรทอง โรงเรียนสาธิตมหาวิทยาลัยสงขลานครินทร

46. ประวัติศาสตร / การเปลี่ยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475
รัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรสยาม 2475 มีสาระสําคัญพอสรุปไดดังนี้
1.อํานาจนิติบัญญัติ กําหนดใหมีสภาผูแทนราษฎรประกอบดวยสมาชิกซึ่ง
ราษฎรเปนผูเลือกตั้ง แตมีบทเฉพาะกาลกําหนดไววา ถาราษฎรผูมีสิทธิออกเสียง
เลือกตั้งสมาชิกผูแทนราษฎรตามบทบัญญัติแหงรัฐธรรมนูญนี้ ยังมีการศึกษาไมจบ
ชั้นประถมศึกษามากกวาครึ่งหนึ่งของจํานวนทั้งหมด และอยางชาตองไมเกิน 10 ป
นับแตวันใชพระราชบัญญัติธรรมนูญการปกครองแผนดินสยามชั่วคราว พ.ศ.2475
สภาผูแทนราษฎรประกอบดวยสมาชิก 2 ประเภท มีจํานวนเทากันคือ สมาชิก
ประเภทที่ 1 ไดแกผูที่ราษฎรเลือกตั้งสขึ้นมาตามกฎหมายวาดวยการเลือกตั้ง
สมาชิกสภาผูแทนราษฎร สวนสมาชิกประเภทที่ 2 ไดแก ผูที่พระมหากษัตริยทรง
แตงตั้งขึ้นตามกฎหมายวาดวยการเลือกตั้งสมาชิกผูแทนราษฎร ในระหวางที่ใช
บทบัญญัติเฉพาะกาลในรัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรสยาม
พัฒนาโดย ผูชวยศาสตราจารยกนก จันทรทอง โรงเรียนสาธิตมหาวิทยาลัยสงขลานครินทร

47. ประวัติศาสตร / การเปลี่ยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475
2.อํานาจบริหาร พระมหากษัตริยทรงแตงตั้งคณะรัฐมนตรีขึ้นคณะหนึ่ง
ประกอบดวยนายกรัฐมนตรี 1 นาย และรัฐมนตรีอีกอยางนอย 14 นาย อยางมาก
24 นาย และในการแตงตั้งนายกรัฐมนตรี ประธานสภาผูแทนราษฎรเปนผูลงนาม
รับสนองพระบรมราชโองการ กลาวโดยสรุปในภาพรวมของรัฐธรรมนูญทั้ง 2
ฉบับ ไดกอใหเกิดการเปลี่ยนแปลงโครงสรางทางการเมืองการปกครองและ
สังคมไทยดังนี้คือ
พัฒนาโดย ผูชวยศาสตราจารยกนก จันทรทอง โรงเรียนสาธิตมหาวิทยาลัยสงขลานครินทร