Η αρχαία κωμωδία ως λογοτεχνικό-θεατρικό είδος και ως θεατρική παράσταση.

1. Η αρχαία κωμωδία

2.  Με τον όρο κωμωδία χαρακτηρίζεται κάθε έργο που έχει ως
σκοπό να διασκεδάσει μέσω κάποιου χιουμοριστικού θέματος.
Η αρχαία κωμωδία εννοείται ο ένας από τους δύο βασικούς
πυλώνες που στήριξαν το οικοδόμημα του αττικού δράματος.
 Παρουσιάζεται σε πολλές μορφές, όπως την θεατρική, από
όπου ξεκίνησε μέσω του αρχαίου θεάτρου, την τηλεοπτική και
την σόλο όρθια κωμωδία.

3.  Αρχαία κωμωδία (486 - περ. 400 π.Χ.)
 Μέση κωμωδία (περ. 400 - περ. 320 π.Χ.)
 Νέα κωμωδία (περ. 320 - περ. 120 π.Χ.)
 Το σημαντικότερο έτος της Αττικής Κωμωδίας ήταν το 486
π.Χ., γιατί το έτος εκείνο παρουσιάστηκαν για πρώτη φορά
στο πρόγραμμα των Μεγάλων Διονυσίων έργα των κωμικών.

4.  Πρόλογος : Εκτενής, παρουσιάζεται το κωμικό σχέδιο του ποιητή.
 Πάροδος του Χορού: Ο Χορός παίρνει θέση σχετικά με το κωμικό σχέδιο
του ποιητή.
 Αγών: Επεισόδια της κωμωδίας, δύο υποκριτές ή ένας και ο Χορός
εκφράζουν αντίθετες απόψεις, διεξάγεται αγώνας μέχρι να επικρατήσει μια
άποψη.
 Παράβασις: Διακόπτεται η δράση και εμπεριέχει κρίσεις που αναφέρονται
στην πολιτική και κοινωνική κατάσταση της πόλης. Στις κωμωδίες του
Αριστοφάνη «Εκκλησιάζουσαι» και «Πλούτος» δεν υπάρχουν
«Παραβάσεις» γιατί οι ελευθερίες του δήμου περιορίστηκαν.
 Διαλογικές σκηνές: Συνδέονται με τρόπο χαλαρό μεταξύ τους
 Έξοδος: Ο Χορός αποχωρεί με τον νικητή πρωταγωνιστή χορεύοντας και
τραγουδώντας

5. 1. οι δύο αντίπαλοι ξεκινούν να αντιδικούν.
2. ο χορός τραγουδά μια ωδή για να παρουσιάσει επισήμως τους διάδικους.
3. με δύο στίχους, ο χορός παροτρύνει τον πρώτο ομιλητή να αρχίσει την
αγόρευσή του
4. ο πρώτος ομιλητής παίρνει τον λόγο, αλλά κάθε τόσο τον διακόπτει ο αντίπαλός
του ή κάποιο τρίτο πρόσωπο με κωμικά συνήθως, σχόλια.
5. ο πρώτος ομιλητής κλείνει την αγόρευσή του με μια στροφή στον ίδιο ρυθμό με
την κύρια αγόρευσή του, αλλά σε διαφορετικό μέτρο και έκταση στίχων.
6. ο χορός τραγουδά μια λυρική αντωδή, σχολιάζοντας την επιτυχία του πρώτου
ομιλητή.
7. απευθύνει προτροπή στον δεύτερο διάδικο.
8. ο δεύτερος διάδικος προχωρά στην αγόρευσή του,κατόπιν κλείνει την αγόρευσή
του.
9. δίνεται η ετυμηγορία του αγώνα από τον διαιτητή, που συνήθως είναι ο χορός

6.  Η γλώσσα είναι η ομιλούμενη αττική διάλεκτος
όλων των τάξεων.
 Στα χορικά μέρη υπάρχει μεγάλη ποικιλία. Η γλώσσα, η
αμφίεση των ηθοποιών και του Χορού στην αρχαία κωμωδία
παρουσιάζουν εξαιρετικό ενδιαφέρον. Οι ηθοποιοί, τρεις έως πέντε,
φορούν μάσκες.
 Ο Χορός απαρτίζονταν από 24 πρόσωπα με χαρακτηριστική
ανομοιογένεια, ντύνεται παράξενα όπως σφήκες, βάτραχοι και
άλλα με προσωπίδες και φαλλούς.
 Στο επίπεδο, όμως, του ύφους, η κωμωδία του 5ου αιώνα
παρουσίαζε μεγάλες εσωτερικές διακυμάνσεις, απολύτως
συνειδητές και προγραμματικές.

7.  Τα θέματα ήταν η πολιτική, η δημόσια παιδεία, η πνευματική
ζωή, η οικογένεια και η κοινωνία, αλλά καταπιάνεται επίσης με
ζητήματα όπως η πατριαρχική ιδεολογία του φύλου, και το ίδιο το
θέατρο.
 Μπορεί να είναι «ρεαλιστική», μπορεί όμως να είναι και άκρως
ουτοπική να κτίζει πολιτείες στα σύννεφα, να συνάπτει
ιδιωτικές συμφωνίες ειρήνης ή να βάζει τις γυναίκες στα ηνία της
πολιτείας.
 Μπορεί να αφορμάται από την επικαιρότητα και να εμπλέκει
πρόσωπα ιστορικά μπορεί όμως να είναι και μυθολογική με
πρωταγωνιστές ήρωες και θεούς ή και παρωδίες τραγωδιών.

8.  Σύμφωνα με τη παράδοση ο ευρετής αυτού του θεατρικού είδους
φέρεται ο ποιητής Σουσαρίων που άκμασε το 570 π.Χ.
 H Αρχαία κωμωδία έγινε θεσμός για πρώτη φορά στην Αθήνα,
στα Μεγάλα Διονύσια, το 486 π. X., πενήντα σχεδόν χρόνια
μετά την καθιέρωση της τραγωδίας (534 π. X.)
 Θεατρικός χώρος ήταν ο ίδιος με την τραγωδία, το θέατρο του
Διονύσου, Σε καθεμιά από τις τρεις ημέρες του εορτασμού οι
θεατές έβλεπαν τα έργα ενός τραγικού, μια τετραλογία και τρεις
έως πέντε κωμωδίες.

9.  Κύριο γνώρισμα της είναι ο πολιτικός της χαρακτήρας, η
παρουσίαση δηλαδή επί σκηνής επίκαιρων θεμάτων, ιδιαίτερα
για τον πόλεμο και την ειρήνη.
 Ο ποιητής είχε το δικαίωμα της παρρησίας, χωρίς να φοβάται
μήπως τον καταγγείλουν για συκοφαντία, γιατί τον προστάτευε
ο ιερός νόμος του θεού Διονύσου.
 Στην αρχή, είχε σκοπό να διασκεδάζει το ακροατήριο. Στη
συνέχεια, όμως,συνέβαλε στη βελτίωση της πολιτείας,
στηλιτεύοντας κάθε παρανομία και ασκώντας οξύτατη κριτική
στα θέματα της πόλης και σε όσους τα διαχειρίζονται. Δεν
προκαλούσε δηλαδή μόνο ευθυμία και γέλιο, αλλά ήταν και
ωφέλιμη.

10.  Kρατῖνος (520-423 π.X.): Θεωρείται ο δημιουργός της πολιτικής σάτιρας.
Διακρίνεται για τη γνήσια κωμική έμπνευση, τη βιαιότητα και την ειλικρίνεια. O
ποιητής μορφοποιεί σε κωμωδία την τραγωδία της ζωής του (πάθος για το κρασί).
 Kράτης (περί το 450 π.X.): Έγραψε οργανωμένες κωμωδίες, με υπόθεση, και
παρουσίασε φιλοσοφικές αλληγορίες. Κέρδισε τρεις νίκες.
 Eὔπολις (445-412 π.X.): 17 κωμωδίες, με 7 πρώτες νίκες. Διακρίνεται για την
ικανότητα στην πλοκή της υπόθεσης. Υπήρξε σφοδρός πολέμιος της φαυλότητας.
Φίλος στην αρχή του Aριστοφάνη, έγινε αργότερα εχθρός του.
 Φερεκράτης (β' μισό 5ου αι. π.X.): 16 κωμωδίες και διακρίνεται για την
ευρηματικότητα στη θεματική των κωμωδιών του, π.χ. Mυρμηκάνθρωποι.
Στους παλαιότερους ανήκουν:
 Mάγνης που είχε κερδίσει 11 νίκες στα Μεγάλα Διονύσια,
 Xιωνίδης που αναφέρεται ως πρώτος νικητής το 486 π.X.

11.  Σάτιρα: επιχειρεί τον εμπαιγμό κάποιας έννοιας ή προσώπου που ο καλλιτέχνης θεωρεί ότι
αξίζει τέτοια αντιμετώπιση. Επίσης ήταν εργαλείο του αρχαίου ποιητή του θεάτρου
Αριστοφάνη.
 Μαύρη κωμωδία ή μαύρο χιούμορ: ασχολείται με θέματα όπως ο θάνατος και η αρρώστια.
Έχει σχέση με την λογοτεχνία τρόμου όμως χρησιμοποιεί κωμικά στοιχεία.
 Όρθια κωμωδία: Ο κωμικός μιλάει άμεσα με το κοινό. Είναι συχνό να εμπεριέχει και άμεση
επικοινωνία
 Κωμωδία χαρακτήρων: ο καλλιτέχνης αναπαριστά κάποιο πρόσωπο δικής του επινόησης ή
άλλο γνωστό πρόσωπο.
 Αυτοσχέδια κωμωδία: Με την κωμωδία αυτή, αν και δεν εννοείται κάποια συγκεκριμένη
μέθοδος, ο κωμικός δεν έχει ετοιμάσει την ρουτίνα του αλλά αυτοσχεδιάζει.
 Κινητική κωμωδία: ο κωμικός κυρίως στηρίζεται στην χρήση κινήσεων του σώματός του για
την δημιουργία διασκέδασης. Σαφή παραδείγματα αποτελούν ο Θανάσης Βέγγος, ο Τσάρλι
Τσάπλιν
 Σουρεαλιστική κωμωδία: Σε αυτήν, παράξενα περιστατικά συμβαίνουν για να προκαλέσουν
την έκπληξη στον αποδέκτη.

12.  Ο ρόλος της κωμωδίας μπορεί να είναι
περιορισμένος ως όργανο διασκέδασης και
εκτόνωσης του άγχους για τους αποδέκτες της,
αλλά έχει παρατηρηθεί η επιρροή της σε άλλα
επίπεδα της κοινωνίας.
 Για παράδειγμα, η Δημοκρατία της Αρχαίας
Αθήνας θεωρείται ότι ενισχύθηκε μέσω έργων
κωμωδίας που χρησιμοποιούσαν την σάτιρα για
να διακωμωδήσουν αρνητικά στοιχεία της
κοινότητας.

13.  http://ebooks.edu.gr/ebooks/v/html/8547/2336/Istoria-tis-Archaias-Ellinikis-
Grammateias_A-B-G-Gymnasiou_html-apli/index2a_3a.html
 https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CF%81%CF%87%CE%B1%CE%A
F%CE%B1_%CE%BA%CF%89%CE%BC%CF%89%CE%B4%CE%AF%C
E%B1
 https://www.greek-
language.gr/digitalResources/ancient_greek/encyclopedia/comedy/page_00
7.html?prev=true
 https://www.greek-
language.gr/digitalResources/ancient_greek/encyclopedia/comedy/page_00
3.html
 https://antonispetrides.wordpress.com/2013/05/01/old_comedy_an_experim
ental_genre/
 https://www.maxmag.gr/theatro/ti-esti-archaia-komodia/