Presentatie door Jan Klinckaert (directeur CRKC) op de studiedag 'Heiligen in veelvoud' van het CRKC op 17 december 2010 in Gent.

1. Heiligen in veelvoudDevotiebeelden in gips in de 19de en 20ste eeuw HET GIPSEN DEVOTIEBEELD IN NEDERLAND Stand van onderzoek Jan Klinckaert

3. Beeldenfabriekjes in Noord-Brabant, in : Brabants Heem, 29 (1977) en 30 (1978)

4. Beelden en fabriekjes van gipsen beelden, in : Devotionalia, deel 1, Eindhoven, 1980

5. tentoonstellingen :

6. Vroomheid per dozijn, Museum Catharijneconvent Utrecht, 1982

7. Volksdevotie. Beelden van religieuze volkscultuur in Noord-Brabant, Museum voor Religieuze Kunst Uden, 1990

8. wetenschappelijk onderzoek (K.U.Nijmegen):

9. J.L.A.M. Coenen, Goedkoper per dozijn. De productie van gipsen heiligenbeelden in Nederland (1887-1960), onuitgeg. doctoraalscriptie, K.U.N., 1985

10. Ans Toelen, Geloof in gips. Massaproduktie van religieuze voorstellingen, onuitgeg. doctoraalscriptie, K.U.N., 1992

11. Overige :

13. tot 1900 : voornamelijk import uit België en Duitsland; nadien vooral werk uit eigen ateliers

14. Bloeiperiode tussen W.O. I en W.O.II

15. Nieuwe bedrijven opgericht tijdens W.O. II : economische redenen

16. Terugloop van de vraag na W.O. II

18. MayerischeHofkunstanstalt München

20. Concordaat tussen Napoleon en paus Pius VII van 15 juli 1801 : organisatie van de katholieke kerk in Nederland

21. Herstel van de bisschoppelijk hiërarchie in Nederland in 1853 : ontvoogding > publieke beleving van katholiek geloof

22. ‘Rijke Roomsche Leven’ (1850-1950) : bloeitijd van katholieke kerk : bouw van nieuwe kerken > neogotiek cfr. katholieke middeleeuwen

23. Nieuwe devoties / feesten door Rome gestimuleerd : H. Hart (1875), H. Familie (1847), Christus Koning (1925)

24. Zalig- en heiligverklaringen van populaire heiligen : o.m. Theresia van Lisieux (1925) , Maria Goretti (1950)

25. Proclamatie van belangrijke dogma’s : o.m. Maria Onbevlekt Ontvangen (1854)

26. Mariaverschijningen in Parijs - rue du Bac (1830), Lourdes (1858), Fatima (1917), Beauraing (1932), Banneux (1933)

28. O.L.Vrouw van ‘s Hertogenbosch

29. Het gipsen devotiebeeld in Nederland (1887-1965) 4. Geografische spreiding productiecentra

31. grootste ateliers in noordoosten van Limburg, meer bepaald in Venlo : vlakbij Duitse grens en bedevaartsoord Kevelaer

33. vaak familiebedrijven, overgedragen van vader op zoon

34. wisselende kwaliteit

35. grote ateliers : eigen modelleurs /polychromeurs in dienst (of free-lance)

37. gericht op inrichting en aankleding van kerken en kapellen

41. via beurzen in hotels en vertegenwoordigers

42. periodiek gepubliceerde catalogi

43. kleinhandels soms georganiseerd in coöperatieve ten behoeve van gunstig inkoopbeleid (bv. Handelaren in Religieuze Artikelen)

44. speciaalzaken maar ook speelgoedwinkels, boekhandels…

46. Verenigde Staten, o.m. via vertegenwoordigers

47. Engeland, Ierland, België

49. Nederlandse beeldengieters genoten vaak opleiding in Duitsland (bv. Gerard Linssen)

50. Duitse beeldengieters werkzaam in Nederlandse ateliers

51. Duitse beeldengieters richten zelf bedrijf op in Nederland (bv. Cerfontaine Deurne), vooral in periode van economische crisis in Duitsland in 1923

52. gebruik van Duitse modellen en gietmallen (bv. Cerfontaine, Holtappels : afgietsels van Rijnlandse middeleeuwse beeldhouwwerken < atelier Heinrich Haas in Kleef (1862-1920)

54. Het gipsen devotiebeeld in Nederland (1887-1965) 9. Ateliers en hun producten LIMBURG Venlo Beeldenfabriek Gerard Linssen (1887-1965) Opgericht in 1887 door Gerard Linssen; In 1931 overgenomen door firma Jos. Heintgens & Co; in 1965 geliquideerd; aanvankelijk gespecialiseerde medewerkers uit Duitsland; grootste beeldenfabriek in Nederland : religieuze beelden in gips en carton-romain, later ook hout, steen, marmer, terra-cotta; tot 3.000 modellen in gipsgieterij medewerker : Hub. Smeets. Sinds 1948 gecombineerd met groothandel Linssen & Derkx Venlo ‘Leverancier van Zijne Heiligheid de Paus’ Merken : G.L.V. + vermelding ‘Namaak verboden’

55. Beeldenfabriek Gerard Linssen Venlo

56. Beeldenfabriek Gerard Linssen Venlo

57. Beeldenfabriek Gerard Linssen Venlo

58. Beeldenfabriek Gerard Linssen Venlo

59. Beeldenfabriek Gerard Linssen Venlo

60. Beeldenfabriek Gerard Linssen Venlo

61. Beeldenfabriek Gerard Linssen Venlo

62. Beeldenfabriek Gerard Linssen Venlo

63. Beeldenfabriek Gerard Linssen Venlo

64. Beeldenfabriek Gerard Linssen Venlo

65. Het gipsen devotiebeeld in Nederland (1887-1965) 9. Ateliers en hun producten LIMBURG Venlo Beeldenfabriek Sint Joseph (1924-1962) Voortgekomen uit beeldenfabriekje van A. van Erp en P. Kohlmann, opgericht in 1916. In 1924/25 eigen signatuur. Groothandel en beeldenfabriek : eigenaar Antoon Gödden. Nadien geleid door zijn zoon. Opgeheven in 1962. Fabriek gesloopt in 2008. Tijdens bloeiperiode 45 à 50 werknemers. Modelleurs : Mansvelders, Manders Free-lance ontwerpers : Rud. Marcowitz, E. Everaerts, KarelLücker, P. PIjn, Charles Eyck Gipsen en cementen beelden voor huisdevotie en voor kerken, kloosters en kapellen Merken : St. Jos. V. + vermelding ‘Made in Holland’ / ‘Namaak verboden’ + serienummer

66. Beeldenfabriek St. Joseph Venlo

67. Beeldenfabriek St. Joseph Venlo

68. Het gipsen devotiebeeld in Nederland (1887-1965) 9. Ateliers en hun producten NOORD-BRABANT Sint-Oedenrode Beeldenfabriek St. Oda / Alphons Swinkels (1905-1969) Opgericht door Alphonsus H. Swinkels (1861-1922) in 1905. In 1922 voortgezet door zoon J.A.M.Swinkels (1896-1969), voorheen in de firma werkzaam als vertegenwoordiger; bedrijfsarchief verbrand 1969 Medewerkers : gieters uit Duitsland en uit Venlo ; polychromeurs : A. Hovens (1881-1932) , H.F.H.Peters (1888-1969), M.enK.van Zon, W.C. Taveniers (1894-1967), C.J. van der Kaay (1884-1968) ; Modelleur : T. Hovens, zoon van A. Hovens. Bedrijf startte met 10 werknemers, telde op hoogtepunt tot 30 werknemers Beelden in gips en cement voor privé-devotie en voor kerken : kerstgroepen, heiligenbeelden, bedevaartbeelden, ook profane tuinbeelden (eind jaren 1960) Merken : A.S.

69. Het gipsen devotiebeeld in Nederland (1887-1965) 9. Ateliers en hun producten NOORD-HOLLAND Amsterdam Beeldenfabriek Gebroeders van Paridon (1900- …) Opgericht door drie gebroeders van Paridon aan Nassaukade in 1900. In 1920 verhuist bedrijf naar Rozengracht. Later leiding in handen van H. Urban Tot 30 werknemers Beelden in traditionele stijl maar ook nieuwe vormgeving Modelleurs : Jan Verdonk (1887-1962), W. Nijs , Hugo Kocken, Antoon van Bokhoven, dhr. Schrott uit Zuid-Duitsland Beelden voor kerken, kloosters en voor huisdevotie; ook gieten van modellen van kunstenaars in opdracht van firma Wed. J.R. van Rossum Utrecht ; replica’s van middeleeuwse kunstvoorwerpen Merken : Van Paridon (= vroegste werken) / Gebr.v.P.

70. Beeldenfabriek Gebr. van Paridon Amsterdam

71. Catalogus Gebr. van Paridon Amsterdam

72. Catalogus Gebr. van Paridon Amsterdam

73. Beeldenfabriek Gebr. van Paridon Amsterdam

74. Beeldenfabriek Gebr. van Paridon Amsterdam

75. Beeldenfabriek Gebr. van Paridon Amsterdam

76. Het gipsen devotiebeeld in Nederland (1887-1965) 9. Ateliers en hun producten NOORD-HOLLAND ‘s Gravenhage Beeldenfabriek Antheunis (1893-1972) Grondlegger Henricus Franciscus Antheunis (° 1842), uit Bergen-op-Zoom, in Antwerpen opgeleid als beeldhouwer; vestigt zich in 1893 in Den Haag en richt beeldenbedrijf op; vanaf ca. 1915 geleid door zoon George Henricus Antheunis, voorheen werkzaam in atelier voor religieuze kunst in München; derde generatie : Hein Franziskus, zoon van George Henricus, opgeleid in de kunstacademie Den Haag. Profaan en religieus beeldwerk (Madonna’s, H.Hartbeelden, kruisbeelden); gipsafgietsels voor Louvre in Parijs en Leids museum Specialisatie : imitatie van houten beelden Op hoogtepunt 30 à 40 personeelsleden, vooral Italianen. Merk : ANTHEUNIS voorafgegaan door voorletters: H. / G.H. / G.H. & Zn

77. Beeldenfabriek Antheunis ‘s Gravenhage

78. Beeldenfabriek Antheunis ‘s Gravenhage

79. Beeldenfabriek Antheunis ‘s Gravenhage